نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترا، گروه زمین شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران

2 دانشیار، پژوهشکده علوم زمین، سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی، تهران، ایران

3 دانشیار، گروه زمین شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران

چکیده

"کوه‌ آهن" یک برجستگی منفرد و با ارتفاع زیاد در دشتی به نسبت مسطح در شمال بلوک طبس و در نزدیکی محل برخورد دو گسل نایبند و کلمرد واقع شده است و رخنمون­های گسترده­ای از رگه­های اکسید آهن، همخوان با گسل­ها و شکستگی های خاوری- باختری در گستره کوه آهن وجود دارد. این پژوهش تلاش کرده است با مطالعات ساختاری و دورسنجی گستره به شناخت سازوکار شکل­گیری کوه آهن و شیوه جایگیری ماده معدنی در این کوه بپردازد و نقش شکستگی‏ها و گسل‏های اصلی گستره را در این فرایند آشکار سازد. در رویکرد دورسنجی با استفاده از داده‏های DEM و تصویر ماهواره Aster و فیلترگذاری در جهت‏های اصلی، جابه‌جایی و قطع شدگی ناگهانی واحدهای سنگ‏شناختی و تغییر الگوی آبراهه‏ها بررسی شد و شکستگی‏ها و گسل‏های گستره شناسایی و به نقشه تبدیل شدند. در برداشت‏های میدانی، سازوکار گسل‏ها به ویژه در محدوده معدن کوه آهن تعیین شد. نتایج این پژوهش نشان می‏دهد که گسل‌های دارای راستای شمالی- جنوبی (روند گسل نایبند) و شمال خاوری- جنوب باختری (روند گسل کلمرد) بیشتر دارای سازوکار راستالغز راست‏بُر هستند و گسل‏های با روند خاوری-باختری، سازوکار راستالغز چپ‏بُر با مؤلفه معکوس دارند. مدل ساختاری این پژوهش پیشنهاد می‏کند جابه‌جایی راستالغز بر روی گسل‏های هم‏یوغ، فضایی مناسب برای بالاروی (ascend) و تشکیل مواد معدنی گرمابی (hydrothermal mineral) در محدوده معدن فراهم آورده است.

کلیدواژه‌ها

کتابنگاری
مومنی‏طارمسری، م.، ده‏بزرگی، م.، قربانی، ع. و نوزعیم، ر.، 1396- ارتباط پهنه‏های دگرسانی با سامانه گسلی کلمرد در گستره ازبک کوه، ایران مرکزی. نشریه علوم دانشگاه خوارزمی، جلد 3، شماره 1. صص. 113 تا 122.
نبوی، م. ح.، 1355- دیباچه‏ای بر زمین‏شناسی ایران، انتشارات سازمان زمین شناسی کشور، 109 ص.
نظرقزوینیان، ن.، ملک‏زاده‏شفارودی، آ. و کریم‏پور، م. ح.، 1392- کانی‏سازی و اکتشافات ژئوشیمیایی اندیس آهن نیگنان، شمال بشرویه، استان خراسان جنوبی. خلاصه مقالات پنجمین همایش انجمن زمین‏شناسی اقتصادی ایران، 20 و 21 شهریور، دانشگاه فردوسی مشهد، صص. 31 تا 36.
 
References
Aghanabati, A., 1977- Etude geologique de la region de Kalmard (W. Tabas). G.S.I. report No: 35, 230 p.
Aghanabati, A., Ruttner, M., Nabavi, M.H., Hajian, J. and Alavi-Naini, M., 1994- Geological Sheet Map of Eshgh-Abad. Geological Survey of Iran.
Berberian, M., 1976a- Contribution to the seismotectonics of Iran (part 2). Geology Survey of Iran, Rep, No. 39, 518 p, 5 maps, 259 figures.
Berberian, M., 1976b- An explanatory note of the first seismotectonic map of Iran; a seismotectonic review of the country. In contribution to the seismotectonics of Iran, edited by M. Berberian, G.S.I.
Berger, B. R., Wanty, R. B. and Tuttle, M. L., 2001- Scale versus detail in water-rock investigations 2: Field-scale models of fracture networks in mineral deposits. Water-Rock Interaction, 137- 141.
Burg, J. P., 2016- Structural Geology and Tectonics . Free ebook.
Eftekhar-Nejad, J., Ruttner, A., Valeh, N., Nabavi, M. H., Hajian, J., Alavi, M. and Haghipour, A., 1977- Geological Quadrangle Map of Ferdows. Geological Survey of Iran.
Milton, D. J., 1976- Qal’eh Hassan Ali Maars, Central Iran. Bull. Volcanol, v. 40 (3), p. 201- 208.
Mohajer-Ashjai, A., Behzadi, H. and Berberian, M., 1975- Reflections on the rigidity of the last Blok and recent crustal deformation in eastern Iran. Tectonophysics, pp.28, 281- 301.
Park, R. G., 1993- Geological structures and moving plates. 2nd ed. Chapman & Hall, Glasgow, 337 p.
Robb, L., 2005- Introduction to Ore-Forming Processes. Blackwell Science Ltd a Blackwell Publishing company.
Ruttner, A., Nabavi M. H. and Hajian, J., 1968- Geology of the Shirgesht area (Tabas area, east Iran). G.S.I., Rep. 4, 133 p.
Stocklin, J. and Nabavi, M. H., 1973- Tectonic map of Iran, G.S.I.
Stocklin, J., Eftekhar-Nezhad, J. and Hushmand-Zadeh, A., 1965- Geology of the Shotori Range (Tabas area, East Iran), G.S.I., Rep. No.3, 69 p.
Swanson, M. T., 1988- Pseudotachylyte-bearing strike-slip duplex structures in the Fort Foster Brittle Zone of southern most Maine.J. Struct. Geol. 10, 813- 828.
Tarek, A. S., 2013- Analysis and Tectonic Implication of DEM-Derived Structural Lineaments, Sinai Peninsula, Egypt. International Journal of Geosciences, 2013, 4, 183- 201.
Varet, J., 1970- Contribution à l'étude des roches volcaniques du bassin du Lout (Iran). C. R. Somm. Soc. Géol. Fr., p. 194-195.
Walker, R. T., Gans, P., Allen, M. B., Jackson, J., Khatib, M., Marsh, N. and Zarrinkoub, M., 2009- Late Cenozoic volcanism and rates of active faulting in eastern Iran. Geophys. J. Int.177, 783- 805.