چینه شناسی و فسیل شناسی
علی جلالی؛ حامد یاراحمدزهی؛ مهران آرین؛ عبدالله سعیدی؛ سیدمحسن آل علی
چکیده
برش شیشتو در شمال طبس و در مجاورت روستای شیشتو قرار دارد. توالیهای ژیلین و آسلین سازند زلدو به ستبرای 60 متر به پنج واحد سنگی تقسیم شدهاند که شامل ماسهسنگ، ماسهسنگ آهکی، شیل، سنگ آهک ماسهای و سنگ آهک فوزولینیددار میباشد. مرز پایینی نهشتهها با ناپیوستگی فرسایشی بر روی نهشتههای سازند آبشنی قرار گرفته است. مرز زبرین ...
بیشتر
برش شیشتو در شمال طبس و در مجاورت روستای شیشتو قرار دارد. توالیهای ژیلین و آسلین سازند زلدو به ستبرای 60 متر به پنج واحد سنگی تقسیم شدهاند که شامل ماسهسنگ، ماسهسنگ آهکی، شیل، سنگ آهک ماسهای و سنگ آهک فوزولینیددار میباشد. مرز پایینی نهشتهها با ناپیوستگی فرسایشی بر روی نهشتههای سازند آبشنی قرار گرفته است. مرز زبرین این نهشتهها با سازند تیغ معدنو به سن ساکمارین و پیوسته است. اجتماعی از فوزولیندهای ژیلین و آسلین در برش مورد مطالعه مانند Ruzhenzevites-Rauserites-Triticites که در بالاترین بخش سنگ نهشتههای آشکوب ژیلین نواحی دارواز، فرگانا، اورال جنوبی، حوضه دونتسک و کارنیک آلپ، انارک، البرز مرکزی و زون سنندج- سیرجان شناسایی شده و همچنین گونههای مختلف Sphaeroschwagerina, Pseudoschwagerina و Likharevites که گویای سن آسلین هستند، نشاندهنده پیوستگی مرز کربنیفر-پرمین در برش مورد مطالعه و همارزی قابل مقایسه با سایر پهنههای ساختاری–رسوبی ایران از جمله ایران مرکزی (سازند زلدو)، البرز (گروه دورود) و زون سنندج- سیرجان (سازند وژنان) میباشد. همارزی یاد شده حکایت از پیشروی دریا در پهنههای ساختاری- رسوبی مختلف ایران در اواخر کربنیفر و ابتدای پرمین دارد.
ژئوفیزیک
مرضیه شعبانی؛ ابوالفضل رضائی؛ زهره معصومی
چکیده
حوضهی آبریز زنجانرود در سالهای اخیر متحمل افت شدید تراز آبزیرزمینی شده است، بنابراین آگاهی از پراکندگی سفرههای آبزیرزمینی منطقه ضروری میباشد. به منظور پتانسیلیابی منابع آبزیرزمینی از هفت زیرمعیار شیب، لیتولوژی، بارندگی، تراکم آبراهه، تراکم چشمه، تراکم خطوارگی و کاربری اراضی استفاده شد. برای وزندهی به معیارها از ...
بیشتر
حوضهی آبریز زنجانرود در سالهای اخیر متحمل افت شدید تراز آبزیرزمینی شده است، بنابراین آگاهی از پراکندگی سفرههای آبزیرزمینی منطقه ضروری میباشد. به منظور پتانسیلیابی منابع آبزیرزمینی از هفت زیرمعیار شیب، لیتولوژی، بارندگی، تراکم آبراهه، تراکم چشمه، تراکم خطوارگی و کاربری اراضی استفاده شد. برای وزندهی به معیارها از مدل تحلیل سلسله مراتبی و برای تلفیق لایهها در سیستم اطلاعات مکانی از مدل تاپسیس بهره گرفته شد. در نهایت، نقشهی پتانسیل منابع آبزیرزمینی در چهار ردهی اهمیت (غنی، مناسب، ضعیف و بسیار ضعیف) بدست آمد. نتایج حاصل از مدل، با استفاده از موقعیت چاههای بهرهبرداری منطقه و روشهای ژئوالکتریکی صحتسنجی شدند. محل چاههای با دبی بالاتر بیشتر درون پهنهی اولویت اول (پتانسیل غنی) و برخی نیز درون پهنهی اولویت دوم (پتانسیل مناسب) قرار دارند که این میتواند تاییدی بر صحت مدل باشد. همچنین مدل دوبعدی مقاومت ویژه و پلاریزاسیون القایی تطابق قابل قبولی با مدل حاصل از روش تاپسیس دارد. پهنههای با پتانسیل ضعیف، مناسب، بسیار ضعیف و غنی به ترتیب 35، 32، 29 و 4 درصد از مساحت حوضه را به خود اختصاص دادهاند. پهنههای غنی و مناسب اکثرا در دشت گسترش دارند و سفرهی مناسب و وسیع در ارتفاعات زنجانرود وجود ندارد.
چینه شناسی و فسیل شناسی
مریم نادریان؛ الهه زارعی؛ خدیجه محمدخانی
چکیده
سازند دلیچای با لیتولوژی شیلی ـ مارنی با میان لایههای آهکی به ضخامت ۶۳۱ متر در برش درجزین در شمال شرق سمنان مورد بررسی قرار گرفت. این سازند در مرز زیرین خود به طور ناهمساز و با یک لایه کنگلومرایی بر روی سازند شمشک قرار میگیرد و در مرز بالایی خود به طور همشیب و با گذر تدریجی توسط سنگ آهکهای ستبر لایه سازند لار پوشیده میشود. جهت ...
