زمین شناسی اقتصادی
حسینعلی تاج الدین؛ ابراهیم راستاد؛ عبدالمجید یعقوب پور؛ محمد محجل
چکیده
کانسار طلای میرگه نقشینه در 43 کیلومتری باختر سقز، در شمال باختر پهنه دگرگونی سنندج- سیرجان واقع است. واحدهای سنگی رخنمونیافته در محدوده کانسار، مجموعه ای از سنگ های آتشفشانی- رسوبی دگرگون شده متعلق به پرکامبرین شامل شیست، متاسنداستون، اسلیت و متاآندزیت هستند که توسط توده های گرانیتوییدی پرکامبرین قطع شده اند. بخش اصلی کانیسازی ...
بیشتر
کانسار طلای میرگه نقشینه در 43 کیلومتری باختر سقز، در شمال باختر پهنه دگرگونی سنندج- سیرجان واقع است. واحدهای سنگی رخنمونیافته در محدوده کانسار، مجموعه ای از سنگ های آتشفشانی- رسوبی دگرگون شده متعلق به پرکامبرین شامل شیست، متاسنداستون، اسلیت و متاآندزیت هستند که توسط توده های گرانیتوییدی پرکامبرین قطع شده اند. بخش اصلی کانیسازی طلا، در امتداد یک پهنۀ بُرشی با راستای شمال باختر تشکیل شده است. بخش های پرعیار کانسنگ مربوط به بخش های شدیداً دگرشکل و دگرسان شده از پهنه بًرشی هستند که واجد فابریک های میلونیتی- اولترامیلونیتی بوده و با مجموعه ای از کانی های دگرسانی کوارتز، سریسیت- موسکوویت و سولفید همراهند. کانی شناسی کانسنگ ساده و کانی های پیریت، آرسنوپیریت، اسفالریت، کالکوپیریت، گالن و الکتروم را شامل می شود. الکتروم در اندازه های کوچک تر از 5 تا 140 میکرون، به صورت آزاد در کوارتز و نیز بهصورت میانبار و رگچه ای در پیریت مشاهده شده اند. بیشینه مقدار طلا و نقره در کانسنگ های طلادار کانسار میرگه نقشینه به ترتیب 3/64 (میانگین 52/2) و 9/9 (میانگین 65/0) گرم در تن گرم در اندازه گیری شده است. مطالعه نتایج آنالیز نمونه های کانسنگی حاکی از آن است که افزون بر طلا و نقره، عناصر آرسنیک (تا 2096 گرم در تن)، سرب (تا 506 گرم در تن)، روی (تا 354 گرم در تن) و مس (تا 244 گرم در تن) در کانسنگ های طلادار، ناهنجاری نشان می دهند. مطالعه میان بارهای سیال بر روی کوارتزهای طلادار، بیانگر دمای همگن شدگی سیالات کانه ساز در بازه 158 تا 215 درجه سانتیگراد و شوری 3/3 تا 5/14 درصد وزنی معادل نمک طعام است. این کانسار از نظر ویژگی های زمین شناختی و کانی سازی بیش ترین شباهت را با ذخایر طلای کوهزایی اپی زونال نشان می دهد.
سنگ شناسی
سارا شکیبا؛ علی اصغر سپاهی گرو؛ محمدرضا قاسمپور؛ کازو ناکاشیما
چکیده
توده پلوتونیکی الوند یکی از بزرگترین تودههای نفوذی در بخش شمالی زون سنندج - سیرجان است که در جنوب شهر همدان واقع شده است. این توده متشکل از گرانیتوئیدهای پورفیری، لوکوکرات، سنگهای نفوذی بازیک و آنکلاوهای به اندازههای متفاوت و به اشکال مختلف دیده می شوند. بیوتیتهای موجود در مونزوگرانیت پورفیروئید، دیوریت، آنکلاو میکروگرانولار ...
بیشتر
توده پلوتونیکی الوند یکی از بزرگترین تودههای نفوذی در بخش شمالی زون سنندج - سیرجان است که در جنوب شهر همدان واقع شده است. این توده متشکل از گرانیتوئیدهای پورفیری، لوکوکرات، سنگهای نفوذی بازیک و آنکلاوهای به اندازههای متفاوت و به اشکال مختلف دیده می شوند. بیوتیتهای موجود در مونزوگرانیت پورفیروئید، دیوریت، آنکلاو میکروگرانولار فلسیک، آنکلاو میکروگرانولار مافیک و آنکلاو سورمیکاسه در قلمرو بیوتیتهای منیزیمدار و بیوتیتهای موجود در نوریتها در قلمرو فلوگوپیت، واقع شدهاند. ارتوپیروکسنهای نوریت در محدوده کلینوانستاتیت و ارتوپیروکسن آنکلاو میکروگرانولار مافیک در محدوده کلینوفروسیلیت میباشند. بر پایه دماسنجی بر مبنای میزان Ti موجود در بیوتیتها، مونزوگرانیت 662 تا 734، نوریت 688 تا 776، دیوریت 598 تا 724، آنکلاو سورمیکاسه 662 تا 687، آنکلاو میکروگرانولار فلسیک 694 تا 712 و آنکلاو میکروگرانولار مافیک 635 تا 737 درجه سانتیگراد را نشان میدهند. بر اساس ترکیب شیمیایی بیوتیت و ارتوپیروکسن ماگمای سازنده آنکلاوهای توده پلوتونیک الوند و سنگ میزبان آنها در گستره آهکی - قلیایی قرار گرفتهاند. ارتوپیروکسنهای نوریت و آنکلاو میکروگرانولار مافیک نشان میدهد مجموعه نفوذی الوند در رده سنگهایی با فوگاسیته اکسیژن بالا جای میگیرند، که از صفات آهکی-قلیایی بودن توده میباشد، که با ویژگیهای تکتونوماگمایی محیطهای وابسته به فرورانش همخوانی دارد.
