سنگ شناسی
آزاد کریمی؛ علی احمدی؛ منیره خیرخواه؛ عبدالرضا پرتابیان
چکیده
پریدوتیت‌ها در مجموعه افیولیتی مریوان-کامیاران (MKO)، نوار افیولیتی زاگرس خارجی، غرب ایران، از نظر ویژگیهای سنگ‌شناختی و ژئوشیمیایی مطالعه شده‌اند. هر دو نوع پریدوتیت گوشتهای و ماگمایی انباشتی در توالی افیولیتی مریوان-کامیاران وجود دارند. تغییرات گسترده در MgO، Al2O3، Cr، Ni و نسبت Al2O3/SiO2 علاوه بر تعلق نمونه‌ها به هر دو نوع پریدوتیت ...
بیشتر
پریدوتیت‌ها در مجموعه افیولیتی مریوان-کامیاران (MKO)، نوار افیولیتی زاگرس خارجی، غرب ایران، از نظر ویژگیهای سنگ‌شناختی و ژئوشیمیایی مطالعه شده‌اند. هر دو نوع پریدوتیت گوشتهای و ماگمایی انباشتی در توالی افیولیتی مریوان-کامیاران وجود دارند. تغییرات گسترده در MgO، Al2O3، Cr، Ni و نسبت Al2O3/SiO2 علاوه بر تعلق نمونه‌ها به هر دو نوع پریدوتیت ابیسال (MOR) و فرافرورانش (SSZ) بیانگر درجات مختلف تهیشدگی در پریدوتیت‌های گوشتهای منطقه است. درجات متفاوت تهیشدگی پریدوتیت‌ها با بازه گسترده ذوب بخشی (10 تا 15 درصد)، به‌دست آمده براساس مدل‌های ذوب‌بخشی غیرمدال معکوس، سازگار هستند. غنیشدگی در عناصر HFS مانند Hf، Ti، Ta و Th بیانگر برهمکنش مذاب-سنگ در پریدوتیت‌های گوشتهای است؛ در حالیکه، غنیشدگی در U و عناصر LIL نظیر Cs، Rb، Pb احتمالاً در ارتباط با برهمکنش سیال-سنگ است. پیشنهاد می‌شود که ماهیت MOR بخشی از پریدوتیت‌های گوشتهای منطقه در مراحل بعدی طی فرایندهایی مانند برهمکنش مذاب-سنگ به پریدوتیت‌های دارای ویژگیهای SSZ تغییر یافته است. این احتمال وجود دارد که، مانند دیگر رخنمون‌های نوار افیولیتی زاگرس خارجی، پریدوتیت‌های گوشتهای MKO با مشخصه‌های MOR و SSZ قبل از تغییر آن‌ها در محیط SSZ از جایگاه MOR منشأ گرفته‌اند.
سنگ شناسی
مهنوش بهجتی؛ علی احمدی؛ حبیب بیابانگرد
چکیده
سنگ های آذرین خروجی مجموعه آذرین کوله سنگی- ملک سیاه‌کوه شامل بازالت آلکالن، بازالت، آندزیت بازالتی، آندزیت، داسیت و تراکیت هستند. در نمودار K2O در برابر SiO2، نمونه‌های بازالتی در محدوده شوشونیتی و سایر نمونه‌ها در محدوده کالک آلکالن پتاسیم متوسط قرار می‌گیرند. همچنین، متوسط نسبت های La/Yb، Rb/Zr و Cs/Hf در بازالت‌های آلکالن و ساب ...
بیشتر
سنگ های آذرین خروجی مجموعه آذرین کوله سنگی- ملک سیاه‌کوه شامل بازالت آلکالن، بازالت، آندزیت بازالتی، آندزیت، داسیت و تراکیت هستند. در نمودار K2O در برابر SiO2، نمونه‌های بازالتی در محدوده شوشونیتی و سایر نمونه‌ها در محدوده کالک آلکالن پتاسیم متوسط قرار می‌گیرند. همچنین، متوسط نسبت های La/Yb، Rb/Zr و Cs/Hf در بازالت‌های آلکالن و ساب آلکالن به ترتیب 7، 47 و 63 برابر N-MORB است. غنی شدگی قابل توجه از عناصر LIL و LRE و فقیر شدگی نسبی از HREE ها نشان می دهد که گوشته غنی شده تر از منشاء OIB بوده و در محدوده پایداری فلوگوپیت و گارنت قرار دارد. مدل سازی ذوب غیرمدال ترکیب منشاء نمونه های دارای MgO بیش از 6 % وزنی، بیشترین همخوانی را با ذوب بخشی حدود 5% از مخلوط گوشته های فلوگوپیت لرزولیتی و گارنت لرزولیتی به ترتیب به نسبت 80 % و20% دارد. مدلسازی AFC و مقادیر Pb در برابر Pb/Ce، و Rb در برابر K/Rb با وقوع آلایش در سنگ های تفریق یافته تطابق دارد. همچنین، تهی شدگی از Y و افزایش نسبت Sr/Y در سنگ های تفریق یافته به علاوه نسبت Rb/Nb بیش از 8 با وقوع آلایش پوسته ای در این نمونه ها مطابقت دارد.
