زمین ساخت
رویدادهای کوهزایی و خشکی‏ زایی در ایران

محمدرضا قاسمی؛ علی آقانباتی؛ عبدالله سعیدی

دوره 33، شماره 1 ، فروردین 1402، ، صفحه 87-106

https://doi.org/10.22071/gsj.2022.324032.1970

چکیده
  مقایسه رویدادهای کوهزایی و خشکی‏ زایی ایران با رویدادهایی که در بخش‏ های گوناگون دنیا و در محیط‏ های زمین‏ ساختی متفاوت شناسایی شده اند، سبب نوعی سردرگمی در ادبیات زمین ‏شناسی ایران شده است. ما پس از مرور کوتاه ماهیت فرایندهای کوهزایی شناخته شده در دنیا و بررسی مسئله‏ های در پیوند با مقایسه‏ های یادشده در بالا، تلاش کرده‏ایم ...  بیشتر

زمین ساخت
نقش چینه‌نگاری مکانیکی در هندسه چین‌خوردگی، با استفاده از داده‌های زیر‌سطحی مطالعه‌ی موردی: تاقدیس‌های آغاجاری و پازنان (جنوب فروبار دزفول)

مهدی توکلی یرکی؛ احمد علوی؛ محمدرضا قاسمی؛ ایرج عبدالهی‌فرد

دوره 29، شماره 116 ، شهریور 1399، ، صفحه 213-228

https://doi.org/10.22071/gsj.2018.104652.1309

چکیده
  اهمیت چینه‌نگاری مکانیکی سنگها در جنبش‌شناسی چین‌ها از دیرباز مورد توجه زمین‌شناسان ساختمانی بوده است. دو پارامتر تغییرات رخساره رسوبی و ستبرای واحدهای کم‌قوام، نقش تعیین‌کننده‌ای در فعالیت توالی‌ها به عنوان افق‌های جدایشی ایفا می‌کنند. هدف این پژوهش، بررسی نقش چینه‌نگاری مکانیکی بر هندسه چین‌خوردگی در دو تاقدیس هیدروکربنی ...  بیشتر

زمین ساخت
برش عرضی ترازمند دولت‏ آباد-نیشابور در گستره بینالود

روژین حمیدی؛ محمدرضا قاسمی؛ محمدرضا شیخ الاسلامی

دوره 29، شماره 115 ، خرداد 1399، ، صفحه 199-206

https://doi.org/10.22071/gsj.2017.81952.1079

چکیده
  این پژوهش تلاش دارد با بازسازی برش‏های عرضی ترازمند، جنبش ‏شناسی و مقدار کوتاه‏شدگی رشته‌کوه یادشده را آشکار نماید. بدین منظور ساختار عمومی رشته‏کوه بینالود و افق‏های اصلی فراکَنِش در یک برشِ معین بین مشهد و نیشابور برداشت و بررسی شد. برداشت داده‏های میدانی در مسیر برش تعیین‌شده، شناخت واحد‏های زمین‏شناسی که در مسیر ...  بیشتر

زمین ساخت
نقش زمین‏ ساخت و ماگماتیسم در تکامل تراورتن‏ های تخت‏ سلیمان، شمال‏ باختر ایران

مسعود بیرالوند؛ محمد محجل؛ محمدرضا قاسمی

دوره 28، شماره 112 ، شهریور 1398، ، صفحه 71-80

https://doi.org/10.22071/gsj.2017.79038.1064

چکیده
  در منطقه تخت سلیمان، در فرودیواره گسل چهارطاق، تراورتن ها گسترش قابل توجهی دارند. در شکل گیری تراورتن های این منطقه سه عامل موثر است، عامل اول ماگماتیسم و گرادیان زمین گرمایی بالا در منطقه است، و عامل دوم رسوبات کربناته در فاصله بین منشا گرما در عمق، و چشمه های تراورتن ساز در سطح زمین است، که محلول گرمابی می تواند مواد لازم جهت تشکیل ...  بیشتر

