علی عابدینی؛ عباس اروجی؛ علی‌اصغر کلاگری
چکیده
پهنه های کائولینیزه منطقه گورگور (شمال تکاب، استان آذربایجان غربی) محصول دگرسانی سنگ‌های آندزیتی به سن میوسن در شمال باختر ایران هستند. با توجه به بررسی‌های کانی‌شناسی، کائولینیت، کوارتز، جاروسیت، مونت‌موریلونیت، آلبیت، مسکوویت- ایلیت، آناتاز، کلریت، اورتوکلاز، کلسیت، گوتیت و هماتیت فازهای کانیایی در این پهنه‌ها هستند. ...
بیشتر
پهنه های کائولینیزه منطقه گورگور (شمال تکاب، استان آذربایجان غربی) محصول دگرسانی سنگ‌های آندزیتی به سن میوسن در شمال باختر ایران هستند. با توجه به بررسی‌های کانی‌شناسی، کائولینیت، کوارتز، جاروسیت، مونت‌موریلونیت، آلبیت، مسکوویت- ایلیت، آناتاز، کلریت، اورتوکلاز، کلسیت، گوتیت و هماتیت فازهای کانیایی در این پهنه‌ها هستند. رگه‌های سیلیسی حاضر در این پهنه‌ها شامل کانی‌های فلزی پیریت، کالکوپیریت، گالن، اسفالریت، بورنونیت و استیبنیت است. محاسبات تغییرات جرم عناصر خاکی کمیاب (REEs) با فرض Sc به عنوان عنصر شاخص کم‌تحرک آشکار می‌کنند که گسترش فرایند کائولینیتی شدن با غنی‌شدگی- تهی‌شدگی La-Nd و تهی‌شدگی Sm-Lu همراه بوده است. تجزیه و تحلیل‌های زمین‌شیمیایی نشان می‌دهند که درجه تفریق Al از Fe و تخریب کانی زیرکن توسط سیال‌های گرمابی به ترتیب مهم‌ترین عوامل کنترل کننده تغییرات بی‌هنجاری‌های Eu (84/0- 06/1) و Ce (83/0-93/0) در این پهنه‌ها هستند. همبستگی‌های مثبت و قوی مقادیر (La/Lu)N و(LREEs/HREEs)N با اجزایی مانند P، S، LOI و Sr، نقش مؤثر محلول‌های درونزاد را در پیشرفت فرایند کائولینیتی شدن آشکار می‌سازد. تلفیق نتایج به دست آمده از مطالعات کانی‌شناسی و زمین‌شیمیایی پیشنهاد می‌کند که تغییرات در شیمی محلول‌های دگرسان کننده (pH و Eh) و تنوع در نوع کانی‌های تثبیت کننده، دو عامل کلیدی مؤثر در تفریق و توزیع REEs در پهنه‌های کائولینیزه در گورگور هستند.
علی عابدینی؛ صمد علیپور؛ مریم خسروی
چکیده
نهشته بوکسیت درزی‌ولی، در فاصله 20 کیلومتری خاور بوکان، جنوب استان آذربایجان‌غربی (شمال باختر ایران) واقع شده است. این نهشته به صورت لایه‌ها و عدسی‌های منفصل چینه‌سان در درون سنگ‌های کربناتی سازند روته (پرمین بالایی) گسترش یافته است. مطالعات کانی‌شناسی نشان می‌دهند که آب‌های سطحی با ماهیت اکسیدی- اسیدی و آب‌های زیرزمینی با ماهیت ...