حدیثه رحیمیصادق؛ سیدحسامالدین معینزاده؛ محسن مؤذن
چکیده
منطقه مورد مطالعه بخشی از پهنه سنندج- سیرجان است که بهطور عمده از سنگهای دگرگونیتشکیل شده و دارای سنگهای متنوعی با منشأآذرین بازیک و رسوبی نیز است. سنگهای دگرگونی منطقه مورد مطالعه (باختر خیرآباد و شمال معدن گل گهرسیرجان استان کرمان) را اسلیت، فیلیت، شیست (گارنت شیست، آمفیبول شیست، میکاشیست، کیانیت شیست)، اپیدوت آمفیبولیت، ...
بیشتر
منطقه مورد مطالعه بخشی از پهنه سنندج- سیرجان است که بهطور عمده از سنگهای دگرگونیتشکیل شده و دارای سنگهای متنوعی با منشأآذرین بازیک و رسوبی نیز است. سنگهای دگرگونی منطقه مورد مطالعه (باختر خیرآباد و شمال معدن گل گهرسیرجان استان کرمان) را اسلیت، فیلیت، شیست (گارنت شیست، آمفیبول شیست، میکاشیست، کیانیت شیست)، اپیدوت آمفیبولیت، آمفیبولیت، گنیس، کوارتزیت و مرمر تشکیل می دهند. بالاترین درجه دگرگونی سنگهای منطقه مربوطه به رخساره آمفیبولیت است.براساس دادههای ژئوشیمیایی منشأ آمفیبولیتها سنگهای آذرین بازی و ترکیب شیمیایی آنها کالک آلکالن است. طبق نمودارTi در مقابل Vو نمودار سه تاییNb-Zr-Y، آمفیبولیتهای منطقه متعلق به محیطهای تکتونیکی پشتههای میان اقیانوسی(MOR) و محیطهای پشت قوسی(BAB) در ارتباط با اقیانوس نئوتتیس هستند. با بررسی شیمی کانی، آمفیبولها در گروه آمفیبولهای کلسیک قرار میگیرند. متوسط درجه حرارت تشکیل آمفیبولها 630 درجه سانتیگراد و حداکثر فشار 5/7 کیلوبار است. گرادیان حرارتی 25 درجه سانتیگراد بر کیلومتر یک جایگاه پوسته قارهای برای دگرگونی منطقه مورد مطالعه را نشان می دهد.
منوچهر امیری؛ احمد احمدی خلجی؛ زهرا طهماسبی؛ رضا زارعی سهامیه؛ حسن زمانیان
چکیده
باتولیت آلموقلاق در باختر ایران و در پهنه دگرگونه- ماگمایی سنندج- سیرجان جای دارد و شامل سه گروه سنگی گابرودیوریت، کوارتزسینیت و کوارتزمونزونیت (با بیشترین بیرونزدگی) است. کوارتزسینیتها و کوارتزمونزونیتها دارای ویژگیهای متاآلومینی، بیشتر فروئنی، نوع آلکالی تا آلکالی کلسیک، مقادیر بالای Na2O+K2O، Zr، Ce، Ga، Y، Nb، Ta و REE و بیهنجاری ...
بیشتر
باتولیت آلموقلاق در باختر ایران و در پهنه دگرگونه- ماگمایی سنندج- سیرجان جای دارد و شامل سه گروه سنگی گابرودیوریت، کوارتزسینیت و کوارتزمونزونیت (با بیشترین بیرونزدگی) است. کوارتزسینیتها و کوارتزمونزونیتها دارای ویژگیهای متاآلومینی، بیشتر فروئنی، نوع آلکالی تا آلکالی کلسیک، مقادیر بالای Na2O+K2O، Zr، Ce، Ga، Y، Nb، Ta و REE و بیهنجاری منفی از عناصر Eu، Sr وTi هستند و ویژگیهای مرزی گرانیتوییدهای نوع A1 و A2 و با تمایل بیشتر به سوی A2 را نشان میدهند. بر پایه نمودارهای مختلف، گابرودیوریتها ویژگیهای مرزی گرانیتوییدهای نوع A2 و I دارند و تمایل آنها بیشتر به سوی نوع I است. الگوی قلهمیخی در نمودارهای تارعنکبوتی همراه با مقادیر (La/Yb)CN میان 4/2 تا 1/6 و Ba/La >3 به فعالیت ماگمایی منطقه در محیط کمان آتشفشانی اشاره دارد و ویژگیهای 1(Ba/Rb)CN<، 1 (Ba/Th)CN <و نسبت Th/Ta میان 1 تا 20 نشان میدهد که فعالیت کمان آتشفشانی در موقعیت حاشیهی قارهای رخ داده است. تودههای نفوذی آلموقلاق دارای آمفیبول فراوان و بدون بیوتیت و متعلق به پس از برخورد هستند. همچنین وجود ویژگیهای همچون 143Nd/144Nd > 0.512638، εtNd >0، εtSr >0، مقادیر بالای Nb و Ta و مقادیر خیلی بالای Zr (ppm589) نشان میدهد که پس از برخورد اولیه، یک فرورانش فرعی برای مدت طولانی در منطقه وجود داشته است و ماگماهای باتولیت آلموقلاق یا از گوه گوشتهای موجود در بالای پهنه فرورانش و یا از گوشته پیرامون قطعات حاصل از لایهلایهای شدن سنگکره به وجود آمدهاند و سیالهای پهنه فرورانش، گازهای غنی از هالوژن (از گوشته ژرف) و آلایش پوستهای در تشکیل و پتروژنز آنها دخالت کرده است.
