زمین شناسی اقتصادی
محمد علی رجب زاده؛ محمد امینی
چکیده
در پژوهش حاضر، برای نخستین بار حضور اندیس های کرومیتیت انبانه ای در بخش های افیولیتی شهرستان مریوان گزارش می شود. اندیس های کرومیتیت همراه با سنگ های افیولیتی نوع دونیت و هارزبورژیت بوده و اغلب با فابریک توده ای گرانولار در جنوب باختر شهر مریوان رخنمون دارند. شیمی کانی کروم-اسپینل در سه اندیس کرومیتیتی مورد مطالعه در این منطقه ...
بیشتر
در پژوهش حاضر، برای نخستین بار حضور اندیس های کرومیتیت انبانه ای در بخش های افیولیتی شهرستان مریوان گزارش می شود. اندیس های کرومیتیت همراه با سنگ های افیولیتی نوع دونیت و هارزبورژیت بوده و اغلب با فابریک توده ای گرانولار در جنوب باختر شهر مریوان رخنمون دارند. شیمی کانی کروم-اسپینل در سه اندیس کرومیتیتی مورد مطالعه در این منطقه نشان می دهد که میزان عدد کروم برای دو ذخیره، عددی بالا (میانگین 0.85) با میزان TiO2 بسیار پایین (0.01) و برای ذخیره دیگر میزان عدد کروم پایین (0.76) و با میزان میانگین TiO2 بیشتر (0.05) است. این موضوع نشان می دهد که اندیس های کرومیتیت و به تبع آن مجموعه افیولیتی در دو خاستگاه متفاوت ژئوتکتونیکی شامل یک محیط پشته میاناقیانوسی از یک ماگمای تولئیتی و یک محیط بالای فروفرارانش از یک ماگمای بونینیتی تکوین یافته اند. Cr2O3 کرومیت های مورد مطالعه در دامنه 28.4 الی 50.78 درصد وزنی متغیر است. تشکیل این اندیس ها و سنگ های میزبان در پاسخ به واگرایی سریع پوسته اقیانوسی و سپس حرکت همگرایی صفحات زمینساختی و بسته شدن اقیانوس تتیس جوان صورت گرفته است. همچنین طیف گستردهای از گابروها شامل گابرو درشت بلور، ملاگابرو و میکروگابرو در سه منطقه شمال باختر کامیاران (روستای یخته خان)، خاور سروآباد (روستای میانه) و جنوب باختر مریوان (روستاهای درگاشیخان-ویسه)، میزبان کانی های ایلمنیت، مگنتیت و تیتانیت هستند. ایلمنیت در هر سه منطقه و کانی های مگنتیت و تیتانیت تنها در خاور سروآباد مشاهده شده اند. ترکیب شیمیایی کانی ایلمنیت نشان می دهد که متوسط میزان درصد وزنی TiO2 از کامیاران (43.19) به سمت سروآباد (46.09) و سپس مریوان (47.42) افزایش می یابد. این کانی ها به صورت ریزدانه تا متوسط دانه (تا 1.5 میلیمتر) و اغلب آمیبی شکل، بی شکل و به میزان کمتر نیمه خودشکل بهصورت بین بلوری ایجاد شده اند. با توجه به شواهد بافتی و شیمی کانی، کانه زایی تیتانیم در نتیجه اکسایش ماگما و تشکیل قطرات سیال غیرقابل آمیزش غنی از آهن و تیتانیم، پس از تبلور پلاژیوکلاز صورت گرفته است.
زمین شناسی اقتصادی
کلثوم فانی چنار؛ منصور قربانی؛ رضا کهنسال؛ جمشید لطفیان
چکیده
معادن کرومیت علیآباد (شمال خاور فرومد) بخشی از مجموعه کرومیتهای وابسته به افیولیت سبزوار میباشند که در شمال باختری شهرستان سبزوار واقع هستند. نهشتههای کرومیتیتی در این معادن به اشکال عدسی، لایهای یا نواری همراه با غلافهای دونیتی در میان هارزبورژیت تهیشده قرار گرفتهاند. با توجه به مطالعات کانیشناسی، ذوب نامتجانس ارتوپیروکسنها ...