بیشتر
نهشته بوکسیت درزی‌ولی، در فاصله 20 کیلومتری خاور بوکان، جنوب استان آذربایجان‌غربی (شمال باختر ایران) واقع شده است. این نهشته به صورت لایه‌ها و عدسی‌های منفصل چینه‌سان در درون سنگ‌های کربناتی سازند روته (پرمین بالایی) گسترش یافته است. مطالعات کانی‌شناسی نشان می‌دهند که آب‌های سطحی با ماهیت اکسیدی- اسیدی و آب‌های زیرزمینی با ماهیت بازی- احیا نقش بارزی در توسعه و تکامل این نهشته ایفا نموده‌اند. بر اساس شواهد صحرایی و مطالعات زمین‌شیمیایی، سنگ‌های بازالتی محتمل‌ترین سنگ مادر این نهشته هستند. محاسبات فاکتور غنی‌شدگی آشکار می‌کنند که عناصر Si، Ca، Mg، Na، K، Mn، Co، Rb و Hf در طی تکوین این نهشته شسته شده، و عناصر Al، Ti، V، Th، Ga، Zr، Nb، U، و Cr غنی شده‌اند. این در حالی است که عناصر Fe، P، Ni، Ba، و Y متحمل فرایندهای شستشو- تثبیت شده‌اند. نتایج به‌دست آمده نشان می‌دهند که عواملی مانند جذب سطحی، روبش، تمرکزهای بازماندی، بافرینگ محلول‌های هوازده کننده توسط سنگ بستر کربناتی، کنترل کانیایی، تفاوت در شدت دگرسانی، مواد آلی، و نوسانات سطح سفره آب‌های زیرزمینی نقش ارزنده‌ای در توزیع عناصر اصلی، فرعی، و جزئی در این نهشته ایفا نموده‌اند. این مطالعه همچنین آشکار می‌کند که کانسنگ‌های فقیر از آهن و غنی از آهن این نهشته به ترتیب ویژگیهای مناسبی برای استفاده در صنایع دیرگداز و سیمان را دارا هستند.
فاطمه کنگرانی فراهانی؛ علی اصغر کلاگری؛ علی عابدینی
چکیده
نهشته لاتریتی کمبلو، در فاصله 80 کیلومتری باختر شهرستان دامغان، استان سمنان رخنمون دارد. این نهشته به شکل عدسی‌های چینه‌سان، در مرز بین سازند کربناتی الیکا (تریاس) و شیلی و ماسه‌سنگی سازند شمشک (ژوراسیک) توسعه و تکامل یافته است. مطالعات سنگ‌نگاری دلالت بر حضور بافت‌های کلومورفی، کلوفرمی، پورفیری دروغین و گرهکی درکانسنگ‌های این ...
بیشتر
نهشته لاتریتی کمبلو، در فاصله 80 کیلومتری باختر شهرستان دامغان، استان سمنان رخنمون دارد. این نهشته به شکل عدسی‌های چینه‌سان، در مرز بین سازند کربناتی الیکا (تریاس) و شیلی و ماسه‌سنگی سازند شمشک (ژوراسیک) توسعه و تکامل یافته است. مطالعات سنگ‌نگاری دلالت بر حضور بافت‌های کلومورفی، کلوفرمی، پورفیری دروغین و گرهکی درکانسنگ‌های این نهشته دارند. یافته‌های کانی‌شناسی نشان می‌دهند که کانسنگ‌ها دارای کانی‌های گوتیت، مگنتیت، هماتیت، دیاسپور، آناتاز، کائولینیت، بوهمیت و زیرکن هستند. با توجه به ترکیب کانی‌شناسی و ویژگیهای بافتی، این نهشته در یک محیط تقریباً احیایی نزدیک سطح ایجاد شده است. شاخص‌های ژئوشیمیایی مانند Eu/Eu* همراه با نسبت‌های Ti/Zr، Nb/Y، و Al/Ti پیشنهاد می‌کنند که نهشته کمبلو محصول دگرسانی و هوازدگی سنگ‌هایی با ترکیب تراکی‌آندزیت تا بازالت است. مقایسه روند تغییرات عناصر Si، Al و Fe در یک نیمرخ انتخابی آشکار می‌کنند که تغییر در شیمی (pH) محلول‌های مسئول لاتریتی‌شدن و شدت زهکشی دو فاکتور اصلی درتشکیل این کانسنگ‌ها هستند. بررسی‌های ژئوشیمیایی نشان می‌دهند که توزیع عناصر جزیی در این نهشته تابع از عواملی مانند جذب سطحی، روبش توسط اکسیدها و هیدروکسیدهای فلزی، تثبیت در فازهای نوشکل و حضور در فازهای کانیایی مقاوم است. توزیع ناموزون REEها در نیمرخ مورد مطالعه دلالت بر منشأ نابرجا برای این نهشته دارند. یافته‌های به‌دست آمده نشان از آن دارند که رس‌ها، آناتاز، زیرکن، گورسکسیت، زینوتایم و چورچیت میزبان احتمالی REEها در این نهشته هستند.