بیشتر
سازند دلیچای با لیتولوژی شیلی ـ مارنی با میان لایههای آهکی به ضخامت ۶۳۱ متر در برش درجزین در شمال شرق سمنان مورد بررسی قرار گرفت. این سازند در مرز زیرین خود به طور ناهمساز و با یک لایه کنگلومرایی بر روی سازند شمشک قرار میگیرد و در مرز بالایی خود به طور همشیب و با گذر تدریجی توسط سنگ آهکهای ستبر لایه سازند لار پوشیده میشود. جهت تعیین محیط دیرینه از مطالعات میکروفاسیسی و مطالعات پالینولوژیکی (فراوانی و تنوع داینوسیستها، نسبت داینوسیستهای پروکسیمیت به کوریت، مطالعات پالینوفاسیسی و فاکتورهای حفاظت از مواد ارگانیکی) استفاده شد. بالا بودن درصد اسپور و حضور مواد آمرف شفاف به همراه فراوانی از فرامینیفرهای بنتیک دارای پوسته پورسلانوز و حضور داینوسیستهای شاخصی چون Nannoceratopsis gracilis و Pareodinia ceratophora موید یک محیط کمعمق با شرایط احیایی (محیط لاگون) در قسمتهای ابتدایی از برش مورد مطالعه است. به تدریج به سمت بالای برش مورد مطالعه افزایش تنوع و فراوانی داینوسیستها بویژه فرمهای کوریت به همراه کاهش نسبت اسپور و پولن و فیتوکلاستها مشاهده میگردد. این شرایط به همراه ظهور فرامینیفرهای پلانکتون و افزایش تعداد آنها، فراونی رادیولرها و دوکفهای پلاژیک به سمت بالای برش نشانه پیشروی و نهشته شدن در یک محیط دریایی باز است.
چینه شناسی و فسیل شناسی
میر امیر صلاحی؛ عباس قادری؛ علیرضا عاشوری؛ علی اصغر ثیاب قدسی
چکیده
در پژوهش حاضر جهت تفکیک بخشهای مختلف ردیف رسوبات پالئوژن حوضه رسوبی کپهداغ و تطابق ناحیهای این حوضه با نواحی همجوار در منطقه آسیای میانی، از دوکفهایهای اویستر استفاده شده است. همچنین مطالعه دیرینه زیست جغرافیایی این فونا نیز مدنظر این پژوهش بوده است. بر این اساس، اجتماعات Pycnodonte-Oestra در انتهای سازند چهل کمان معرف زمان پالئوسن ...
بیشتر
در پژوهش حاضر جهت تفکیک بخشهای مختلف ردیف رسوبات پالئوژن حوضه رسوبی کپهداغ و تطابق ناحیهای این حوضه با نواحی همجوار در منطقه آسیای میانی، از دوکفهایهای اویستر استفاده شده است. همچنین مطالعه دیرینه زیست جغرافیایی این فونا نیز مدنظر این پژوهش بوده است. بر این اساس، اجتماعات Pycnodonte-Oestra در انتهای سازند چهل کمان معرف زمان پالئوسن پسین و اولین ظهور گونه Flemingostrea hemiglobosa در قاعده سازند خانگیران نشانگر آغاز ائوسن است. همچنین، اجتماعات انواع گونهها و زیرگونههای مختلف زیرجنس Turkostrea در سازند خانگیران گویای بخش میانی ائوسن پیشین و تجمعات Sokolowia در بخش نزدیک به رأس سازند خانگیران نیز شاخص محدوده سنی لوتشین ـ بارتونین در نظر گرفته شدهاند. این ویژگیها در تطابق کامل با اجتماعات ثبت شده از فونای دوکفهای در سایر نقاط آسیای میانه نظیر حوضههای آمودریا، فرغانا، افغان ـ تاجیک و تریم چین بوده و نشان از تاریخچه زمین شناسی یکسان حوضههای فوق در طول پالئوژن دارند که در نتیجه آن، حضور انواع تاکسای نرمتنان شناسایی شده در حوضه کپهداغ، در افقها و واحدهای سنی مشابه در سرتاسر منطقه عظیم آسیای میانه رخ داده است.
سنگ شناسی
منیژه اسدپور؛ ثریا هویس
چکیده
درون سنگهای مافیک کمپلکس قوشچی (واقع در 70 کیلومتری شمال شهر ارومیه) پیکرههای اسیدی با ماهیت آلکالی گرانیتی نفوذ یافتهاند. این محدوده بخشی از زون سنندج-سیرجان با پیسنگ دگرگونی به سن پرکامبرین است. این پیکرههای کوچک گرانیتی دارای مقادیر بالایی از K2O و SiO2 ( بیش از 70 wt% ) هستند. سن سنجی به روش U-Pb دانههای زیرکن، حدود Ma 2/2 ± 4/303 تعیین ...
بیشتر
درون سنگهای مافیک کمپلکس قوشچی (واقع در 70 کیلومتری شمال شهر ارومیه) پیکرههای اسیدی با ماهیت آلکالی گرانیتی نفوذ یافتهاند. این محدوده بخشی از زون سنندج-سیرجان با پیسنگ دگرگونی به سن پرکامبرین است. این پیکرههای کوچک گرانیتی دارای مقادیر بالایی از K2O و SiO2 ( بیش از 70 wt% ) هستند. سن سنجی به روش U-Pb دانههای زیرکن، حدود Ma 2/2 ± 4/303 تعیین شد که فعالیت ماگمای اواخر کربونیفر - اوایل پرمین را نشان میدهد. حضور هستههای قدیمی با سن بین 400 تا 600 میلیون سال در برخی زیرکنها، بیانگر حضور سنگ منشاءهای قدیمیتر برای سنگهای مورد مطالعه است. بر اساس آزمایشات ایزوتوپی سنگ کل، این پیکرهها دارای مقدار 3/1- Nd (t) = با11/1TDM = است. این دادهها گویای تشکیل آن از ذوب بخشی پوسته اولیه (با سن نئوپروتروزوئیک-کامبرین) در اوایل پرمین است. مقادیر 87Sr/86Sr = 0.752348 و -1.4 =εNd سنگ کل و مقادیر Th/U (بیشتر از 0.5) در زیرکنهای این توده، مشارکت مواد پوستهای و اندکی ماگمای گوشتهای را در ژنز این سنگها نشان میدهد. با توجه به ترکیب کانیشناسی یکسان و همسن بودن این پیکرههای کوچک اسیدی با توده گرانیتی قوشچی استنباط میگردد که ارتباط ژنتیکی با گرانیت قوشچی داشته و همانند آن از نوع A هستند.