نازنین سرحدی؛ علی احمدی؛ زهرا فیروزکوهی زهرا؛ محسن جامی
چکیده
پیکره گرانودیوریتی لخشک به سن الیگومیوسن در شمال باختر زاهدان و رسوبات فلیشی ائوسن رخنمون یافته است. این پیکره مورد هجوم دستهدایکهایی با درجه رنگینی متغیر از مزوکرات تا ملانوکرات و با روند شمال خاور- جنوب باختر قرار گرفته است. با توجه به شواهد صحرایی، در بخشهایی از پیکره، دایکهای ملانوکرات، دایکهای مزوکرات ...
بیشتر
پیکره گرانودیوریتی لخشک به سن الیگومیوسن در شمال باختر زاهدان و رسوبات فلیشی ائوسن رخنمون یافته است. این پیکره مورد هجوم دستهدایکهایی با درجه رنگینی متغیر از مزوکرات تا ملانوکرات و با روند شمال خاور- جنوب باختر قرار گرفته است. با توجه به شواهد صحرایی، در بخشهایی از پیکره، دایکهای ملانوکرات، دایکهای مزوکرات را قطع کرده‌اند که تأخر و جوان‌تر بودن این دسته از دایکها را نشان میدهد. ستبرای متفاوت دایکها (2 تا 12 متر) نشاندهنده تأثیر فعالیتهای زمینساختی و تزریق ماگما در بازشدگیهای ساختاری و شکلگیری دایکها در هنگام عملکرد زمینساختی است. از دید سنگشناسی پیکره لخشک از نوع گرانودیوریتی، دایکهای مزوکرات از نوع داسیتی و دایکهای ملانوکرات از نوع میکرودیوریتی و آندزیتی هستند. این پیکره گرانودیوریتی و دو دستهدایک از نوع I هستند و ماهیت کالکآلکالن، کالکآلکالن پتاسیم بالا و متاآلومینوس دارند. بر پایه ویژگیهای ژئوشیمیایی، دایکها و گرانودیوریتهای پیکره غنیشدگی از عناصر LILE و LREE مانند: Ba، Cs، Rb، Eu و Pb و تهیشدگی از عناصر HFSE و HREE مانند: Nb، Ti و Ta دارند که از ویژگی شاخص ماگماهای موقعیت زمینساختی کمان آتشفشانی در حاشیه فعال قارهای است. بی‌هنجاری مثبت Pb به دلیل متاسوماتیسم گوه گوشتهای توسط سیالهای ناشی از پوسته اقیانوسی فرورو و آلایش ماگما با پوسته قارهای است. با توجه به شواهد صحرایی و پتروژنز، پیکره گرانودیوریتی لخشک و دایکهای مزوکرات، ملانوکرات حاصل فعالیت ماگمایی مربوط به فرورانش صفحه اقیانوسی فرورانده شده (صفحه سیستان) به زیر صفحه قارهای (بلوک افغان) هستند. ماگمای سازنده پیکره گرانودیوریتی لخشک از ترکیب مذابهای حاصل از ذوب آمفیبولیتهاست و دایکها مشتقات تأخیری تبلور ماگمای سازنده این پیکره هستند.
الهام بهرام‌نژاد؛ ساسان باقری؛ علی احمدی؛ اعظم زاهدی
چکیده
کمپلکس دگرگونی ده‌سلم با رخنمونی منحصر به فرد از سنگ‌های دگرگونی متنوع و پهنه‌های متوالی از کانی‌های شاخص خود با امتدادی شمالی- جنوبی همراه با توده‌های نفوذی فلسیک در حاشیه خاوری خردقاره ایران مرکزی، حدفاصل پهنه جوش‌خورده سیستان و بلوک لوت رخنمون دارد. از میان سنگ‌های موجود، متاپلیت‌ها فراوانی چشمگیری در بخش‌های مختلف دارند. ...