حسین فاتحی؛ حمید احمدیپور
چکیده
مجموعه های دگرگونی گلگهر، روتشون و خبر (در جنوب باختری بافت، استان کرمان)، جزیی از پهنه دگرگونی سنندج- سیرجان و شامل تناوبی از سنگهای رسوبی دگرگون شده، متابازیتها و آهکهای ناخالص دگرگون شده هستند. مطالعات مختلف نشان میدهد که در این سنگها، اولین رخداد دگرگونی، با نخستین فاز دگرشکلی و جهتیابی کانیهای مسکوویت، بیوتیت، ...
بیشتر
مجموعه های دگرگونی گلگهر، روتشون و خبر (در جنوب باختری بافت، استان کرمان)، جزیی از پهنه دگرگونی سنندج- سیرجان و شامل تناوبی از سنگهای رسوبی دگرگون شده، متابازیتها و آهکهای ناخالص دگرگون شده هستند. مطالعات مختلف نشان میدهد که در این سنگها، اولین رخداد دگرگونی، با نخستین فاز دگرشکلی و جهتیابی کانیهای مسکوویت، بیوتیت، گارنت، کوارتز و فلدسپات همراه بوده و یک برگوارگی، موازی با لایهبندی اولیه (S0) ایجاد کرده است. رخداد دوم دگرگونی که با فاز دوم دگرشکلی همراه بوده، سبب ایجاد ریزچینها و جهتیابی ترجیحی مسکوویت، بیوتیت، گارنت و آمفیبول و تشکیل برگوارگی S2 شده است. اما رخداد دگرگونی سوم، بهصورت پسرونده بوده است که رخدادهای دگرشکلی و دگرگونی رخ داده منطبق بر فاز کوهزایی سیمرین پیشین هستند. ویژگیهای ژئوشیمیایی سنگهای رسوبی دگرگون شده منطقه، بیانگر منشأ شیلی برای این سنگهاست. تطابق و تغییرات سنگشناسی واحدها در ستونهای چینهشناسی، از شمال باختر به سوی جنوب خاور منطقه، نشان میدهد که در کمپلکس گلگهر (بخش باختری منطقه)، سنگهای رسوبی تخریبی دگرگون شده، فراوانی قابل توجهی دارند. این بدان معنی است که سنگهای اولیه، در یک محیط کم ژرفا و آشفته تشکیل شده و همزمان با رسوبگذاری واحدهای تخریبی، ماگماهای بازیک نیز وارد حوضه رسوبی میشدهاند. با گذشت زمان، به سوی خاور و در زمان تشکیل سنگهای مادر کمپلکس روتشون، حوضه رسوبی کمی ژرفتر شده و گهگاه لایههای آهکی در میان سنگهای تخریبی و گدازهها نهشته میشده است. سپس، حوضه رسوبی ژرفتر و آرامتر شده یعنی در زمان رسوبگذاری سنگهای مادر مجموعه خبر، مقدار زیادی آهک در حوضه تهنشین و فعالیتهای ماگمایی به کلی متوقف شده است. روابط چینهشناسی مجموعههای یاد شده نشان میدهد که در زمان تشکیل سنگهای اولیه آنها نیز، ابتدا سنگهای مجموعه گلگوهر نهشته شده و در ژرفای بیشتری قرار گرفتهاند. به همین دلیل بالاترین درجه دگرگونی در بخش باختری منطقه (کمپلکس گلگهر و روتشون) و کمترین درجه دگرگونی در بخش خاوری منطقه (کمپلکس خبر) دیده میشود.
سوده صدیقیان؛ سارا درگاهی؛ محسن آروین
چکیده
کمپلکس نفوذی خونرنگ به عنوان یکی از بزرگترین کمپلکسهای موجود در بخش جنوبی پهنه سنندج- سیرجان، در شمال باختری شهرستان جیرفت در استان کرمان جای گرفته است. این کمپلکس از مجموعهای از سنگهای اسیدی و حدواسط مانند دیوریت، کوارتزدیوریت، تونالیت، گرانودیوریت، گرانیت و اعضای مافیکتر مانند هورنبلندگابرو و میکروگابرو تشکیل یافته است. ...