زمین ساخت
محمدرضا سجادیان؛ منوچهر قرشی؛ الهه جوادی موسوی؛ محسن پورکرمانی؛ مهران آرین
دوره 28، شماره 110 ، اسفند 1397، ، صفحه 299-306
چکیده
شاخصهای زمینریختشناسی زمینساخت فعال ابزار مفیدی برای بررسی تأثیر فعالیت زمینساخت در یک ناحیه است. محاسبه این شاخصها بهوسیله نرمافزارهای ArcGIS، سنجش از دور (به عنوان ابزار شناسایی)، در یک منطقه بزرگ برای تشخیص ناهنجاریهای احتمالی مرتبط با زمینساخت فعال سودمند است. این روش بهویژه در مناطقی که کار مطالعاتی اندکی بر ...
بیشتر
شاخصهای زمینریختشناسی زمینساخت فعال ابزار مفیدی برای بررسی تأثیر فعالیت زمینساخت در یک ناحیه است. محاسبه این شاخصها بهوسیله نرمافزارهای ArcGIS، سنجش از دور (به عنوان ابزار شناسایی)، در یک منطقه بزرگ برای تشخیص ناهنجاریهای احتمالی مرتبط با زمینساخت فعال سودمند است. این روش بهویژه در مناطقی که کار مطالعاتی اندکی بر روی فعالیت زمینساختی آن با استفاده از این روش صورت گرفته است، میتواند روش مفیدی باشد. بر اساس میانگین مقادیر شاخص طول- شیب رودخانه (SL)، عدم تقارن حوضه زهکشی (Af)، انتگرال فرازسنجی (Hi)، نسبت پهنای کف دره به ارتفاع آن (Vf)، شکل حوضه زهکشی (Bs)، پیچ و خم پیشانی کوه (Smf) و عامل تقارن توپوگرافی عرضی (T)، شاخص زمین ساخت فعال یا ( Index of active tectonics) Iat برای حوضه زهکشی کشفرود حاصل گردید. مقادیر به دست آمده برای شاخص Iat در منطقه مورد مطالعه نشان دهنده پهنهای با فعالیت زمینساختی پایین (رده 3) در زیر حوضههای 6, 10,13,14,21,22,23,24,28 و پهنههای با فعالیت زمینساختی متوسط (رده 2) در سایر زیرحوضههاست که بر روی گسلهای اصلی منطبق میباشند.
چینه شناسی و فسیل شناسی
عبدالوهاب کاظمی؛ نصرالله عباسی
چکیده
سازند آغاجاری به سن میوسن تا پلیوسن در شمال استان خوزستان و در برش خاور گتوند از توالی ماسهسنگ، سیلتسنگ و مارن به رنگ سرخ تا قهوهای به ستبرای 788 متر میباشد. در بخش میانی این سازند، ردپاهای فراوانی از مهرهداران یافت شد که شامل ردپای پرندگان کوچک جثه کنار آبزی (Gruipeda dominguensis, Aviadactyla media)، ردپــــای جفــــتسمــــان ( ...
بیشتر
سازند آغاجاری به سن میوسن تا پلیوسن در شمال استان خوزستان و در برش خاور گتوند از توالی ماسهسنگ، سیلتسنگ و مارن به رنگ سرخ تا قهوهای به ستبرای 788 متر میباشد. در بخش میانی این سازند، ردپاهای فراوانی از مهرهداران یافت شد که شامل ردپای پرندگان کوچک جثه کنار آبزی (Gruipeda dominguensis, Aviadactyla media)، ردپــــای جفــــتسمــــان ( Lamaichnum alfi, Lamaichnum isp., Pecoripeda satyri, , .,Pecoripeda isp) ردپای سگسانان (.Canipeda isp) و ردپای خزندگان بزرگ (Hatcherichnus sanjuanensis) است. ردپای جفتسمان بیشترین فراوانی را در میان ردپاهای یافت شده، دارند. با وجود چنین ردپاهایی، برای نخستین بار زیست شتران و کروکودیلها در حوضه زاگرس اثبات میشود. گوناگونی اثرجنسها یا اثرگونهها در برش مورد مطالعه نشان می دهد که تنوع زیستی مهرهداران میوسن در این منطقه نسبت به سایر مناطق زاگرس یا کشورهای همجوار بیشتر بوده است.
رسوب شناسی
صدیقه امجدی؛ حمید علیزاده لاهیجانی؛ محمد حسین محمودی قرائی؛ راضیه لک؛ نیک مارینر
چکیده
اگرچه دومین سونامی مرگبار اقیانوس هند در ناحیه مکران رخداده است، با این وجود اطلاعات ما در زمینه تعداد رخدادهای سونامی در طول هولوسن بسیار اندک میباشد. به منظور بازسازی محیط رسوبی و سونامی دیرینه مغزههای عمیق از بستر دریای عمان تهیه و مطالعه شده و همچنین بررسی عوامل موثر در جابجایی رسوبات بستر در اثر رخداد سونامی، از طریق تعیین ...
بیشتر
اگرچه دومین سونامی مرگبار اقیانوس هند در ناحیه مکران رخداده است، با این وجود اطلاعات ما در زمینه تعداد رخدادهای سونامی در طول هولوسن بسیار اندک میباشد. به منظور بازسازی محیط رسوبی و سونامی دیرینه مغزههای عمیق از بستر دریای عمان تهیه و مطالعه شده و همچنین بررسی عوامل موثر در جابجایی رسوبات بستر در اثر رخداد سونامی، از طریق تعیین پارامترهای رسوبشناسی، شناسایی پوسته روزنهداران، تغییر حساسیت مغناطیسی و بازسازی جریانات اقیانوسی صورت گرفته است. یافتههای این مطالعه نشان داد که آثار جابجایی رسوبات بستر در طی زلزلههای شدید در دورههای زمانی متفاوت و مکانهای مختلف دریای عمان یکسان نیست. مطالعات محیطهای دیرینه و بررسی تاریخی سونامی های رخ داده در دریای عمان نشان داد که حداقل پنج رانش زمین، در ابعاد گسترده در 2500 سال پیش رخ داده است. تعداد این رخدادها در هزار سال گذشته رشد چشمگیری داشته است. به استناد اطلاعات تاریخی ثبت شده حدود هفت زلزله بزرگ در این منطقه رخ داده است که نتایج این پژوهش هم شواهد آن را نشان می دهد. با توجه به گسترش شهرنشینی در سواحل جنوب شرقی ایران و افزایش تعداد زمین لرزهها در ناحیه مکران اتخاذ برنامههای مدیریتی برای کاهش خسارات سونامی احتمالی لازم و ضروری میباشد.
