محمد ناظمی؛ منوچهر قرشی؛ محمدرضا قاسمی؛ مهران آرین
چکیده
مطالعه ویژگیهای زمینریختی بادزنهای آبرفتی در پهلوهای باختری و خاوری کوهستان شتری واقع در خاور طبس دو دسته مختلف از این بادزنها را آشکار میسازد. دسته اول از این بادزنها کهنتر و دارای گسترش بیشتری هستند و رأس آنها در پای کوهستان شتری و پایشان تا بخشهای میانی دشت هم میرسد. این بادزنها که در حال حاضر رسوبگذاری مجرای ...
بیشتر
مطالعه ویژگیهای زمینریختی بادزنهای آبرفتی در پهلوهای باختری و خاوری کوهستان شتری واقع در خاور طبس دو دسته مختلف از این بادزنها را آشکار میسازد. دسته اول از این بادزنها کهنتر و دارای گسترش بیشتری هستند و رأس آنها در پای کوهستان شتری و پایشان تا بخشهای میانی دشت هم میرسد. این بادزنها که در حال حاضر رسوبگذاری مجرای اصلی بر روی آنها انجام نمیشود، اغلب شامل رسوبات آبرفتی کهن با پوشش نازکی از رسوبات آبرفتی جوانتر هستند. دسته دوم که بهصورت یک بادزن جوان و پویا میباشند در انتهای بادزنهای دسته اول و یا در پای کوهستان شتری- در بخشهای جنوبی - قرارگرفتهاند. میتوان گفت در مورد دسته اول فرایند رسوبگذاری پویا و جدید توسط مجرای اصلی ایجادکننده بادزن به بخشهای پایینتر و پای بادزن منتقل شده است ولی در مورد دسته دوم این عمل در رأس بادزن و بر روی رسوبات کهنتر انجام میشود. بهعبارتدیگر دسته اول بادزنها شامل دو بخش آشکار کهن و پویا(نوین) است ولی دسته دوم همگی بادزنهای جدید و پویا هستند. مطالعه انجامشده نشان میدهد که الگوی زمینریختی دو نوع بادزن یادشده ارتباط آشکاری با موقعیت و سازوکار گسلهای جنبا و نیز سطوح زمینریختی موجود در دشت طبس و دامنههای خاوری کوهستان شتری داشته است و بهعبارتدیگر با سازوکار فرگشت ساختاری این کوهستان مرتبط است. الگوی یادشده به گونهای است که هر جا گسل جنبای زمینلرزه ویرانگر سال 1357 طبس در مرز کوه و دشت قرار دارد و در راستای آن کوهستان شتری فراخاست مینماید، بادزنهای جوان نوع دوم و هر جا که گسل یادشده در اثر پیشرفت پیشانی جنبش های ساختاری در بخشهای میانی دشت قرارگرفته است و در راستای آن بخش کهن بادزن و کوهستان باهم در حال فراخاست هستند، بادزنهای نوع اول-با دو بخش مجزا- تشکیل یافته است. این فراخاست بهصورت گسلش و چینخوردگی پویا همراه با لغزشهای بینلایهای در حال انجام است. پیشرفت پیشانی جنبشهای ساختاری در طی فرگشت زمینشناختی کوهستان شتری سبب ایجاد چهار سطح زمینریختی متفاوت همراه با سه نسل از بادزنهای آبرفتی مختلف شده است. بدین ترتیب بامطالعه الگوی زمینریختی بادزنهای آبرفتی میتوان دادههای پر ارزشی را در مورد موقعیت گسلهای جنبای کواترنری در دشتهای آبرفتی بهدست آورد. بهطوری که این الگو وجود یک گسل جنبا در نزدیکی شهر بشرویه -خاور کوهستان شتری- را نشان میدهد. اگر چه از این گسل هیچ زمینلرزه مهمی تاکنون گزارش نشده ولی شواهد ریختزمینساختی نشان از پویایی آن داشته و از این رو، رخداد زمینلرزههای بزرگ در آینده در اثر جنبش آن دور از انتظار نیست .
مجید نعمتی؛ بهنام اویسی؛ محمد فروتن؛ محمد جواد بلورچی
چکیده
زمینلرزهای در سیام تیر ماه 1389 با بزرگای 5.8 (مرکز لرزهنگاری مؤسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران) جنوب زاگرس میانی را در گسترة گسل پیشانی کوهستان (MFF) لرزاند. این زمینلرزه و پسلرزههای آن یک نفر کشته داشته و صدها کیلومتر مربع پیرامون رومرکز زمینلرزه در گسترة یاد شده را لرزاند. این گستره در پیشینه خود چندین زمینلرزه بزرگ دارد که ...
بیشتر
زمینلرزهای در سیام تیر ماه 1389 با بزرگای 5.8 (مرکز لرزهنگاری مؤسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران) جنوب زاگرس میانی را در گسترة گسل پیشانی کوهستان (MFF) لرزاند. این زمینلرزه و پسلرزههای آن یک نفر کشته داشته و صدها کیلومتر مربع پیرامون رومرکز زمینلرزه در گسترة یاد شده را لرزاند. این گستره در پیشینه خود چندین زمینلرزه بزرگ دارد که رویداد آنها را میتوان به گسل پیشانی کوهستان وابسته دانست. با هم آمیخت و پردازش نگاره پرتوهای پیکری (برداشت شده با شبکههای لرزهنگاری مؤسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران، پژوهشگاه بینالمللی زلزلهشناسی و مهندسیزلزله و شبکه محلی سازمان زمینشناسی و اکتشافات معدنی کشور که در استان فارس راه اندازی شده بود)، ویژگیهای چشمهای این زمینلرزه بهینه شده است. ساز وکار زمینلرزه با به کارگیری قطبشهای نخستین پرتو فشاری رسیده به ایستگاهها، صفحهای با شیب 45 درجه رو به شمال، با راستای E˚N110 همخوان با گسل MFF به دست آمده که از پایداری کمی برخوردار بود و بزرگای آن در مقیاس ML، 5.4 و ژرفای 10 کیلومتری برای آن پیشنهاد شده است. زمینلرزه کودیان مانند دیگر زمینلرزههای وابسته به گسل MFF در زاگرس وابسته به نمو تاقدیسها در همسایگی آن بوده که همراه با فرایند گسلش در هسته و پیرامون آنهاست. گواه این نمو، فرایش و شیبدار شدن آبرفتهای جوان پیرامون آنهاست. بر پایه نقشه همشدت فراهم آمده از بررسیهای میدانی، خمهای هم شدت این زمینلرزه در راستای MFF کشیدگی داشته و بیشینه شدت آن در مقیاسهای MM، JMA، و VII برآورد شد. بهرغم جا به جاییهای ردیابی شده در بررسی تصاویر رادار، در بررسیهای میدانی گسلش سطحی مشاهده نشده است.