حبیب ا.. قاسمی؛ مجتبی رستمی حصوری؛ محمود صادقیان
چکیده
حوضه ژوراسیک لبه شمالی پهنه ساختاری ایران مرکزی و جنوب البرز خاوری در استان سمنان، دربردارنده سنگهای آذرین با ترکیب بازی متعلق به مراحل اولیه پیدایش و گسترش یک حوضه کششی پشت کمانی نابالغ در این زمان است. این سنگهای آذرین بازی، به هر دو شکل خروجی (بازالتی) و نفوذی (دایک، سیل و استوکهای کوچک میکروگابرویی) در توالی رسوبی ...
بیشتر
حوضه ژوراسیک لبه شمالی پهنه ساختاری ایران مرکزی و جنوب البرز خاوری در استان سمنان، دربردارنده سنگهای آذرین با ترکیب بازی متعلق به مراحل اولیه پیدایش و گسترش یک حوضه کششی پشت کمانی نابالغ در این زمان است. این سنگهای آذرین بازی، به هر دو شکل خروجی (بازالتی) و نفوذی (دایک، سیل و استوکهای کوچک میکروگابرویی) در توالی رسوبی بخش زیرین سازند شمشک و معادل آن در پهنه ساختاری ایران مرکزی رخنمون دارند. ماگماهای سازنده این سنگها دارای ماهیت کالکآلکالن هستند و از عناصر سنگ‌دوست بزرگ‌یون (LILE) و عناصر خاکی کمیاب سبک (LREE) غنیشدگی، و از عناصر خاکی کمیاب سنگین (HREE) تهیشدگی نشان میدهند. این ماگماها، از ذوب بخشی 5 تا 30 درصدی ستونهای گوشتهای اسپینل پریدوتیتی (در زیر ایران مرکزی) و گارنت لرزولیتی (در زیر البرز خاوری)، در یک جایگاه زمینساختی کششی پشتکمانی نابالغ، ناشی از فرورانش مایل سنگ‌کره اقیانوسی نوتتیس به زیر ایران مرکزی در تریاس بالایی- ژوراسیک میانی حاصل شده و از راه سامانههای شکستگی و گسلش، به ترازهای بالاتر پوسته قارهای رفته و به روشهای مختلف درون حوضههای رسوبی کمژرفای این پهنهها جایگزین شدهاند. این حوضه، در پشتکمان ماگمایی تریاس بالایی- ژوراسیک زیرین ایران مرکزی و در نتیجه بروز حرکات کششی در پوسته قارهای ایران مرکزی- البرز تشکیل شده است.
رضوانه جمالی آشتیانی؛ جمشید حسن‌زاده؛ محمد رهگشای
چکیده
دگرگونه‌های زاینده‌رود در نقشه زمین‌شناسی یکصد هزارم نجف‌آباد به پرکامبرین و در نقشه چادگان به ژوراسیک نسبت داده شدهاند. این تفسیرهای بسیار متفاوت سبب شده که این دو نقشه از ناسازگارترین نقشه‌های زمین‌شناسی همسایه باشند. طبق نقشه نجف‌آباد دگرگونه‌های زاینده‌رود به‌طور ناهمشیب با سنگ‌آهک‌های پرمین پوشیده شدهاند و در ...
بیشتر
دگرگونه‌های زاینده‌رود در نقشه زمین‌شناسی یکصد هزارم نجف‌آباد به پرکامبرین و در نقشه چادگان به ژوراسیک نسبت داده شدهاند. این تفسیرهای بسیار متفاوت سبب شده که این دو نقشه از ناسازگارترین نقشه‌های زمین‌شناسی همسایه باشند. طبق نقشه نجف‌آباد دگرگونه‌های زاینده‌رود به‌طور ناهمشیب با سنگ‌آهک‌های پرمین پوشیده شدهاند و در نتیجه سن نسبی آنها پیش از پرمین است. از سوی دیگر این دگرگونهها با توده‌های گرانیتوییدی قطع شدهاند که سن تبلور آنها به روش U-Pb روی زیرکن نئوپروتروزوییک پایانی است؛ بنابراین سن پروتولیت دگرگونهها پرکامبرین است. در برابر آن، در نقشه چادگان سن پروتولیت دگرگونهها و توده‌های گرانیتوییدی قطعکننده آنها ژوراسیک منظور شده است. در این مقاله دلایل قایل شدن سن ژوراسیک برای پروتولیت دگرگونهها و ارتوگنیسهای میلونیتی در نقشه چادگان در قالب خطا در مشاهده میدانی تحلیل شده است. همچنین بحث شده است که سنهای ژوراسیک به دست آمده به روش 040Ar/39Ar نشاندهنده زمان دگرگونی است و تأییدی بر سن خطاآمیز ژوراسیک برای پروتولیت آنها شمرده نمیشود.