اکتشاف و معدن
کامران مصطفائی؛ محمدنبی کیانپور؛ مهیار یوسفی
چکیده
در این پژوهش به بررسی امکان جدایش مقدار زمینه از آنومالیهای ژئوشیمایی با استفاده از الگوریتم بهینه ساز گرگ خاکستری پرداخته شده است. بدین منظور داده های برداشت رسوبات آبراههای برگه یکصدهزار زمین شناسی آلوت به عنوان مطالعه موردی انتخاب شد. با توجه به پرپتانسیل بودن این محدوده از جهت کانی سازی طلا، الگوریتم بهینه ساز گرگ خاکستری ...
بیشتر
در این پژوهش به بررسی امکان جدایش مقدار زمینه از آنومالیهای ژئوشیمایی با استفاده از الگوریتم بهینه ساز گرگ خاکستری پرداخته شده است. بدین منظور داده های برداشت رسوبات آبراههای برگه یکصدهزار زمین شناسی آلوت به عنوان مطالعه موردی انتخاب شد. با توجه به پرپتانسیل بودن این محدوده از جهت کانی سازی طلا، الگوریتم بهینه ساز گرگ خاکستری بر روی نقشه توزیع عناصر طلا و آرسنیک که غالبا به صورت پاراژنز در کانسارهای طلا مشاهده میشوند، اعمال گردید. مقایسه نتایج به دست آمده با روش فرکتال که توسط دیگر محققان در این محدوده انجام گردیده است، نشان می دهد که بر خلاف روش فرکتال که گاها منجر به معرفی چندین کلاس یا دسته می شود، الگوریتم گرگ خاکستری توانسته محدوده را تنها به دو رده زمینه و آنومالی تقسیم نماید. با استفاده از این الگوریتم تعیین آنومالی به نظر کارشناس بستگی ندارد. نتایج نشان می دهد کهppm 24/8 حد آستانه آنومالی توزیع آرسنیک و ppb15/7حد آستانه آنومالی مربوط به طلا می باشد. دلیل ماهیت این روش که توزیع فضایی مقادیر مربوطه را در نظر میگیرد، نسبت به روش های آمار کلاسیک از صحت و دقت بالایی برخوردار است.
اکتشاف و معدن
زهره برومند؛ هادی عبداللهی؛ رضا شهبازی؛ شبنم اصل پاشاکی؛ میرصالح میرمحمدی
چکیده
در این تحقیق، انحلال میکروبی عنصر نیکل از سنگ معدنی آرسنید نیکل (نیکلین) با دو عیار مختلف (کمعیار و پر عیار) بهطور دقیق موردبررسی قرار گرفت. انحلال میکروبی نیکلین با باکتریهای شیمیولیتوتروفیک مزوفیل در مقیاس شیک فلاسک با درصد جامدهای مختلف 5/0، 1 و 5 درصد برای نمونههای کمعیار و پر عیار انجام شد. بازیابی بیش از 99 ٪ توسط باکتریهای ...
بیشتر
در این تحقیق، انحلال میکروبی عنصر نیکل از سنگ معدنی آرسنید نیکل (نیکلین) با دو عیار مختلف (کمعیار و پر عیار) بهطور دقیق موردبررسی قرار گرفت. انحلال میکروبی نیکلین با باکتریهای شیمیولیتوتروفیک مزوفیل در مقیاس شیک فلاسک با درصد جامدهای مختلف 5/0، 1 و 5 درصد برای نمونههای کمعیار و پر عیار انجام شد. بازیابی بیش از 99 ٪ توسط باکتریهای مزوفیل نمونههای کمعیار و پر عیار پس از 10 و 28 روزبه ترتیب در دو درصد جامد 5/0٪ و 1٪ به دست آمد. همچنین از باکتریهای هتروتروفیک برای اولین بار استفاده شد. توانایی سه سویه باکتری در انحلال عنصر نیکل موردبررسی قرار گرفت. باکتری Glutamicbacter nicotiana مؤثرتر نسبت به سویههای دیگر عمل نمود، بهطوریکه عنصر نیکل 100% از نمونه کمعیار و 70% از نمونه پر عیار استحصال شد. اثر کاتالیزوری و تعامل گالوانیکی افزودنیهای مختلف بر روی انحلال نمونهها، موردبررسی قرار گرفت در نمونه کمعیار، هر چهار افزودنی کارایی مثبتی در انحلال از خود نشان دادند، بهطوریکه در روز 28 میزان انحلال به بیش از 90 درصد میرسد. در نمونه پر عیار سه افزودنی از چهار افزودنی (نقره- پیریت و L-Cysteine) توانستند بازیابی را به بالای 90 درصد بعد از گذشت 28 روز برسانند.
چینه شناسی و فسیل شناسی
مریم علوی؛ عباس صادقی؛ محمدحسین آدابی؛ نسرین هداوندخانی؛ یداله عظام پناه
چکیده
به منظور زیست چینهنگاری سازند گورپی در ناحیه فارس، یک برش چینهشناسی در تاقدیس سربالش انتخاب و نمونه برداری شد. ضخامت سازند گورپی در این برش 3/346 متر و لیتولوژی عمده آن شامل سنگ آهکهای رسی و شیل میباشد. مرز زیرین آن با سازند سروک ناپیوسته فرسایشی همراه با حفرات انحلالی و قلوههای اکسید آهن و مرز بالایی آن با سازند پابده نیز از ...