تحلیل ساختاری گستره کوه ‌آهن بشرویه، خراسان جنوبی

مظفرالدین جمالی؛ محمدرضا قاسمی؛ محمد لطفی؛ علی سلگی

دوره 28، شماره 111 ، خرداد 1398، ، صفحه 301-310

https://doi.org/10.22071/gsj.2019.88510

چکیده
  "کوه‌ آهن" یک برجستگی منفرد و با ارتفاع زیاد در دشتی به نسبت مسطح در شمال بلوک طبس و در نزدیکی محل برخورد دو گسل نایبند و کلمرد واقع شده است و رخنمون­های گسترده­ای از رگه­های اکسید آهن، همخوان با گسل­ها و شکستگی های خاوری- باختری در گستره کوه آهن وجود دارد. این پژوهش تلاش کرده است با مطالعات ساختاری و دورسنجی گستره به شناخت سازوکار ...  بیشتر

هندسه و جنبش ‏شناسی گسل عطاری در جنوب خاور البرز مرکزی

امیر نعیمی؛ محمدرضا قاسمی؛ محمدرضا شیخ‎الاسلامی؛ ابوالفضل حاجی‎حسینی

دوره 27، شماره 108 ، شهریور 1397، ، صفحه 213-222

https://doi.org/10.22071/gsj.2018.68818

چکیده
  گسل عطاری گسلی مورب‎لغز است که طول نقشه‌برداری شده آن در حدود 20 کیلومتر و ادامه شمال خاوری و جنوب باختری آن پوشیده است. با این حال در شمال کویر چاه جام گسلی شکل گرفته است که می‎توان آن را ادامه شمال خاوری گسل عطاری دانست. بررسی تصاویر ماهواره‏ای نشان می‎دهد که سامانه گسلی میامی به طرف جنوب باختر تا شمال کویر چاه جام تداوم دارد. ...  بیشتر

رمزگشایی تغییرات میدان تنش با استفاده از واکاوی زمین‎ساخت شکننده در گستره شهربابک

لیلا عبادی؛ سید احمد علوی؛ محمدرضا قاسمی

دوره 27، شماره 105 ، آذر 1396، ، صفحه 81-96

https://doi.org/10.22071/gsj.2017.53931

چکیده
  در این مقاله بخشی از گستره شهربابک، در شمال باختر استان کرمان مطالعه می‌شود که از دید زمین‌شناسی بخشی از ایران مرکزی و کمربند ارومیه- دختر است. واحدهای سنگی این حوضه در دوران میوسن تحت تأثیر تنش‌های فشاری با روند شمال ‌خاوری قرار گرفته‌اند و دگرشکلی با گسترش چین‌ها وگسل‌ها با روند شمال ‌باختری- جنوب‌ خاوری مشخص می‌شود. هدف این ...  بیشتر

پهنه‌بندی ساختاری و ریخت‌زمین‌ساختی کپه‌داغ خاوری

لطف‌الله آقاجری؛ سید احمد علوی؛ محمدرضا قاسمی؛ محمدعلی کاوسی

دوره 26، شماره 104 ، شهریور 1396، ، صفحه 125-134

https://doi.org/10.22071/gsj.2017.50180

چکیده
  ویژگی‌های گوناگون زمین‌شناختی، ساختاری و ریخت‌شناسی در پهنه کپه‌داغ خاوری در شمال ‌خاور ایران، به شناسایی چندین زیرپهنه ریخت‌زمین‌ساختی انجامیده است که با گسل‌های بزرگ و بنیادی از هم جدا شده‌اند. در این پژوهش بر پایه داده‌های میدانی، نیمرخ‌های بازتاب لرزه‌ای، تصاویر ماهواره‌ای و رسم برش‏های ساختاری، بخش‌های چین‌خورده ...  بیشتر

ترافشارش راست‏بُر ستبرپوست در همتافت تکاب، شمال باختر ایران

مسعود بیرالوند؛ محمد محجل؛ محمدرضا قاسمی

دوره 26، شماره 102 ، اسفند 1395، ، صفحه 27-38

https://doi.org/10.22071/gsj.2017.44071

چکیده
  در این پژوهش دگرشکلی ترد در همتافت تکاب بررسی شده است. دو دسته گسل اصلی در شمال خاور تکاب تغییر‏شکل این منطقه را کنترل کرده است. دسته اول با شیب زیاد و روند شمال شمال باختر- جنوب جنوب خاور دارای ساز‏و‏کار اصلی راستالغز راست‏بُر و مؤلفه وارون است. دسته دوم با شیب متوسط، ساز‏و‏کار وارون و روند باختر شمال باختری- خاور جنوب خاوری ...  بیشتر

