زمین ساخت
فرشته جعفری‌حاجتی؛ مریم آق اتابای؛ مجید نعمتی؛ علی بیگلری فدافن
چکیده
در این پژوهش برای درک وضعیت زمینساختی کنونی دشت گرگان در خاور حوضه کاسپین جنوبی، تنش زمینساختی این منطقه و مجاور آن با استفاده از وارونسازی دادههای سازوکار کانونی زمین‌لرزه‌ها برآورد شد. برای این منظور، افزون بر تحلیل سازوکارهای کانونی حل شده توسط منابع مختلف، برای تعدادی از زمین‌لرزه‌های دارای اطلاعات مناسب و کافی، سازوکار ...
بیشتر
در این پژوهش برای درک وضعیت زمینساختی کنونی دشت گرگان در خاور حوضه کاسپین جنوبی، تنش زمینساختی این منطقه و مجاور آن با استفاده از وارونسازی دادههای سازوکار کانونی زمین‌لرزه‌ها برآورد شد. برای این منظور، افزون بر تحلیل سازوکارهای کانونی حل شده توسط منابع مختلف، برای تعدادی از زمین‌لرزه‌های دارای اطلاعات مناسب و کافی، سازوکار کانونی تعیین شد. نتایج حاکی از حضور سازوکارهای کانونی متنوع شامل رانده، عادی و راستالغز و به تبع آن، جهتیافتگیهای متنوع محورهای جنبششناختی فشارشی و کششی است که می‌تواند نشان از پیچیده بودن منطقه باشد. با تحلیل وارونسازی زمین‌لرزه‌های بزرگتر و مساوی 4 در دشت گرگان، محدوده رخنمون یافته کپه‌داغ در خاور دشت و کل منطقه خاور کاسپین جنوبی یک رژیم فشاری با روند NNW-SSE به‌دست آمد. اما با تحلیل همه زمین‌لرزه‌های دشت گرگان با بزرگای کمتر از 4 به همراه زمین‌لرزه‌های بزرگتر از آن، یک رژیم راستالغز به‌دست آمد که در آن روند محور جنبششناختی NE-SW ،P و محور NW-SE ،T محاسبه شد. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد یک رژیم محلی راستالغز افزون بر رژیم ناحیهای فشاری در منطقه وجود دارد.
زمین ساخت
میثم کوه پیما؛ مرتضی طالبیان؛ لینگ چن؛ عبدالرضا قدس؛ منوچهر قرشی
چکیده
رشته کوه‌های کپه‌داغ و بینالود- آلا داغ در مرز شمال خاوری پهنه برخوردی عربی- اوراسیا واقع شده و از دیدگاه ساختاری دارای اهمیت می باشند. با توجه به وجود شهرهای بزرگ با پیشینه تاریخی، دادههای خوبی از تاریخچه فعالیت لرزهای در این ناحیه وجود دارد، اما دادههای لرزهای دستگاهی با کیفیت مناسب تا پیش از این پژوهش اندک است. در این پژوهش، ...
