شیرین صفری؛ اصغر اصغری‌مقدم؛ عطاالله ندیری؛ کمال سیاه‌چشم
چکیده
آرسنیک به عنوان یکی از سمی‌ترین و خطرناک‌ترین مواد محلول در آب‌های طبیعی شناخته شده است و در درازمدت اثرات سوء بر سلامت انسان دارد. آلودگی منابع آب به آرسنیک در بیشتر نقاط جهان و ایران به‌ویژه در استان کردستان در باختر کشور گزارش شده است. هدف از انجام این پژوهش تعیین منشأ آرسنیک و چگونگی آزاد‌سازی آن در منابع آب زیرزمینی دشت چهاردولی ...
بیشتر
آرسنیک به عنوان یکی از سمی‌ترین و خطرناک‌ترین مواد محلول در آب‌های طبیعی شناخته شده است و در درازمدت اثرات سوء بر سلامت انسان دارد. آلودگی منابع آب به آرسنیک در بیشتر نقاط جهان و ایران به‌ویژه در استان کردستان در باختر کشور گزارش شده است. هدف از انجام این پژوهش تعیین منشأ آرسنیک و چگونگی آزاد‌سازی آن در منابع آب زیرزمینی دشت چهاردولی است. در این دشت منابع آب زیرزمینی بیشتر آب مورد نیاز برای آشامیدن، کشاورزی و صنعت را تأمین می‌کند. بدین منظور از منابع آب زیرزمینی این دشت 31 نمونه آب گردآوری و یون‌های اصلی و فرعی آن در آزمایشگاه هیدرولوژی گروه علوم زمین دانشگاه تبریز و عناصر کمیاب در آزمایشگاه آب فاضلاب کردستان تجزیه شد. نتایج حاصل، نشان از غلظت بالای آرسنیک در آب منطقه دارد؛ بهگونهای که بالاترین غلظت به مقدار270 میکروگرم بر لیتر مربوط به چاه کشاورزی در شمال باختری منطقه و منابع آب بخش دلبران است. بر پایه نتایج به دست آمده از روش‌های چند‌متغیره و گرافیکی و با توجه به همبستگی معنی‌دار آرسنیک با کاتیون‌‌های اصلی (سدیم، پتاسیم) و سیلیس می‌توان منشأ آرسنیک را زمین‌زاد و از سنگ‌های آتشفشانی دانست که آلاینده‌های شهری و عوامل انسانی تأثیر چندانی در آن نداشته است. چگونگی آزاد‌سازی آرسنیک را می‌توان به جذب رقابتی سیلیس محلول با آرسنیک برای جذب شدن در مکان‌های جذب مانند اکسید‌های آهن، آلومینیم و منگنز نسبت داد.
عباس مقصودی؛ مجید ونایی؛ محمد یزدی
چکیده
شهرستان نکا با وسعت تقریبی 1865 کیلومتر مربع در شمال ایران و در 21 کیلومتری خاور ساری قرار گرفته است. در محدوده مورد مطالعه نکارود مجموعا 51 نمونه در قالب 4 مقطع برداشت شد که به دو روش تجزیه کامل و تجزیه سه مرحله‌ای (جهت تعیین سهم انسان‌ساخت و سهم طبیعی) مورد تجزیه شیمیایی قرار گرفت. شاخص غنی‌شدگی (ER)نشان می‌دهد که در تمام مقاطع عناصر ...
