عباس رمضانی اکبری؛ حسین رحیمپوربناب؛ محمدرضا کمالی؛ رضا موسوی حرمی؛ علی کدخدایی
چکیده
سازند فهلیان یکی از سازندهای گروه خامی با سن نئوکومین، میزبان ذخایر هیدروکربوری مهمی در ایران است و در میادین نفتی دشت آبادان اهمیت ویژه‌ای دارد. ستبرای این سازند در چاه‌های مطالعه شده به‌طور میانگین 440 متر و فصل مشترک زیرین آن با آهک‌های رسی سازند گرو تدریجی است و در رأس با آهک‌های رسی و مارن‌های سازند گدوان پوشیده می‌شود. ...
بیشتر
سازند فهلیان یکی از سازندهای گروه خامی با سن نئوکومین، میزبان ذخایر هیدروکربوری مهمی در ایران است و در میادین نفتی دشت آبادان اهمیت ویژه‌ای دارد. ستبرای این سازند در چاه‌های مطالعه شده به‌طور میانگین 440 متر و فصل مشترک زیرین آن با آهک‌های رسی سازند گرو تدریجی است و در رأس با آهک‌های رسی و مارن‌های سازند گدوان پوشیده می‌شود. مطالعه مقاطع نازک تهیه شده از کنده‌ها و مغزه‌های حفاری و تطابق آنها با رخساره‌های الکتریکی به شناسایی 12 ریزرخساره و 2 لیتوفاسیس انجامیده است. محیط رسوبی سازند فهلیان از دو بخش کربناته و مخلوط کربناته- آواری تشکیل می‌شود. بخش پایینی سازند فهلیان در یک رمپ کربناته و بخش بالایی آن در محیط مخلوط کربناته- تخریبی نهشته شده است. برای مشخص کردن رخساره‌های الکتریکی، گروه‌های سنگی با روش MRGC مدل‌سازی شده‌اند. بهترین تطابق میان ریزرخساره‌های و رخساره‌های الکتریکی در مدل 12 خوشه‌ای (در روش MRGC) ایجاد شده است. از نتایج این گونه دریافت می‌شود که گروه‌های سنگی نامتجانس در سنگنگاری مانند محیط مخلوط کربناته- آواری می‌توانند رخساره‌های الکتریکی قابل قبولی ارایه دهند. همچنین در گروه‌های سنگی متجانس مانند محیط رمپ کربناته رخساره‌های الکتریکی نمی‌توانند ریزرخساره‌های مدنظر زمین‌شناسی را کاملاً تشخیص دهند. بر پایه مطالعات سنگنگاری و رخساره‌های الکتریکی، سازند فهلیان از دید چینه‌شناسی سکانسی شامل 3 سکانس رده سه با مرز نوع دوم است که انتهای سکانس سوم در بخش مخلوط کربناته- تخریبی با مرز سکانسی نوع یک به سازند گدوان ختم می‌شود.
نیلوفر محمدی اکبری؛ محمدرضا کمالی
چکیده
سازند سروک (با سن کرتاسه) یکی از مهم‌ترین مخازن نفتی در جنوب ایران بوده و حجم قابل توجهی از تولید نفت در حوضه خلیج‌فارس به این سازند نسبت داده می‌شود. در طرح مطالعاتی حاضر به منظور ارزیابی توان هیدروکربن‌زایی این سازند، بررسی روی مغزه‌ها، خرده‌های حفاری و نمونه‌های نفتی تهیه شده از چاه‌های میادین واقع در بلوک D خلیج‌فارس در گستره ...
