رضا ارجمندزاده؛ محمدحسن کریمپور؛ سیداحمد مظاهری؛ ژوزه فرانسیسکو سانتوز؛ جرج مدینا
چکیده
گرانیتوییدهای پورفیری دهسلم در کمربند آتشفشانی- نفوذی بلوک لوت در خاور ایران مرکزی قرار گرفتهاند. تودههای نفوذی گستره ترکیبی از دیوریت - گابرو تا گرانیت دارند و جزو گرانیتهای کمانهای آتشفشانی کلسیمی- قلیایی پتاسیم بالا تا شوشونیتی هستند. در رگههای سیلیسی موجود در تودههای نفوذی بیوتیت - پیروکسن - کوارتزمونزونیت و هورنبلندمونزونیت ...
بیشتر
گرانیتوییدهای پورفیری دهسلم در کمربند آتشفشانی- نفوذی بلوک لوت در خاور ایران مرکزی قرار گرفتهاند. تودههای نفوذی گستره ترکیبی از دیوریت - گابرو تا گرانیت دارند و جزو گرانیتهای کمانهای آتشفشانی کلسیمی- قلیایی پتاسیم بالا تا شوشونیتی هستند. در رگههای سیلیسی موجود در تودههای نفوذی بیوتیت - پیروکسن - کوارتزمونزونیت و هورنبلندمونزونیت عناصرMo, Cu, Au, Pb, Zn بیهنجاریهای مشخصی دارند. روندهای اکسیدهای اصلی بر روی نمودارهای هارکر نشاندهنده تبلور بخشی پلاژیوکلاز کلسیمدار و کانیهای مافیک است. در نمودار عنکبوتی بهنجار شده عناصر فرعی نسبت به گوشته اولیه، عناصر (LILE) مانند Rb, Sr, Ba, Zr, Csغنیشدگی شدید و عناصر با میدان پایداری بالا (HFSE) مانند Nb, Pو Y تهیشدگی دارند. در نمودار عنکبوتی بهنجار شده عناصر خاکی کمیاب نسبت به کندریت، عناصر LREE دارای غنیشدگی و نسبت بالای 31- 5/21La/Yb= هستند و نبود بیهنجاری Eu مشخص است. تودههای نفوذی دهسلم بر پایه نسبتهای Sr/Y و La/Yb دارای گرایش آداکیتی هستند و نسبتهای ایزوتوپی (87Sr/86Sr)iو εNdi به ترتیب با مقادیر 70469/0تا 70507/0 و 5/1+ تا 5/2+ نشان میدهند که منشأ آنها در ارتباط با مذابهای حاصل از گوشته بوده که به مقدار کمی با پوسته آلودگی داشته است. این تودههای نفوذی در محدوده گرانیتوییدهای سری مگنتیتی قرار میگیرند که پتانسیل بالایی برای کانیسازی مس- مولیبدن - طلای پورفیری دارند. رخدادهای زمینساختی، ماگماتیسم و فلززایی، بهویژه رخداد نهشتههای پورفیری در پنجره زمانی ترشیری بلوک لوت را میتوان با مدل فرورانش دوسویه نامتقارن توضیح داد.
حسین عزیزی؛ افشین اکبرپور
چکیده
سنگهای آتشفشانی با ترکیب عمدتاً آندزیتی در خاور سنندج بهصورت عدسیهای پراکنده در داخل رسوباتی که آنها را به ائوسن نسبت دادهاند رخنمون دارند. مشاهدات صحرایی در بسیاری از بخشها، وضعیت بین چینهای آنها را تأیید میکند. بررسی مقاطع نازک این سنگها نشان میدهد که بافت آنها پورفیری، گلومروپورفیری، میکرولیتی و میکرولیتی پورفیری ...