بیشتر
کمپلکس نفوذی خونرنگ به عنوان یکی از بزرگترین کمپلکسهای موجود در بخش جنوبی پهنه سنندج- سیرجان، در شمال باختری شهرستان جیرفت در استان کرمان جای گرفته است. این کمپلکس از مجموعهای از سنگهای اسیدی و حدواسط مانند دیوریت، کوارتزدیوریت، تونالیت، گرانودیوریت، گرانیت و اعضای مافیکتر مانند هورنبلندگابرو و میکروگابرو تشکیل یافته است. مطالعات صحرایی همراه با شواهد کانیشناسی و ژئوشیمیایی نشان میدهد که کمپلکس نفوذی خونرنگ در سری کالکآلکالن جای میگیرد و اعضای فلسیک این مجموعه از نوع متاآلومینوس تا کمی پرآلومینوس و از نوع I هستند. نمودارهای عنکبوتی بهنجار شده نمونههای مورد مطالعه نسبت به گوشته اولیه، غنیشدگی از عناصر سنگدوست با شعاع یونی بزرگ (LILE) مانند Rb، Cs و K و نیز کاهیدگی از عناصر با قدرت یونی زیاد (HFSE) مانند Ti، Ta و Nb را نشان میدهند که از ویژگیهای اصلی ماگماهای مرتبط با فرورانش است. بر پایه شواهد ژئوشیمیایی، به نظر میرسد بخش مافیک در اثر ذوب گوه گوشتهای متاسوماتیسم شده رخ داده باشد؛ اما بخش فلسیک در اثر ذوب سنگهای متابازیک پوسته زیرین بهعلت تزریق ماگماهای مافیک مشتق از گوشته ایجاد شده است. تشکیل این سنگها میتواند به دلیل فرورانش پوسته اقیانوسی نوتتیس به زیر خردهقاره ایران مرکزی در زمان ژوراسیک میانی، در یک محیط کمان آتشفشانی بوده باشد.
محمد معانیجو؛ نسرین پوینده؛ علیاصغر سپاهی؛ ثریا دادفر
چکیده
منطقه مورد مطالعه در فاصله 42 کیلومتری شمال خاور شهرستان قروه، در استان کردستان و در پهنه دگرگونی- ماگمایی سنندج- سیرجان جای گرفته است. در این پهنه افزون بر معدن طلای اپیترمال داشکسن، معادن طلای مهم زرهشوران و آقدره نیز قرار دارد. دگرسانیهای منطقه بهترتیب اهمیت عبارتند از: سرسیتی (فیلیک)، آرژیلیک، سیلیسی و پروپیلیتیک. در این ...
بیشتر
منطقه مورد مطالعه در فاصله 42 کیلومتری شمال خاور شهرستان قروه، در استان کردستان و در پهنه دگرگونی- ماگمایی سنندج- سیرجان جای گرفته است. در این پهنه افزون بر معدن طلای اپیترمال داشکسن، معادن طلای مهم زرهشوران و آقدره نیز قرار دارد. دگرسانیهای منطقه بهترتیب اهمیت عبارتند از: سرسیتی (فیلیک)، آرژیلیک، سیلیسی و پروپیلیتیک. در این مطالعه دگرسانیهای فیلیک و آرژیلیک هدف قرار گرفت و با روشهای مختلف پردازش تصاویر ماهوارهای مانند ترکیب رنگی کاذب، نسبت باندی، تحلیل مؤلفههای اصلی و روش کروستا و در پایان با روش نقشهبردار زاویه طیفی، گسترش دگرسانیها و همچنین اکسیدهای آهن منطقه تشخیص داده شد. به منظور درستی میان مشاهدات صحرایی و نتایج پردازش نرمافزاری از تجزیه پراش پرتو ایکس (XRD) به عنوان ابزار کنترلی استفاده و کانیهای شاخص هر پهنه شناسایی شد و همچنین مقایسه منحنیهای استاندارد با منحنیهای منطقه مورد مطالعه نیز برای تأیید نتایج به دست آمده، به کار گرفته شد. در نتیجه این روش در شناسایی مناطق دگرسانی و تهیه نقشه از آنها مؤثر بوده است.
محمدرضا شیخ الاسلامی
چکیده
ویژگیهای متفاوت واحدهای سنگی، ارتباط آنها با یکدیگر و نیز فعالیتهای آذرین و دگرگونی در بخش جنوب خاوری پهنه سنندج- سیرجان منجر به شناسایی چندین واحد زمینساخت- چینهنگاری شده است. این واحدها در جریان باز و بسته شدن اقیانوس نوتتیس در جنوب ایران شکل گرفتهاند. واحدهای زمینساخت- چینهنگاری اصلی در این ناحیه عبارتند از: رسوبات ...