بیشتر
سازند سروک (با سن کرتاسه) یکی از مهم‌ترین مخازن نفتی در جنوب ایران بوده و حجم قابل توجهی از تولید نفت در حوضه خلیج‌فارس به این سازند نسبت داده می‌شود. در طرح مطالعاتی حاضر به منظور ارزیابی توان هیدروکربن‌زایی این سازند، بررسی روی مغزه‌ها، خرده‌های حفاری و نمونه‌های نفتی تهیه شده از چاه‌های میادین واقع در بلوک D خلیج‌فارس در گستره بخش ایرانی انجام شد. تطابق یعنی مقایسه ژئوشیمیایی بین هیدروکربن ها، یا هیدروکربن ها با سنگ منشأو تعیین چگونگی ارتباط ژنتیکی بین آنها که برای این منظور از ابزارها و پارامترهایی مانند بیومارکرها و ایزوتوپ استفاده می‌شود. نتایج حاصل از آنالیزهای ژئوشیمیایی شامل آنالیزهای مقدماتی (پیرولیز راک اول(، استخراج و تفکیک بیتومن، آزمایشات تکمیلی (کروماتوگرافی گازی) و کروماتوگرافی گازی-طیف‌سنجی جرمی و بررسی‌های ایزوتوپی، بر روی نمونه‌ها بیان می‌دارد که کروژن نمونه‌های بررسی شده مخلوطی از انواع II و III بوده و نشان می‌دهد که مواد آلی تولید کننده هیدروکربن از محیطی دریایی همراه با اندکی ورودی از خشکی تولید شده‌اند. هیدروکربن های موجود در سازند سروک از یک سنگ منشأ با جنس کلاستیک-کمی کربناته تولید و در شرایطی احیایی-نیمه احیایی راسب شده‌اند. کروماتوگرام‌های برش‌های اشباع نمونه‌ها نشان از عدم وجود پدیده تخریب‌زیستی نمونه‌های تحت مطالعه دارد. نمونه‌های نفتی و میان‌لایه‌ای شیلی-آهکی سازند سروک پتانسیلی هیدروکربنی متوسط تا خوب را نشان می‌دهند. مجموعه نمونه‌های تحت بررسی، از نظر درجه بلوغ، در شروع پنجره نفت زایی (اواخر دیاژنز-اوایل کاتاژنز) قرار گرفته‌اند. همچنین هیدروکربن ها خصوصیات پارافینیک-نفتنیک، را نشان می‌دهند. به نظر می‌رسد که لایه‌های شیلی-آهکی موجود در بخش‌هایی از سازند سروک (بخش احمدی) در بلوک D خلیج فارس، سبب تولید هیدروکربن های موجود در مخزن سروک شده است.
سمیه پرهام؛ محمد رضا کمالی
چکیده
بخش بالایی سازند دالان یک افق مخزن گازی در خلیج‌فارس است که به‌دلیل تولید بالای گاز و میعانات گازی اهمیت ویژه‌ای دارد. این بخش به طور چیره تحت تأثیر دولومیتی‌شدن قرار گرفته است. دولومیکریت یکی از انواع دولومیت‌های شناسایی شده در این بخش است که بخشی از توالی بخش بالایی سازند دالان را در بر گرفته است. در این پژوهش با استفاده از مقاطع ...