بیشتر
سنگهای آتشفشانی با ترکیب عمدتاً آندزیتی در خاور سنندج بهصورت عدسیهای پراکنده در داخل رسوباتی که آنها را به ائوسن نسبت دادهاند رخنمون دارند. مشاهدات صحرایی در بسیاری از بخشها، وضعیت بین چینهای آنها را تأیید میکند. بررسی مقاطع نازک این سنگها نشان میدهد که بافت آنها پورفیری، گلومروپورفیری، میکرولیتی و میکرولیتی پورفیری است. شواهد بافتی مانند حضور ادخالهای شیشه در حاشیه و در داخل بسیاری از درشتبلورهای فلدسپار، تجزیه فلدسپارها و کانیهای مافیک به کانیهای آبدار، آمیختهشدن گدازهها با رسوبات آهکی نرم کف دریا و نیز خرد شدن بسیاری از درشتبلورها بر فعالیت آتشفشانی زیر دریایی و سرد شدن سریع این سنگها بر اثر برخورد با آب دریا دلالت دارد. مطالعات ژئوشیمی نشان میدهد که این سنگها در مقایسه با کندریتها، گوشته اولیه و بازالتهای کف اقیانوسی از عناصری مانندU, Pb, Th غنیشدگی و از TiوNb تهیشدگی نشان میدهند. گرچه عواملی مانند هضم سنگهای پوستهای، میتوانند در این تغییرات دخالت داشته باشند، اما به طور معمول چنین تغییراتی را متأثر از ماگماهای منشأ گرفته در بالای زون فرورانش میدانند. بنابراین، آتشفشانهایی که در این بخش از ایران، آنها را به ائوسن نسبت دادهاند، میتواند سرنوشتی همانند سنگهای آتشفشانی ائوسن در زون ارومیه - دختر داشته باشد.
نصیر عامل؛ محسن موید؛ علی عامری؛ منصور وثوقی عابدینی؛ محمد هاشم امامی؛ محسن مؤذن
چکیده
ماگماتیسم کلسیمی- قلیایی با سن پلیو ـ کواترنری در منطقه آذربایجان و شمال باختر ایران به شکلهای گوناگون از جمله آتشفشان چینهای، گنبد و روانههای آتشفشانی ظاهر شده و شامل آتشفشانی- آواریها، بازالتهای آندزیتی، آندزیت، داسیت، ریوداسیت و ریولیت است. این مجموعه آتشفشانی با مرز دگرشیب بر روی واحدهای رسوبی با سن میوسن ...
بیشتر
ماگماتیسم کلسیمی- قلیایی با سن پلیو ـ کواترنری در منطقه آذربایجان و شمال باختر ایران به شکلهای گوناگون از جمله آتشفشان چینهای، گنبد و روانههای آتشفشانی ظاهر شده و شامل آتشفشانی- آواریها، بازالتهای آندزیتی، آندزیت، داسیت، ریوداسیت و ریولیت است. این مجموعه آتشفشانی با مرز دگرشیب بر روی واحدهای رسوبی با سن میوسن قرار دارد. بررسی ترکیب شیمیایی سنگهای حد واسط تا اسید نشان میدهد که ماگمای تشکیل دهنده سنگهای یاد شده کلسیمی- قلیایی است و با نسبت Na2O / K2O> 1مشخص میشود و در محدوده ماگماهای پتاسیم متوسط و متاآلومینوس قرار میگیرند. این سنگها غنیشدگی در LILE، و U و تهیشدگی در عناصر Y،Nb و HREE نشان میدهند. الگوی عناصر خاکی کمیاب این سنگها به شدت تفریق یافته است و فاقد بیهنجاری منفی Eu است.
محیط زمینساختی این سنگها در محدوده کمانهای ماگمایی پس برخوردی و کمانهای حاشیه قارهای فعال قرار میگیرد. ادامه همگرایی صفحههای عربستان و اوراسیا پس از برخورد در اواخر میو- پلیوسن به اوج خود رسیده و سبب ستبرشدگی، کوتاه شدگی و فراخاست قابل توجه پوسته در شمال باختر ایران و خاور ترکیه شده و فلات مرتفع ایران- ترکیه را بهوجود آورده است. در اثر بههم خوردن و آشفتگی در ترازهای حرارتی و فراخاست، گوشته سست کرهای دچار ذوب بخشی با آهنگ کم، با حضور گارنت در بازمانده شده است و ماگمای بازی قلیایی تشکیل شده است. صعود ماگمای بازی داغ و استقرار آن در پوسته سبب توسعه ذوب بخشی در این ناحیه شده و ماگماهای اسیدی تشکیل شده است. این ویژگی باعث شده است که ابتدا ماگمای اسید از ذوب پوسته و محصولات پرتابی آن خارج شده و سپس ماگمای بازی قلیایی فوران کند، لذا وجود سریهای معکوس آتشفشانی که در آن واحدهای بازالتی قلیایی اولیویندار در بالا و سنگهای حدواسط تا اسیدی در زیر قرارگرفتهاند، از علائم فعالیت آتشفشانی دونمایی(بایمودال) در پلیو- کواترنر آذربایجان است. ماگمای هیبرید حاصل از آمیختگی ماگمای اسیدی با منشأ پوستهای و بازی با منشأ گوشته مولد سنگهای حدواسط بوده است. ویژگیهای شیمیایی دو ماگما با هم متفاوت بوده و یکی از آنها خاصیت کلسیمی- قلیایی داشته و دیگری قلیایی- بازی است. در تحول ماگمایی سنگهای آتشفشانی پلیو-کواترنر آذربایجان فرایندهای (AFC) نیز مؤثر بوده است و این مسئله با شواهد کانی شناسی و نمودارهای تغییرات عناصر اصلی و جزئی قابل درک است. مقایسه شواهد زمینشناختی و ویژگیهای زمینشیمیایی واحدهای آتشفشانی شمال باختر ایران و خاور ترکیه در پلیو-کواترنر نشان میدهد که سیر تحولی یکسانی در تکوین ماگمای این مناطق وجود داشته است.