بیشتر
ویژگیهای متفاوت واحدهای سنگی، ارتباط آنها با یکدیگر و نیز فعالیتهای آذرین و دگرگونی در بخش جنوب خاوری پهنه سنندج- سیرجان منجر به شناسایی چندین واحد زمینساخت- چینهنگاری شده است. این واحدها در جریان باز و بسته شدن اقیانوس نوتتیس در جنوب ایران شکل گرفتهاند. واحدهای زمینساخت- چینهنگاری اصلی در این ناحیه عبارتند از: رسوبات نوع الاکوژنی مربوط به حاشیه جنوبی سکوی ایران مرکزی با سن عمومی پالئوزوییک تا تریاس میانی ؛ واحدهای آتشفشانی و توربیدایتهای به سن تریاس؛ رسوبات فلیشی دگرگون شده با سن عمومی ژوراسیک- کرتاسه پیشین مربوط به حوضه پیش کمانی؛ رسوبات کربناتی سکویی به سن کرتاسه پیشین؛ سنگهای مربوط به ناحیه زمیندرز شامل افیولیت، رادیولاریت و گلوکوفان شیست؛ رسوبات حوضه فلیشی ترشیری دارای قطعات اولیستولیتی از سنگ آهکهای کرتاسه، افیولیتها و برخی از سازندهای پهنه زاگرس که در حاشیه زاگرس مرتفع شکل گرفتهاند؛ رسوبات ناحیه پیشبوم پسکمانی که بهصورت دگرشیب سنگهای دگرشکل بخش شمالی پهنه سنندج- سیرجان جنوبی را میپوشانند؛ و در نهایت مولاسهای پس از کوهزایی که در اثر فرسایش بالاآمدگیهای ناشی از کوهزاد زاگرس در بخشهای درونی و حاشیهای سنندج- سیرجان جنوبی شکل گرفتهاند.
محمد محجل؛ شجاعالدین نیرومند
چکیده
شواهد ساختاری مطالعه شده از چینهای موجود در منطقه خراپه (جنوب شهر پیرانشهر در آذربایجان باختری) مشخص میکند که دو نسل چینخوردگی هممحور با روند شمال باختر - جنوب خاور در مجموعه سنگهای دگرگون با سن کرتاسه در این بخش از پهنه سنندج - سیرجان به وجود آمده است. چینهای مرحله اول به صورت بسته تا یال موازی خوابیده هستند که برگوارگی سطحمحوری ...
بیشتر
شواهد ساختاری مطالعه شده از چینهای موجود در منطقه خراپه (جنوب شهر پیرانشهر در آذربایجان باختری) مشخص میکند که دو نسل چینخوردگی هممحور با روند شمال باختر - جنوب خاور در مجموعه سنگهای دگرگون با سن کرتاسه در این بخش از پهنه سنندج - سیرجان به وجود آمده است. چینهای مرحله اول به صورت بسته تا یال موازی خوابیده هستند که برگوارگی سطحمحوری در آنها به وجود آمده است. این چینها به صورت هممحور توسط چینهای بسته تا باز با سطحمحوری قائم مرحله دوم دوباره چینخوردهاند. رگههای کوارتز طلادار، دایکها با شیب زیاد و گسلهای عادی که همراستا با سطح محوری چینهای ایستاده نسل دوم هستند در منطقه لولایی چینها تمرکز دارند. از طرف دیگر اطلاعات ژرفایی از رگههای کوارتزی مشخص ساخته که پهنای رگهها در ژرفا کمتر میشود. بررسی ساختاری مشخص ساخت که در طول مرحله دوم چینخوردگی، کشیدگی بیشتر در منطقه لولایی در جهت عمود بر محور چینها ایجاد شده است. این موضوع موافقت آشکاری با سازوکار چینخوردگی کرنش طولی مماسی(Tangential Longitudinal Strain) در تشکیل چینهای نسل دوم در منطقه خراپه دارد که در طی آن در بخشهای بیرونی لولاهای طاقدیسها کشش تمرکز یافته است. تمرکز گسستگی کششی در منطقه لولایی چینها روشن میسازد که رگههای کوارتز محصول محلولهای دگرگونی و انحلال فشاری، در بخشهای هسته چینها، با استفاده از فرایند کششی در بخش خارجی چینها در طول چینخوردگی به درون درزههای کششی هجوم آورده و این پرشدگی به همراه ایجاد شکستگیهای کششی و باز شدن آنها به صورت تدریجی و در چند مرحله صورت گرفته است. همچنین برخی از فضاهای پرشده از کوارتز به موازات لایهبندی قرار گرفتهاند. در گسستگیهایی که همراه با جابهجایی بوده، قطعاتی به صورت درونگیر از سنگهای بستر درون رگههای کوارتزی به دام افتادهاند. شواهد مطالعه شده مشخص میکند که گسستگی کششی در فرایندی با سازوکار ایجادکننده چینهای مرحله دوم ارتباط داشته و رگههای کوارتزی طلادار در بخش لولایی طاقدیسها در منطقه خراپه تمرکز یافتهاند.
فردین موسیوند؛ ابراهیم راستاد؛ محمدهاشم امامی؛ جان پیتر
چکیده
انواع گوناگونی از نهشتههای سولفید تودهای آتشفشانزاد (VMS) در بخشهای شمالی و جنوبی پهنه سنندج- سیرجان تشکیل شدهاند که از مهمترین آنها میتوان کانسارهای مس- روی- نقره بوانات (نوع پلیتیک مافیک یا Besshi)، مس- روی سرگز (نوع بایمدال مافیک یا Noranda) و روی- سرب- مس چاهگز (نوع سیلیسیکلاستیک فلسیک یا Bathurst) در بخش جنوبی و کانسار سولفید تودهای ...