بیشتر
بخش بالایی سازند دالان یک افق مخزن گازی در خلیج‌فارس است که به‌دلیل تولید بالای گاز و میعانات گازی اهمیت ویژه‌ای دارد. این بخش به طور چیره تحت تأثیر دولومیتی‌شدن قرار گرفته است. دولومیکریت یکی از انواع دولومیت‌های شناسایی شده در این بخش است که بخشی از توالی بخش بالایی سازند دالان را در بر گرفته است. در این پژوهش با استفاده از مقاطع نازک میکروسکوپی، اطلاعات تخلخل و تراوایی حاصل از تجزیه مغزه و تجزیه‌های ایزوتوپی، این نوع دولومیت‌ها مورد بررسی قرار گرفته‌اند. به‌کمک شواهد سنگنگاری همچون بلورهای بسیار ریز (5 تا 16 میکرون) هم‌اندازه و بی‌شکل این نوع دولومیت تشخیص داده می‌شود. بافت این نوع دولومیت معادلnonplanar-A یاxenotopic-A است. اشکالی مانند فابریک فنسترال، فیلامنت‌های میکروبی، حفره‌های باقیمانده از کانی‌های تبخیری و ترک‌های گلی در این نوع دولومیت دیده می شود. بر پایه این شواهد، چنین نتیجه گرفته شد که این دولومیت‌ها مربوط به رخساره فنسترال مادستون دولومیتی هستند که در بخش‌های بالایی پهنه کشندی از نوع گرم و خشک و تبخیری به‌وسیله آب‌های گرم تشکیل شده‌اند. نتایج حاصل از مطالعات ایزوتوپ اکسیژن و تعیین دمای تشکیل این دولومیت نشان داد که این نوع دولومیت در دمای میان کمینه 36/20درجه سانتی‌گراد و بیشینه 6/46 درجه سانتی‌گراد تشکیل شده است که محیط تشکیل بالا را تأیید می‌کند. بنابر این اطلاعات، مدل سبخا برای این نوع دولومیت ارائه شد. مهم‌ترین فرایندهای دیاژنزی مؤثر بر دولومادستون‌ها، انحلال، تشکیل سیمان انیدریتی، تراکم، جانشینی به‌وسیله انیدریت و شکستگی است. مطالعات تخلخل و تراوایی این بخش نشان می‌دهد تغییرات کیفیت مخزنی تحت تأثیر رخساره است و در رخساره‌های گلپشتیبان مانند مادستون‌های دولومیتی (شامل دولومیکریت‌ها) کیفیت مخزنی ضعیف است؛ مگر این که در مراحل بعدی تحت تأثیر فرایندهای دیاژنزی مانند انحلال یا شکستگی قرار گرفته باشند.
مجید خانجانی؛ سیدرضا موسوی حرمی؛ حسین رحیمپور بناب؛ محمدرضا کمالی
چکیده
سازند سروک (آلبین - تورونین) دومین سازند مخزنی مهم در مخازن جنوب و جنوب باختری ایران است و به‌طور چیره از سنگ‌های کربناتی تشکیل شده است. در این پژوهش بخش بالایی سازند سروک در میادین نفتی سیری برای تعیین ریزرخساره‌ها، محیط رسوبی، فرایندهای دیاژنزی و چینه‌نگاری سکانسی مورد مطالعه قرار گرفت. بررسی‌های رخساره‌ای منجر به شناسایی ...
بیشتر
سازند سروک (آلبین - تورونین) دومین سازند مخزنی مهم در مخازن جنوب و جنوب باختری ایران است و به‌طور چیره از سنگ‌های کربناتی تشکیل شده است. در این پژوهش بخش بالایی سازند سروک در میادین نفتی سیری برای تعیین ریزرخساره‌ها، محیط رسوبی، فرایندهای دیاژنزی و چینه‌نگاری سکانسی مورد مطالعه قرار گرفت. بررسی‌های رخساره‌ای منجر به شناسایی 12 ریزرخساره شد که در 5 مجموعه رخساره‌ای قرار میگیرند و در یک محیط رسوبی رمپ کربناتی هموکلینال برجای گذاشته شده‌اند. بیشتر فرایندهای دیاژنزی که این سازند را تحت تأثیر قرار دادهاند شامل آشفتگی زیستی، میکرایتی شدن، سیمانی شدن، انحلال، دولومیتی شدن، استیلولیتی شدن، پیریتی شدن و ایجاد شکستگیها است. مهم‌ترین سیمان‌های مشاهده شده در این سازند شامل سیمان کلسیتی هم‌بعد ریزبلور، سیمان کلسیتی دروزی، سیمان کلسیت اسپاری بلوکی درشتبلور و سیمان سینتکسیال است. بررسی‌های چینه‌نگاری سکانسی به شناسایی 3 سکانس رسوبی رده سوم در بخش بالایی سازند سروک انجامید و رخساره‌ها و فرایندهای دیاژنزی در چهارچوب چینه‌شناسی سکانسی مورد بررسی قرار گرفت.