سنگ نگاری و ژئوشیمی سنگ های رسوبی سیلیسی-آواری میوسن گستره نیریز (برش های روشن کوه و کوه آسکی) با تأکید بر خاستگاه و جایگاه زمین‌ساختی

پریسا غلامی زاده؛ محمدحسین آدابی؛ محبوبه حسینی برزی؛ عباس صادقی؛ محمدرضا قاسمی

دوره 25، شماره 100 ، شهریور 1395، ، صفحه 3-18

https://doi.org/10.22071/gsj.2016.40670

چکیده
  سنگ ‎نگاری و ژئوشیمی رسوبات میوسن در برش روشن‌کوه و کوه آسکی در گستره نیریز در بخش نزدیک به منشأ حوضه زاگرس برای بررسی خاستگاه این نهشته ‌ها شامل سنگ منشأ، جایگاه زمین‎ساختی و شرایط آب‌و‌هوای دیرینه انجام گرفته است. رخنمون رسوبات یادشده در گستره نیریز از سوی شمال خاور به گسل اصلی زاگرس و از جنوب باختر به پهنه افیولیت نیریز محدود ...  بیشتر

معماری جنبشی پهنه‌ها‌ی آسیب گسلی در جنوب‌ باختر رفسنجان

لیلا عبادی؛ سید احمد علوی؛ محمدرضا قاسمی

دوره 25، شماره 100 ، شهریور 1395، ، صفحه 47-60

https://doi.org/10.22071/gsj.2016.40687

چکیده
  گستره‌ی مورد مطالعه در جنوب‌باختری شهرستان رفسنجان واقع شده است و بخشی از ایران مرکزی می‌باشد که درآن گسل‌های راستالغز واحدهای سنوزوئیک را تحت تاثیر قرار داد‌ه‌اند. هدف از این  مطالعه بررسی داده‌های جمع‌آوری شده از پهنه‌ها‌ی آسیب وابسته به سامانه‌های گسلی ،تحلیل معماری جنبشیِ زیرشاخه‌های گسلی، تاثیر شکستگی‌ها در جایگیری ...  بیشتر

ریزساختار در پهنه‏ های میلونیتی جنوب سلماس (شمال باختر ایران)

ربابه انتظاری؛ سید احمد علوی؛ محمدرضا قاسمی

دوره 25، شماره 99 ، خرداد 1395، ، صفحه 21-38

https://doi.org/10.22071/gsj.2016.40768

چکیده
  مجموعه دگرگونی جنوب سلماس که در شمال ‏باختری‌ترین بخش از پهنه ساختاری سنندج- سیرجان جای گرفته ‌است، دربردارنده سنگ‌های گوناگون با درجه دگرگونی و دگرشکلی متفاوت است. این پژوهش با استفاده از مشاهدات صحرایی و مطالعات کانی‌شناسی و سنگ‌نگاری، به توصیف و تفسیر ریزساختاری گستره می‏پردازد. واحدهای سنگی گستره بر پایه سنگ مادر به سه ...  بیشتر

چین‌خوردگی جدایشی در گستره میانه- ماه‌نشان: اندرکنش بین رسوب‌گذاری در حوضه سازند سرخ بالایی و کوتاه‌شدگی

مجید باقرنژاد؛ محمد رضا قاسمی؛ بهنام اویسی

دوره 24، 95- زمین ساخت ، خرداد 1394، ، صفحه 169-180

https://doi.org/10.22071/gsj.2015.42044

چکیده
  در پانه‌های (wedge) چین و راندگی که به‌صورت نازک‌پوست دگرریخت می‌شوند چگونگی دگرریختی ارتباط نزدیکی با مقاومت در برابر لغزش در راستای سطح‌های فَراکَنِش  (decollement) و حضور طبقات کم ژرفا و ژرف فراکنش دارد. در گستره چین‌خورده میانه- ماه‌نشان، طبقات شکل‌پذیر در ترازهای پایینی (سازند سرخ بالایی) نقش به‌سزایی در هندسه و جنبش‌شناسی دگرریختی ...  بیشتر