بهناز حسینی؛ احمدرضا احمدی
چکیده
سنگهای گرانیتوئیدی دگرشکل‌شده در شمال سامان معرف بخشی از فعالیت‌های ماگمایی زون سنندج- سیرجان در مزوزوئیک می‌باشند. این گرانیتوئیدها به‌صورت توده‌های مجزا به درون سنگهای دگرگونی با سن پروتولیت پالئوزوئیک و مزوزوئیک نفوذ کرده‌اند و خود نیز در اثر حوادث زمینساختی بعدی متحمل دگرشکلی شدهاند. سن‌سنجی به روش اورانیم- سرب بر ...
بیشتر
سنگهای گرانیتوئیدی دگرشکل‌شده در شمال سامان معرف بخشی از فعالیت‌های ماگمایی زون سنندج- سیرجان در مزوزوئیک می‌باشند. این گرانیتوئیدها به‌صورت توده‌های مجزا به درون سنگهای دگرگونی با سن پروتولیت پالئوزوئیک و مزوزوئیک نفوذ کرده‌اند و خود نیز در اثر حوادث زمینساختی بعدی متحمل دگرشکلی شدهاند. سن‌سنجی به روش اورانیم- سرب بر روی بلورهای زیرکن استخراج شده از این سنگها بیانگر سن 4 ± 182 میلیون سال و تشکیل آنها در اشکوب توآرسین از ژوراسیک زیرین است. خصوصیات ژئوشیمی عناصر اصلی و کمیاب بیانگر وابستگی این توده‌های گرانیتوئیدی به فعالیت ماگمایی مناطق فرورانش در حواشی فعال قارهای است. ظهور توده‌های گرانیتوئیدی متعدد در زون سنندج- سیرجان با سن ژوراسیک بیانگر اهمیت این زمان در فعالیت‌های ماگمایی زون سنندج- سیرجان است.
طیبه سربندی فراهانی؛ محمود رضا مجیدی فرد؛ محمدرضا کبریائی زاده؛ مهین محمدی
چکیده
در محدوده البرز (واقع در نواحی شمالی ایران)، ردیفهای رسوبی ژوراسیک میانی- بالایی، رخنمون و گستردگی قابل توجهی دارند. در بخش میانی این سلسله جبال، در نزدیکی مهدیشهر (شمال سمنان)، سازند دلیچای معرف این توالی بوده و در حدفاصل ماسه‌سنگ و کنگلومرای سازند شمشک در زیر، و سنگ‌آهک‌های سازند لار در بالا قرار گرفته است. در این برش، سازند دلیچای ...