بیشتر
معادن کرومیت علیآباد (شمال خاور فرومد) بخشی از مجموعه کرومیتهای وابسته به افیولیت سبزوار میباشند که در شمال باختری شهرستان سبزوار واقع هستند. نهشتههای کرومیتیتی در این معادن به اشکال عدسی، لایهای یا نواری همراه با غلافهای دونیتی در میان هارزبورژیت تهیشده قرار گرفتهاند. با توجه به مطالعات کانیشناسی، ذوب نامتجانس ارتوپیروکسنها و وجود ورقههای انحلالی کلینوپیروکسن درون ارتوپیروکسنها نشان میدهد که این سنگها در اصل در شرایط دما و فشارهای گوشته شکل گرفتهاند. بررسیهایکانهنگاری بر روی بافت و ساخت کرومیتهای منطقه دو نوع بافت اصلی اولیه و ثانویه را در آنها نمایان میکند از جمله بافت و ساختهای اولیه شامل بافتهای متراکم و انتشاری (پراکنده) میباشد. بافتهای برشی، میلونیتی و کششی نیز از انواع بافتهای ثانویه در کرومیتها میباشند. براساس نتایج حاصل از مطالعات ژئوشیمی کرومیتهای منطقه، فرمول ساختاری (Mg,Fe2+)O(Cr,Al,Fe3+)2O3 برای کانیهای کرومیت محاسبه شد. این بررسیها نشاندهنده بالا بودن درصد Cr2O3 کانیهای کرومیت در بافت اولیه انتشاری نسبت به بافت متراکم میباشد. مطالعات ژئوشیمیایی بر روی کرومیتیتهای منطقه، آنها را در انواع سرشار از کروم و وابسته به نوع پادیفرم قرار میدهد که از مذاب والدی با ویژگی بونینیتی ناشی از ذوب بخشی درجه بالای پریدوتیت گوشتهای در محیط فرا فرورانش (SSZ) حاصل شدهاند.
سنگ شناسی
ایوب ویسی نیا؛ محمد ابراهیمی؛ بهمن رحیم زاده؛ رسول اسمعیلی
چکیده
مجموعه افیولیتی کامیاران در لبه جنوبی زون سنندج-سیرجان و زون برخوردی صفحه عربی و ایران قرار دارد. این مجموعه بین مجموعه هرسین در جنوب خاور و مجموعه سروآباد در شمال باختر قرار دارد. شواهد صحرایی نشان میدهند که افیولیت گرماب در شمال خاور کامیاران یک تکتونیک ملانژ است که واحدهای آن شامل گابرو و پریدوتیتهای سرپانتینی شده است. الیوین، ...
بیشتر
مجموعه افیولیتی کامیاران در لبه جنوبی زون سنندج-سیرجان و زون برخوردی صفحه عربی و ایران قرار دارد. این مجموعه بین مجموعه هرسین در جنوب خاور و مجموعه سروآباد در شمال باختر قرار دارد. شواهد صحرایی نشان میدهند که افیولیت گرماب در شمال خاور کامیاران یک تکتونیک ملانژ است که واحدهای آن شامل گابرو و پریدوتیتهای سرپانتینی شده است. الیوین، کلینوپیروکسن و ارتوپیروکسن بهمراه کروم اسپینل با بافت کومولیتی و گرانولار کانیهای اصلی پریدوتیتها را تشکیل میدهند. براساس نتایج تجزیه شیمیایی گابروها دارای سرشت تولهایتی تا کالک-آلکالن بوده و ویژگیهای مورب تا قوس اقیانوسی را نشان میدهند. شواهد شیمیایی و نمودارهای ژئودینامیکی پریدوتیتهای گرماب نشان میدهند که این سنگها به پریدوتیتهای آبیسال شباهت دارند که از یک خاستگاه گوشتهای پسماند با ترکیب اسپینل لرزولیتی نوع مورب با درجه ذوب بخشی 15 تا 20 درصدی حاصل شدهاند. شکسته شدن پوسته نئوتتیس و فرورانش آن به زیر خود در کرتاسه پایانی، منجر به توقف فرورانش دور اول نئوتتیس به زیر صفحه ایران و شکلگیری حوضه قوس-پشت قوس (دور دوم فرورانش) و سنگهای وابسته به آن در افیولیتهای کامیاران شده است.
سنگ شناسی
آزاد کریمی؛ علی احمدی؛ منیره خیرخواه؛ عبدالرضا پرتابیان
چکیده
پریدوتیتها در مجموعه افیولیتی مریوان-کامیاران (MKO)، نوار افیولیتی زاگرس خارجی، غرب ایران، از نظر ویژگیهای سنگشناختی و ژئوشیمیایی مطالعه شدهاند. هر دو نوع پریدوتیت گوشتهای و ماگمایی انباشتی در توالی افیولیتی مریوان-کامیاران وجود دارند. تغییرات گسترده در MgO، Al2O3، Cr، Ni و نسبت Al2O3/SiO2 علاوه بر تعلق نمونهها به هر دو نوع پریدوتیت ...
