صبا دشتی چندانق؛ محمدرضا شیخ الاسلامی؛ جعفر طاهری
چکیده
این پژوهش به منظور بررسی دگرشکلی اعمال شده بر سنگهای دگرگون مشهد، طی همگرایی صفحات توران و ایران مرکزی و بسته شدن اقیانوس تتیس کهن و ایجاد رویداد سیمرین پیشین انجام شده است. نتایج حاصل از تحلیل دوبعدی و سهبعدی واتنش پایدار نشان میدهد که بیشینه دگرشکلی در بخش مرکزی ناحیه روی داده و متغیر شکل بیضوی واتنش که بر پایه نمودار فلین ...
بیشتر
این پژوهش به منظور بررسی دگرشکلی اعمال شده بر سنگهای دگرگون مشهد، طی همگرایی صفحات توران و ایران مرکزی و بسته شدن اقیانوس تتیس کهن و ایجاد رویداد سیمرین پیشین انجام شده است. نتایج حاصل از تحلیل دوبعدی و سهبعدی واتنش پایدار نشان میدهد که بیشینه دگرشکلی در بخش مرکزی ناحیه روی داده و متغیر شکل بیضوی واتنش که بر پایه نمودار فلین و از روی جهت دار به دست آمده است؛ بیشتر در ناحیه پخشدگی قرار دارد (K≤1). متغیر شدت واتنش در بیشتر نمونهها کمتر از 5/0 و واتنش بیشینه در بخشهای مرکزی ناحیه روی میدهد و به سوی حاشیه کاهش مییابد. این ویژگی از ویژگیهای آشکار بیشتر پهنههای برشی است که در آنها واتنش بیشینه در بخشهای مرکزی تمرکز مییابد. عدد تاوایی به دست آمده میان 2/0 تا 1 است که نشاندهنده حضور مؤلفه برش ساده و برش محض در جریان دگرشکلی ترافشارشی است.
احسان موسوی؛ محمد محجل
چکیده
در مجموعههای هسته دگرگونی موته- گلپایگان (شامل مجموعه خاوری و باختری) در پهنه سنندج- سیرجان، 2 رخداد دگرگونی ناحیهای اصلی وجود دارد. در ارتباط با این دگرگونیها، تغییر شکلهایی نیز در مقیاس دانههای سازنده در این سنگها رخ داده و ریزساختارهای مختلفی را ایجاد کرده است. ریزگسلها در گروه ریزساختارهای ایجاد شده در شرایط شکنا ...
بیشتر
در مجموعههای هسته دگرگونی موته- گلپایگان (شامل مجموعه خاوری و باختری) در پهنه سنندج- سیرجان، 2 رخداد دگرگونی ناحیهای اصلی وجود دارد. در ارتباط با این دگرگونیها، تغییر شکلهایی نیز در مقیاس دانههای سازنده در این سنگها رخ داده و ریزساختارهای مختلفی را ایجاد کرده است. ریزگسلها در گروه ریزساختارهای ایجاد شده در شرایط شکنا هستند. در مجموعه خاوری، باز بلورین شدن بالجینگ در دانههای کوارتز و کمتر در دانههای فلدسپار، ساختار قفسه کتابی پورفیروکلاستهای فلدسپار قطعه قطعه شده، دگرشکلی و شکلگیری پهنههای برشی را در شرایط دمای پایین نشان میدهند. در پهنههای برشی مجموعه خاوری، بافت گرانوبلاستیک چندوجهی در پورفیروکلاست های چند بلورین کوارتزی، بازپخت پس از میلونیتی شدن را در یک شرایط درجه متوسط مستند میکند. در مجموعه باختری، ریزدانههای کوارتزی صفحه شطرنجی، شرایط درجه بالا را در جریان دگرشکلی اول پیشنهاد میکنند، ولی خاموشی موجی آنها، شرایط درجه پایین را در دگرشکلی دوم آشکار میکند. بافت گرانوبلاستیک چندوجهی در دانههای فلدسپار دارای چینهای جناغی نیز درست همین شرایط را در 2 دگرریختی یادشده تأیید میکند. بهطور کلی با توجه به ریزساختارها و شرایط دگرشکلی در مجموعههای دگرگون شده موته- گلپایگان به ترتیب 3 مرحله بازبلورین شدن شامل 1) بازبلورین شدن ایستای درجه بالا پس از رخداد دگرگونی اولیه؛ 2) بازبلورین شدن پویا و میلونیتی شدن وابسته در شرایط دگرگونی درجه پایین و بهطور محلی درجه متوسط؛ 3) بازبلورین شدن ایستای پس از میلونیتی شدن، در شرایط درجه متوسطقابل شناسایی است. تودههای گرانیتوییدی شمال گلپایگان میتوانند به عنوان عامل گرمایی بازپخت در سنگهای دگرگون شده مجموعه باختری این منطقه مورد توجه قرار گیرند؛ ولی عامل گرمایی بازپخت در مجموعه خاوری مشخص نیست.
