بهرام آزادبخت؛ مژگان زارعینژاد
چکیده
آب در طبیعت به صورتهای گوناگون سبب فرسایش میشود و بر حسب آنکه چگونه در سطح زمین جاری شود، لندفرمهای گوناگونی را ایجاد میکند. اگر چه آب در طبیعت خود عامل شکلزایی است، ولی در اثر ریختشناسی (مورفولوژی) سطح زمین، جریان مییابد. تفاوت توپوگرافی سطحی زمین و در پی آن حرکت آب روی آن، سبب به وجود آمدن زیرحوضهها میشود. برای شکلشناسی ...
بیشتر
آب در طبیعت به صورتهای گوناگون سبب فرسایش میشود و بر حسب آنکه چگونه در سطح زمین جاری شود، لندفرمهای گوناگونی را ایجاد میکند. اگر چه آب در طبیعت خود عامل شکلزایی است، ولی در اثر ریختشناسی (مورفولوژی) سطح زمین، جریان مییابد. تفاوت توپوگرافی سطحی زمین و در پی آن حرکت آب روی آن، سبب به وجود آمدن زیرحوضهها میشود. برای شکلشناسی و ریختسنجی مخروط آتشفشان دماوند، باید حوضههای زهکشی منطقه شناسایی شود. بنابراین، در این نوشتار با تکیه بر شاخصهای اصلی شامل خطوط منحنیمیزان با فواصل 10 متر، شبکه آبی (رودخانه اصلی، فرعی وآبراهههای اصلی و فرعی)، نقشه DEM منطقه، نقشه شیب، جهت شیب و تصاویر ماهوارهای، 5 حوضه زهکشی شناسایی شد. پس از آن مساحت، محیط، طبقهبندی ارتفاعی برای ردهبندی لندفرمهای ریختشناختی در سطوح مختلف، محاسبات هیپسومتری، تراکم زهکشی و... در نرمافزار ArcGIS محاسبه شد. مخروط آتشفشان دماوند با ارتفاعی بیش از 5000 متر از سطح دریا، دامنههایی بسیار سخت گذر دارد. هدف این نوشتار این است که با استفاده از تصاویر ماهوارهای ASTER و SPOT و تحلیل اطلاعات در محیط GIS ، تأثیر وضعیت حوضههای زهکشی منطقه برروی چگونگی فرسایش و پیدایش شکلهای زمینریختشناختی شناسایی شود.
مجتبی یمانی؛ علیاکبر شمسیپور؛ مریم جعفریاقدم؛ سجاد باقری سید شکری
چکیده
حوضه چله در جنوب استان کرمانشاه و در واحد زاگرس چینخورده قرار دارد. با توجه به گستردگی سازندهای آهکی و وجود گسلها و درزههای زمینساختی، لند فرمهای کارستی تکاملیافتهای در این حوضه شکل گرفته است. هدف این پژوهش، بررسی توسعهیافتگی کارست و میزان تأثیر عوامل مختلف در نفوذپذیری سازندها است. دادههای اصلی پژوهش را نقشههای ...
بیشتر
حوضه چله در جنوب استان کرمانشاه و در واحد زاگرس چینخورده قرار دارد. با توجه به گستردگی سازندهای آهکی و وجود گسلها و درزههای زمینساختی، لند فرمهای کارستی تکاملیافتهای در این حوضه شکل گرفته است. هدف این پژوهش، بررسی توسعهیافتگی کارست و میزان تأثیر عوامل مختلف در نفوذپذیری سازندها است. دادههای اصلی پژوهش را نقشههای توپوگرافی و زمینشناسی و نیز عکسهای هوایی به همراه دادههای آبشناسی وزارت نیرو تشکیل دادهاند. در مطالعه موجود 9 عامل محیطی به عنوان متغیرهای مستقل و زمینریختشناسی شکلهای کارستی به عنوان متغیر وابسته مورد بررسی قرار گرفتند.نخست معیارها و عوامل کمی و کیفی شناسایی شد. سپس با انجام کارهای میدانی و پرسشنامه، این معیارها و عوامل با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی تجزیه و تحلیل شدند. در پایان در محیط GIS نقشههای همپوشانی تهیه و یکسانسازی عوامل و تصحیح پایانی با کمک منطق فازی انجام شد. به منظور نتیجهگیری بهتر، منطقه از نظر توسعه و تحول کارست به چهار بخش تقسیم شد. تلفیق لایههای اطلاعاتی، نقش مؤثر سنگشناسی (سازند آسماری) را در فرایند توسعهیافتگی کارست نشان میدهد. همچنین کارست در بلندیهای جنوبی حوضه و زمینهای مسطح در رأس تاقدیس شمالی و نیز در امتداد گسل اصلی منطقه توسعهیافتگی کاملتری دارد. مناطق توسعهیافته کارست 95/107 کیلومتر مربع یا به عبارتی 5/22 درصد از مساحت حوضه را به خود اختصاص داده است. همچنین پهنه با توسعه متوسط کارست 34 درصد از مساحت حوضه را پوشش میدهد.