بیشتر
رشته کوه‌های کپه‌داغ و بینالود- آلا داغ در مرز شمال خاوری پهنه برخوردی عربی- اوراسیا واقع شده و از دیدگاه ساختاری دارای اهمیت می باشند. با توجه به وجود شهرهای بزرگ با پیشینه تاریخی، دادههای خوبی از تاریخچه فعالیت لرزهای در این ناحیه وجود دارد، اما دادههای لرزهای دستگاهی با کیفیت مناسب تا پیش از این پژوهش اندک است. در این پژوهش، دادههای شبکه لرزه نگاری موقت ایران- چین که به مدت 13 ماه در این محدوده فعال بوده، مورد استفاده قرار گرفته است. بر اساس این داده‌ها، تعداد 37 سازوکارکانونی با روش قطبیت اولین رسید موج P تعیین گردید که شامل ترکیبی از سازوکارهای راستالغز، راندگی و عادی می‌باشد. تجمع محسوسی از سازوکارهای کانونی زمین‌لرزه‌ها در پیرامون مرز البرز خاوری و کپه‌داغ و در راستای دره رودخانه اترک دیده می‌شوند. همچنین مرز جنوبی و باختری بینالود، فعالیت نسبی بیشتری را نشان می‌دهند. بزرگای محلی (ML) رخدادها 5 .3 تا 9 .4 و عمق لرزه‌خیزی حداکثر تا 20 کیلومتری می‌باشد. بیشترین فراوانی رخدادها در عمق حدود 10 کیلومتری مشاهده می‌شود. محورهای تنش و بردارهای لغزش بدست آمده از سازوکارهای کانونی، به خوبی با وضعیت کینماتیک گسل‌های اصلی و رژیم زمینساختی منطقه سازگار بوده و لرزه زا بودن این گسل‌ها را تایید می‌نماید. همچنین این داده‌ها وجود مولفه راستگرد گسل‌های کپه داغ خاوری، بینالود و هر دو مولفه چپگرد و راستگرد در کپه داغ مرکزی را نشان می‌دهد.
قاسم قربانی رستم؛ مهرداد پاکزاد؛ نوربخش میرزائی
چکیده
پیرامون سامانه گسلی زندان- میناب- پالامی و خطواره عمان در جنوب ایران، دو زون زمینساختی کاملاً متفاوت وجود دارد: زون فرورانش مکران در شرق و زون برخورد قارهای زاگرس در غرب؛ که سبب پیچیدگی زمینساختی آن منطقه شده است. از آنجایی که مطالعه میدان تنش در درک صحیح خواص کشسانی محیط، بررسی تنشهای زمین ساختی اعمال شده به صفحههای زمینساختی ...
بیشتر
پیرامون سامانه گسلی زندان- میناب- پالامی و خطواره عمان در جنوب ایران، دو زون زمینساختی کاملاً متفاوت وجود دارد: زون فرورانش مکران در شرق و زون برخورد قارهای زاگرس در غرب؛ که سبب پیچیدگی زمینساختی آن منطقه شده است. از آنجایی که مطالعه میدان تنش در درک صحیح خواص کشسانی محیط، بررسی تنشهای زمین ساختی اعمال شده به صفحههای زمینساختی و میزان بزرگی و نحوه انتقال آنها، و همچنین تشریح ژئودینامیک منطقه مورد مطالعه، دارای کاربردی اساسی است، در این مطالعه ارزیابی میدان تنش و همچنین تعیین راستای بیشینه تنش افقی (SH) در اطراف سامانه گسلی زندان- میناب- پالامی مورد توجه قرار گرفته است. برای رسیدن به این هدف، با استفاده از وارونسازی توأم تکرار شونده سازوکار کانونی زمین‌لرزه‌ها مقادیر تنش و راستای آنها به دست آمده است. از شرق به غرب سامانه گسلی زندان- میناب- پالامی با عبور از زون فرورانش مکران به زون برخوردی زاگرس، راستای بیشینه تنش افقی (SH)، از زاویه 09/5 درجه به 9/0 درجه نسبت به شمال کاهش مییابد. به منظور بررسی میدان کرنش، بردارهای سرعت از دادههای سامانه موقعیتیابی جهانی (GPS) استفاده شده است. بیشترین اختلاف بین بردار سرعت و راستای بیشینه تنش افقی در ایستگاه بندرعباس (BABS) به میزان 11 درجه در نزدیکی سامانه گسلی زندان- میناب- پالامی تعیین شده است که بیانگر تغییرات در زون گذار است. ضرایب اصطکاک به دست آمده برای زاگرس و مکران بیانگر میزان اصطکاک بیشتر زون مکران است.