بیشتر
در محدوده البرز (واقع در نواحی شمالی ایران)، ردیفهای رسوبی ژوراسیک میانی- بالایی، رخنمون و گستردگی قابل توجهی دارند. در بخش میانی این سلسله جبال، در نزدیکی مهدیشهر (شمال سمنان)، سازند دلیچای معرف این توالی بوده و در حدفاصل ماسه‌سنگ و کنگلومرای سازند شمشک در زیر، و سنگ‌آهک‌های سازند لار در بالا قرار گرفته است. در این برش، سازند دلیچای ۱٢٢ متر ستبرا داشته و از نظر سنگشناسی به ۴ واحد سنگی تقسیم می‌شود که بیشتر از مارن و سنگ آهک مارنی خاکستری متوسط تا ستبر لایه تشکیل شده است. مرز زیرین آن با ردیفهای سیلیسی- آواری سازند شمشک از نوع ناپیوسته و فرسایشی بوده در حالی که مرز بالایی آن با کربنات‌های صخره‌ساز سازند لار تدریجی است. سازند دلیچای در برش خاور مهدیشهر فسیل‌دار است. زیای آمونیتی شامل ۵ خانواده، ٢٢ جنس و زیر جنس، و ۴۰ گونه است که از این میان ۸ گونه برای اولین بار از ایران گزارش شده است. بر مبنای آمونیتها، ۹ زون زیستی آمونیتی تشخیص داده شده که محدوده زمانی سازند دلیچای در این برش را به سن باژوسین پسین؟ تا اکسفوردین پسین تعیین می‌کنند. از نقطه نظر پالئوژئوگرافی، آمونیت‌های شناسایی شده ارتباط نزدیکی با زیای آمونیتی شمال باختر اروپا و ایالت ساب مدیترانه را نشان میدهند و بر این اساس می‌توان به این نتیجه دست یافت که برش مورد مطالعه در زمان ژوراسیک میانی در نواحی شمالی تتیس قرار داشته است.
سیدحمید وزیری؛ مهین رامی؛ آتسوشی ماتسوکا؛ محمودرضا مجیدی فرد
چکیده
برش هلشی 1 با 243 متر ستبرا از تناوب چرت، سنگ‌آهک، مادستون سیلیسی، مارلستون و شیل در جنوب کرمانشاه تشکیل شده است و بر اساس تغییرات سنگشناسی به10 واحد سنگی قابل تقسیم و توصیف است. در مطالعه حاضر 143 نمونه سنگی از برش مورد مطالعه برداشت شد که مطالعه آنها منجر به‌شناسایی جنس Pantanellium شد که یکی از مهم‌‌‌ترین جنس‌‌ها در میان ...
بیشتر
برش هلشی 1 با 243 متر ستبرا از تناوب چرت، سنگ‌آهک، مادستون سیلیسی، مارلستون و شیل در جنوب کرمانشاه تشکیل شده است و بر اساس تغییرات سنگشناسی به10 واحد سنگی قابل تقسیم و توصیف است. در مطالعه حاضر 143 نمونه سنگی از برش مورد مطالعه برداشت شد که مطالعه آنها منجر به‌شناسایی جنس Pantanellium شد که یکی از مهم‌‌‌ترین جنس‌‌ها در میان رادیولرهای ژوراسیک است. پنج تاکسا در حد گونه از این جنس شناسایی شد که مجموعه آنها سن ژوراسیک پسین (تیتونین پیشین) را برای توالی مورد مطالعه نشان می‌دهد. گونههای شناسایی شده بر اساس تعداد منافذ و پیکربندی آنها که مهم‌‌‌ترین معیار در تاکسونومیخانواده Pantanelliidae است، شناسایی شدهاند.
زهرا کیادلیری؛ محمود رضا مجیدی فرد
چکیده
ردیف‌هاى مناسبى از سنگ‌هاى گروه شمشک به سن تریاس بالایی- ژوراسیک میانی در شمال‌خاورى جاجرم (محدوده ساختارى البرز خاورى) رخنمون دارد. گروه شمشک در منطقه مورد بررسى، در مجموع از ماسه سنگهای سیلتی خاکستری و سیلت‌سنگ‌های سبز روشن همراه با ماسه سنگهای قهوه‌ای رنگ تشکیل شده است. چینه‌شناسى این گروه با 585 متر ستبرا در برش گل بینی مورد ...