بیشتر
پریدوتیتها در مجموعه افیولیتی مریوان-کامیاران (MKO)، نوار افیولیتی زاگرس خارجی، غرب ایران، از نظر ویژگیهای سنگشناختی و ژئوشیمیایی مطالعه شدهاند. هر دو نوع پریدوتیت گوشتهای و ماگمایی انباشتی در توالی افیولیتی مریوان-کامیاران وجود دارند. تغییرات گسترده در MgO، Al2O3، Cr، Ni و نسبت Al2O3/SiO2 علاوه بر تعلق نمونهها به هر دو نوع پریدوتیت ابیسال (MOR) و فرافرورانش (SSZ) بیانگر درجات مختلف تهیشدگی در پریدوتیتهای گوشتهای منطقه است. درجات متفاوت تهیشدگی پریدوتیتها با بازه گسترده ذوب بخشی (10 تا 15 درصد)، بهدست آمده براساس مدلهای ذوببخشی غیرمدال معکوس، سازگار هستند. غنیشدگی در عناصر HFS مانند Hf، Ti، Ta و Th بیانگر برهمکنش مذاب-سنگ در پریدوتیتهای گوشتهای است؛ در حالیکه، غنیشدگی در U و عناصر LIL نظیر Cs، Rb، Pb احتمالاً در ارتباط با برهمکنش سیال-سنگ است. پیشنهاد میشود که ماهیت MOR بخشی از پریدوتیتهای گوشتهای منطقه در مراحل بعدی طی فرایندهایی مانند برهمکنش مذاب-سنگ به پریدوتیتهای دارای ویژگیهای SSZ تغییر یافته است. این احتمال وجود دارد که، مانند دیگر رخنمونهای نوار افیولیتی زاگرس خارجی، پریدوتیتهای گوشتهای MKO با مشخصههای MOR و SSZ قبل از تغییر آنها در محیط SSZ از جایگاه MOR منشأ گرفتهاند.
سنگ شناسی
غلامرضا قدمی؛ محمد پوستی
چکیده
ناحیه مورد مطالعه در کوه گروم، شمال شهرستان رودان، در محل برخورد زونهای زاگرس و مکران واقع شده است و بخشی از نوار افیولیتی رودان -میناب میباشد. اولترامافیکهای مطالعه شده شامل لرزولیت و هارزبورژیت و کانیهای زمینه اولیوین، ارتوپیروکسن، کلینوپیروکسن و کانی فرعی کروم اسپینل است.بر اساس دادههای ژئوشیمیایی مقادیرCaO ، MgO، TiO2 و V این سنگها ...
بیشتر
ناحیه مورد مطالعه در کوه گروم، شمال شهرستان رودان، در محل برخورد زونهای زاگرس و مکران واقع شده است و بخشی از نوار افیولیتی رودان -میناب میباشد. اولترامافیکهای مطالعه شده شامل لرزولیت و هارزبورژیت و کانیهای زمینه اولیوین، ارتوپیروکسن، کلینوپیروکسن و کانی فرعی کروم اسپینل است.بر اساس دادههای ژئوشیمیایی مقادیرCaO ، MgO، TiO2 و V این سنگها در محدوده ی افیولیتهایی کوهزایی غیر سرپانتینی قرار میگیرند،با توجه به دادههای تجزیه نقطه ای، Mg# الیوینهای لرزولیتها بین 15/91 تا 24/93 بوده که نشان منشأ دیرگداز و تفاله ای بودن الیوین میباشد. کلینوپیروکسنهای موجود در لرزولیتها نیز از نوع دیوپسیدی و اسپینلها از نوع فقیر از کروم هستند. مطالعات تفصیلی بر روی اسپینل موجود در این سنگها، مقادیر بالای Mg# (77-71) و Al2O3 (31/46 تا 98/52 درصد وزنی) و مقادیر پایین) Cr# 22-14) را نشان میدهند.نسبت کروم به آلومینیم (Cr/Al) کانی اسپینل لرزولیتها برابر 19/0 است و مقدارFe3+ اسپینلهای موجود در لرزولیتهای مطالعه شده بسیار پایین (1/0>) است. بر اساس دادههای ژئوشیمیایی سنگ کل و شیمی کانی اسپینل، نمونه های مورد مطالعه در محل مورب تشکیل شده اند، شواهد کانی شناسی نشان از عبوریک ماگمای مورب از درون تفاله های باقی مانده در این محیط تکتونیکی را می دهد.