محمد صادقی؛ محمدرضا کمالی؛ رضا قوامی ریابی؛ بیوک قربانی
چکیده
در این مطالعه به منظور ارزیابی ویژگی‌های ژئوشیمیایی سازندهای پابده و گورپی در چاه NH-01 در میدان نفتی نصرت تجزیه‌های ژئوشیمیایی انجام شد. این تجزیه‌ها به ترتیب اولویت شامل راک ایول، استخراج بیتومن، جداسازی برش‌های هیدروکربنی و کروماتوگرافی گازی (GC) بودند که روی نمونه‌های تهیه شده از خرده‌های حفاری (Cutting) صورت گرفت. نتایج ژئوشیمیایی ...
بیشتر
در این مطالعه به منظور ارزیابی ویژگی‌های ژئوشیمیایی سازندهای پابده و گورپی در چاه NH-01 در میدان نفتی نصرت تجزیه‌های ژئوشیمیایی انجام شد. این تجزیه‌ها به ترتیب اولویت شامل راک ایول، استخراج بیتومن، جداسازی برش‌های هیدروکربنی و کروماتوگرافی گازی (GC) بودند که روی نمونه‌های تهیه شده از خرده‌های حفاری (Cutting) صورت گرفت. نتایج ژئوشیمیایی نشان‌دهنده این هستند که نوع کروژن نمونه‌ها ترکیبی از انواع II-III است که تمایل بیشتر به کروژن نوع II (توانایی تولید نفت بیشتر) دارد و بیانگر وجود مواد آلی با منشأ دریایی و همراه با کمی مواد آلی با منشأ خشکی در سازندهاست. ماده آلی این نمونه‌ها در محیطی با شرایط احیایی- نیمه احیایی نهشته شده‌اند. در مجموع نمونه‌های سازند پابده پتانسیل هیدروکربنی ضعیف تا خوب دارند و وارد پنجره نفت‌زایی شده‌اند و از دید شاخص پتانسیل سنگ منشأ یک سنگ منشأ مناسب به شمار می‌روند در حالی که سازند گورپی با وجود بلوغ مناسب بر خلاف سازند پابده از دید پتانسیل، جزو سنگ‌های منشأ ضعیف به شمار می‌رود نتایج حاصل از تجزیه جداسازی برش‌های هیدروکربنی نشان می‌دهد که در بیشتر نمونه‌ها مقدار برش پارافین بالا بوده که معرف پارافینیک بودن این نمونه‌هاست. همچنین مواد آلی موجود در نمونه‌های سازندهای پابده و گورپی بهصورت برجازاست و هیچ گونه آلودگی در آنها وجود ندارد.
سمیه پرهام؛ محمدرضا کمالی
چکیده
واحد دالان بالایی متشکل از لایه‌های کربناتی- دولومیتی و میان‌لایه‌های تبخیری، میزبان مخازن عظیمی از گازدر زاگرس چین‌خورده و خلیج‌فارس است. در این پژوهش به بررسی انواع تخلخل، عوامل و فرایندهای مؤثر بر آن در برش سطحی این واحد در کوه سورمه و چاهی در یکی از میادین موجود در خلیج‌فارس پرداخته می‌شود. بر پایهرده‌بندی جدید زایشی تخلخل ...