بیشتر
به منظور زیست چینهنگاری سازند گورپی در ناحیه فارس، یک برش چینهشناسی در تاقدیس سربالش انتخاب و نمونه برداری شد. ضخامت سازند گورپی در این برش 3/346 متر و لیتولوژی عمده آن شامل سنگ آهکهای رسی و شیل میباشد. مرز زیرین آن با سازند سروک ناپیوسته فرسایشی همراه با حفرات انحلالی و قلوههای اکسید آهن و مرز بالایی آن با سازند پابده نیز از نوع ناپیوستگی فرسایشی همراه با یک افق کلیدی به ضخامت 30 سانتیمتر حاوی ندولهای فسفات و آثار اکسید منگنز میباشد. در این مطالعه با تشخیص 66 گونه متعلق به 22 جنس از فرامینیفرهای پلانکتونی 9 زون زیستی بر اساس زونبندی زیستی استاندارد تتیس پرمولی سیلوا و ورگا (2004) شناسایی و معرفی شدند. سن سازند گورپی بر اساس زونهای زیستی شناسایی شده سانتونین پیشین تا ماستریشتین پایانی مشخص شده است. مرز K/Pg در انتهای افق کلیدی حاوی ندولهای فسفات و منطبق با مرز سنگچینه ای سازندهای گورپی و پابده قرار دارد.
اکتشاف و معدن
امیر سلیمی؛ سمانه برک؛ مهیار یوسفی
چکیده
تعیین دقیق مقدار حدآستانهای موجب جداسازی دقیق جوامع ژئوشیمیایی میگردد. روشهای ساختاری برای تفکیک ناهنجاریهای ژئوشیمیایی از زمینه، توانمندتر از روشهای غیر ساختاری میباشند. در این تحقیق از روش ساختاری آماره فضایی U برای پردازش دادههای ژئوشیمیایی بدست آمده از نمونههای خاک منطقه نیسیان استفاده شد. با محاسبه مقدار U بهینه ...
بیشتر
تعیین دقیق مقدار حدآستانهای موجب جداسازی دقیق جوامع ژئوشیمیایی میگردد. روشهای ساختاری برای تفکیک ناهنجاریهای ژئوشیمیایی از زمینه، توانمندتر از روشهای غیر ساختاری میباشند. در این تحقیق از روش ساختاری آماره فضایی U برای پردازش دادههای ژئوشیمیایی بدست آمده از نمونههای خاک منطقه نیسیان استفاده شد. با محاسبه مقدار U بهینه برای هر نمونه، نمونههای ناهنجار از نمونههای زمینه با دقت خوبی تفکیک شدند. همچنین با طبقه بندی نمونهها بر اساس شعاع بهینه بدست آمده برای هر نمونه، نمونههای ناهنجار شناسایی شده در مرحله قبل در سه رده قوی، متوسط و ضعیف بر اساس شدت ناهنجاری طبقه بندی شدند. اعتبارسنجی نتایج بدست آمده با استفاده از حفاریهای انجام شده در منطقه نشان داد که عملکرد روش آماره U در شناسایی محدودههای ناهنجار بسیار مطلوب بوده است. این روش نه تنها موفق به شناسایی صحیح نمونههای ناهنجار گردید بلکه نمونههایی که بر اساس نتایج حفاریها بسیار ضعیف میباشند ولی بوسیله یک روش غیر ساختاری، ناهنجاری قوی تشخیص داده شده بود را به درستی در رده زمینه طبقه بندی نمود.
سنگ شناسی
شیما شمالی؛ منصور قربانی؛ محمدرضا قاسمی
چکیده
گرانیتویید مارفیون در بخش میانی کمان ماگمایی ارومیه-دختر در میان نفوذی های وابسته به فرورانش لیتوسفر اقیانوسی تتیسنو قرار دارد. ترکیب این توده گرانودیوریتی تا تونالیتی و هاله دگرگونی همبری ایجاد نموده است. سن سنجی U-Pb زیرکن یک نمونه از رخنمون جنوبی، سن تبلور تقریبی19Ma در میوسن زیرین (بوردیگالین) را مشخص کرد. سنگها به سری ماگمایی کالک-آلکالن ...
بیشتر
گرانیتویید مارفیون در بخش میانی کمان ماگمایی ارومیه-دختر در میان نفوذی های وابسته به فرورانش لیتوسفر اقیانوسی تتیسنو قرار دارد. ترکیب این توده گرانودیوریتی تا تونالیتی و هاله دگرگونی همبری ایجاد نموده است. سن سنجی U-Pb زیرکن یک نمونه از رخنمون جنوبی، سن تبلور تقریبی19Ma در میوسن زیرین (بوردیگالین) را مشخص کرد. سنگها به سری ماگمایی کالک-آلکالن پتاسیم متوسط تعلق داشته و در محدوده گرانیتوییدهای منیزیمی تیپ I جای میگیرند. موقعیت زمینساختی توده گرانیتوییدی کمان آتشفشانی در حاشیه فعال قارهای میباشد. برپایه تفسیر کیفی داده های ژیوفیزیک هوابرد، با توجه به شدت میدان مغناطیسی ایجاد شده، توده باتولیتی ترکیب دیوریت تا گابرویی با شیبی به سمت شمال خاور در زیر زمین قرار گرفته که تحت تاثیر فعالیتهای زمین ساختی قرار داشته و گسل های پی سنگی راستالغز راستبُر و گسل های چپبُر همیوغ آن ها در برونزد توده از اعماق نقش داشته اند. منشا این ماگما بهاحتمال اختلاط ماگمای بازیک گوه گوشته ای و ماگمای حاصل از ذوببخشی پوسته پایینی تحت تاثیر حرارت و شارههای ناشی از ماگمای گوشته ای می باشد و به نظر میرسد در جریان انتقال از محیط فرورانش به محیط برخوردی قاره ای ناشی از بسته شدن اقیانوس تتیس نو در میوسن زیرین شکل گرفته باشد.
زمین شناسی نفت
صادق براتی بلداجی؛ ابراهیم سفیداری؛ هوشنگ مهرابی؛ سید محمد زمانزاده
چکیده
در این مطالعه ارزیابی ژئوشیمیایی سنگ مادرهای مستعد در میدان فروزان بر اساس آنالیزهای ژئوشیمیایی پیرولیز راکاول و انعکاس ویترینایت انجام گرفته است. برای این منظور 101 نمونه خرده حفاری جهت پیرولیز راکاول و 11 نمونه جهت آنالیز انعکاس ویترینایت از سازندهای گورپی، سروک، کژدمی، داریان، گدوان، فهلیان بالایی و نیریز در یکی از چاههای ...