شاهرخ پوربیرانوند؛ محمد تاتار
چکیده
اطلاع از تغییرات تنش در منطقه زاگرس، واقع در جنوب باختری ایران برای مطالعه دگرشکلی ناشی از برخورد مایل بین صفحات اوراسیا و عربستان و برای درک زمین‌ساخت پیچیده حاکم بر منطقه لازم است. در این مطالعه، سازوکارهای کانونی زمین‌لرزه‌ها برای به‌دست آوردن حالت تنش در 12 گروه از داده‌ها شامل رویدادهای دورلرزه‌ای و محلی در منطقه زاگرس مورد ...
بیشتر
اطلاع از تغییرات تنش در منطقه زاگرس، واقع در جنوب باختری ایران برای مطالعه دگرشکلی ناشی از برخورد مایل بین صفحات اوراسیا و عربستان و برای درک زمین‌ساخت پیچیده حاکم بر منطقه لازم است. در این مطالعه، سازوکارهای کانونی زمین‌لرزه‌ها برای به‌دست آوردن حالت تنش در 12 گروه از داده‌ها شامل رویدادهای دورلرزه‌ای و محلی در منطقه زاگرس مورد استفاده قرار گرفتهاند. محورهای تنش تغییرات قابل توجهی در منطقه زاگرس بهویژه در اطراف خط عمان نشان دادند. تفاوت زاویهای بین محورهای تنش بیشینه افقی به‌دست آمده و بردارهای حرکت صفحات زمینساختی حاصل از مدلهای جهانی از جنوب خاوری به شمال باختری در زاگرس افزایش مییابد. افراز دگرشکلی با توجه به گسل‌ها و شکستگیهای از قبل موجود و معرفی یک منطقه ضعیف در بخش شمال باختری زاگرس تحت تأثیر فعالیت گسل اصلی عهد حاضر می‌تواند این افزایش را توضیح دهد.
حسین حمزه‌لو؛ اسماعیل فرزانگان؛ حسین میرزایی علویچه
چکیده
زمین‌لرزه 10 آذر 1386 و کمتر از 3 ماه بعد، زمین‌لرزه 25 شهریور 1386 با بزرگی 6/4 در نزدیکی تبریز در استان آذربایجان شرقی روی داد. با استفاده از روش تجزیه و تحلیل امواج SH شتاب‌نگاشت‌های ثبت شده و مدل چشمه برون پارامترهای صفحه گسل برای این زمین لرزه برآورد شد. راستا، شیب و ریک به ترتیب°310، °85 و °170 برآورد شده است. سازوکار به‌دست آمده ...
بیشتر
زمین‌لرزه 10 آذر 1386 و کمتر از 3 ماه بعد، زمین‌لرزه 25 شهریور 1386 با بزرگی 6/4 در نزدیکی تبریز در استان آذربایجان شرقی روی داد. با استفاده از روش تجزیه و تحلیل امواج SH شتاب‌نگاشت‌های ثبت شده و مدل چشمه برون پارامترهای صفحه گسل برای این زمین لرزه برآورد شد. راستا، شیب و ریک به ترتیب°310، °85 و °170 برآورد شده است. سازوکار به‌دست آمده راستالغز راستگرد و با سازوکار گسل شمال تبریز همخوانی دارد. سازوکار به‌دست آمده اولین حل صفحه گسل برای گسل شمال تبریز بر اساس دادههای شتاب‌نگاری است.
فرزام یمینی فرد؛ علی سیاهکالی مرادی؛ مازیار حسینی؛ رحیم نوروزی
چکیده
از تاریخ خرداد 1383 تا آذر 1387 فعالیت لرزهای بسیار کمی در مجاورت گسل‌های شمال تهران، طالقان، کهریزک و محدوده شهر تهران ثبت شده است. در مقابل، فعالیت لرزهای در امتداد گسل‌های مشا، گرمسار، کندوان و گسل‌های حاشیه جنوبی دریای خزر قابل توجه است. به طور کلی شاهد کاهش فعالیت لرزهای در منطقه البرز مرکزی از طول جغرافیایی º51 خاوری به ...