شیما قلی پوری؛ پرویز غضنفری؛ محمود الماسیان؛ نادر جلالی
چکیده
حوضه آبخیز وَرده در شمالباختر شهر کرج و در پهنه ساختاری البرز مرکزی قرار دارد و آب و هوایی نیمه مرطوب و مساحتی برابر با 97/68 کیلومتر مربع دارد. سازندهای مختلفی در این حوضه وجود دارند که بیشتر از سنگهای شیلی، توف شیلی، توف ماسهای و سنگآهک ساخته شدهاند. سازند کهر به سن پرکامبرین، کهنترین و رسوبات آبرفتی کواترنر جوانترین نهشتههای ...
بیشتر
حوضه آبخیز وَرده در شمالباختر شهر کرج و در پهنه ساختاری البرز مرکزی قرار دارد و آب و هوایی نیمه مرطوب و مساحتی برابر با 97/68 کیلومتر مربع دارد. سازندهای مختلفی در این حوضه وجود دارند که بیشتر از سنگهای شیلی، توف شیلی، توف ماسهای و سنگآهک ساخته شدهاند. سازند کهر به سن پرکامبرین، کهنترین و رسوبات آبرفتی کواترنر جوانترین نهشتههای حوضه مورد مطالعه هستند. هدف از این مطالعه بررسی حساسیت سازندها به فرسایش با روشهای کیفی، تعیین ویژگیهای فیزیوگرافی و زمینریختشناسی و روشهای کمی، با مدلهای تجربی و میزان رسوبدهی است. برای انجام این پژوهش مطالعات کتابخانهای، صحرایی و تفسیر عکسهای هوایی انجام شده است. با استفاده از اطلاعات به دست آمده از ویژگیهای هندسی، زیرحوضه V1 کمینه شیب و ارتفاع و زیرحوضه V7-2 بیشینه شیب و ارتفاع را دارند. حوضه آبخیز وَرده از واحدهای کوهستان (m، (Mواحد تپهماهور(h) و نهشتههای آبرفتی (Qal, Qt) تشکیل شده است. رخساره (Mio) بیشترین مساحت حوضه را تشکیل میدهد. در روش MPSIAC تأثیر و نقش 9 عامل و در روش EPM، 4 عامل مهم و مؤثر در فرسایش خاک و تولید رسوب در حوضه، ارزیابی و بسته به شدت و ضعف هر عامل، امتیاز یا عددی برای آن در نظر گرفته شد. از مجموع امتیازها یا عددهای به دست آمده برای عوامل مختلف، میزان رسوبدهی حوضه از رابطه QS=0/253e0/036R محاسبه و در پایان، نقشه هر یک از عوامل 9 گانه در محیط GIS تهیه شد. باتوجه به نتایج حاصل از مدل EPMوMPSIAC ، در میان زیرحوضههای با میزان رسوبدهی بالا، زیرحوضههای V2 و V3 در اولویت اول برای برنامههای حفاظت خاک قرار میگیرند.
محمدرضا شیخ ربیعی؛ سادات فیض نیا؛ حمیدرضا پیروان
چکیده
فرسایش خاک یکی از پدیدههایی است که از آن بهعنوان یک پدیده نامناسب نام برده میشود. فرسایش خاک، باعث فقیر شدن خاک و غیرقابل کشت شدن زمینها و کاهش تولید محصولات کشاورزی میشود. برای بررسی و برآورد میزان فرسایش، روشهای مختلفی وجود دارد که استفاده از دستگاه شبیهساز باران، یکی از این روشها است. در این پژوهش، ابتدا نقشه واحدهای ...