بیشتر
در این مطالعه ارزیابی ژئوشیمیایی سنگ مادرهای مستعد در میدان فروزان بر اساس آنالیزهای ژئوشیمیایی پیرولیز راکاول و انعکاس ویترینایت انجام گرفته است. برای این منظور 101 نمونه خرده حفاری جهت پیرولیز راکاول و 11 نمونه جهت آنالیز انعکاس ویترینایت از سازندهای گورپی، سروک، کژدمی، داریان، گدوان، فهلیان بالایی و نیریز در یکی از چاههای میدان فروزان، به منظور تعیین کمیت، کیفیت و بلوغ مواد آلی موجود در سنگهای مادر استفاده شده است. نتایج نشان داد که سازندهای مورد مطالعه میزان مواد آلی در محدوده ضعیف تا خیلی خوب را دارا میباشند. مواد آلی موجود در سازندهای گورپی، سروک، فهلیان بالایی و نیریز بیشتر در محدوده کروژن نوع III قرار دارند که به بلوغ کافی برای تولید هیدروکربن نرسیدهاند. با این وجود، مواد آلی سازندهای کژدمی، داریان و گدوان بیشتر از کروژن نوع II تشکیل شده که ابتدای بلوغ قرار داشته و هنوز وارد پنجره نفتزایی نشدهاند. بنابراین میتوان اظهار کرد که سازندهای کژدمی، داریان و گدوان مستعد سنگ مادر مناسب در میدان فروزان به حساب میآیند. با این وجود در میدان مورد مطالعه هنوز هیدروکربنی تولید نکردهاند ولی همین سازندها یا معادل آنها در بخشهای عمیقتر حوضه میتوانند بهعنوان سنگ مادرهای فعال عمل کرده باشند.
چینه شناسی و فسیل شناسی
فاطمه رضوان نیا؛ حسین مصدق؛ بیژن بیرانوند؛ وحید توکلی؛ گالینا نستل؛ احمد یحیایی
چکیده
سازند دالان از مهمترین مخازن کربناته گاز در حوضههای رسوبی زاگرس و خلیج فارس است. بررسی زیست چینهای، ریز رخساره ای، چینه نگاری سنگی و سکانسی توالیهای کربناته-تبخیری دو عضو متعلق به سری گوادالوپین این سازند ( عضودالان پایینی و نار ) در چهار چاه A E ,D, و G واقع در شرق کمان قطر-فارس در خلیج فارس، با مطالعه 340 مقطع نازک تهیه شده از خردههای ...
بیشتر
سازند دالان از مهمترین مخازن کربناته گاز در حوضههای رسوبی زاگرس و خلیج فارس است. بررسی زیست چینهای، ریز رخساره ای، چینه نگاری سنگی و سکانسی توالیهای کربناته-تبخیری دو عضو متعلق به سری گوادالوپین این سازند ( عضودالان پایینی و نار ) در چهار چاه A E ,D, و G واقع در شرق کمان قطر-فارس در خلیج فارس، با مطالعه 340 مقطع نازک تهیه شده از خردههای حفاری چاه E با فواصل 2 متری و بررسی مستندات مربوط به سایر چاهها به ضخامت کلی 2402 متر، منجر به شناسایی 20 گونه متعلق به 14 جنس روزنبران در چاه E ومعرفی مجموع 65 گونه متعلق به 25 جنس در همه چاههای مذکور وتعیین زون زیستی Pachyphloia- Globivalvulina- Hemigordius, Assemblage Zone به دیرینگی وردین؟ تا کپیتانین گردید. همچنین در بررسی رخسارهها 11 ریزرخساره کربناته- تبخیری که در 5 محیط (سبخا، جزر و مدی، لاگون، پشتههای کربناته زیر آبی و دریای باز) گسترش یافتهاند، در چاه E شناسایی شد. بر اساس الگوی برانبارش رخسارهها و روند تغییرات نمودار پرتو گاما، دو سکانس رسوبی پیشرونده- پسرونده (T-R) رده سوم تعیین شد.
زمین شناسی اقتصادی
مهدی مرادی؛ ابراهیم طالع فاضل
چکیده
کانسار طلای موچش با تناژ تقریبی 7/0 میلیون تن و متوسط عیار 3/1 گرم در تن طلا در کمربند طلای تکاب-دلیجان واقع شده است. کانهزایی به شکل رگهای در 28 رگه کوارتز-سولفید طلادار راستای عمومی N40E، ستبرای یک تا ده متر و درازای 5 تا 200 متر در واحدهای آندزیت و لیتیک توف آندزیت کرتاسه زیرین، شکل گرفته است. بافتهای شکافه پرکن، شانهای و افشان از ...
بیشتر
کانسار طلای موچش با تناژ تقریبی 7/0 میلیون تن و متوسط عیار 3/1 گرم در تن طلا در کمربند طلای تکاب-دلیجان واقع شده است. کانهزایی به شکل رگهای در 28 رگه کوارتز-سولفید طلادار راستای عمومی N40E، ستبرای یک تا ده متر و درازای 5 تا 200 متر در واحدهای آندزیت و لیتیک توف آندزیت کرتاسه زیرین، شکل گرفته است. بافتهای شکافه پرکن، شانهای و افشان از بافتهای مهم کانیسازی هستند که در رگههای کوارتز-سولفید±طلا (رگه I) و کوارتز-باریت-گالن (رگه II) مشاهده شده و بعداً توسط رگه-رگچههای کربناتی (رگه III)، قطع شدهاند. دمای همگنشدن و شوری میانبارها بهترتیب با متوسط دما C° 180 و شوری 0/2 درصد معادل NaCl (رگه I)، متوسط دما C° 155 و شوری 6/1 درصد معادل NaCl (رگه II) و متوسط دما C° 135 و شوری 5/1 درصد معادل NaCl (رگه III)، بدست آمد. مقادیر δ34S در کانههای سولفیدی رگههای I و II بین 1/0+ تا ‰ 3- (معادل δ34SH2S بین 3/0- تا ‰ 4/0+) در تغییر بوده که گویای وجود یک منشاء ماگمایی همگن برای گوگرد است. نتایج این پژوهش نشان میدهد وجود شرایط هیدرواستاتیک (وقوع جوشش) در کانسار موچش موجب خروج H2S از سیال، کاهش حلالیت کمپلکس Au(HS)2‒ و در نهایت ناپایداری طلا شده است.