بیشتر
شهرستان نکا با وسعت تقریبی 1865 کیلومتر مربع در شمال ایران و در 21 کیلومتری خاور ساری قرار گرفته است. در محدوده مورد مطالعه نکارود مجموعا 51 نمونه در قالب 4 مقطع برداشت شد که به دو روش تجزیه کامل و تجزیه سه مرحله‌ای (جهت تعیین سهم انسان‌ساخت و سهم طبیعی) مورد تجزیه شیمیایی قرار گرفت. شاخص غنی‌شدگی (ER)نشان می‌دهد که در تمام مقاطع عناصر نقره، کادمیم و قلع دارای غنی‌شدگی بسیار شدید هستند در صورتی که عنصر روی در مقطع شماره 2 و3 و عنصر سرب در مقطع شماره 3 دارای غنی‌شدگی شدید تا بسیار شدید است و مابقی عناصر دارای غنی‌شدگی متوسط تا مشخص می‌باشند. شاخص ژئوشیمیایی(Igeo) نشان می‌دهد که در تمام مقاطع عناصر نقره و کادمیم دارای آلودگی شدید تا بسیار شدید می‌باشند در حالی که روی دارای آلودگی متوسط تا آلودگی زیاد و ما بقی عناصر دارای آلودگی در حد آلودگی کم تا متوسط است. بیشترین سهم انسان‌ساخت در مقطع1(ملاخیل ـ کوهسارکنده ـ جاده معدن نکا چوب) مربوط به عناصر کبالت و نقره و کمترین آن مربوط به عناصر نیکل و آهن می‌باشد. در حالی که در مقطع4 (بزمیل تا لجن لته سفلی) بیشترین سهم انسان‌ساخت مربوط به عناصر سرب و نقره و کمترین آن مربوط به عناصر وانادیم، نیکل، مس و روی است. از عوامل کلیدی آلاینده در محدوده مورد مطالعه می‌توان به پساب‌های حاصل از معادن زغال‌سنگ، ایستگاه‌های راه‌آهن و کارخانجات بزرگی همچون کارخانه چوب- کاغذ نکا اشاره نمود. علاوه بر آن و پساب‌های خانگی و صنعتی شهرهای بزرگی همچون نکا می‌تواند مزید بر علت باشد که نتیجه آن آزاد شدن فلزات سنگین و آلودگی‌های زیست‌محیطی باشد.
بهناز دهرآزما؛ آمنه آذرپیکان؛ سروش مدبری؛ علیرضا سیاره
چکیده
خاک یکی از مهمترین اجزای لیتوسفر بوده و به عنوان بخشی از اکوسیستم نقش بسیار مهمی در چرخه حیات ایفا می‌کند. هدف از این تحقیق ارزیابی تأثیر کانهزایی و معدن متروکه سرب- روی آیقلعهسی بر نحوه توزیع فلزات سنگین و آلودگی خاک منطقه است. در این راستا 4 نمونه از خاک حاصل از باطلههای رها شده در اطراف معدن متروکه و 23 نمونه خاک برجا در ...
بیشتر
خاک یکی از مهمترین اجزای لیتوسفر بوده و به عنوان بخشی از اکوسیستم نقش بسیار مهمی در چرخه حیات ایفا می‌کند. هدف از این تحقیق ارزیابی تأثیر کانهزایی و معدن متروکه سرب- روی آیقلعهسی بر نحوه توزیع فلزات سنگین و آلودگی خاک منطقه است. در این راستا 4 نمونه از خاک حاصل از باطلههای رها شده در اطراف معدن متروکه و 23 نمونه خاک برجا در کل حوضه آبریز مورد مطالعه، از عمق 5 تا 25 سانتی‌متری با در نظر گرفتن چینهشناسی منطقه و فاصله از معدن متروکه، برداشت شد. نمونههای خاک حاصل از باطله و خاک برجای منطقه توسط پلاسمای جفت شده القایی (ICP-OES) برای تعیین غلظت فلزات سنگین (Pb، Zn، As، Cd، Cuو Ag) آنالیز شدند. نتایج نشان میدهند که متوسط غلظت فلزات Pb (2/9187)، Zn (3/9392)، As (8/630)، Cd (2/0)، Cu (9/1005) و Ag (1/61)، برحسبmg/kg در نمونههای خاک حاصل از باطلهها نسبت به متوسط خاک جهانی، بهجز Cd و نسبت به استاندارد خاک هلند بهجز Ag بالا است. در نمونههای خاک اطراف معدن نیز غلظت فلزات بالا است و با دور شدن از رگه معدنی و معدن متروکه از غلظت آنها کاسته میشود. در نمونههای شاهد غلظت فلزات Pb، Zn، As و Ag نسبت به متوسط خاک جهانی و استاندارد کشور هلند بالا است که این امر نشان دهنده بالا بودن غلظت زمینه این عناصر در منطقه می‌باشد. خاک منطقه از نظر شاخص‌های زمینانباشت، ضریب غنی‌شدگی، ضریب آلودگی و درجه آلودگی و شاخص بار آلودگی برای عناصر Pb و Zn در اطراف محدوده معدنی دارای آلودگی بالا تا بینهایت است. بر اساس ضریب همبستگی، عناصر Pb، Zn، Cu و Ag دارای همبستگی بالایی هستند.