بیشتر
واحد دالان بالایی متشکل از لایه‌های کربناتی- دولومیتی و میان‌لایه‌های تبخیری، میزبان مخازن عظیمی از گازدر زاگرس چین‌خورده و خلیج‌فارس است. در این پژوهش به بررسی انواع تخلخل، عوامل و فرایندهای مؤثر بر آن در برش سطحی این واحد در کوه سورمه و چاهی در یکی از میادین موجود در خلیج‌فارس پرداخته می‌شود. بر پایهرده‌بندی جدید زایشی تخلخل که به‌وسیله Ahr(2008) ارائه شده است،فرایندهای ایجادکننده یا تغییردهنده تخلخل در این واحد، هیبریدی از 3متغیر فرایندهایرسوبی، فرایندهای دیاژنزی و شکستگی است. در نمونه‌های زیرسطحی، تخلخل هیبریدی از تخلخل رسوبی و دیاژنتیکی است. در این سازند رخساره‌های دانه‌پشتیبان از رخساره‌های گرینستونی مربوط به تپه‌هایسدی زیر‌آبی دارای تخلخل میان‌دانه‌ای هستند که نوعی تخلخل رسوبی است. این رخساره در مراحل بعدی دیاژنز، دارای تخلخل‌های قالبی، انحلالی و به میزان کمتر میان‌بلوری شده است که از انواع تخلخل دیاژنزی هستند. می‌توان نتیجه گرفت تخلخل در این واحد رخساره انتخابی است. در نمونه‌های سطحی، تخلخل هیبریدی ازتخلخل رسوبی، تخلخل دیاژنزی و شکستگی است. وجود شکستگی‌های فراوان در نمونه‌های برش سطحی کوه سورمه به‌دلیل تشکیل برش‌های انحلالی در اثر انحلال واحد تبخیری نار تحت تأثیر دیاژنز جوی و نیز قرار گرفتن در پهنه زاگرس چین‌خورده و چین‌خوردگی زمین‌ساختی است. داده‌های تخلخل- تراوایی حاصل از تجزیهو تحلیل مغزه چاه مورد مطالعه نشان می‌دهد که توالی مورد مطالعه خواص مخزنی همگنی ندارد. به‌منظور جداسازی لایه‌های با ویژگی‌های مخزنی متفاوت، پهنه‌بندی انجام و 6 لایه مخزنی با ویژگی مخزنی ضعیف تا بسیار خوب مشخص و جدا شده است.
سمیه پرهام؛ محمدرضا کمالی؛ فرج الله فیاضی
چکیده
سازند دالان به سن پرمین بالایی دارای رخساره‌های کربناتی با میان لایه‌های تبخیری، یکی از مهم‌ترین سازندهای مخزنی گازدار در نواحی زاگرس چین‌خورده و بخش‌های وسیعی از خلیج‌فارس به شمار می‌آید. رخساره‌های مخزنی به ویژه سنگ‌آهک‌های اُاُلیتی این سازند به طور عمده مربوط به واحد دالان بالایی است. بر اساس مطالعات رسوب‌شناسی در واحد ...
بیشتر
سازند دالان به سن پرمین بالایی دارای رخساره‌های کربناتی با میان لایه‌های تبخیری، یکی از مهم‌ترین سازندهای مخزنی گازدار در نواحی زاگرس چین‌خورده و بخش‌های وسیعی از خلیج‌فارس به شمار می‌آید. رخساره‌های مخزنی به ویژه سنگ‌آهک‌های اُاُلیتی این سازند به طور عمده مربوط به واحد دالان بالایی است. بر اساس مطالعات رسوب‌شناسی در واحد دالان بالایی در چاه مورد مطالعه هفت رخساره تشخیص داده شده است که در کمربندهای رخساره‌ای پهنه کشندی، لاگون و سدهای زیر آبی ماسه‌ای نهشته شده‌اند. رسوبات این بخش در یک سکوی کربناتی از نوع رمپ کم‌شیب مشابه امروزی خلیج فارس تشکیل شده است. فرایندهای دیاژنزی گوناگونی بر این واحد تأثیر گذاشته است. مهم‌ترین فرایندهای دیاژنزی شامل آشفتگی زیستی، میکریتی‌شدن توسط موجودات میکروسکوپی، نوشکلی، جانشینی، دولومیتی‌شدن، انیدریتی‌شدن، فشردگی و انحلال فشاری، سیمانی‌شدن، انحلال و شکستگی است. با توجه به شواهدی چون انحلال گسترده و تشکیل تخلخل‌های قالبی و حفره‌ای و تشکیل انواع سیمان‌های مربوط به محیط جوی (متئوریک) (تیغه‌ای، هم‌بعد و ...) و ترتیب تقدم و تأخر فرایندها می‌توان نتیجه گرفت که رسوبات مورد مطالعه، پس از طی محیط دیاژنز دریایی مستقیماً وارد محیط دفنی نشده‌اند، بلکه دست‌کم بخش‌هایی مانند سد اُاُلیتی (Shoal)، فرایندهای دیاژنزی محیط فراتیک آب شیرین را تحمل کرده و پس از آن دیاژنز محیط دفنی را پشت سر گذاشته‌اند.