بیشتر
از تاریخ خرداد 1383 تا آذر 1387 فعالیت لرزهای بسیار کمی در مجاورت گسل‌های شمال تهران، طالقان، کهریزک و محدوده شهر تهران ثبت شده است. در مقابل، فعالیت لرزهای در امتداد گسل‌های مشا، گرمسار، کندوان و گسل‌های حاشیه جنوبی دریای خزر قابل توجه است. به طور کلی شاهد کاهش فعالیت لرزهای در منطقه البرز مرکزی از طول جغرافیایی º51 خاوری به سمت باختر هستیم. دو زمین‌لرزه در باختر شهر تهران با ژرفاهای 15 و 17 کیلومتر تعیین محل شده‌اند که یکی از آنها دارای سازوکار کاملاً امتدادلغز می‌باشد. لرزه‌خیزی قابل توجهی در امتداد گسل مشا بویژه در مجاورت شهرهای دماوند و بومهن و منطقه لواسانات بزرگ ثبت شده است. سازوکارهای محاسبه شده در امتداد این گسل ترکیبی از حرکات امتدادلغز و معکوس را نشان می‌دهد که بر حرکت فشاری- عبوری گسل مشا با مؤلفه چیره امتداد لغز چپگرد و ادامه این نوع حرکت تا منطقه لواسانات در جنوب انتهای خاوری گسل شمال تهران دلالت می‌کند. تعیین محل دقیق تعدادی از وقایع، نشانگر وقوع وقایع در بازه ژرفای 4 تا 32 کیلومتر است. به طور کلی سازوکارهای تعیین شده در منطقه، ترکیبی از سازوکارهای امتداد لغز و معکوس هستند و به نظر می‌رسد هرچه از حاشیه جنوبی البرز به سمت شمال ایران مرکزی پیش می‌رویم سازوکارهای معکوس، بیشتر چیره می‌شوند که می‌تواند نشان‌دهنده جدایش لغزش در حاشیه جنوبی البرز باشد.
عباس غلامزاده؛ فرزام یمینی فرد
چکیده
در ساعت 13 و 52 دقیقه روز 6 آذرماه 1384 زمین‌لرزه ای با بزرگای MW= 6 جزیره قشم در استان هرمزگان را به لرزه درآورد و باعث تخریب فراوان و کشته شدن ده نفر شد. ساعاتی پس از زمین‌لرزه اصلی، پس‌لرزه‌ای بزرگ با بزرگای MW= 5.5 بار دیگر جزیره را به لرزه درآورد که سازوکار محاسبه شده برای آن به طور کامل متفاوت از زلزله اصلی است. یک شبکه لرزه‌نگاری ...
بیشتر
در ساعت 13 و 52 دقیقه روز 6 آذرماه 1384 زمین‌لرزه ای با بزرگای MW= 6 جزیره قشم در استان هرمزگان را به لرزه درآورد و باعث تخریب فراوان و کشته شدن ده نفر شد. ساعاتی پس از زمین‌لرزه اصلی، پس‌لرزه‌ای بزرگ با بزرگای MW= 5.5 بار دیگر جزیره را به لرزه درآورد که سازوکار محاسبه شده برای آن به طور کامل متفاوت از زلزله اصلی است. یک شبکه لرزه‌نگاری متراکم شامل 17 ایستگاه برای مطالعه پسلرزهها در منطقه نصب شد. تحلیل پس‌لرزه‌های ثبت شده بر توزیع پراکنده پسلرزهها دلالت دارد. با اینحال توزیع کانون پسلرزهها در عمق، شیب نسبتاً کمی به سمت شمال باختر، سازگار با سازوکار کانونی لرزه اصلی را نشان می‌دهد. دو نوع سازوکار کانونی برای پسلرزهها مشاهده می‌شود: امتدادلغز و معکوس. توزیع پراکنده پسلرزهها و سازوکارهای معکوس و امتدادلغز، تعیین راستای گسلش امتدادلغز را با ابهام روبهرو ساخته است و نمی‌توان بهطور قطعی تعیین کرد که لغزش امتدادلغز نتیجه فعال شدن گسل‌های با امتداد شمال باختر- جنوب خاور بوده است یا عملکرد سازوکار دگرشکلی افراز در مرز باختری تنگه هرمز.