داریوش اسماعیلی؛ محبوبه حیدری؛ رضا مقدور مشهور
چکیده
کمپلکس اولترامافیک- مافیک سیخوران در پهنه ساختاری سنندج- سیرجان قرار دارد و شامل واحد هارزبورژیت و دونیت پورفیروکلاستیک و واحد کومولاهای گابرویی لایهای است. با مطالعه ریزساختارها و ویژگیهای ژئوشیمی سرپانتینیتهایی از هارزبورژیتها و دونیتها درک بهتری از فرایندهای سرپانتینی شدن و جایگیری این کمپلکس به دست میآید. بر ...
بیشتر
کمپلکس اولترامافیک- مافیک سیخوران در پهنه ساختاری سنندج- سیرجان قرار دارد و شامل واحد هارزبورژیت و دونیت پورفیروکلاستیک و واحد کومولاهای گابرویی لایهای است. با مطالعه ریزساختارها و ویژگیهای ژئوشیمی سرپانتینیتهایی از هارزبورژیتها و دونیتها درک بهتری از فرایندهای سرپانتینی شدن و جایگیری این کمپلکس به دست میآید. بر پایه این مطالعه سه نوع ریزساختار شامل ریزساختار حالت جامد دما بالا که بیشتر در بخش شمال خاوری واحد دونیت پورفیروکلاستیک دیده میشود، ریزساختار حالت جامد دما پایین که در بخش شمال خاوری و مرکزی دونیتها و هارزبورژیتها گسترش یافته و ریزساختارهای سابمیلونیتی و میلونیتی بیشتر در بخش هارزبورژیتی گسترش دارند، شناسایی شد. همچنین ریزساختارهای رگهای نیز در بخش میلونیتی و ساب میلونیتی دیده شدهاند. رگههای مطالعه شده در اثر دو فرایند 1) انحلال و 2) بسته شدن شکاف (Crack – Seal) تشکیل شدهاند. دگرشکلیها بیشتر در نمونههای مجاور گسل آشین متمرکز بوده است. سیالهای گرمابی سبب سرپانتینی شدن و تحرک آهن و عناصر دیگر از کانیهای فرومنیزیم در پریدوتیت اولیه شدهاند. سرپانتینیتها محدوده SiO2(38.8-41.7Wt%) و تهیشدگی از Al2O3(0.1-1.3) و CaO (0.3-0.9 ) نشان میدهند. تهیشدگی از اکسید کلسیم و آلومینیم و غنی شدگی از کروم و نیکل نشاندهنده سنگ مادر دونیت یا هارزبورژیت گوشتهای تهی شده است و آنها در نمودار Cr-TiO2 در منطقه فرافرورانش قرار گرفتهاند.