بررسی ریزساختاری پنجره فرسایشی آق‌دربند با بهره‌جویی از ویژگی‌های دگرریختی کانی ‌کلسیت

مهدی رمضانی؛ محمدرضا قاسمی

دوره 24، 94- زمین ساخت ، اسفند 1393، ، صفحه 79-87

https://doi.org/10.22071/gsj.2015.43381

چکیده
  بی‌شک پنجره فرسایشی آق‌دربند که در شمال خاور ایران و جنوب خاور مشهد واقع شده است یکی از بهترین مکان‌ها برای مطالعه رخداد ایوسیمرین در ایران است. رخداد یادشده در زمان تریاس پسین تا ژوراسیک میانی حاصل بسته شدن کامل اقیانوس تتیس‌کهن و برخورد ایران و توران بوده است. در این پژوهش تلاش شده است با مطالعه ریز‌ساختاری واحدهای کربناتی رخنمون‌یافته ...  بیشتر

بررسی لرزه‌زمین‌ساخت خاور حوضه کاسپین جنوبی به کمک سازوکار زمین‌لرزه‌ها و بررسی‌های زمین‌ریخت شناختی

مجید نعمتی؛ جیمز هالینگزورث؛ محمد‌رضا قاسمی

دوره 24، 94- زمین ساخت ، اسفند 1393، ، صفحه 133-140

https://doi.org/10.22071/gsj.2015.43393

چکیده
  این پژوهش درباره لرزه‌زمین‌ساخت بخش شمالی البرز خاوری و جنوب خاوری دریای کاسپین است. این گستره پاره خاوری گسل کاسپین و دشت جنبای شمال آن‌ را در بر می‌گیرد. برای بررسی لرزه‌زمین‌ساخت گستره یادشده، داده‌های لرزه‌ای خردلرزه‌ها و به‌ویژه زمین‌لرزه‌های با بزرگای (ML) بیشتر از 5/4 از شبکه محلی سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور ...  بیشتر

تحلیل هندسی- جنبشی چین‌خوردگی‌های منطقه چلونک (شمال ‌باختری بیرجند)

یعقوب جلیلی شاه‌منصوری؛ محمدمهدی خطیب؛ ابراهیم غلامی؛ محمدرضا قاسمی

دوره 24، 94- زمین ساخت ، اسفند 1393، ، صفحه 163-174

https://doi.org/10.22071/gsj.2015.43396

چکیده
  در منطقه چلونک در شمال باختری ‌بیرجند در منتهی‎الیه ایالت ساختاری سیستان، واحدهای رسوبی- آذرآواری چین‌خورده به سن ائوسن میانی تا بالایی با اثرهای محوری متفاوت در بین گسل‌های چاهک- موسویه و محمدیه- حصارسنگی قرار دارند. این چین‌ها دارای ویژگی آشکاری چون پراکندگی اثر محوری با روندهای چیره NE-SW ، NW-SE و N-S هستند. تحلیل هندسی- جنبشی چین‌های ...  بیشتر

بررسی شواهد ریخت‌زمین‌ساختی و گسلش جوان در گستره شهر جدید هشتگرد، شمال باختر تهران

سعیده علیمردان؛ شهریار سلیمانی آزاد؛ منوچهر قرشی؛ محمدرضا قاسمی؛ بهنام اویسی؛ احمد حاتمی

دوره 24، 94- زمین ساخت ، اسفند 1393، ، صفحه 227-234

https://doi.org/10.22071/gsj.2015.43417

چکیده
  به دلیل رشد جمعیت شهر‌نشین کشور در چند دهه اخیر و لزوم تمرکززدایی از شهرهای دارای امکانات محدود و نیز افزایش حاشیه‌نشینی در اطراف کلان‌شهرها تدوین یک طرح نوین برای ایجاد شهرهای جدید در اطراف این‌گونه شهرها مورد توجه قرار گرفته است. یکی از مهم‌ترین معیارها برای ایجاد این گونه مراکز جمعیتی جدید را می‌توان بررسی توان لرزه‌خیزی آن‌ها ...  بیشتر