سنگ شناسی
سیما پیغمبری؛ مهدیه محمدی؛ حمید احمدی پور
چکیده
کرومیتیتهای نیامی در اندازههای متفاوت همراه با غلافهای دونیتی در قسمتهای مختلف مجموعه اولترامافیک آب بید واقع در قسمت جنوب شرقی کمربند افیولیتی زاگرس رخنمون دارند. تودههای کرومیتیت آب بید اغلب به شکل عدسی یا لایهای بوده ساختهای ماگمایی مختلفی مانند توده ای، پراکنده و لایه ای را نشان میدهند. میزان Cr#، Al2O3 و TiO2 در کرومیتیتهای ...
بیشتر
کرومیتیتهای نیامی در اندازههای متفاوت همراه با غلافهای دونیتی در قسمتهای مختلف مجموعه اولترامافیک آب بید واقع در قسمت جنوب شرقی کمربند افیولیتی زاگرس رخنمون دارند. تودههای کرومیتیت آب بید اغلب به شکل عدسی یا لایهای بوده ساختهای ماگمایی مختلفی مانند توده ای، پراکنده و لایه ای را نشان میدهند. میزان Cr#، Al2O3 و TiO2 در کرومیتیتهای آب بید به ترتیب از 43/58 تا 36/65، 03/18 تا 58/22 و 20/0 تا 39/0 متغیر است. مقادیر Al2O3، TiO2 و FeO/MgO محاسبه شده برای مذاب مادر کرومیتیتهای آب بید در طیف مذابهای تولهایتی قرار میگیرد. ویژگیهای ساختاری از قبیل مرز ناگهانی کرومیتیت و دونیت های غلافی با هارزبورژیتهای میزبان، عدم انطباق ضخامت دونیت و کرومیتیت و وجود ساختهای مختلف، نشاندهنده مدل ماگمایی-متاسوماتیک در طول شبکهای از کانالهای بهم پیوسته دونیتی است. ویژگیهای شیمی کانی کرومیتیتها و ترکیب مذاب مادر کرومیتیتهای مجموعه آب بید نشانگر آن است که توده اولترامافیک آب بید بخشی از یک سکانس افیولیتی در زون سوپراسابداکشن میباشد. هارزبورژیتهای میزبان تحت تاثیر درجات مختلف ذوب بخشی و واکنش مذاب/سنگ واقع شده که سبب ایجاد کانالهای دونیتی گردیده که خود عبور و چرخش مذاب مادر کرومیتیت ها را تسهیل نموده است. درجات متوسط ذوب بخشی گوشته و سایر شواهد از جمله شیمی کانی کرومیت میتواند نشاندهنده محیطهای گسترش اقیانوسی پشت کمانی باشد. بنابراین میتوان هارزبورژیتهای مجموعه آب بید را بخشی از گوه گوشته ای بالای اقیانوس فرورونده نئوتتیس در نظر گرفت که در زیر یک مرکز گسترش در حوضه پشت کمانی با سن احتمالی تریاس بالایی تا کرتاسه واقع شده است.
نرگس شیردشتزاده؛ قدرت ترابی؛ رامین صمدی
چکیده
در بخشهای جنوبی افیولیت نایین قطعات آمفیبولیتی به رنگ سبز تیره درون اسکارنها دیده شد. این سنگها در نمونه دستی ظاهری شبیه به ارتوآمفیبولیتهای (سنگهای بازیک دگرگون) این افیولیت دارند، ولی از دید کانیشناسی کانیهای آمفیبول (هورنبلند منیزیمدار)، کلینوپیروکسن (دیوپسید)، گارنت (گروسولار - آندرادیت با Grs~63-87 And~12-35)، کوارتز و کمی ...
بیشتر
در بخشهای جنوبی افیولیت نایین قطعات آمفیبولیتی به رنگ سبز تیره درون اسکارنها دیده شد. این سنگها در نمونه دستی ظاهری شبیه به ارتوآمفیبولیتهای (سنگهای بازیک دگرگون) این افیولیت دارند، ولی از دید کانیشناسی کانیهای آمفیبول (هورنبلند منیزیمدار)، کلینوپیروکسن (دیوپسید)، گارنت (گروسولار - آندرادیت با Grs~63-87 And~12-35)، کوارتز و کمی کلسیت و ولاستونیت دارند. کلریت و پرهنیت نیز کانیهای ثانویه آنها هستند و بیشتر شکستگیها را پر کردهاند. مطالعات صحرایی، سنگنگاری و شیمی کانیها نشاندهنده برخی تفاوتهای کانیشناسی میان قطعات آمفیبولیتی دروناسکارنها و ارتوآمفیبولیتهای این افیولیت هستند. بهگونهای که شاید بتوان این قطعات آمفیبولیتی را الیستولیتهایی با خاستگاه رسوبی (مارنهای آهکی کف دریا) دانست که در پی دگرگونی ناحیهای در حد رخساره آمفیبولیت - گرانولیت در شرایط فوگاسیته کم اکسیژن به آمفیبولیت (پاراآمفیبولیت) تبدیل شدهاند.