محسن احتشامی معینآبادی؛ علی یساقی
چکیده
با مطالعه ریزساختار و ترمومتری میانبارهای سیال در رگههای کلسیتی از پهنه گسل مشا شرایط دگرشکلی این پهنه گسلی بهویژه طی میوسن میانی - پایانی بررسی شده است. بر پایه دگرشکلی درون بلوری دانههای کوارتز، ماکل مکانیکی کلسیت و اطلاعات حاصل از ترمومتری میانبارهای سیال اولیه در رگههای کلسیتی موجود در پهنه گسل مشا، بیشینه دمای دگرریختی ...
بیشتر
با مطالعه ریزساختار و ترمومتری میانبارهای سیال در رگههای کلسیتی از پهنه گسل مشا شرایط دگرشکلی این پهنه گسلی بهویژه طی میوسن میانی - پایانی بررسی شده است. بر پایه دگرشکلی درون بلوری دانههای کوارتز، ماکل مکانیکی کلسیت و اطلاعات حاصل از ترمومتری میانبارهای سیال اولیه در رگههای کلسیتی موجود در پهنه گسل مشا، بیشینه دمای دگرریختی پهنه گسل طی ترشیری 350 درجه سانتیگراد برآورد میشود. برآورد فشار با استفاده از دادههای میانبار سیال بهدست آمده از رگههای کلسیتی در پهنه گسل با توجه به تشکیل رگهها در مراحل آخر دگرریختی برآوردهای کمتر از واقع بهدست میدهد. با فرض گرادیان زمینگرمایی بین 25- 35 درجه بر کیلومتر با توجه به شرایط زمینساختی جنوب البرز مرکزی بین ائوسن تا میوسن پایانی، در شرایط آدیاباتیک بیشینه دمای 350 درجه دگرریختی نماینده ژرفایی بین 10 تا 14 کیلومتر و فشاری بین 5/2 تا 4 کیلوبار برای پهنه ترشیری گسل مشا بوده که این برآورد با دادههای اخیر لرزهای از گسل مشا که بیشترین فعالیت گسل را در ژرفای 10 تا 15 کیلومتر نشان میدهند، همخوانی دارد.
محمدرضا شیخ الاسلامی
چکیده
عملکرد رویداد سیمرین میانی در کوههای بینالود خاوری، نواحی باختر و جنوب باختر مشهد تا شمال خاوری نیشابور در فیلیتهای مشهد و نیز در ناحیه آقدربند قابل پیگیری و بررسی است. در ناحیه بینالود، این رویداد دگرگونی در شرایط رخساره پرهنیت- پومپلهایت تا زیرین شیست سبز، رسوبات تخریبی شیلی و ماسهسنگی معادل گروه شمشک را که به صورت مولاسهای ...
بیشتر
عملکرد رویداد سیمرین میانی در کوههای بینالود خاوری، نواحی باختر و جنوب باختر مشهد تا شمال خاوری نیشابور در فیلیتهای مشهد و نیز در ناحیه آقدربند قابل پیگیری و بررسی است. در ناحیه بینالود، این رویداد دگرگونی در شرایط رخساره پرهنیت- پومپلهایت تا زیرین شیست سبز، رسوبات تخریبی شیلی و ماسهسنگی معادل گروه شمشک را که به صورت مولاسهای پس از کوهزاد سیمرین پیشین در یک حوضه پشت کمانی به سن رتین- لیاس در جنوب باختری مجموعه سنگهای دگرگون مشهد رسوب کردهاند، تحت تأثیر قرار داده و آنها را به اسلیت، فیلیت و ماسهسنگهای کم دگرگون تبدیل کرده است. چینخوردگیهای تنگ تا باز بههمراه برگوارگی سطح محوری و همچنین ریزچینها، در اثر دگرشکلی مرتبط با این رویداد شکل گرفتهاند. روند اصلی این ساختارها شمال باختری- جنوب خاوری هستند. رویداد سیمرین میانی به دلیل درجه دگرگونی و دگرشکلی به نسبت پایینتر، تأثیر قابل توجهی روی سنگهای دگرگون و دگرشکل شده پیشین (رویداد سیمرین پیشین) نگذاشته است. بالا آمدگی و فرسایش سنگهای متأثر از رویدادهای سیمرین پیشین و میانی، تشکیل حوضههای میان کوهی در بخش درونی کوههای بینالود را به دنبال داشته است. در ناحیه آقدربند نیز سنگهای سازند سینا از گروه آقدربند توسط رویداد سیمرین میانی دچار چینخوردگی شده و به صورت دگرشیب توسط سازند کشفرود پوشیده شدهاند.