بیشتر
ردیف‌هاى مناسبى از سنگ‌هاى گروه شمشک به سن تریاس بالایی- ژوراسیک میانی در شمال‌خاورى جاجرم (محدوده ساختارى البرز خاورى) رخنمون دارد. گروه شمشک در منطقه مورد بررسى، در مجموع از ماسه سنگهای سیلتی خاکستری و سیلت‌سنگ‌های سبز روشن همراه با ماسه سنگهای قهوه‌ای رنگ تشکیل شده است. چینه‌شناسى این گروه با 585 متر ستبرا در برش گل بینی مورد بررسی قرار گرفته و در 3 سازند آلاشت، شیرین دشت و فیل زمین تقسیم و توصیف شده است. گروه شمشک در برش گل بینی، در مرز زیرین خود به‌طور ناپیوسته و فرسایشی بر روى سازند الیکا و به صورت یک افق قرمز رنگ بوکسیتی قرار دارد و در مرز بالایى نیز به‌طور ناپیوسته و فرسایشی توسط آهک مارنی و مارن سازند دلیچای پوشیده مى‌شود. از برش مورد بررسی، در مجموع 186 نمونه فسیلى جمع‌آورى شد که 67 نمونه آمونیتى و 119 نمونه از تاکسون‌هاى جانورى دیگر (بلمنیت، دوکفه‌اى‌ها) بوده است. با بررسی‌های انجام شده بر روی آمونیتها، 6 زیست زون آمونیتی (Thouarsense Zone،Zone Pseudoradiosa،Zone Aalensis،Zone Opalinum، Zone Murchisonae و Concavum Zone) شناسایى و معرفى شد. براساس مجموعه فسیلى شناسایى شده، براى این قسمت از گروه شمشک در منطقه شمال خاورى جاجرم سن توآرسین پسین تا آآلنین پسین را مى‌توان در نظر گرفت. زیاى آمونیتى ژوراسیک زیرین- میانی شمال‌خاورى جاجرم به‌طور عمده ارتباط نزدیکى را با زیاى آمونیتى اروپاى شمال‌باخترى و مناطق حاشیه‌اى مدیترانه نشان مى‌دهند.
فاطمه رستمی؛ وحید احمدی
چکیده
در این پژوهش دو برش چینه‌شناسی از رسوبات ژوراسیک بالایی - کرتاسه زیرین (سازندهای سورمه و فهلیان در زاگرس چین‌خورده) انتخاب شده است، براساس مطالعه ریزرخساره (400 مقطع نازک میکروسکوپی) سه گونه از ایکنوفسیل‌های میکروکوپرولیتس‌های سخت‌پوستان شناسایی شدهاند که عبارتنداز : Palaxius decaochetaris , Helicerina siciliana , palaxius tetraochetarius . با توجه به ایکنوتاکسون‌های ...
بیشتر
در این پژوهش دو برش چینه‌شناسی از رسوبات ژوراسیک بالایی - کرتاسه زیرین (سازندهای سورمه و فهلیان در زاگرس چین‌خورده) انتخاب شده است، براساس مطالعه ریزرخساره (400 مقطع نازک میکروسکوپی) سه گونه از ایکنوفسیل‌های میکروکوپرولیتس‌های سخت‌پوستان شناسایی شدهاند که عبارتنداز : Palaxius decaochetaris , Helicerina siciliana , palaxius tetraochetarius . با توجه به ایکنوتاکسون‌های مطالعه شده، دو زون تجمعی برای میکروکوپرولیتس‌های سخت‌پوستان شناسایی و معرفی شد. زون تجمعی شماره 1 مربوط به زمان تیتونین تا بریازین است. این زون تجمعی بیشتر شامل دامنه گسترش ایکنوتاکسون isp. palaxius است. زون تجمعی شماره 2 که مربوط به اشکوب والانژینین است شامل گسترش ایکنوتاکسون Helicerina است.
فاطمه دباغی صدر؛ کاظم سید امامی؛ محمودرضا مجیدی فرد
چکیده
سنگهای ژوراسیک میانی تا پسین در باختر رشته کوههای بینالود با ستبرای قابل توجهی برونزد دارد. این سنگها شامل سنگ‌آهک، مارن، سنگ‌آهک مارنی، ماسه‌سنگ و کنگلومرا است که بر اساس شواهد سنگشناسی به 6 بخش تقسیم می‌شود. ردیفهای یادشده با ستبرای 1084 متر به صورت هم‌شیب بر روی ردیف آواری سازند کشف‌رود قرار گرفته است. همچنین این ردیف ...