بیشتر
انواع گوناگونی از نهشتههای سولفید تودهای آتشفشانزاد (VMS) در بخشهای شمالی و جنوبی پهنه سنندج- سیرجان تشکیل شدهاند که از مهمترین آنها میتوان کانسارهای مس- روی- نقره بوانات (نوع پلیتیک مافیک یا Besshi)، مس- روی سرگز (نوع بایمدال مافیک یا Noranda) و روی- سرب- مس چاهگز (نوع سیلیسیکلاستیک فلسیک یا Bathurst) در بخش جنوبی و کانسار سولفید تودهای غنی از طلای باریکا (نوع بایمدال فلسیک یا Kuroko) را در بخش شمالی نام برد. مقایسه این نهشتهها و بررسی ارتباط تشکیل آنها با فرایندهای تکتونو- ماگمایی در این پهنه نشاندهنده تشکیل آنها در حوضههای کافتی درون کمانی مرتبط با فرورانش پوسته اقیانوسی نوتتیس به زیر صفحه قارهای ایران در دوران مزوزوییک است. دلیل اصلی رخداد انواع گواناگون VMS در این پهنه، میتواند در ارتباط با تحول و تکامل ماهیت ماگما و حوضهای کافتی درون کمانی باشد. مقایسه این نهشتهها با همدیگر از دید برخی ویژگیها مانند سنگهای درونگیر و توالی میزبان و همبود (پاراژنز) کانیشناسی نشان میدهد که نهشتههای بوانات و سرگز با کانسار چاه گز تفاوتهای آشکاری دارند که بهنظر میرسد دلیل اصلی این تفاوتها ترکیب ماگمایی متفاوت یعنی فلسیک بودن ترکیب اصلی سنگهای آتشفشانی در توالی منطقه چاهگز و مافیک بودن آنها در توالیهای میزبان مناطق بوانات و سرگز باشد. ایجاد و گسترش کافت کمانی در مناطق بوانات و سرگز در مراحل آغازین قرار دارد در حالی که کافت درون کمانی در منطقه چاهگز به بلوغ رسیده است و این دلیل اصلی تفاوت در ماهیت ماگما و نوع کانهزایی VMS در این مناطق است. پهنه سنندج- سیرجان (بهویژه بخش جنوبی آن) به دلیل میزبانی انواع گوناگون و بزرگترین و بیشترین ذخایر VMS شناخته شده در ایران، جذابترین پهنه ساختاری برای اکتشاف این نهشتهها است.
جلیل قلمقاش؛ سارا هوشمند معنوی؛ منصور وثوقی عابدینی
چکیده
مجموعه نفوذی اشنویه از 3 خانواده نفوذی دیوریت، گرانیت و آلکالیسینیت- آلکالیگرانیت (آس- آگ) در بخش شمال باختری پهنه سنندج- سیرجان پدید آمده است. بر پایه ویژگیهای کانیایی و ژئوشیمیایی، سنگهای دیوریتی حاصل ذوب بخشی گوشته تحول یافته سنگکرهای هستند. خانواده گرانیتی با ویژگیهای آشکار گرانیتهای نوع S حاصل ذوب بخشی سنگهای ...
بیشتر
مجموعه نفوذی اشنویه از 3 خانواده نفوذی دیوریت، گرانیت و آلکالیسینیت- آلکالیگرانیت (آس- آگ) در بخش شمال باختری پهنه سنندج- سیرجان پدید آمده است. بر پایه ویژگیهای کانیایی و ژئوشیمیایی، سنگهای دیوریتی حاصل ذوب بخشی گوشته تحول یافته سنگکرهای هستند. خانواده گرانیتی با ویژگیهای آشکار گرانیتهای نوع S حاصل ذوب بخشی سنگهای پلیتی- گریواکی هستند. خانواده آس- آگ از دو توده با ترکیب آلکالیسینیتی- آلکالیگرانیتی و آلکالیگرانیت فلوریندار که از گرانیتهای نوع A پرآلومین هستند تشکیل شده است. سنگهای این خانواده حاصل ذوب بخشی سنگهای کوارتز- فلدسپاری تفریقنیافته در دمای بالا بودهاند. با توجه به بیهنجاری منفی Nb و Ti در نمودارهای چند عنصری و برپایه نمودار Rb-(Y+Nb) سنگهای دیوریتی در حاشیه فعال قارهایی (VAG) پدید آمدهاند. با توجه به محیط تشکیل دیوریتهای منطقه و همزمانی تشکیل آنها با سنگهای گرانیتی در 100 میلیون سال پیش، به نظر میرسد مجموعه نفوذی اشنویه حاصل فرورانش پوسته اقیانوسی نوتتیس به زیر ایران مرکزی است. با بالاآمدن ماگمای مافیک به درون پوسته قارهای و در اثر حرارت آن، پوسته بالایی دچار ذوب بخشی شده و ماگمای خانواده گرانیتی تشکیل شده است. 20 میلیون سال پس از ایجاد سنگهای نفوذی دیوریتی و گرانیتی، ماگمای اولیه خانواده سنگهای آلکالی سینیتی- آلکالیگرانیتی در اثر حرارت ماگمای مافیک و یا در اثر وقفه در فرورانش و کاهش فشار از ذوب سنگهای کوارتز- فلدسپاری پوسته پایینی تکوین یافته است.