زمین شناسی اقتصادی
پویا سیدصالحی نائینی؛ سعید علیرضایی
چکیده
ناحیه خارستان-بیدستر در شمال غرب آتشفشان تفتان، با مجموعه ای از گدازه ها و مواد آذرآواری پلیوکواترنری پوشیده شده است که دستخوش دگرسانی های گسترده رسی و سیلیسی شده اند. زون های سیلیسی که از نمودهای بارز آنها سیلیس حفره ای است، با هاله هایی از دگرسانی رسی پیشرفته-متوسط با کانیهای شاخص آلونیت، پیروفیلیت، و کائولینیت دربرگرفته شده اند. ...
بیشتر
ناحیه خارستان-بیدستر در شمال غرب آتشفشان تفتان، با مجموعه ای از گدازه ها و مواد آذرآواری پلیوکواترنری پوشیده شده است که دستخوش دگرسانی های گسترده رسی و سیلیسی شده اند. زون های سیلیسی که از نمودهای بارز آنها سیلیس حفره ای است، با هاله هایی از دگرسانی رسی پیشرفته-متوسط با کانیهای شاخص آلونیت، پیروفیلیت، و کائولینیت دربرگرفته شده اند. این زون ها به شکل خطی تابع زمین شناسی ساختمانی بوده و نیز به صورت توده های نامنظم با ابعاد متفاوت وجود دارند و در مقیاس ناحیه ای قابل مقایسه با لیتوکپ های سیلیسی-رسی در بخش های بالایی سامانه های پورفیری هستند. طلا عموما به صورت ذرات زیرمیکرسکپی وجود دارد و با توجه به غنی شدگی هماهنگ نقره، دست کم بخشی از آن به شکل الکتروم است. پیریت، که در بخش های سطحی اکسیده شده همراه کانی سازی است. رخداد پراکنده مالاکیت نشان می دهد که کانیهای سولفیدی مس مانند کالکوپیریت نیز وجود دارد. آثاری از سولفوسالت های تتراهدریت و انارژیت به طور محلی دیده می شود. با توجه به محیط زمین شناسی، دگرسانی گرمابی، ساخت و بافت و ویژگی های شیمیایی و کانی شناسی کانسنگ، کانی سازی طلا در این ناحیه قابل مقایسه با ذخایر اپی ترمال سولفیداسیون بالا است.
سنگ شناسی
قاسم قربانی؛ هانیه دادگر؛ هادی شفایی مقدم
چکیده
واحدهای سنگی سکانس گوشتهای افیولیت کوه سیاه، واقع در شمال سبزوار عمدتا شامل هارزبورژیت، دونیت، لرزولیت، پیروکسینیت و لنزهای کرومیتیت میباشند. درصد فورستریت اولیوینِ پریدوتیتها بین90 تا 97 درصد در تغییر است و میزان اکسید نیکل نسبتا پایینی دارند و در قلمرو پریدوتیتهای ایزوبونین – ماریانا قرار میگیرند. میزان آلومینیم ارتوپیروکسنِ ...
بیشتر
واحدهای سنگی سکانس گوشتهای افیولیت کوه سیاه، واقع در شمال سبزوار عمدتا شامل هارزبورژیت، دونیت، لرزولیت، پیروکسینیت و لنزهای کرومیتیت میباشند. درصد فورستریت اولیوینِ پریدوتیتها بین90 تا 97 درصد در تغییر است و میزان اکسید نیکل نسبتا پایینی دارند و در قلمرو پریدوتیتهای ایزوبونین – ماریانا قرار میگیرند. میزان آلومینیم ارتوپیروکسنِ هارزبورژیتها و لرزولیتها نسبتا پائین بوده و گرایش به ارتوپیروکسنهای پریدوتیتهای آبیسال- جلوقوس دارند. کلینوپیروکسنِ پیروکسنیتها واجد اکسید آلومینیم و تیتان پائینی بوده و گرایش به پریدوتیتهای جلوقوس داشته، در حالی که در هارزبورژیتها و لرزولیتها دارای میزان اکسید تیتان و آلومینیم بالاتر و در محدوده پریدوتیتهای اقیانوسی واقع میگردند. اسپینل موجود در لرزولیتها دارای گرایش به پریدوتیتهای اقیانوسی بوده، در حالی که اسپینل موجود در هارزبورژیتها گرایش به پریدوتیتهای جلوقوس و اقیانوسی نشان میدهند. اسپینلهای دونیتها دارای عدد کروم بالایی و به نظر میرسد که از یک مذاب بونینیتی در درجات بالای ذوب بخشی از یک منشأ گوشتهای تهیشده تحت شرایط آبدار حاصل شدهاند. با توجه به خصوصیات زمینشناسی صحرایی و شیمی کانیهای پریدوتیتهای مورد مطالعه که بیانگر ماهیت دوگانه MORB-IAT-BONINITIC هستند، به نظر میرسد که تکامل این سکانس گوشتهای در ارتباط با یک محیط سوپراسابداکشن و حاصل از فرورانش اقیانوس سبزوار به زیر ورقه البرز (توران) میباشد.
سنگ شناسی
سیدوحید شاهرخی
چکیده
توده گرانیتوئیدی دالایون در جنوب بروجرد و در شمال استان لرستان واقع شده و بخشی از پهنه دگرگونی سنندج-سیرجان است. ترکیب سنگشناسی این توده شامل گرانودیوریت، گرانیت، پگماتیتگرانیت، تونالیت، کوارتزدیوریت، پگماتیتتورمالیندار، و رگههای کوارتز تورمالین است که در سنگهای آتشفشانی و دگرگونی ناحیهای نفوذ کرده است. مجموعه کانیهای ...