ابراهیم راستاد؛ حسینعلی تاجالدین؛ عبدالمجید یعقوب پور؛ محمد محجل
چکیده
کانسار سولفید تودهای غنی از طلا (و نقره) باریکا، در 18 کیلومتری خاور شهرستان سردشت، در شمال باختر پهنه دگرگونی سنندج - سیرجان قرار دارد. واحدهای سنگی رخنمون یافته در محدوده باریکا، مجموعهای از سنگهای آتشفشانی- رسوبی زیردریایی دگرگونشده کرتاسه، شامل متاآندزیت، متاتوفیت، فیلیت و اسلیت است. کانسار باریکا به صورت یک کانسار سولفید ...
بیشتر
کانسار سولفید تودهای غنی از طلا (و نقره) باریکا، در 18 کیلومتری خاور شهرستان سردشت، در شمال باختر پهنه دگرگونی سنندج - سیرجان قرار دارد. واحدهای سنگی رخنمون یافته در محدوده باریکا، مجموعهای از سنگهای آتشفشانی- رسوبی زیردریایی دگرگونشده کرتاسه، شامل متاآندزیت، متاتوفیت، فیلیت و اسلیت است. کانسار باریکا به صورت یک کانسار سولفید تودهای آتشفشانزاد، تشکیل و سپس در اثر فرایندهای کوهزادی زاگرس، دچار دگرگونی و دگرشکلی شده است. فرایندهای دگرگونی و دگرشکلی عملکرده بر روی کانسار باریکا، ساخت، بافت و کانیشناسی کانسنگ چینهسان اولیه را تغییر داده و ساختها، بافتها و شکلهای جدیدی از کانهزایی ایجاد کرده است. در مرحله گرمابی همزمان با فعالیت آتشفشانی، طلا به صورت غیر قابل رؤیت درون پیریتهای فرامبوییدال نهشت یافته است. عملکرد دگرگونی پیشرونده بر بخش چینهسان کانسار، سبب تبلور پیریتهای فرامبوییدال، ایجاد پیریتهای درشت بلور و تشکیل الکتروم در مرز دانههای پیریت تبلور دوباره یافته شده است. عملکرد پهنه برشی باریکا، دگرشکلی شدید کانسار و تحرک دوباره طلا و عناصر Ag, Pb, Sb, Hg و Asاز کانسنگ اولیه و نهشت دوباره آنها در فضاهای ایجادشده در اثر دگرشکلی را سبب شده است، که نتیجه آن، تشکیل الکترومهای درشتدانه قابل مشاهده با چشم (تا 3 میلیمتر) و کانههای سولفوسالتی با ترکیب پیچیده غنی ازAg, Pb, Sb, Hg و Pb، در ریزشکستگیها و فضاهای باز موجود در کانسنگ چینهسان، است. بدیهی است عملکرد دگرگونی و دگرشکلی بر روی کانسنگ چینهسان اولیه، افزایش اندازه الکتروم و افزایش بازیافت طلا است.
اصغر راستبود؛ بهزاد وثوقی
چکیده
در این نوشتار به منظور بررسی میدان سرعت حاصل از پردازش مشاهدات GPS در منطقه برخورد مایل صفحههای زمینساختی عربستان و اوراسیا، از مفاهیم مکانیک شکست و مدلسازی جداشدگی استفاده شده است. بدینمنظور نخست گسلهای فعال عمده در محدوده منطقه مورد مطالعه، انتخاب و سپس با اعمال شرایط مرزی مناسب آهنگ لغزش امتدادلغز بین گسلها با استفاده ...
