احمد عباس نژاد
چکیده
زمینلغزه عظیم و پیش از تاریخ جیرفت با مساحت حدود 53 کیلومتر مربع، در فاصله 35 کیلومتری شمال باختر شهر جیرفت و مجاور سد جیرفت، در محدودهای با مختصات َ45 و°28 تا َ53 وْ°28 عرض شمالی وَ20 و°57 تا َ30 و°57 طول خاوری قرار دارد. این زمینلغزه که بر اثر حرکت تودهای از سنگ آهکهای ریفی بخش بالایی سازند قم با شیب °6، حجم 8 کیلومتر ...
بیشتر
زمینلغزه عظیم و پیش از تاریخ جیرفت با مساحت حدود 53 کیلومتر مربع، در فاصله 35 کیلومتری شمال باختر شهر جیرفت و مجاور سد جیرفت، در محدودهای با مختصات َ45 و°28 تا َ53 وْ°28 عرض شمالی وَ20 و°57 تا َ30 و°57 طول خاوری قرار دارد. این زمینلغزه که بر اثر حرکت تودهای از سنگ آهکهای ریفی بخش بالایی سازند قم با شیب °6، حجم 8 کیلومتر مکعب و ستبرای حدود 300 متر روی مارنهای زیرین این سازند رخ داده است، با سنگهای خرد و متلاشی شده، بیهنجاری در مسیر هلیلرود و وجود قطعه سنگهای آذرین گرد شده در توده متلاشی شده قابل تشخیص است. بر اثر رخداد این زمینلغزه، مسیر هلیل رود کاملاً مسدود گردید ویک دریاچه موقتی شکل گرفت. سپس این دریاچه در محل دیگری که گودترین رخنه در دیواره آن قرار داشت (محل فعلی سد جیرفت) سرریز کرد و هلیلرود پس از طی حدود 5/2 کیلومتر از محل سرریز دوباره در پاییندست زمینلغزه وارد مسیر قبلی خود شد. بر اثر این تغییر مسیر، مخروط افکنه توسط رود بریده شد و درة باریک و عمیقی در محدوده محل سرریز شدن تا محل اتصال به مسیر قبلی آن تشکیل شد و موجب بریده شدن مخروط افکنههای کوچکی در مسیر گردید. وجود گسلهای فعال متعدد و کمشیب بودن توده لغزنده حاکی از این است که این زمینلغزه احتمالاً در اثر زمینلرزه رخ داده است و مهمترین ویژگیهای آن شامل شیب بسیار کم (6ْ )، اندازه (وسعت 53 کیلومتر مربع و مسافت حرکت تا حدود 7 کیلومتر)، چهار بخش بودن، سازوکار حرکت خاص (مشابه با سایر استورستورمها) و زمان ایجاد آن (احتمالاً 60000 تا 100000 هزار سال قبل) است و بسته به نوع دستهبندی زمینلغزهها میتوان آن را زمینلغزه بسیار سریع، سنگ لغزه، استورستورم، بهمن سنگی و بهمن خرده سنگ نامید.