کیوان اورنگ؛ محمد محجل؛ فردین موسیوند؛ ابراهیم راستاد
چکیده
نهشته سولفید تودهای آتشفشانزاد (VMS) روی- سرب- مس چاه گز، در چند مرحله دگرریخت و دگرگون شده است و در بخش جنوبی پهنه سنندج- سیرجان برونزد دارد. پیکرههـای معدنی، از تودههـای سولفیدی چینهسان، لایهای، صفحهای و عدسـیشکل تشکیل شدهانـد و در راستای º060 تا º070 کشیدگـی نشان میدهند. سولفیدهـای تودهای به همراه سنگهـای ...
بیشتر
نهشته سولفید تودهای آتشفشانزاد (VMS) روی- سرب- مس چاه گز، در چند مرحله دگرریخت و دگرگون شده است و در بخش جنوبی پهنه سنندج- سیرجان برونزد دارد. پیکرههـای معدنی، از تودههـای سولفیدی چینهسان، لایهای، صفحهای و عدسـیشکل تشکیل شدهانـد و در راستای º060 تا º070 کشیدگـی نشان میدهند. سولفیدهـای تودهای به همراه سنگهـای میزبان خود 3 مرحله دگرریختـی اصلی (D1, D2, D3) و 2 مرحلـه دگرگونی (M1, M2) در حد رخساره شیست سبز را تحمل کردهاند که همه این رخدادهـا پس از ژوراسیک میانی رخ داده است. کهنترین ساختارهـای موجـود در محـدوده معدنی، لایهبنـدی و برگوارگـی پیوسته (S1) ایجاد شـده در مرحلـه اول دگرریختـی هستنـد که در سنگهـای میزبان فیلیتی- اسلیتی- شیستی حفظ شدهاند. چینهای مرحله اول (F1) در پیکرههای معدنی تشخیص داده نشدهاند، گرچه آنها در ناحیه چاه گز به عنوان چینهایی دارای میل کم تا متوسط رو به شمال باختر و دارای یالهای موازی شناخته شدهاند. هندسه پیکرههای معدنی توسط ساختارهای مرحله دوم (چینها و برگوارگیها) کنترل شده است. چینهای مرحله دوم (F2) میل کم رو به شمال خاور یا جنوب باختر دارند. این چینها بسته تا باز هستند و سطوح محوری آنها شیب زیاد رو به جنوب و شمال دارند. پیکرههای معدنی در بیشتر موارد دچار انتقال یافتگی از لایهبندی- برگوارگی مرحله اول شده و به موازات برگوارگیهای سطح محوری (AS2) و ترکیبی مرحله دوم (ST2) آرایش دوباره یافتهاند. برگوارگی ترکیبی به صورت قائم است و راستای شمال خاور- جنوب باختر دارد. کانیهای سولفیدی موجود در پیکرههای معدنی در طی رخداد تکتونو- حرارتی مرحله دوم، دچار دگرریختی، تحرک و تبلور دوباره دینامیکی شدهاند. ساختارهای مرحله سوم (D3)، کنترلکننده محلی پیکرههای معدنی هستند و چینها و پهنههای برشی را دربر میگیرند.
مرضیه ثابتی؛ محمد هاشم امامی؛ عبداله سعیدی؛ کیوان اژدری؛ اکرم مینایی؛ علیرضا ندیمی
چکیده
توده نفوذی بوئین- میاندشت در جنوب باختر نقشه 100000 : 1 شهرستان گلپایگان و در پهنه ساختاری سنندج- سیرجان قرار دارد. این توده دارای ترکیب سنگشناختی شامل گرانیت پورفیری (مونزوگرانیت- سینوگرانیت)، گرانودیوریت و گابرو- دیوریت است. روند تغییرات اکسیدهای عناصر اصلی، فرعی و خاکی کمیاب نمونههای بخشهای مختلف این توده، حاکی از پیوستگی طیف ...
بیشتر
توده نفوذی بوئین- میاندشت در جنوب باختر نقشه 100000 : 1 شهرستان گلپایگان و در پهنه ساختاری سنندج- سیرجان قرار دارد. این توده دارای ترکیب سنگشناختی شامل گرانیت پورفیری (مونزوگرانیت- سینوگرانیت)، گرانودیوریت و گابرو- دیوریت است. روند تغییرات اکسیدهای عناصر اصلی، فرعی و خاکی کمیاب نمونههای بخشهای مختلف این توده، حاکی از پیوستگی طیف ترکیبی سنگی و خویشاوندی نمونههای گرانیتی و گرانودیوریتی و نبود خویشاوندی بین نمونههای گابرو- دیوریتی با نمونههای گرانیتی و گرانودیوریتی است. تمامی نمونهها از نظر شاخص اشباع آلومین دارای ماهیت متاآلومین تا اندکی پرآلومین و از نظر میزان پتاسیم دارای ماهیت پتاسیم بالاست. گرانیتهای منطقه با توجه به ویژگیهای ژئوشیمیایی دارای ویژگیهای گرانیتهای نوع I هستند. نمودارهای عنکبوتی چند عنصری این نمونهها حاکی از تهیشدگی آنها از عناصر Ta, Nb, P, Ti و غنیشدگی آنها از عناصر Cs, K, Sr, Ba است. غنیشدگی نمونهها ازLILEs و تهیشدگی آنها از HFSEs بیانگر ماگماتیسم متاآلومین نوع I کمانهای آتشفشانی (VAG) است. بررسی تصاویر ماهوارهای و شواهد صحرایی نشان میدهد که دو سامانه گسلش اصلی در منطقه مورد مطالعه وجود دارد که عبارتند از: الف) گسلهای با روند NW-SEو ب) گسلهای با روندNE-SW.