بیشتر
در این نوشتار به منظور بررسی میدان سرعت حاصل از پردازش مشاهدات GPS در منطقه برخورد مایل صفحههای زمینساختی عربستان و اوراسیا، از مفاهیم مکانیک شکست و مدلسازی جداشدگی استفاده شده است. بدینمنظور نخست گسلهای فعال عمده در محدوده منطقه مورد مطالعه، انتخاب و سپس با اعمال شرایط مرزی مناسب آهنگ لغزش امتدادلغز بین گسلها با استفاده از روش عددی المانهای مرزی با توابع گرین مستخرج از مدل تحلیلی Okada توزیع شد. در ادامه میدان سرعت حاصل از مدلسازی با میدان سرعت GPS شبکه غیردائم ژئودینامیک سراسری ایران مقایسه شده و با تغییر شرایط مرزی بهصورت سعی و خطا تطابق بهتری بین میدان سرعت مدل با میدان سرعت GPS ایجاد شد، بهنحوی که اختلاف بیشتر مشاهدات GPS از نتایج مدل در محدوده بیضی اطمینان 95 درصد آنها قرار گرفت. در ادامه برآوردها برای بهبود تطابق میدان سرعت مدل با میدان سرعت GPS و با در نظر گرفتن همخوانی آهنگهای لغزش حاصل از مدل با آهنگهای لغزش زمینشناسی، سعی شد با تغییر شرایط مرزی و معرفی برخی از آهنگهای لغزش حاصل از روشهای زمینشناسی بهعنوان شرط مرزی به مدل، تطابق بیشتری بین آهنگهای لغزش حاصل از دو روش ایجاد شود. در مورد دیگر گسلها نیز آهنگهای لغزش حاصل از مدلسازی اولیه به عنوان شرط مرزی به گسلشها داده شد و با روند سعی و خطا، این مقادیر برای رسیدن به آهنگهای لغزش زمینشناسی تغییر داده شد به گونهای که تا حد امکان تطابق میدان سرعت مدل با میدان سرعت GPS حفظ شده و حتی بهبود نیز بیابد. نتایج حاصل از مدلسازی نشان میدهند که در مورد بیشتر گسلها، آهنگ لغزش مدلسازی شده با آهنگ لغزش تعیین شده با استفاده از روشهای زمینشناسی سازگار است. همچنین نتایج نشان میدهند که بیشتر گسلهای امتدادلغز در ایران از نوع راستگرد هستند. از سوی دیگر، با توجه به اینکه آهنگ لغزش مدلسازی شدة نهایی برای گسل شمال تبریز (mm/yr4. 6) بیشتر از گسل اصلی عهد حاضر (mm/yr2. 2) است بنابراین از مدلسازی انجامشده میتوان به این نتیجه رسید که ادامه گسل شمال آناتولی در ایران، گسل شمال تبریز است.
بهزاد وثوقی؛ اصغر راستبود
چکیده
در این پژوهش، نقش حرکت صفحات زمینساختی و گسلشهای مختلف موجود در منطقه خاورمیانه بر روی دادههای ژئودتیک (میدان سرعت GPS) مورد بررسی قرار گرفته است و هدف آن بررسی سهم این حرکات در تولید میدان سرعت GPS شبکه غیردائم ژئودینامیک سراسری در محدوده کشور ایران با استفاده از مفاهیم مکانیک شکست و مدلسازی جداشدگی است. برای این منظور، اطلاعات ...