بررسی دگرریختی جوان در گستره زاگرس باختری، نگاهی بر نقش واحدهای کم‌قوام سطوح بالایی در کنترل سازوکار خروج هسته ناودیس

آرمین صالحپور؛ بهنام اویسی؛ محمدرضا قاسمی

دوره 24، 94- زمین ساخت ، اسفند 1393، ، صفحه 235-244

https://doi.org/10.22071/gsj.2015.43419

چکیده
  در کمربندهای چین و راندگی که به صورت نازک‌پوست دگرریخت می‌شوند، چگونگی دگرشکلی نه تنها ارتباط تنگاتنگی با مقاومت در برابر لغزش در امتداد یک سطح فراکنشی زیرین دارد، بلکه به وجود سطوح فراکنشی یا واحدهای کم‌قوام درگوه هم بستگی دارد. در کمربند چین و راندگی زاگرس، طبقات فراکنشی و شکل‌پذیر شناخته شده مانند سازند گچساران (در سطح های بالایی) ...  بیشتر

مدل‌سازی فروکاهی افراز‌گسله زمین‌لرزه سال 1309 خورشیدی سلماس، شمال باختر ایران

نیره صبور؛ محمدرضا قاسمی؛ معصومه اسکندری؛ علی نظری فهندری؛ بهنام اویسی

دوره 24، 94- زمین ساخت ، اسفند 1393، ، صفحه 255-262

https://doi.org/10.22071/gsj.2015.43421

چکیده
  افراز‌هایی (scarp) که به دنبال زمین‌لرزه‌ها بر روی زمین ایجاد می‌شوند، با گذشت زمان و با تأثیر عوامل فرسایش، فروکاهیده می‌شوند (degrade) و شکل تیز (sharp) اولیه آنها تعدیل می‌شود. این فرایند با نرخ (rate) مشخصی صورت می‌گیرد که با معادله انتشار (diffusion equation) قابل محاسبه است. نرخ فروکاهی، تابع شکل اولیه افراز و ضریب فروکاهی است که ضریب معادله انتشار ...  بیشتر

دگرریختی ستبرپوست و نازک پوست در گستره ماه‌نشان، زنجان، شمال باختر ایران

اصغر احمدی ترکمانی؛ محمدرضا قاسمی

دوره 24، 94- زمین ساخت ، اسفند 1393، ، صفحه 299-306

https://doi.org/10.22071/gsj.2015.43427

چکیده
  این پژوهش با کمک داده‌های صحرایی دقیق به تهیه یک بُرش ساختاری ترازمند برای گستره ماه‌نشان پرداخته است تا گسترش ساختارهای اصلی آن را مورد کاوش قرار دهد. بررسی‌های ساختاری ما آشکار می‌سازد دو گسله شمال باختری-جنوب خاوری و اصلی ماه‌نشان و انگوران، گسله‌هایی بنیادی هستند که با نفوذ در ژرفای پوسته سبب مقدار قابل ملاحظه‌ای کوتاه‌شدگی ...  بیشتر

سنگ‌زایی و کانه‌زایی در کانسار اکسید آهن آپاتیت‌دار گزستان، خاور بافق، ایران مرکزی

سجاد افضلی؛ نیما نظافتی؛ مجید قادری؛ جلیل قلمقاش؛ محمدرض قاسمی؛ علیرضا کریمی باوندپور

دوره 24، شماره 93 ، آذر 1393، ، صفحه 77-84

https://doi.org/10.22071/gsj.2014.43528

چکیده
  کانسار مگنتیت- آپاتیت‌ گزستان در 78 کیلومتری خاور بافق قرار دارد. از دید ساختاری، این کانسار متعلق به پهنه ایران مرکزی و زیرپهنه بافق- پشت‌بادام است. واحدهای سنگی منطقه به سری ریزو تعلق دارند و از سنگ‌های کربناتی، شیل، توف، ماسه‌سنگ و سنگ‌های آتشفشانی تشکیل شده‌اند. افزون بر سنگ‌های رسوبی و آتشفشانی، سنگ‌های نفوذی به شکل استوک ...  بیشتر