بیشتر
توده گرانیتوئیدی دالایون در جنوب بروجرد و در شمال استان لرستان واقع شده و بخشی از پهنه دگرگونی سنندج-سیرجان است. ترکیب سنگشناسی این توده شامل گرانودیوریت، گرانیت، پگماتیتگرانیت، تونالیت، کوارتزدیوریت، پگماتیتتورمالیندار، و رگههای کوارتز تورمالین است که در سنگهای آتشفشانی و دگرگونی ناحیهای نفوذ کرده است. مجموعه کانیهای توده گرانودیوریتی با شاخص رنگی لوکوکرات تا مزوکرات شامل کانیهای اصلی کوارتز، پلاژیوکلاز، ارتوز و میکروکلین و کانیهای فرعی بیوتیت، موسکویت، زیرکن، گارنت، آپاتیت، روتیل، لوکوکسن، کانیهای تیتانیومدار و اسفن میباشد. کانی شاخص فرومنیزین در این سنگها بیوتیت است که از لحاظ ترکیبی غنی از منیزیم و فقیر از کلر بوده و ماهیت اولیه دارند. مقدار نسبت Fe/Fe+Mg میانگین (apfu)44/0 را نشان میدهد که بر این اساس میکاهای مورد بررسی در محدوده بیوتیت و در میان قطب سیدروفیلیت و آنیت جای میگیرند. میانگین دمای تبلور بیوتیتها ⁰C681 و میانگین فشار تشکیل بر اساس آلومینیوم کل بیوتیتها kb95/2 است که نشاندهنده تشکیل در عمق کم است. بر اساس نسبتهای MgO، FeO و Al2O3 بیوتیتها، ماگمای سازنده گرانودیوریت از نوع کالک آلکالن کوهزائی است. وجود فوگاسیته نسبتاً بالای اکسیژن و محیط اکسیدان نشاندهنده ماگمای با منشأ مخلوط گوشته-پوسته و سنگ میزبان سری گرانیتوئیدی مگنتیتی و گرانیتوئید نوع I برای بیوتیتها است.
زمین شناسی محیط زیست و مهندسی
راضیه لک؛ علی محمدی؛ جواد درویشی خاتونی؛ الناز آقاعلی
چکیده
بارش های شدید در زمان های غیرمتعارف، همواره یکی از عوامل مهم ایجاد خسارات فراوان در مناطق کوهستانی است. در بسیاری موارد بی توجهی به وضعیت زمین ریخت شناسی و حریم رودخانه، تعرض و ساخت و ساز در مسیر و حریم قانونی رود و همینطور تغییر اقلیم و تغییر الگوی بارش ها بویژه در شرایط النینیو، سبب بروز مخاطرات محیطی از جمله سیل می گردد. در این پژوهش ...
بیشتر
بارش های شدید در زمان های غیرمتعارف، همواره یکی از عوامل مهم ایجاد خسارات فراوان در مناطق کوهستانی است. در بسیاری موارد بی توجهی به وضعیت زمین ریخت شناسی و حریم رودخانه، تعرض و ساخت و ساز در مسیر و حریم قانونی رود و همینطور تغییر اقلیم و تغییر الگوی بارش ها بویژه در شرایط النینیو، سبب بروز مخاطرات محیطی از جمله سیل می گردد. در این پژوهش به بررسی علل ایجاد سیل 6 مرداد سال 1401 امامزاده داوود و ارائه راهکارهای علمی برای جلوگیری از اثر تخریبی و سازگاری با این گونه سیلاب ها پرداخته شده است. سیل 6 مرداد ماه 1401که پس از بارش شدید و ناگهانی باران رخ داد، باعث جاری شدن حجم زیادی آب با چگالی بالا محتوی خرده های رسوبی و گل و لای در محل رستوران های بالادست و همچنین صحن و حیاط شمالی و جنوبی امامزاده گردید و طبقات پایینی از جمله مکان مقبره، در زیر گل مدفون شد. این سیلاب باعث مرگ بیش از 10 نفر، مصدوم شدن بیش از 20 نفر و مفقود شدن تعداد دیگری از انسانها شد. بنای امامزاده و ساختمان ها و زائرسراهای اطراف رودخانه نیز دچار آسیب شدند.
چینه شناسی و فسیل شناسی
جواد سعادت نژاد
چکیده
سازند کلاریز در منطقه جواهرده دارای رخنمونهای مناسبی جهت مطالعه ماکروفسیلهای گیاهی میباشد. منطقه مورد مطالعه در پهنه ساختاری ـ رخسارهای البرز شمالی و منطقه زغالدار رامسر قرار دارد. سازند کلاریز در برش جواهرده شامل طبقات شیل، سیلتستون، ماسهسنگ و کمی کنگلومرا و حاوی لایههای زغال و بهطور همشیب و با یک لایه ماسهسنگ درشتدانه ...
بیشتر
سازند کلاریز در منطقه جواهرده دارای رخنمونهای مناسبی جهت مطالعه ماکروفسیلهای گیاهی میباشد. منطقه مورد مطالعه در پهنه ساختاری ـ رخسارهای البرز شمالی و منطقه زغالدار رامسر قرار دارد. سازند کلاریز در برش جواهرده شامل طبقات شیل، سیلتستون، ماسهسنگ و کمی کنگلومرا و حاوی لایههای زغال و بهطور همشیب و با یک لایه ماسهسنگ درشتدانه بر روی شیلهای سازند للـهبند و با یک مرز ناگهانی و مشخص در زیر کنگلومراهای سازند جواهرده قرار میگیرد. در این مطالعه تعداد 29 گونه ماکروفسیل گیاهی مربوط به 13جنس از راستههای اکویزتالها، اسموندالها، فیلیکالها، سیکادالها، بنتیتالها، ژینکوآلها و کنیفرالها و یک نمونه اندام زایای ناشناخته از سازند کلاریز در منطقه جواهرده مطالعه و معرفی شدند. بر اساس حضور گونههای شاخصی از قبیل Cladophlebis nebbensis، Nilssonia brevis، Dictyozamites asseretoi، Taeniopteris reversa، Taeniopteris tenuinervis و Baiera muensteriana سن رتین و براساس حضور سه گونه Dictyophyllum exile، Pterophyllum aequale و Pterophyllum bavieri سن رتین پسین برای توالی سنگی برش مورد مطالعه پیشنهاد میگردد. همچنین در این مطالعه گونههای Ginkgoites whitbiensis از ایران و Taeniopteris reversa از حوضه البرز و از لحاظ انتشار چینهشناسی، چهار گونه Clathropteris elegans، Nilssonia harrisi، Ginkgoites parasingularis و Ginkgoites lepida برای نخستین بار از توالی سنگی تریاس پسین در ایران گزارش میشوند