بیشتر
در این پژوهش، نقش حرکت صفحات زمینساختی و گسلشهای مختلف موجود در منطقه خاورمیانه بر روی دادههای ژئودتیک (میدان سرعت GPS) مورد بررسی قرار گرفته است و هدف آن بررسی سهم این حرکات در تولید میدان سرعت GPS شبکه غیردائم ژئودینامیک سراسری در محدوده کشور ایران با استفاده از مفاهیم مکانیک شکست و مدلسازی جداشدگی است. برای این منظور، اطلاعات گسلش موجود از منطقه خاورمیانه با توجه به زمینساخت منطقه به دستههای مختلف تقسیم شده و مؤلفههای سرعت ناشی از آنها مدلسازی شده و با میدان سرعت حاصل از GPS مقایسه شده است. نتایج حاصل از مدلسازیها نشان میدهند که سهم گسلشهای مربوط به صفحه عربستان در میدان سرعت مشاهداتی GPS بیشتر از سهم گسلشهای فلات آناتولی بوده و گسلشهای داخلی ایران نیز ضمن ایجاد فشردگی شمالی- جنوبی سعی در دوران میدان سرعت حاصل از صفحه عربستان و فلات آناتولی بهصورت پادساعتگرد دارند. مدلسازیهای انجامشده، نشان میدهند که حدود 30 درصد مؤلفههای میدان سرعت GPS توسط گسلشهای داخلی ایران، 60 درصد آن توسط صفحه عربستان و 10 درصد آن توسط گسلشهای فلات آناتولی تأمین میشود.
حسینعلی تاج الدین؛ ابراهیم راستاد؛ عبدالمجید یعقوب پور؛ محمد محجل
چکیده
کانسار باریکا، اولین و تنها کانسار سولفید تودهای غنی از طلا (و نقره) گزارششده در ایران است که در 18 کیلومتری خاور شهر سردشت در شمال باختر پهنه دگرگونی سنندج– سیرجان قرار دارد. واحدهای سنگی رخنمونیافته در محدوده باریکا، مجموعهای از سنگهای آتشفشانی-رسوبی زیردریایی دگرگون شده با سن کرتاسه پیشین، شامل سنگهای آندزیت- ...
بیشتر
کانسار باریکا، اولین و تنها کانسار سولفید تودهای غنی از طلا (و نقره) گزارششده در ایران است که در 18 کیلومتری خاور شهر سردشت در شمال باختر پهنه دگرگونی سنندج– سیرجان قرار دارد. واحدهای سنگی رخنمونیافته در محدوده باریکا، مجموعهای از سنگهای آتشفشانی-رسوبی زیردریایی دگرگون شده با سن کرتاسه پیشین، شامل سنگهای آندزیت- تراکی آندزیتی، متاتوفیت، فیلیت، اسلیت و کربنات هستند. سنگهای آتشفشانی دگرگون شده آندزیتی KMv1، سنگ میزبان کانسار است و هر دو بخش چینهسان و زون استرینگر کانسار را در بردارد. کانسار باریکا و سنگ میزبان آن، پس از تشکیل، متحمل دگرگونی ضعیف (در حد رخساره شیست سبز) و دگرشکلی شدید (میلونیتی شدن) شده است. بخش چینهسان کانسار از نظر کانیشناسی تنوع زیادی داشته و از پیریت، اسفالریت، گالن، استیبنیت، مجموعهای از سولفوسالتها و الکتروم تشکیل شده است. کانیشناسی رگههای سیلیسی زون استرینگر ساده بوده و شامل پیریت، گالن، اسفالریت، تتراهدریت و مقادیر کمی کالکوپیریت است. عیار میانگین طلا و نقره در بخش چینهسان کانسار بهترتیب 2/4 و 260 گرم در تن و در رگههای سیلیسی زون استرینگر به ترتیب 7/0 و 32 گرم در تن اندازهگیری شده است. مجموع عیار فلزات پایه در کانسار باریکا همواره کمتر از 1 درصد است. مطالعات سنگ- زمینساختی و بررسی نمودارهای عنکبوتی عناصر کمیاب و عناصر خاکی کمیاب و نمودار نسبتهای Ce/Pb و Nb/U مربوط به سنگهای آتشفشانی دگرگون شده منطقه باریکا، نشان میدهد که واحدهای آتشفشانی منطقه که سنگ میزبان کانسار را نیز شامل میشود، از یک گوشته غنی شده (نسبت به مورب) در بالای یک زون فرورانش منشأ گرفته و در قلمرو کمان قارهای حاصل از فرورانش قرار دارند. مطالعات ژئوشیمیایی کانسار باریکا، حاکی از آن است که الگوی پراکندگی و همبستگی ژئوشیمیایی عناصر کانهساز در بخشهای مختلف