نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• احد نوری مخوری ¹
• بهزاد زمانی ²
• محسن مؤید ³

¹ کارشناسی ارشد، گروه زمین‌شناسی، دانشکده علوم طبیعی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

² استادیار، گروه زمین‌شناسی، دانشکده علوم طبیعی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

³ استاد، گروه زمین‌شناسی،دانشکده علوم طبیعی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

چکیده

گسل تبریز، از مهم‌ترین گسل‌های ایران است که در منطقه شمال باختر ایران و در آذربایجان مرکزی (ایران) قرار گرفته است. این گسل دارای پیشینه لرزه‌خیزی است و به لحاظ قرارگیری شهر تبریز با جمعیت حدود دو میلیون نفر در مجاورت آن یک عامل خطر لرزه‌ای مهم به‌شمار می‌آید. در این پژوهش با بررسی داده‌های لرزه‌ای دستگاهی، تحلیل تصاویر دورسنجی وداده‌های صحرایی در پهنه گسل تبریز، از حوالی شمال شهر میانه تا باختر شهر مرند، سه پاره عمده برای گسل شمال تبریز متمایز شده است. پتانسیل حرکتی گسل رابطه نزدیک با تنش زمین‌ساختی در محدوده آن گسل دارد و از این رو برای برآورد توان حرکتی گسل تبریز در پاره‌های مختلف آن، وضعیت تنش‌های زمین‌ساختی در هر پاره گسل به روش وارون مستقیم تحلیل شده است.بررسی نتایج به دست آمده دراین پژوهش نشان می‌دهدکه برای پاره میانی وجنوبی گسل تبریز مقدارFMP (Fault Movement Potential) حدود 73/0تا67/0 است بنابراین نشانگر پتانسیل بالای این گسل برای فعالیت دوباره و ایجاد زمین‌لرزه‌های بزرگ و مخرب است که تاریخچه زمین‌لرزه‌های فشرده تاریخی این گسل نیز این مورد را تأیید می‌کند. از این رو نتایج این پژوهش احتمال حرکت برای گسل شمال تبریز را 70 درصد برآورد می‌کند. ولی مقدار متغیرFMP در پاره شمالی (بخش باختر و محدوده شهر مرند) گسل تبریز 37/0تا3/0 و از این رو این بخش دارای توان لرزه‎خیزی پایین‌تری نسبت به پاره‌های میانی و جنوبی استکه با تاریخچه لرزه‌خیزی محدود‌تر این بخش همخوانیدارد. 

کلیدواژه‌ها

• پتانسیل حرکتی گسل
• گسل تبریز
• تنش
• پاره گسلی
• دیرینه لرزه خیزی