امجد ملکی
چکیده
تعداد زیادی از استان‌های کشور، از منابع آب کارستی به‌عنوان منبع اصلی تأمین آب برای مصارف شرب، کشاورزی و صنعت استفاده می‌کنند. استان کرمانشاه نیز با مساحتی حدود 286/24953 کیلومتر مربع در میانه ضلع باختری کشور واقع شده که بخش عمده آن در زون‌های زاگرس رورانده و چین‌خورده قرار دارد و بیشتر بلندی‌های آن، از سازندهای سخت (کربناتی) تشکیل ...
بیشتر
تعداد زیادی از استان‌های کشور، از منابع آب کارستی به‌عنوان منبع اصلی تأمین آب برای مصارف شرب، کشاورزی و صنعت استفاده می‌کنند. استان کرمانشاه نیز با مساحتی حدود 286/24953 کیلومتر مربع در میانه ضلع باختری کشور واقع شده که بخش عمده آن در زون‌های زاگرس رورانده و چین‌خورده قرار دارد و بیشتر بلندی‌های آن، از سازندهای سخت (کربناتی) تشکیل شده است. پهنه‌های کارستی این استان نقش مهمی در تأمین و تغذیه آبخوان‌ها دارند، به همین دلیل برای شناسایی این پهنه‌ها و میزان تحول آنها در این پژوهش اقدام به پهنه‌بندی تحول کارست و شناسایی مناطق تغذیه آب‌های زیرزمینی از طریق سیماهای سطحی کارستی، همچنین مناطق مساعد آلودگی آبخوان‌های کارستی و تهیه نقشه آن شده است. به منظور دستیابی به اهداف تحقیق ابتدا چاله‌های بسته سطحی به عنوان شاخص تحول کارست با استفاده از نقشه‌های توپوگرافی50000 : 1 و تصاویر ماهواره ای 5 متر(BW) IRS شناسایی، نقشه آنها تهیه و پس از بررسی‌های آماری و تأیید ارتباط نقشه‌ها با موضوع به کمـک مربع کای و عملیات میدانی، هفت عامل ارتفاع، سنگ‌شناسی، زمین‌ریخت‌شناسی(زمین ساخت)، دما، بارش، تبخیر و شیب به عنوان عوامل مؤثر در تحول کارست انتخاب شده‌اند. پس از رقومی کردن همه داده‌های مربوطه برای ارزش‌گذاری (وزن دهی) طبقات نقشه‌های عامل، از روش‌های آماری تحلیل سلسله مراتبی (قضاوت کارشناسی)، تراکم سطح، ارزش اطلاعاتی، وزن متغیرها و روش تجربی استفاده شده است؛ در نهایت در محیط GIS، نقشه‌های عامل همپوشانی و نقشه‌های پهنه‌بندی تحول کارست با 5 روش مذکور به‌دست آمده است. در بین روش‌های به‌کار گرفته شده برای پهنه‌بندی، روش ارزش اطلاعاتی بیشترین انطباق را با شاخص انتخاب شده (چاله‌های بسته) در منطقه مورد مطالعه دارد. نقشه‌های پهنه‌بندی به‌دست آمده، علاوه بر تعیین مناطق با درجات مختلف تحول سیماهای کارست در استان، محدوده‌های تغذیه آب‌های زیرزمینی (کارستی) و مکان‌های مساعد آلودگی این منابع در سطح زمین را نیز مشخص کرده است که باید برای حفاظت از این مناطق، تدابیر مناسب به‌کار برد وگرنه خطرهای زیادی محل‌های تغذیه را تهدید خواهد کرد.