محمود معماریانی؛ هادی کرمانشاهی؛ محمد رضا کمالی
چکیده
با توجه به گسترش زیاد سازند سورمه در ناحیه خلیج فارس، این سازند بهعنوان یک سنگ منشأ احتمالی برای میادین واقع در این ناحیه از جمله میدان پارس جنوبی مطرح است. برای بررسی توان هیدروکربن‌زایی این سازند، ارزیابی ژئوشیمیایی آن با استفاده از روشهای متداول مطالعات ژئوشیمیایی مانند پیرولیز راک- اول، کروماتوگرافی گازی (GC) و کروماتوگرافی ...
بیشتر
با توجه به گسترش زیاد سازند سورمه در ناحیه خلیج فارس، این سازند بهعنوان یک سنگ منشأ احتمالی برای میادین واقع در این ناحیه از جمله میدان پارس جنوبی مطرح است. برای بررسی توان هیدروکربن‌زایی این سازند، ارزیابی ژئوشیمیایی آن با استفاده از روشهای متداول مطالعات ژئوشیمیایی مانند پیرولیز راک- اول، کروماتوگرافی گازی (GC) و کروماتوگرافی گازی- طیف سنجی جرمی(GC-MS) صورت گرفت. بر اساس داده‌های پیرولیز راک- اول کروژن موجود در این سازند از نوع II و III است. از سوی دیگر، این سازند از نظر محتوای ماده آلی فقیر است و پتانسیل هیدروکربن‌زایی مناسبی ندارد. مقایسه نتایج تحلیل‌های تکمیلی (GC,GC-MS) بر روی نمونه‌های این سازند و نمونه نفت میدان بیانگر وجود شباهت بسیار میان ویژگی‌های ژئوشیمیایی این دو است. مقایسه در صد اجزای سازنده مواد آلی (SARA) سازند سورمه و نفت میدان، نشــان‌دهنده وجود ویژگیهــای نفت‌های پارافینیک- نفتنیک برای هر دو نمونه است. مطالعات بیومارکرهای شاخص از نوع استران‌ها (m/z=217) و تریترپنها (m/z=191) نشان داد که مواد آلی موجود در سازند سورمه و مواد آلی مولد نفت میدان بلوغی متوسط (اوایل پنجره نفت‌زایی) منشأ دریای باز و اندکی قارهای دارند که در محیطی کربناتی و نیمه احیایی ته‌نشین شده‌اند. بر اساس نتایج تجزیه پیرولیز راک- اول می‌توان گفت که سازند سورمه در این ناحیه بهعنوان سنگ منشأ احتمالی تولیدکننده نفت میدان پارس جنوبی (دست کم بهصورت محلی) معرفی نمیشود و وجود ویژگی‌های یکسان ژئوشیمیایی میان مواد آلی موجود در این سازند و نمونه نفت‌های این میدان صرفاً به‌دلیل آلودگی شدید این سازند به نفت مهاجرتی عبور کرده از این سازند است.