مهدیه محمدی؛ حمید احمدیپور؛ عباس مرادیان
چکیده
مجموعه اولترامافیک آببید در شمال استان هرمزگان قرار دارد و جزیی از کمربند افیولیتی اسفندقه- حاجیآباد به شمار میرود. بیش از 90 درصد حجم سنگهای موجود در این مجموعه را هارزبوژیت تشکیل داده و لرزولیت، دونیت، دایکهای پیروکسنیت و همچنین لایهها و عدسیهای کرومیتیت نیز در آن رخنمون دارند. هارزبورژیتها به حالت تودهای دیده ...
بیشتر
مجموعه اولترامافیک آببید در شمال استان هرمزگان قرار دارد و جزیی از کمربند افیولیتی اسفندقه- حاجیآباد به شمار میرود. بیش از 90 درصد حجم سنگهای موجود در این مجموعه را هارزبوژیت تشکیل داده و لرزولیت، دونیت، دایکهای پیروکسنیت و همچنین لایهها و عدسیهای کرومیتیت نیز در آن رخنمون دارند. هارزبورژیتها به حالت تودهای دیده شده، لایهبندی آشکاری ندارند و بلورهایشان جهت یافتهاند. بافتهای موجود در هارزبورژیتهای آببید، همچون جهت یافتگی، کشیدگی و انحنا در بلورها، تبلور دوباره، وجود تیغههای جدایشی کلینوپیروکسن در اورتوپیروکسن و نسلهای مختلف کانیها نشان میدهد که این سنگها در شرایط گوشته بالایی تشکیل و سپس در محیط پوستهای قرار گرفتهاند. شواهد مربوط به شیمی کانیها نشانگر آن است که هارزبورژیتهای مجموعه اولترامافیک آببید در محیطی همانند پریدوتیتهای حوضه پشت کمان شکل گرفته و دچار حدود 15 درصد ذوب بخشی شدهاند. سپس تحت تأثیر متاسوماتیسم گوشته قرار گرفتهاند و مقادیر عناصر کمیاب ناسازگار در سنگ کل آنها افزایش یافته است. دماسنجی الیوین- اسپینل در هارزبورژیتهای مجموعه آببید، دمای تعادل 1000 تا 1200 درجه سانتیگراد را نشان میدهد و نشانگر حضور این سنگها در محدوده اسپینل پریدوتیت است. شواهد شیمیایی و موقعیت زمینساختی هارزبورژیتهای مورد مطالعه در نمودارهای مختلف نشان میدهند که این سنگها به پریدوتیتهای آبیسال شباهت دارند و احتمالاً در یک محیط حوضه پشت کمان شکل گرفتهاند. هارزبورژیتهای مجموعه آببید می توانند بخشی از گوه گوشتهای بالای تیغه در حال فرورانش نوتتیس باشند که در زیر یک پوسته اقیانوسی جوان و متعلق به حوضه پشت کمان تشکیل شدهاند.
رضا کهنسال؛ منصور قربانی؛ سید محمد پورمعافی؛ مرتضی خلعتبری جعفری؛ جعفر عمرانی؛ صدیقه ذوالفقاری؛ سارا سلیمانی
چکیده
سنگهای افیولیتی ناحیه فرومد، در انتهای بخش باختری افیولیت سبزوار، جزیی از افیولیتهای حاشیه خردقاره ایران مرکزی هستند. بررسیهای صحرایی در این ناحیه نشان از وجود توالی خروجی با سن کرتاسه پسین دارد. این توالی در تورونین پسین- سانتونینشامل گدازههای بازالتی بالشی همراه با چرتهای رادیولردار است ولی در کنیاسین- کامپانین پسین از ...