کانسنگ چینهسان و رگههای سیلیسی زون استرینگر، با الگوی ژئوشیمیایی و کانیشناسی یک کانسار سولفید تودهای دگرشکل نشده، همخوانی دارد. شواهد ژئوشیمیایی حاکی از آن است که بهرغم عملکرد دگرگونی ضعیف و دگرشکلی شدید بر روی کانسار باریکا، الگوی پراکندگی عناصر و نسبتهای فلزی کانسار آتشفشانزاد اولیه تا حد زیادی حفظ شده است، به گونهای که ویژگیهای ژئوشیمیایی کانسار باریکا، به مقدار زیادی با ویژگیهای ژئوشیمیایی یک کانسار سولفید تودهای آتشفشان زاد غنی از طلای دگرشکل نشده مطابقت دارد. شواهد بافتی آشکاری برای تحرک دوباره کانیهای Ag, Pb, Bi و Sb همراه با طلا در محدوده کانسنگهای سولفیدی و باریتی باریکا وجود دارد، اما به نظر میرسد که فلزات تحرک دوباره یافته، فراتر از محدوده کانهدار اولیه حرکت نکردهاند.
یحیی جمور؛ سعید هاشمی طباطبایی؛ مرتضی صدیقی؛ حمید رضا نانکلی
چکیده
هر چند در دهههای گذشته استفاده از مشاهدات سنتی نقشهبرداری مانند طولها و زوایا در اندازهگیریهای جابهجاییهای سطحی زمین و مطالعات زمینساخت به صورت محدود و محلی رایج بوده است، بنابراین با ورود سامانههای ماهوارهای تعیین موقعیت در دهه اخیر و دقت بالای آن انقلابی جدید در بهکارگیری مشاهدات ژئودزی(Geodetic Observations)، بویژه مشاهدات ...
بیشتر
هر چند در دهههای گذشته استفاده از مشاهدات سنتی نقشهبرداری مانند طولها و زوایا در اندازهگیریهای جابهجاییهای سطحی زمین و مطالعات زمینساخت به صورت محدود و محلی رایج بوده است، بنابراین با ورود سامانههای ماهوارهای تعیین موقعیت در دهه اخیر و دقت بالای آن انقلابی جدید در بهکارگیری مشاهدات ژئودزی(Geodetic Observations)، بویژه مشاهدات GPS (Global Positioning System) در مطالعات حرکات پوستهای زمین و لرزهزمینساخت بهوجود آمده است. در واقع با بررسی تغییرات زمانی مقادیر دگرشکلی سطحی زمین حاصل از مشاهدات ژئودزی میتوان به رفتارسنجی پوسته زمین پرداخت و در مورد ویژگیهای لرزهزمینساخت منطقة مورد مطالعه، اظهارنظر کرد. با انجام اندازهگیریهای ژئودزی به صورت تکراری و تحلیل نتایج به دست آمده، میتوان به الگوی دگرشکلی روز مناطق مورد مطالعه دست یافت. از آنجا که همواره شناخت دقیقتر لرزهخیزی و لرزهزمینساخت منطقه تهران به دلایل مختلف از اهمیت ویژهای برخوردار بوده است، در این مقاله از مشاهدات GPS چندسال اخیر که در این منطقه انجام شدهاند، استفاده شده است. در این تحقیق از 35 ایستگاه GPS برای پوشش تهران و نوار شمالی آن که در برگیرندة گسل شمال تهران است، استفاده شده است. برخی از این ایستگاهها تنها در دو نوبت (Epoch) سالانه اندازهگیری شدهاند و برخی دیگر بیش از 4 نوبت در سال های مختلف مورد اندازهگیری قرار گرفتهاند. اندازهگیریهای یادشده پس از پالایش و پیش پردازشهای لازم، مورد پردازش روزانه قرار گرفتند و سپس جوابهای روزانه با یکدیگر ترکیب و میدان آهنگ جابهجایی یا همان میدان سرعت سالانه محاسبه شد. تحلیل میدان تغییرشکل ژئودتیک به دست آمده در این تحقیق، حاکی از آهنگ جابهجایی زمینساخت بسیار ضعیف در حدود 5/0 الی 2 میلیمتر در سال برای مؤلفه راستالغز چپگرد از باختر به خاور و کوتاهشدگی در نوار شمالی تهران است که میتواند به گسل شمال تهران و گسل مشا برگردد. البته آهنگ جابهجایی یادشده با حرکت بر روی نوار شمالی تهران اندکی متغیر است و به نظر میرسد بخش خاوری نوار شمالی تهران از بخش باختری آن اندکی فعالتر باشد که با نتایج مطالعات زمینشناسی هم همخوانی دارد.