کنکاشی بر جابه‌جایی‌ آبراهه‌ها در بخش‌هایی از گستره گسل درونه

حمیده امینی؛ مرتضی فتاحی؛ محمدرضا قاسمی

دوره 23، شماره 92 ، شهریور 1393، ، صفحه 209-218

https://doi.org/10.22071/gsj.2014.43704

چکیده
  گسل درونه دومین گسل طولانی ایران (پس از گسل معکوس اصلی زاگرس) است.  طول تقریبی این گسل حدود 700 کیلومتر است که از مرز ایران و افغانستان در خاور ایران تا نزدیک مرکز ایران امتداد دارد.  با وجود درازای زیاد، قرارگیری در پهنه برخورد دو صفحه عربستان- اوراسیا و داشتن قابلیت لرزه‌خیزی بالا (به سبب حضور جابه‌جایی‌هایی در میان نهشته‌های ...  بیشتر

برآورد ویژگی‌های ژئومکانیکی سازند آسماری (زاگرس، باختر شیراز) با تلفیق آزمون‌های آزمایشگاهی و مدل‌سازی عددی

الهه حاجی‌زاده نداف؛ بهنام اویسی؛ محمدرضا قاسمی؛ محمد جواد بلورچی

دوره 23، شماره 91 ، خرداد 1393، ، صفحه 57-62

https://doi.org/10.22071/gsj.2014.43770

چکیده
  در مکانیک سنگ مدل‌هایی که از راه جبری قابل حل و تفسیر هستند، تحلیل مناسبی از تغییرشکل و شرایط شکست برای نمونه‌هایی که هندسه و ویژگی مکانیکی ساده ای دارند ارائه می‌کنند. امروزه روش‌های متفاوت  مدل‌سازی عددی، همچون روش تفاضل محدود (FD: Finite Difference) در تحلیل رفتار پیوسته، ناپیوسته و شبه پیوسته، در کنار مدل‌های تحلیلی کاربرد بسیار دارد. ...  بیشتر

لرزه‌خیزی پارینه در پلیستوسن پایانی- هولوسن، خوشه‌بندی زمانی و احتمال رخداد زمین‌لرزه بزرگ (M>7) روی گسل دهشیر، ایران مرکزی

محمد فروتن؛ حمید نظری؛ برتراند میر؛ میشل سبریر؛ مرتضی فتاحی؛ کریستل لو دورتز؛ منوچهر قرشی؛ خالد حسامی؛ محمد رضا قاسمی؛ مرتضی طالبیان

دوره 23، شماره 90 ، اسفند 1392، ، صفحه 75-90

https://doi.org/10.22071/gsj.2014.43958

چکیده
  سامانه گسلی دهشیر سازنده لبه باختری مجموعه گسل­های جنبای راستالغز راست­بر شمالی- جنوبی در پهنه فلات مرکزی ایران و دربرگیرنده 6 پاره­گسل به‌گونه­ای خطی است که در گذر از پهنه­های زمین­ساختی سنندج- سیرجان، کمان ماگمایی ارومیه- دختر و ایران مرکزی، سبب بریدگی و جا به‌جایی راست­بر سنگ­نهشته­های آتشفشانی ائوسن و بادزن­های آبرفتی کواترنری ...  بیشتر

تحلیل سامانه‎ای شکستگی‎های سازند گرو در تاقدیس کبیرکوه، تأثیر چرخش صفحه تازی بر آرایش شکستگی‎ها

اسعد پیره؛ سید احمد علوی؛ محمدرضا قاسمی؛ علی شبان

دوره 23، شماره 90 ، اسفند 1392، ، صفحه 105-116

https://doi.org/10.22071/gsj.2014.43968

چکیده
  در کمربند چین‌خورده زاگرس، بخش مهمی از سنگ‌های منشأ در نئوکومین نهشته شده‌اند؛ در زیرپهنه لرستان، پایین‌ترین بخش سازند گرو سامانه نفتی کرتاسه پیشین را تغذیه می‌کند. این سنگ‎های منشأ به‎طور گسترده در زیرپهنه لرستان و شمال باختری فروافتادگی دزفول گسترش یافته‎اند. تاقدیس کبیرکوه یکی از ساختارهای مهم زیرپهنه لرستان است که با ...  بیشتر