بیشتر
سنگهای افیولیتی ناحیه فرومد، در انتهای بخش باختری افیولیت سبزوار، جزیی از افیولیتهای حاشیه خردقاره ایران مرکزی هستند. بررسیهای صحرایی در این ناحیه نشان از وجود توالی خروجی با سن کرتاسه پسین دارد. این توالی در تورونین پسین- سانتونینشامل گدازههای بازالتی بالشی همراه با چرتهای رادیولردار است ولی در کنیاسین- کامپانین پسین از گدازههای بازالتی بالشی در بخشهای زیرین- میانی و انواع توفها در بخشهای بالایی تشکیل شده است. روانههای صفحهای، برشهای هیالوکلاستیک و سنگآهکهای پلاژیک بهصورت بینلایهای فضای میان گدازهها و توفها را پر کردهاند. گسترش گدازههای بالشی در مقایسه با روانههای صفحهای بیشتر است و بیشترآنها فیریک هستند.با اینکه غنیشدگی عناصر LILE و تهیشدگی برخی عناصر HFSE (Ta, Nb) ناشی از تمایل گدازههای بالشی ناحیه فرومد به محیطهای فرورانش (کمانهای جزیرهای) و غنیشدگی متفاوت در عناصر LREE نسبت به عناصر HREE نشاندهنده وجود گوشتهای ناهمگن در تشکیل بازالتهای بالشی است، ولی سرشت دوگانه ماگمایی (تولهایتی و کالکآلکالن) گدازهها و جایگاه آنها در نمودارهای زمینساخت- ماگمایی و همچنین تهیشدگی آشکار عنصر Th در گدازههای تورونین پسین- سانتونین همگی نشانگر شکلگیری توالی خروجی افیولیتی ناحیه فرومد در محیط فرافرورانش و در حوضه پشت کمان است.
مرتضی خلعت بری جعفری؛ هادی سپهر
چکیده
افیولیت تکتونیزه جنوب دهشیر در انتهای شمالی کمربند افیولیتی شهربابک- دهشیر، در حاشیه جنوبی خرده قاره ایران مرکزی رخنمون دارد و دربردارنده پریدوتیتهای گوشتهای و توالی پوستهای است. پریدوتیتهای گوشتهای، سرپانتینیشده و دربردارنده هارزبورژیت کلینوپیروکسندار و لرزولیت هستند که توسط دایکهای دیابازی منفرد ...
بیشتر
افیولیت تکتونیزه جنوب دهشیر در انتهای شمالی کمربند افیولیتی شهربابک- دهشیر، در حاشیه جنوبی خرده قاره ایران مرکزی رخنمون دارد و دربردارنده پریدوتیتهای گوشتهای و توالی پوستهای است. پریدوتیتهای گوشتهای، سرپانتینیشده و دربردارنده هارزبورژیت کلینوپیروکسندار و لرزولیت هستند که توسط دایکهای دیابازی منفرد قطع شدهاند. توالی پوستهای گابروی لایهای ندارد و دربردارنده گابروهای ایزوتروپ با ویژگیهای کومولایی است که بهصورتی تدریجی و در بالا به کمپلکس دایکهای ورقهای دیابازی تبدیل و توسط ادخالهای ورلیتی، دایکها و پاکتهای کوارتزدیوریت-کوارتزمونزودیوریت و پگماتیتگابرو قطع شدهاند. توالی آتشفشانی این مجموعه نیز شامل تناوبی از چرت، رادیولاریت، سنگآهک پلاژیک دارای ریززیاهای (میکروفوناهای) کرتاسه بالایی در قاعده و برش هیالوکلاستیک، هیالوکلاستیت، توف، روانه صفحهای و گدازهبالشی در بالای توالیاست. بر اساس تجزیههای شیمیایی، سنگهای توالی پوستهای تنوع ترکیبی و روند ماگمایی تولئیتی تا کلسیمی- قلیایی نشان میدهند. در بررسی نمودارهای تکتونوماگمایی، این سنگها بیشتر در محدوده کمانهای آتشفشانی و گاهی در قلمرو اقیانوسی جای گرفتهاند. الگوهای بهنجارشده با مقادیر گوشته اولیه، ویژگیهای افیولیتهای فرافرورانش مانند تهیشدگی از عنصر Nb در بیشتر تجزیهها و Ti در برخی از آنها را دارد. این الگوها در ترازهای مختلفی جای گرفتهاند و غنیشدگی متفاوت از عناصر LILE نشان میدهند که میتواند نشان دهنده ناهمگونی منبع گوشتهای و درجات متفاوت ذوب بخشی باشد. بررسی رفتار عناصر در نمودارهای مختلف و مقایسه آنها با مناطق تکتونوماگمایی شاخص، در قلمروهایی به دور از مورب و نزدیک به کمان و بررسی مقادیر برخی از عناصر مانند Ba، Th، Nb و Yb و نسبتهای آنها نشاندهنده تأثیر متفاوت سیالهای برخاسته از صفحه فرورونده بر گوه گوشتهای دارد. این ویژگیهای ژئوشیمیایی و رخنمون ادخالهای(اینتروژن) ورلیتی و تودههای کوچک کوارتز دیوریتی- کوارتزمونزودیوریتی هورنبلنددار، نشان میدهد که افیولیت جنوب دهشیر، مراحل متوالی از حوادث شامل تولد، جوانی و بلوغ یک افیولیت را پشت سر گذاشته است که پیامد طبیعی تشکیل افیولیتها در سامانههای فرافرورانش است. به نظر میرسد که افیولیت جنوب دهشیر در محدودهای نزدیک به پیشانی کمان با فاصله اندکی از لبه آن تشکیل شده که با سناریوی فرورانش نئوتتیس، طی کرتاسه بالایی قابل توجیه است.
