ملیحه اسماعیلی؛ محمد لطفی؛ نیما نظافتی
چکیده
کانسار مس خلیفه‌لو (جنوب خاوری زنجان) یک نمونه از ذخایر رگه‌ای با میزبان آتشفشانی است که در زون متالوژنی طارم و در البرز باختری (شمال باختر ایران) واقع شده است. زون طارم به‌طور عمده از نهشته‌های آتشفشانی و ولکانوکلاستیک سازند کرج ( ائوسن آغازی تا میانی) تشکیل شده است. از نظر موقعیت چینه‌شناسی سازند کرج به دو عضو کردکند و آمند تقسیم ...
بیشتر
کانسار مس خلیفه‌لو (جنوب خاوری زنجان) یک نمونه از ذخایر رگه‌ای با میزبان آتشفشانی است که در زون متالوژنی طارم و در البرز باختری (شمال باختر ایران) واقع شده است. زون طارم به‌طور عمده از نهشته‌های آتشفشانی و ولکانوکلاستیک سازند کرج ( ائوسن آغازی تا میانی) تشکیل شده است. از نظر موقعیت چینه‌شناسی سازند کرج به دو عضو کردکند و آمند تقسیم شده است. عضو آمند بر روی عضو کردکند قرار گرفته و به 6 واحد Ea1 تا Ea6 تقسیم شده است. ذخیره مس خلیفه‌لو در واحدهای Ea5 و Ea6 از عضو آمند جای گرفته است. سازند کرج توسط توده‌های نفوذی بزرگ و کشیده با گرایش کالک‌آلکالن قطع شده است. سنگ میزبان ماده معدنی توف‌های سبز و ندرتاً آندزیت‌ها هستند. الگو‌های عناصر نادر خاکی در نمونه‌های مورد مطالعه، نشان‌دهنده بی‌هنجاری منفی عنصر Eu است که ناشی از تجزیه پلاژیوکلاز‌هاست. در تمامی نمونه‌های سنگی مورد مطالعه، غنی‌شدگی از عناصر نادر خاکی سبک (LREE) و عناصر لیتوفیل بزرگ‌یون (LILE) و نیز تهی‌شدگی از عناصر با شدت میدان قوی (HFSE) مشاهده می‌شود. این مسئله احتمالاً نشان‌دهنده منشأ مشترک این سنگ‌هاست. کانه‌های اصلی شامل کالکوپیریت، بورنیت، کالکوسیت و کوولیت و کانی‌های گانگ شامل کوارتز، سریسیت و کلسیت هستند. در این مقاله منشأ سیالات کانسار‌ساز و ژنز کانسار مس خلیفه‌لو با استفاده داده‌های ایزوتوپی گوگرد و اکسیژن مورد بررسی قرار گرفته است. مقادیر ایزوتوپ گوگرد کالکوپیریت 2- تا 3/5- در هزار است. با توجه به مقادیر منفی ایزوتوپ گوگرد و وجود پیریت‌های فرامبوییدال در توف ماسه‌ای میزبان کانه‌زایی، می‌توان گفت سولفیدهای ذخیره خلیفه‌لو توسط سیالاتی تشکیل شده‌اند که گوگرد آنها از یک منبع رسوبی مشتق شده است. مقادیر ایزوتوپ اکسیژن کوارتز 3/12 تا 3/14 در هزار و مقادیر δ18O سیالات محاسبه شده از نمونه‌های کوارتز در گستره 6/0 تا 6/3 در هزار هستند. با استفاده از داده‌های ایزوتوپ اکسیژن منشأ سیالات کانه‌ساز در کانسار مس خلیفه‌لو سیالات جوی- سازندی معرفی شده است. این تحقیق نشان‌دهنده شباهت کانسار خلیفه‌لو با ذخایر رگه‌ای تیپ کوردیلرایی (cordilleran) است.
