سیدمهران حیدری؛ مجید قادری؛ حسین کوهستانی؛ مسعود حسینی
چکیده
کانسار طلای اپی‌ترمال توزلار در واحدهای آتشفشانی آندزیتی با ویژگی کالکوآلکالن پرپتاسیم (شوشونیتی) در شمال باختر کشور قرار دارد. این مجموعه آتشفشانی، در واقع بخشی از فعالیت ماگمایی مرتبط با کمان ماگمایی ارومیه- دختر است که حاشیه شمال‌خاوری پهنه دگرگونی- ماگمایی سنندج- سیرجان را قطع کرده است. این توالی ماگمایی، شامل مجموعه‌ای از ...
بیشتر
کانسار طلای اپی‌ترمال توزلار در واحدهای آتشفشانی آندزیتی با ویژگی کالکوآلکالن پرپتاسیم (شوشونیتی) در شمال باختر کشور قرار دارد. این مجموعه آتشفشانی، در واقع بخشی از فعالیت ماگمایی مرتبط با کمان ماگمایی ارومیه- دختر است که حاشیه شمال‌خاوری پهنه دگرگونی- ماگمایی سنندج- سیرجان را قطع کرده است. این توالی ماگمایی، شامل مجموعه‌ای از سنگ‌های آتشفشانی است که از فوران‌های متناوب آذرآواری‌ها و گدازه همراه با نفوذ توده‌های نیمه‌ژرف (پورفیری)، به‌صورت یک فعالیت آتشفشانی درون‌قاره‌ای در محیطی کم‌ژرفا (حوضه‌ای) و کششی (معادل سازند قم)، تشکیل شده‌اند. داده‌های سن‌سنجی اورانیم- سرب زیرکن به روش LA-ICP-MS، سن‌هایی بین 0/1±4/18 و 55/0±7/18 میلیون سال (میوسن زیرین) را برای این فعالیت ماگمایی در نظر می‌گیرد. کانه‌زایی مزبور به‌لحاظ نوع دگرسانی‌های گرمابی (پروپیلیتیک، آرژیلیک، فیلیک، سریسیتی، آرژیلیک پیشرفته و سیلیسی‌شدن) و روند تکوین کانه‌زایی در ارتباط با برشی‌شدن و ته‌نشینی سولفیدهای مس و سولفوسالت‌ها، شبیه به کانسارهای پرسولفید در جایگاههای آتشفشانی است. کانه‌زایی طلا در این کانسار به‌لحاظ بافتی، عمدتاً به‌صورت دانه‌پراکنده، شکافه‌پرکن و رگه- رگچه‌ای دیده می‌شود. بیشتر کانه‌های سولفیدی شامل پیریت، کالکوپیریت، بورنیت و کمتر انارژیت، کالکوسیت، کوولیت، دیژنیت، تتراهدریت، گالن و اسفالریت است. طلا در این کانه‌زایی به‌صورت آزاد شده از دانه‌های پیریت اکسیده، همچنین درون کوارتزها در برش‌های گرمابی و محلول جامد در دیگر کانی‌ها از جمله سولفیدها و سولفوسالت‌ها رخ داده است. تفاوت اصلی تشکیل این کانسار با کانسارهای نوع پرسولفید در محیط تشکیل آن است. محیط تشکیل این کانه‌زایی، تأییدی بر تشکیل آن در ژرفا و فشار کم است. این کانسار در یک محیط کم‌ژرفای دریایی (Submarine) حوضه قم و در ارتباط با رژیم زمینساختی کششی تشکیل شده، در حالی‌که کانسارهای اپی‌ترمال نوع پرسولفید عموماً در محیط‌های خشکی (Subaerial) و در ارتباط با محیط‌های فشارشی حاصل می‌شوند. ویژگی‌های جایگاه ساختاری، نوع سنگ میزبان، دگرسانی‌ها، پاراژنز و بالاخره مشخصات کانه‌زایی کانسار طلا- نقره (مس) توزلار نشان از آن دارد که این کانسار، بیشترین همانندی را با کانسارهای اپی‌ترمال مرتبط با توده‌های نیمه‌ژرف (High Sulfidation) که در محیط‌های کششی درون‌کمانی تشکیل شده‌اند، دارد.