مرتضی خلعت بری جعفری؛ هادی سپهر
چکیده
افیولیت تکتونیزه کهدوئیه رخنمون یافته در منتهیالیه محدوده شمالی کمربند افیولیتی ده شیر- بافت، حاشیه جنوبی خرده قاره ایران مرکزی از پریدوتیتهای گوشتهای و توالی پوستهای تشکیل شده است. پریدوتیتهای سرپانتینیتی شده ترکیب هارزبورژیت کلینوپیروکسندار و لرزولیت دارند و توسط دایکهای دیابازی منفرد قطع شدهاند. توالی ...
بیشتر
افیولیت تکتونیزه کهدوئیه رخنمون یافته در منتهیالیه محدوده شمالی کمربند افیولیتی ده شیر- بافت، حاشیه جنوبی خرده قاره ایران مرکزی از پریدوتیتهای گوشتهای و توالی پوستهای تشکیل شده است. پریدوتیتهای سرپانتینیتی شده ترکیب هارزبورژیت کلینوپیروکسندار و لرزولیت دارند و توسط دایکهای دیابازی منفرد قطع شدهاند. توالی پوستهای درونی دربردارنده گابروهای تودهای و کمپلکس دایکهای ورقهای دیابازی است که توسط اینتروژنهای ورلیتی، کوارتزدیوریت، پگماتیتگابرو و پلاژیوگرانیت- ترونجمیت قطع شده است. توالی آتشفشانی این مجموعه دارای میانلایههایی از چرت و رادیولاریت، سنگآهک پلاژیک دارای ریزفسیلهای کرتاسه بالایی در قاعده و همچنین برش هیالوکلاستیک، هیالوکلاستیت، جریان صفحهای، توف و گدازهی بالشی در بالا است. بررسی تجزیههای شیمیایی دلالت بر منشأ سوپرا- سابداکشن دارد و غنیشدگی از عناصرکمیاب سبک مانند Rb و Ba و Th بازتابی از تأثیر سیالهای برگرفته از صفحه فرورونده است. به نظر میرسد که افیولیت تکتونیزه کهدوئیه، مجموعهای متوالی از مراحل شامل تولد، جوانی و بلوغ را در جریان تکامل خود پشت سر گذاشته است که پیامد طبیعی تشکیل افیولیت در پهنههای سوپر اسابداکشن است.
علی امامعلی پور
چکیده
افیولیت خوی در شمال باختر ایران میزبان چندین توده کرومیتیتی انبانی است. نهشتههای کرومیتیتی ناحیه الند در این افیولیت به شکلهای عدسی، تختهای و رگهای نامنظم در میان هارزبورژیتهای تهیشده گوشتهای جای گرفتهاند. کرومیتیتها بافتهای گوناگون تودهای، نواری، افشان، گرهکی و کاتاکلاستی دارند. این تودهها توسط پوششی ...