فاطمه کنگرانی فراهانی؛ علی‌اصغر کلاگری؛ علی عابدینی
چکیده
نهشته لاتریتی شاه‌بلاغی در فاصله 40 کیلومتری جنوب خاور دماوند در استان تهران قرار دارد. این نهشته به شکل افق‌های چینه‌سان در درون شیل‌ها و ماسه‌سنگ‌های سازند شمشک (ژوراسیک) گسترش یافته است. مطالعات کانی‌شناسی نشان می‌دهند که کانی‌های اصلی این نهشته شامل هماتیت، بوهمیت و آناتاز است که در مقادیر کمتر توسط گوتیت، مگنتیت، شاموزیت، ...
بیشتر
نهشته لاتریتی شاه‌بلاغی در فاصله 40 کیلومتری جنوب خاور دماوند در استان تهران قرار دارد. این نهشته به شکل افق‌های چینه‌سان در درون شیل‌ها و ماسه‌سنگ‌های سازند شمشک (ژوراسیک) گسترش یافته است. مطالعات کانی‌شناسی نشان می‌دهند که کانی‌های اصلی این نهشته شامل هماتیت، بوهمیت و آناتاز است که در مقادیر کمتر توسط گوتیت، مگنتیت، شاموزیت، کائولینیت، کوارتز، کلسیت، دیاسپور، زیرکن، پیریت، و روتیل همراهمیشوند. شواهد میکروسکوپی مانندگسترش بافت‌های اسپاستوییدی در کانسنگ‌ها، یک محیط رسوبی پر انرژی و اشباع از آب را طی فرایند لاتریتزایی پیشنهاد می‌کند. با توجه به مجموعه کانیایی و ویژگیهای بافتی، نهشت و دیاژنز این افق در یک محیط اکسیدان و تقریباً نزدیک به سطح زمین رخ داده است. بر پایه یافته‌های حاصل از مشاهدات صحرایی و ژئوشیمی عناصر اصلی، کمیاب و خاکی کمیاب افق لاتریتی شاه‌بلاغی احتمالاً از دگرسانی سنگ‌های مادر با ترکیب بازالتی تشکیل شده است. فرایند بوکسیتی شدن با مسیرهای کائولینیتی شدن، تخریب کائولینیت و آهنزدایی دنبال شده است. مطالعات ژئوشیمیایی نشان می‌دهند که توزیع عناصر جزیی در این افق توسط کانی‌های رسی و فازهای کانیایی فرعی کنترل شده است.
صمد علیپور؛ علی عابدینی؛ شهلا ابدالی
چکیده
افق لاتریتی حیدرآباد در فاصله 65 کیلومتری جنوب شهرستان ارومیه، استان آذربایجان غربی قرار دارد. این افق به شکل چینه‌سان درون سنگ‌های کربناتی سازند روته (پرمین بالایی) توسعه یافته است. بر پایه مطالعات سنگ‌نگاری و کانه‌نگاری، کانسنگ‌های این افق بافت‌های میگروگرانولار، پورفیری دروغین، جریانی- کلومورفی، ماکروپیزوییدی، پانایدیومورفیک- ...