بیشتر
سنگهای ژوراسیک میانی تا پسین در باختر رشته کوههای بینالود با ستبرای قابل توجهی برونزد دارد. این سنگها شامل سنگ‌آهک، مارن، سنگ‌آهک مارنی، ماسه‌سنگ و کنگلومرا است که بر اساس شواهد سنگشناسی به 6 بخش تقسیم می‌شود. ردیفهای یادشده با ستبرای 1084 متر به صورت هم‌شیب بر روی ردیف آواری سازند کشف‌رود قرار گرفته است. همچنین این ردیف به صورت هم‌شیب و تدریجی توسط سنگ‌آهک نخودی رنگ و ستبر لایه سازند مزدوران پوشیده می‌شوند. مطالعه زیای آمونیتی موجود، منجر به شناسایی 23 جنس و 35 گونه شده است که 5 جنس از آن مربوط به خانواده Phylloceratidae ، 1جنس و 2 گونه از آن مربوط به خانواده Haploceratidae ، 4 جنس و 6 گونه از آن مربوط به خانواده Oppeliidae،11 جنس و 27 گونه از آن مربوط به خانواده Perisphinctidae و یک جنس از آن مربوط به خانواده Aspidoceratidae است .از نظر آماری خانواده‌های Phylloceratidae با 48%، Perisphinctidae با42%بیشترین درصدفراوانی را به خود اختصاص داده‌اند. کمیابی خانواده‌های Oppeliidae به میزان6% وHaploceratidae به میزان 2% Aspidoceratidae به میزان 1% قابل توجه است. از برش برمهان بیش از 425 نمونه جمعآوری شده که بیش از 309 (72%) نمونه مربوط به آمونیتها و 106 (24%) نمونه از آن مربوط به فسیلهای دیگر مربوط است و 4% دیگر شامل اثرهای فسیلی است. بر مبنای مجموعه فسیلی موجود 15 زون زیستی آمونیتی تشخیص داده شده که حاکی از سن باژوسین پسین ـ کیمرجین ؟ است. زیای آمونیتی مطالعه شده، با زیاهایهای ژوراسیک در دیگر نقاط ایران و مناطق حاشیه‌ای مدیترانه ارتباط نزدیکی را نشان می‌دهد.
علیرضا عاشوری؛ محمود رضا مجیدی فرد؛ محمد وحیدی نیا؛ احمد رئوفیان
چکیده
ردیفهای رسوبی با ستبرای زیاد از نهشتههای ژوراسیک میانی تا پسین در باختر رشته کوههای بینالود وجود دارد. این ردیفهای رسوبی بیشتر شامل سنگ‌آهک، سنگ‌آهک مارنی و مارن است. ستبرای توالی بررسی شده در برش بقیع 706 متر اندازهگیری و با توجه به ویژگی‌های سنگشناسی به چهار بخش تقسیم شده است. توالی مورد بررسی به صورت هم شیب بر ...
بیشتر
ردیفهای رسوبی با ستبرای زیاد از نهشتههای ژوراسیک میانی تا پسین در باختر رشته کوههای بینالود وجود دارد. این ردیفهای رسوبی بیشتر شامل سنگ‌آهک، سنگ‌آهک مارنی و مارن است. ستبرای توالی بررسی شده در برش بقیع 706 متر اندازهگیری و با توجه به ویژگی‌های سنگشناسی به چهار بخش تقسیم شده است. توالی مورد بررسی به صورت هم شیب بر روی شیلهای تیره رنگ معادل سازند کشف‌رود قرار گرفته و در بخش بالایی با سنگ‌آهک‌های ستبر لایه و نخودی رنگ معادل سازند مزدوران به صورت هم‌شیب پایان میپذیرد. فراوانترین و مهم‌‌‌ترین ماکروفسیلهای موجود در این سنگها، آمونیتها هستند. بررسی زیای آمونیتی موجود، منجر به شناسایی 43 جنس و 76 گونه آمونیتی شده است که از این تعداد، 8 گونه برای نخستین بار از ایران گزارش می‌شوند. با توجه به مجموعه فسیلی شناسایی شده، سن باتونین پیشین – کیمریجین را برای این توالی می‌توان در نظر گرفت. زیای آمونیتی موجود، شباهتهای فراوانی را با زیای آمونیتی سازند چمن بید در کپه داغ و دلیچای در البرز دارد و ارتباط نزدیکی را با زیای آمونیتی مناطق حاشیه‌ای مدیترانه نشان می‌دهد.