علی سیاهکالی مرادی؛ محمد تاتار؛ دنیس هاتسفلد؛ آن پل
چکیده
گسل شمال تبریز یکی از گسل‌های فعال در شمال باختر ایران است. وجود این گسل سبب بالا رفتن خطر لرزهای در این ناحیه از کشور از جمله شهر تبریز با جمعیتی بالغ بر 6/1 میلیون نفر شده است. به‌منظور بررسی و تعیین هندسه و نحوه حرکت این گسل، به مدت 3 ماه، شبکه‌ای متراکم از 40 ایستگاه لرزه‌نگاری 3 مؤلفه در اطراف قسمت مرکزی گسل تبریز که از قسمت شمالی ...
بیشتر
گسل شمال تبریز یکی از گسل‌های فعال در شمال باختر ایران است. وجود این گسل سبب بالا رفتن خطر لرزهای در این ناحیه از کشور از جمله شهر تبریز با جمعیتی بالغ بر 6/1 میلیون نفر شده است. به‌منظور بررسی و تعیین هندسه و نحوه حرکت این گسل، به مدت 3 ماه، شبکه‌ای متراکم از 40 ایستگاه لرزه‌نگاری 3 مؤلفه در اطراف قسمت مرکزی گسل تبریز که از قسمت شمالی شهر تبریز عبور می‌کند، نصب شد. با استفاده از خرد زمین‌لرزه‌های ثبت شده در شبکه موقت نصب شده و بیش از 6 سال دادههای ثبت شده در شبکه دائمی 8 ایستگاهی تبریز، مدل یک بعدی سرعتی پوسته در این ناحیه تعیین شد. نتایج کار نشان می‌دهد که پوسته بالایی در این ناحیه، از لایه‌ای از رسوبات با ستبرای میانگین 6 کیلومتر (VP= 5.23 km s-1) در بالای یک لایه بلورین با ستبرای میانگین 18 کیلومتر (VP= 5.85 km s-1) تشکیل شده است. این دو لایه بر روی یک نیم فضا با سرعت میانگین VP= 6.54 km s-1 قرار دارند که با توجه به محدودیت عمقی زمین‌لرزه‌های ثبت شده، نمی‌توان ستبرای این لایه را تعیین کرد. زمین‌لرزه‌های تعیین محل شده با دقت بالا، حاکی از فعالیت لرزهای در امتداد گسل شمال تبریز هستند. بررسی دقیق محل کانونی زمین‌لرزه‌ها در مقاطع مختلف، نشان‌دهنده شیب تند به سمت شمال خاوری در قسمت‌های باختری و میانی گسل شمال تبریز و شیب تند به سمت جنوب باختری در قسمت خاوری این گسل است. تمامی ساز وکارهای محاسبه شده، بیانگر حرکت امتداد لغز راستگرد در این گسل هستند. سازوکارهای محاسبه شده، با مقاطع کانونی زمین‌لرزه‌ها همخوانی داشته و نشان‌دهنده وجود نیرو با مؤلفه کششی در قسمت‌های خاوری گسل در مقایسه با وجود نیرو با مؤلفه تراکمی در قسمت باختری گسل هستند. سازوکارهای مشاهده شده در تحقیق ما و نتایج مطالعات مربوط به اندازه‌گیری‌های سرعت حرکت در این منطقه به کمک GPS بیانگر این مطلب است که گسل شمال تبریز یکی از مجموعه گسل‌های امتداد لغزی است که سبب تسهیل حرکت افقی قسمتی از پوسته به سمت شمال خاور در این ناحیه متراکم شونده، می‌شود.