بیشتر
فرسایش خاک یکی از پدیدههایی است که از آن بهعنوان یک پدیده نامناسب نام برده میشود. فرسایش خاک، باعث فقیر شدن خاک و غیرقابل کشت شدن زمینها و کاهش تولید محصولات کشاورزی میشود. برای بررسی و برآورد میزان فرسایش، روشهای مختلفی وجود دارد که استفاده از دستگاه شبیهساز باران، یکی از این روشها است. در این پژوهش، ابتدا نقشه واحدهای کاری حوضه از تلفیق نقشههای سنگشناسی، فرسایش و شیب، تهیه، سپس در 17 واحد کاری و سه تکرارآزمایش شبیهساز باران در هر واحد، 51 آزمایش در عرصه انجام شد. هرز آب و رسوب حاصله از آزمایش شبیه ساز باران جهت تعیین میزان حجم رواناب و تلفات خاک تولید شده، به آزمایشگاه ارسال شد. در 17 نقطه بیان شده، از دو دستگاه بارانساز قابل حمل و صحرایی با سطح بارش cm 84 ×cm 120 و در مناطق دشوارگذار از بارانساز قابل حمل و صحرایی با سطح بارش cm 25 × cm 25، با قابلیت تنظیم در شیبهای مختلف که قطرات باران بدون سرعت اولیه فرود میآید، استفاده شد. نتایج بهدست آمده نشان داد که در حوزه آبخیز هیو، بیشترین میزان تولید رواناب، مربوط به آهک و دولومیت، با فرسایش سطحی و شیاری، با شیب عمومی بیش از 40 درصد و بیشترین میزان تولید تلفات خاک مربوط به ماسهسنگ، با فرسایش سطحی و شیاری، با شیب عمومی بیش از 40 درصد است. با توجه به نتایج شبیهساز باران و تعمیم آن به سطح حوضه، میزان تولید تلفات خاک در کل حوضه هیو در نتیجه یک بار بارش با شدت 19 میلیمتر در ساعت و بهمدت 30 دقیقه، برای کل حوضه هیو برابر با 74/1057 تن است.
بهرام آزادبخت؛ مژگان زارعی نژاد
چکیده
منطقة تختسلیمان، از نظر تنوع و گوناگونی واحدهای مورفولوژی بسیار غنی است این تنوع مورفولوژی ، بیشتر به دلیل عوامل اقلیمی و ویژگیهای سنگشناختی، فرایندهای فرسایش، هوازدگی و حرکات زمینساختی است. ویژگیهای مورفولوژیکی منطقة تختسلیمان تحت تأثیر دو عامل مورفودینامیک درونی و بیرونی است. این پژوهش به عنوان یک دستاورد ژئومورفولوژیکی ...
بیشتر
منطقة تختسلیمان، از نظر تنوع و گوناگونی واحدهای مورفولوژی بسیار غنی است این تنوع مورفولوژی ، بیشتر به دلیل عوامل اقلیمی و ویژگیهای سنگشناختی، فرایندهای فرسایش، هوازدگی و حرکات زمینساختی است. ویژگیهای مورفولوژیکی منطقة تختسلیمان تحت تأثیر دو عامل مورفودینامیک درونی و بیرونی است. این پژوهش به عنوان یک دستاورد ژئومورفولوژیکی به بررسی عوامل بیرونی پرداخته است. شواهد ژئومورفولوژیکی موجود در محدوده مورد بررسی به سه دسته کلی، واحدهای مورفودینامیک، مورفوتکتونیک و مورفوژنتیک و در قالب یک نقشه ژئومورفولوژی ارائه شده است. برای این منظور با استفاده از نقشههای پایه و بررسیهای میدانی،چندین لایه اطلاعاتی جدید از منطقه در محیط GIS تولید شد و در پایان با استفاده تصاویر ماهوارهای ETM+ و ASTER اشکال مورد ارزیابی قرار گرفتند.