محمدرضا حسینزاده؛ سجاد مغفوری؛ محسن موید؛ امیر رحمانی
چکیده
کانسار مس- طلای خلیفه‌لو در 7 کیلومتری شمال خرمدره، در بخش مرکزی پهنه ماگمایی طارم جای گرفته است. واحدهای سنگی رخنمون یافته در محدوه کانسار شامل واحدهای آتشفشانی، نیمهآتشفشانی و نفوذی است که در ارتباط با زمینساخت و فعالیت ماگمایی ائوسن جایگزین شده‌اند. شروع رخدادهای آتشفشانی با حجم گسترده‌ای از گدازه‌های آندزیتی- تراکی آندزیتی ...
بیشتر
کانسار مس- طلای خلیفه‌لو در 7 کیلومتری شمال خرمدره، در بخش مرکزی پهنه ماگمایی طارم جای گرفته است. واحدهای سنگی رخنمون یافته در محدوه کانسار شامل واحدهای آتشفشانی، نیمهآتشفشانی و نفوذی است که در ارتباط با زمینساخت و فعالیت ماگمایی ائوسن جایگزین شده‌اند. شروع رخدادهای آتشفشانی با حجم گسترده‌ای از گدازه‌های آندزیتی- تراکی آندزیتی و پیروکلاستیک همراه بوده که در ادامه توسط توده کوارتزمونزونیت قطع شده است. کانی‌زایی مس- طلا در کانسار خلیفه‌لو در ارتباط تنگاتنگ با رخدادهای برشی و رگه‌ای است. میزبان اصلی کانی‌زایی، برش‌ها و رگه‌های همراه با گسل‌ها هستند. بهترین و بیشترین رخداد کانی‌زایی درون رگه‌های سیلیسی رخ داده است. دو مرحله کانی‌زایی را می‌توان در کانسار خلیفه لو تشخیص داد. این مراحل بهصورت یک روند از برش ناحیه‌ای (فاز اول مرحله اول) به رگه‌های سیلیسی- سولفیدی طلادار (فاز دوم مرحله اول) و برش‌های اکسیدی (فاز اول از مرحله دوم) تا رگه‌های اکسیدی اسپیکیولاریتی (فاز دوم از مرحله دوم) در کانی‌شناسی برش‌ها و رگه‌ها دیده می‌شود. کانیسازی طلا در همراهی با سولفیدهای دانهپراکنده در سیمان گرمابی و رگه‌های قطع کننده آنها در مرحله اول (فاز دوم) رخ داده است. دگرسانی گرمابی در کانسار خلیفه‌لو دارای یک الگوی تمرکز نسبی است. دگرسانیهای سیلیس حفره‌ای و آرژیلیک در ارتباط نزدیک با بخشهای پرعیار طلا هستند. دگرسانی پروپیلیتیک بیشتر در پیرامون و حاشیه توده معدنی گسترش دارد. پیریت، کالکوپیریت، بورنیت، کوولیت، کالکوسیت و هماتیت به همراه طلای آزاد، کانی‌های معدنی را در کانسار خلیفه‌لو تشکیل می‌دهند. بافت کانه‌ها بسیار گوناگون و شامل انواع بافت‌های دانهپراکنده، برشی، رگه- رگچه‌ای، جانشینی و تیغه‌ای است. مطالعات انجام شده در مقیاسهای مختلف، عوامل کنترل‌کننده تمرکز کانی‌زایی در کانسار خلیفه‌لو را جایگیری نزدیک به سطح توده کوارتزمونزونیت پورفیری غنی از مواد فرار، رخدادهای برشی- رگه‌ای و دگرسانی گرمابی نشان می‌دهند. نتایج مطالعات و همچنین مقایسه ویژگی‌های اصلی کانسار خلیفه‌لو با کانسارهای طلای اپی‌ترمال گویای آن است که کانسار خلیفه‌لو از دید ویژگی‌های زمین‌شناسی، دگرسانی و کانی‌زایی بیشترین همانندی را با کانسارهای اپی‌ترمال نوع سولفیداسیون بالا دارد.