ایمان منصف؛ محمد رهگشای؛ محمد هاشم امامی
چکیده
توالی آتشفشانی منطقه ارزوییه با سن ژوراسیک بالایی- کرتاسه زیرین در پهنه ساختاری سنندج- سیرجان جنوبی قرار گرفته است. ژئوشیمی عناصر اصلی و کمیاب، تحولات ماگمایی را از گرایش تحولی به سمت کلسیمی- قلیایی نشان میدهند. ترکیب شیمیایی کلینوپیروکسنها مشابه با ترکیب این کانی در مناطق فرورانش است و از یک ناحیه مرتبط با کمان آتشفشانی منشأ ...
بیشتر
توالی آتشفشانی منطقه ارزوییه با سن ژوراسیک بالایی- کرتاسه زیرین در پهنه ساختاری سنندج- سیرجان جنوبی قرار گرفته است. ژئوشیمی عناصر اصلی و کمیاب، تحولات ماگمایی را از گرایش تحولی به سمت کلسیمی- قلیایی نشان میدهند. ترکیب شیمیایی کلینوپیروکسنها مشابه با ترکیب این کانی در مناطق فرورانش است و از یک ناحیه مرتبط با کمان آتشفشانی منشأ گرفته است. نمودارهای عناصر کمیاب و خاکی کمیاب الگوهای غنیشدگی را در LREEها نسبت به HREEها و تهیشدگی را در عناصر Nb و Ta نشان میدهند. این توالی ماگمایی از یک منشأ گوشتهای با تأثیر سیالها و رسوبات حاصل از ورقه فرورانش تشکیل یافته است. توالی آتشفشانی منطقه ارزوییه احتمالا" در نتیجه فرورانش سنگکره اقیانوس نئوتتیس به زیر پهنه سنندج- سیرجان، از زمان ژوراسیک بالایی تا کرتاسه زیرین، در محیط کمان آتشفشانی تشکیل یافتهاند.
محمد محجل؛ لیلی ایزدی کیان
چکیده
منطقه آلمابولاغ در بخش شمال باختری پهنه سنندج سیرجان و در15 کیلومتری باختر همدان قرار دارد. در این منطقه، سه واحد اصلی سنگچینهای شناسایی شده است: واحد رسوبی- آتشفشانی آلمابولاغ در زیر، واحد کربناتی چنار شیخ در بخش میانی و اسلیتهای همدان در بخش بالایی. این مجموعه که در رخساره شیست سبز دگرگون شده، در یک ساختار گنبدی بزرگ قرار میگیرد. ...
بیشتر
منطقه آلمابولاغ در بخش شمال باختری پهنه سنندج سیرجان و در15 کیلومتری باختر همدان قرار دارد. در این منطقه، سه واحد اصلی سنگچینهای شناسایی شده است: واحد رسوبی- آتشفشانی آلمابولاغ در زیر، واحد کربناتی چنار شیخ در بخش میانی و اسلیتهای همدان در بخش بالایی. این مجموعه که در رخساره شیست سبز دگرگون شده، در یک ساختار گنبدی بزرگ قرار میگیرد. در این تکتونیتها، چهار مرحله دگرشکلی شناسایی گردید که سه مرحله آن با تشکیل چینها همراه بوده است ولی دگرشکلی مرحله چهارم با عملکرد گسلها شناخته میشود که ساختار چینها را قطع کرده است. آثار دگرشکلی اول، با تشکیل چینهای نسل اول و همچنین برگوارگی مرتبط با آن شناخته شده است. دگرشکلی دوم با چین دادن سطح محوری چینهای نسل اول و برگوارگی موازی با آن شکل گرفته است. این چینها بهصورت یال موازی و تنگ با سطح محوری خوابیده تا مایل و محور تقریباً افقی به همراه برگوارگی نسل دوم به صورت برگوارگی موازی سطح محوری شکل گرفتهاند. شــــواهد چینخوردگی در نسل دوم، ساز و کار چینخوردگی را خمش-جریان (flexural flow) و جریان غیر فعال Passive flow)) تأیید میکند. عملکرد دگرشکلی سوم در منطقه باعث چین خوردن برگوارگی نسل دوم وتشکیل چینهای نسل سوم به صورت باز با سطح محــــــوری تقریباً قائم و محور افقی وتشکیل برگواره سوم از نوع برگوارگی کنکرهای شـــــده است. ساز و کار تشکیــــل این چینها بیشتـــــــر خمشی- لغزشی(flexural slip) است. هندسه عوامل ساختاری مرحله غالب (مرحله دوم) در ساختار گنبدی منطقه آلمابولاغ نقش توده نفوذی را در این هندسه با چرخش آنها در چهارچوب یک ساختار گنبدی نشان میدهد.