بیشتر
کمپلکس دگرگونی ده‌سلم با رخنمونی منحصر به فرد از سنگ‌های دگرگونی متنوع و پهنه‌های متوالی از کانی‌های شاخص خود با امتدادی شمالی- جنوبی همراه با توده‌های نفوذی فلسیک در حاشیه خاوری خردقاره ایران مرکزی، حدفاصل پهنه جوش‌خورده سیستان و بلوک لوت رخنمون دارد. از میان سنگ‌های موجود، متاپلیت‌ها فراوانی چشمگیری در بخش‌های مختلف دارند. شواهد بسیاری نشان از رخداد یک دگرگونی ناحیه‌ای پیشرونده همراه شده با توالی کانی‌های شاخص دگرگونی از باختر به خاور دارد. سنگ‌های پلیتی در محدوده رخساره شیست‌سبز با پهنه گارنت آغاز و پس از عبور از پهنه‌های استارولیت، آندالوزیت و سیلیمانیت تا درجات بالای رخساره آمفیبولیت و آستانه گرانولیت با پهنه ارتوکلاز + سیلیمانیت مشخص شده‌اند. نتایج دماسنجی‌های صورت گرفته بر پایه تغییرات عناصر Fe و Mg در زوج در تعادل گارنت- بیوتیت نشانگر دمایی در گستره 450 تا 550 درجه سانتی‌گراد از رخساره شیست‌سبز در بخش باختری تا دمای 750 درجه سانتی‌گراد و در آستانه گرانولیت در متاپلیت‌های بخش خاوری کمپلکس دگرگونی ده‌سلم است. شرایط دگرگونی سنگ‌های پلیتی در کنار دیگر سنگ‌های موجود نشاندهنده وجود یک رویداد دگرگونی ناحیه‌ای پیشرونده نوع آبوکوما در ژوراسیک پسین، همزمان با نفوذ توده گرانیتی شاه‌کوه و احتمالاً در موقعیت کمان ماگمایی پهنه فرورانش نوتتیس در منطقه ده‌سلم بوده است.
مهری محمدیان؛ محمد بومری؛ علی احمدی؛ علی اصغر مریدی فریمانی؛ هال داگلاس؛ مهدی جمالی
چکیده
کانسار مس پورفیری سونگون در130 کیلومتری شمال خاور تبریز، شمال باختر ایران واقع شده است. این کانسار حاوی 796 میلیون تن کانسنگ با عیار متوسط 61/0 درصد وزنی مس، 01/0 درصد مولیبدن، 016/0 گرم در تن طلا، 21/2 گرم در تن نقره، 57/9 گرم در تن بیسموت و رنیم (09/0درصد وزنی مولیبدنیت) است. این پژوهش به‌منظور مطالعه محیط فیزیکوشیمیایی با استفاده از ویژگیهای ...
بیشتر
کانسار مس پورفیری سونگون در130 کیلومتری شمال خاور تبریز، شمال باختر ایران واقع شده است. این کانسار حاوی 796 میلیون تن کانسنگ با عیار متوسط 61/0 درصد وزنی مس، 01/0 درصد مولیبدن، 016/0 گرم در تن طلا، 21/2 گرم در تن نقره، 57/9 گرم در تن بیسموت و رنیم (09/0درصد وزنی مولیبدنیت) است. این پژوهش به‌منظور مطالعه محیط فیزیکوشیمیایی با استفاده از ویژگیهای کانی‌های این کانسار انجام شده است. تشکیل این کانسار به فعالیتهای گرمابی مرتبط با یک استوک گرانودیوریتی و چندین دایک دیوریتی-گرانودیوریتی نسبت داده می شود که در گستره زمانی اولیگوسن تا میوسن در سنگ‌های رسوبی و آتشفشانی کرتاسه و ائوسن نفوذ کرده‌اند. دگرسانی‌های اصلی مشاهده شده در این تودهها از طرف توده به سمت خارج، پتاسیک، فیلیک، آرژیلیک و پروپیلیتیک بوده‌اند که شاخص کانسارهای مس پورفیری نوع حاشیه قارهای هستند. همزمان با تشکیل زون برون‌زاد بسیار ضعیف، یک کلاهک آهنی متشکل از اکسیدها و هیدرواکسیدهای آهن، اکسید مس، مس خالص، سولفاتها، کربناتها و فسفاتهای مس در بالاترین بخش کانسار و در امتداد شکستگی‌ها تشکیل شده است. با توجه به نتایج کانی‌شناسی، در دمای 450 درجه سانتی‌گراد و فشار 5/0 کیلوبار (شرایط برآوردی تشکیل کانسنگ در زون پتاسیک)، log¦S2از 18- تا 24- و pH میان 5/2 تا 5/7 است. در دمای 350 درجه سانتی‌گراد و فشار 5/0 کیلوبار (شرایط برآوردی تشکیل کانسنگ در زون فیلیک)، log¦O2 میان 20- تا 33- و log¦S2 میان 6- تا 15- است.