فریبرز مسعودی؛ محمد محجل؛ فرزانه شاکر اردکانی
چکیده
منطقه زرین در شمال اردکان واقع و بخشی از پهنه ایران مرکزی است. بخشهای همگن و یکنواختی از توده گرانیتی زرین در پهنه برشی قرار گرفته و میلونیتها و اولترامیلونیتها تشکیل شدهاند. شواهد ریزساختاری و بررسی دگرشکلی نشان میدهد که تغییرات شیمیایی و ساختاری به موازات پیشرفت دگرشکلی در میلونیتها ایجاد شده است. بیشترین تغییرات شیمیایی ...
بیشتر
منطقه زرین در شمال اردکان واقع و بخشی از پهنه ایران مرکزی است. بخشهای همگن و یکنواختی از توده گرانیتی زرین در پهنه برشی قرار گرفته و میلونیتها و اولترامیلونیتها تشکیل شدهاند. شواهد ریزساختاری و بررسی دگرشکلی نشان میدهد که تغییرات شیمیایی و ساختاری به موازات پیشرفت دگرشکلی در میلونیتها ایجاد شده است. بیشترین تغییرات شیمیایی متعلق به کاهش قابل توجه مقادیر Fe , Mg , Ti و P از میلونیتها به اولترامیلونیتها است. سیلیس همزمان با افزایش کوارتز مدال، یک افزایش کند در پهنه میلونیتی نشان میدهد؛ ولی میزان Al2O3 در طول میلونیتی شدن، کم و بیش ثابت است. مقدار K2O در میلونیتها نسبت به پروتومیلونیتها به علت کاهش پورفیروکلاستهای فلدسپار و فلدسپار قلیایی زمینه کاهش مییابد. اما با افزایش نسبی پلاژیوکلاز، فلدسپار قلیایی و اپیدوت در زمینه، مقادیرNa ,Ca و K در اولترامیلونیتها افزایش مییابد. در اثر تغییرات ساختاری، دانههای کوارتز در دگرشکلی ضعیف در پروتولیت و پروتومیلونیتها تبلور مجدد و Sub grain و با پیشرفت دگرشکلی در میلونیتها و اولترامیلونیتها پدیده مهاجرت مرز دانهای در تبلور مجدد را نشان میدهند. در طی دگرشکلی پیشرونده، در فلدسپارهای قلیایی شکستگی و پرتیتی شدن ظاهر میشود و ماکلهای پلاژیوکلاز خمش نشان می دهند. با پیشرفت دگرشکلی پدیده تبلور مجدد در مرز دانههای فلدسپار قلیایی و دوقلویی در دانههای پلاژیوکلاز شکل میگیرند. با توجه به شواهد ساختاری، حرارت دگرشکلی در منطقه زرین به طور پیوسته از حدود ºC 400 در پروتولیت گرانیت و پروتومیلونیتها تا ºC 500 یا بیشتر در میلونیتها و اولترامیلونیتها در شرایط مشابه رخساره شیست سبز افزایش مییابد.