محمد ولی ولیزاده؛ حمیدرضا عبدالهی؛ محمود صادقیان
چکیده
تودههای نفوذی البرز مرکزی با پراکندگیهای خاص، به شکل سیل، لوپولیت، فاکولیت، استوک و پلاگ در درون سنگهای آذرآواری سازند کرج و معادل آن جای گرفتهاند. تودههای مذکور از نظر سنی به بعد از ائوسن پسین تعلق داشته و فاز کوهزایی معادل پیرنه، بستر مناسبی را برای تشکیل آنها ایجاد کرده است. با توجه به بررسی نتایج تجزیه شیمیایی نمونههایی ...
بیشتر
تودههای نفوذی البرز مرکزی با پراکندگیهای خاص، به شکل سیل، لوپولیت، فاکولیت، استوک و پلاگ در درون سنگهای آذرآواری سازند کرج و معادل آن جای گرفتهاند. تودههای مذکور از نظر سنی به بعد از ائوسن پسین تعلق داشته و فاز کوهزایی معادل پیرنه، بستر مناسبی را برای تشکیل آنها ایجاد کرده است. با توجه به بررسی نتایج تجزیه شیمیایی نمونههایی که توسط محققان مختلف برداشت شده است، ضمن نامگذاری و تعیین سری ماگمایی و مدلسازی تودههای گرانیتوییدی و گابرویی، مشخص شد که این تودهها از نوع I هستند و دارای ماهیت کلسیمی- قلیایی تا قلیایی هستند. از نظر محیط زمینساختی همة تودهها از نوع همزمان با کوهزایی هستند. انواع مدلهای زمینساختی آن، در قالب گرانیتوییدهای کمان قارهای(CAG) قرار میگیرند.
محمدحسین خلقی؛ منصور وثوقی عابدینی
چکیده
باتولیت صفاخانه در شمال باختری ایران (47 کیلومتری جنوب باختر شاهیندژ) واقع است. این باتولیت در لبه پهنه ساختاری ایران مرکزی قرار دارد و سنگهای کرتاسه را بریده است. سن رادیومتری پدیدار شدن این باتولیت برای نخستین بار با روش K - Ar، 5/69 میلیون سال تعیین شده است. این سن، بیانگر زمان کرتاسه پسین- پالئوسن و رخداد زمینساختی لارامید است. ...
بیشتر
باتولیت صفاخانه در شمال باختری ایران (47 کیلومتری جنوب باختر شاهیندژ) واقع است. این باتولیت در لبه پهنه ساختاری ایران مرکزی قرار دارد و سنگهای کرتاسه را بریده است. سن رادیومتری پدیدار شدن این باتولیت برای نخستین بار با روش K - Ar، 5/69 میلیون سال تعیین شده است. این سن، بیانگر زمان کرتاسه پسین- پالئوسن و رخداد زمینساختی لارامید است. بررسی ژئوشیمیائی این باتولیت نشان میدهد که قسمت عمده ماگمای تشکیل دهنده این باتولیت ماگمای گوشتهای بوده است که درآن تحولاتی از نوع تفریق بلوری و آغشتگی صورت گرفته است. تفریق بلوری باعث تشکیل سنگهای متفاوت به ترتیب از نوع کوارتزمونزونیت، کوارتزمونزودیوریت، تونالیت، گرانودیوریت، مونزوگرانیت شده است. ماگمای مولد این سنگها از نوع کلسیمی – قلیایی (کلکو آلکالن) و بیشتر متاآلومین است. خصوصیات سنگهای این باتولیت با گرانیتهای تیپ "I" از گونه کالدونین قابل مقایسه است. از نظر موقعیت زمینساختی ویژگیهای این باتولیت با گرانیتوییدهای کمان آتشفشانی (VAG) مطابقت دارد.