بیشتر
افق لاتریتی حیدرآباد در فاصله 65 کیلومتری جنوب شهرستان ارومیه، استان آذربایجان غربی قرار دارد. این افق به شکل چینه‌سان درون سنگ‌های کربناتی سازند روته (پرمین بالایی) توسعه یافته است. بر پایه مطالعات سنگ‌نگاری و کانه‌نگاری، کانسنگ‌های این افق بافت‌های میگروگرانولار، پورفیری دروغین، جریانی- کلومورفی، ماکروپیزوییدی، پانایدیومورفیک- گرانولار، اسپاستوییدی، پلیتومورفیک، گرهک‌دار (نودولار) و اُاُییدی و یک منشأ برجازا دارند. با توجه به مطالعات کانی‌شناسی، کانسنگ‌های این افق شامل کانی‌های دیاسپور، کرندوم، هماتیت، مگنتیت، گوتیت، روتیل، پاراگونیت، مارگاریت، آمسیت، برتیرین، مونت‌موریلونیت، کلریت، کلریتویید، مسکوویت - ایلیت، کوارتز پیریت، انیدریت، کلسیت و دولومیت هستند. حضور مقادیر بالای کانی‌های سیلیکاتی نشاندهنده نارس بودن و سامانه زهکشی ضعیف در طی تکوین این افق بازماندی است. نتایج تجزیههای شیمیایی نشان می‌دهد که بی‌هنجاری‌های Eu و Ce در کانسنگ‌های لاتریتی بهترتیب بازه‌ای از 67/0تا 74/2 و 86/0 تا 16/2 دارند. محاسبات مقادیر ضریب غنی‌شدگی عناصر در دو پروفیل انتخابی آشکار می‌کند که دو فرایند شستشو و تثبیت، تنظیم‌کننده‌های اصلی تمرکزات REEs در کانسنگ‌های این افق هستند. نتایج به‌دست آمده از مطالعات کانی‌شناسی و زمین‌شیمیایی نشان از آن دارند که تغییرات pH محلول‌های هوازده کننده، نوسانات سطح سفره آب‌های زیرزمینی، شدت دگرسانی، عملکرد سنگ بستر کربناتی به عنوان یک سد زمین‌شیمیایی، جذب سطحی و روبش نقش مهمی در پراکندگی عناصر کمیاب خاکی در این نهشته داشته‌اند. ضرایب همبستگی میان عناصر نشان می‌دهد که فسفات‌های ثانویه، روتیل و مسکوویت- ایلیت میزبانان احتمالیREEs در کانسنگ‌ها هستند.
معصومه روحافزا؛ صمد علیپور؛ علی عابدینی
چکیده
منطقه قرهبلاغ، در 20 کیلومتری خاور مهاباد، جنوب استان آذربایجان غربی قرار گرفته است. سنگ‌های کربناتی سازند بایندر و دولومیت‌های سازند سلطانیه در این منطقه میزبان کانیسازیهایی از باریم، آهن و منگنز هستند. با توجه به مطالعات کانی‌شناسی، باریت، مگنتیت، هماتیت، گوتیت، لیمونیت و پیرولوزیت تجمعات کانیایی اصلی این کانی‌سازی‌ها ...
بیشتر
منطقه قرهبلاغ، در 20 کیلومتری خاور مهاباد، جنوب استان آذربایجان غربی قرار گرفته است. سنگ‌های کربناتی سازند بایندر و دولومیت‌های سازند سلطانیه در این منطقه میزبان کانیسازیهایی از باریم، آهن و منگنز هستند. با توجه به مطالعات کانی‌شناسی، باریت، مگنتیت، هماتیت، گوتیت، لیمونیت و پیرولوزیت تجمعات کانیایی اصلی این کانی‌سازی‌ها هستند که در مقادیر کم توسط کالکوپیریت، مالاکیت، آزوریت و کلسیت همراهی میشوند. آشکارترین ویژگی ژئوشیمیایی این کانی‌سازی‌ها، تفریق بهنسبت ضعیف LREE از HREE در باریت و کانسنگ‌های آهن- منگنز، بی‌هنجاری‌های منفی Eu در کانسنگ‌های آهن- منگنز (26/0-76/0) و بی‌هنجاری‌های مثبت Eu در باریت (7/7- 51/10) است. تلفیق نتایج برآمده از بررسی‌های صحرایی، سنگ‌نگاری و ژئوشیمیایی (یافته‌های آنالیتیک و ضرایب همبستگی میان عناصر) نشان می‌دهند که عواملی همچون تغییرات در شرایط فیزیکوشیمیایی محیط (pH، Eh و دما)، فعالیت لیگاندهای کمپلکسساز و حضور فازهای کانیایی فرعی (کانی‌های رسی، زیرکن، زینوتایم، و مونازیت) نقش ارزنده‌ای در پراکندگی عناصر خاکی کمیاب در طی کانهزایی و گسترش این کانسنگ‌ها داشته‌اند.