بیشتر
افیولیت خوی در شمال باختر ایران میزبان چندین توده کرومیتیتی انبانی است. نهشتههای کرومیتیتی ناحیه الند در این افیولیت به شکلهای عدسی، تختهای و رگهای نامنظم در میان هارزبورژیتهای تهیشده گوشتهای جای گرفتهاند. کرومیتیتها بافتهای گوناگون تودهای، نواری، افشان، گرهکی و کاتاکلاستی دارند. این تودهها توسط پوششی از دونیت با ستبراهای مختلف احاطه شدهاند. از نظر شیمی کانی،کرومیتها با عدد کروم [Cr/(Cr+Al)] از 66/0 تا 81/0 و عدد منیزیم [Mg/( Mg +Fe+2)] از 42/0 تا 66/0 شناخته میشوند. مقادیر Cr2O3 ، Al2O3 و MgO کرومیتها به ترتیب در دامنههای 89/45-94/54 درصد وزنی، 53/8-18/17 درصد وزنی و 38/8-29/14 درصد وزنی تغییر میکنند. میان عدد کروم و عدد منیزیم کرومیتها همبستگی منفی وجود دارد که از ویژگیهای کرومیتیتهای انبانی است. ترکیب کرومیتها از نظر عدد کروم، عدد منیزیم، مقادیر Fe2O3 , Al2O3 , Cr2O3 , MgO و TiO2 و نیز ضرایب همبستگی میان اکسیدهای گوناگون با ترکیب کلی کرومیتیتهای نوع انبانی همخوانی دارد. کرومیتیتهای ناحیه الند از نوع کروم بالا با 66/0 #Cr> و 25% >Al2O3 هستند. مقادیر پایین TiO2 و موقعیت ترکیب شیمی آنها در نمودارهای TiO2 در برابر Cr/(Cr+Al) و TiO2 در برابر Al2O3 شاید بازتابی از تبلور کرومیتها از ماگمای بونینیتی در جایگاه زمینساختی سوپراسابداکشنی باشند. بررسی ژئوشیمی کل سنگ در کرومیتیتها نشان داد که این کانسنگها از نظر عیار Cr2O3 دارای تغییرات گستردهای در دامنه 19-6/51 درصد وزنی هستند و تغییرات ترکیبی در اکسیدهای سازنده ,Cr2O3, Al2O3 SiO2 , Fe2O3 و MgO کرومیتیتها، بازتابی از ویژگیهای بافتی آنهاست.
حمیدرضا وطنپور؛ احمد خاکزاد؛ مجید قادری
چکیده
کمربند افیولیتی سبزوار در شمالخاوری ایران و در شمال سبزوار واقع است. این تحقیق برای نخستین بار در ایران با هدف اکتشافی در بخش باختری این کمربند انجام شده است. مطالعه عناصر گروه پلاتین (PGE) در پیبردن به شرایط اولیه تشکیل و ارزیابی اقتصادی کانسارهای کرومیت بویژه در مجموعههای افیولیتی اهمیت زیادی دارد. الگوی پراکندگیPGE در برابر ...
بیشتر
کمربند افیولیتی سبزوار در شمالخاوری ایران و در شمال سبزوار واقع است. این تحقیق برای نخستین بار در ایران با هدف اکتشافی در بخش باختری این کمربند انجام شده است. مطالعه عناصر گروه پلاتین (PGE) در پیبردن به شرایط اولیه تشکیل و ارزیابی اقتصادی کانسارهای کرومیت بویژه در مجموعههای افیولیتی اهمیت زیادی دارد. الگوی پراکندگیPGE در برابر کندریتها در کرومیتیتهای مرتبط با افیولیتها دارای شیب منفی است و این امر نشان میدهد که کرومیت در نخستین مراحل تبلور ماگما، عناصر سازگار گروه پلاتین را از ماگما جدا میسازد. این الگوها در کرومیتیتهای منطقه سبزوار، نشاندهنده ارتباط کامل این سنگها با مجموعههای افیولیتی است. کانسارهایی که در آنها، نسبت عناصر ناسازگار به سازگار مانند Pd/Ir و Cu/Ni بالا باشد، از ماگمایی تفریقیافتهتر حاصل ذوب بخشی با درصد کمتر، نتیجه شدهاند. بنابراین، احتمال اقتصادی بودن آنها کمتر است. در کانسارهای کرومیتی غنی از Al، این نسبتها بالاتر از نوع غنی از Cr است. نسبتPd/Ir در کانسارهای کرومیت مورد مطالعه به طور میانگین، پایین (کمتر از 1) و مشابه بسیاری از کانسارهای مهم افیولیتی جهان است. پایین بودن این نسبت همراه با بالا بودن عدد کروم (6/0<Cr/Cr+Al) نوید حضور کانسارهای کرومیت با پتانسیل بالا و از درجه متالورژی را میدهد. کرومیتهای منطقه مورد مطالعه از نظر عناصر کالکوفیل ترکیب یکسان ندارند. با استفاده از الگوی PGE مشخص شده است که پریدوتیتهای منطقه گفت در بخشهای بالایی بیشتر مشابه سنگهای فرابازی انباشتی پوسته اقیانوسی و در بخشهای زیرین منطقه فرومد مشابه گوشته است.