احد نوری مخوری؛ بهزاد زمانی؛ محسن مؤید
چکیده
گسل تبریز، از مهم‌ترین گسلهای ایران است که در منطقه شمال باختر ایران و در آذربایجان مرکزی (ایران) قرار گرفته است. این گسل دارای پیشینه لرزه‌خیزی است و به لحاظ قرارگیری شهر تبریز با جمعیت حدود دو میلیون نفر در مجاورت آن یک عامل خطر لرزه‌ای مهم به‌شمار می‌آید. در این پژوهش با بررسی داده‌های لرزه‌ای دستگاهی، تحلیل تصاویر دورسنجی ...
بیشتر
گسل تبریز، از مهم‌ترین گسلهای ایران است که در منطقه شمال باختر ایران و در آذربایجان مرکزی (ایران) قرار گرفته است. این گسل دارای پیشینه لرزه‌خیزی است و به لحاظ قرارگیری شهر تبریز با جمعیت حدود دو میلیون نفر در مجاورت آن یک عامل خطر لرزه‌ای مهم به‌شمار می‌آید. در این پژوهش با بررسی داده‌های لرزه‌ای دستگاهی، تحلیل تصاویر دورسنجی وداده‌های صحرایی در پهنه گسل تبریز، از حوالی شمال شهر میانه تا باختر شهر مرند، سه پاره عمده برای گسل شمال تبریز متمایز شده است. پتانسیل حرکتی گسل رابطه نزدیک با تنش زمین‌ساختی در محدوده آن گسل دارد و از این رو برای برآورد توان حرکتی گسل تبریز در پاره‌های مختلف آن، وضعیت تنش‌های زمین‌ساختی در هر پاره گسل به روش وارون مستقیم تحلیل شده است.بررسی نتایج به دست آمده دراین پژوهش نشان می‌دهدکه برای پاره میانی وجنوبی گسل تبریز مقدارFMP (Fault Movement Potential) حدود 73/0تا67/0 است بنابراین نشانگر پتانسیل بالای این گسل برای فعالیت دوباره و ایجاد زمین‌لرزه‌های بزرگ و مخرب است که تاریخچه زمین‌لرزه‌های فشرده تاریخی این گسل نیز این مورد را تأیید می‌کند. از این رو نتایج این پژوهش احتمال حرکت برای گسل شمال تبریز را 70 درصد برآورد می‌کند. ولی مقدار متغیرFMP در پاره شمالی (بخش باختر و محدوده شهر مرند) گسل تبریز 37/0تا3/0 و از این رو این بخش دارای توان لرزه‌خیزی پایین‌تری نسبت به پاره‌های میانی و جنوبی استکه با تاریخچه لرزه‌خیزی محدود‌تر این بخش همخوانیدارد.
محمد محجل؛ اکرم چُل گلی
چکیده
در جنوب خاور تبریز، رسوبات جوان افقی پلیوسن- کواترنری، آتشفشانی-آواری سهند توسط انبوهی از گسلهای عادی بریده و جابه‌جا شده‌اند. گسلهای عادی در طول دوره فعالیت خود باعث لغزش لایه‌ها در امتداد صفحه‌های گسلی و چرخش آنها شده‌اند. این گسلها شامل انواع گسلهای عادی همساز و ناهمساز با ساختارهای فرابوم و فروبوم، دوبلکس گسلی و ساختارهای ...
بیشتر
در جنوب خاور تبریز، رسوبات جوان افقی پلیوسن- کواترنری، آتشفشانی-آواری سهند توسط انبوهی از گسلهای عادی بریده و جابه‌جا شده‌اند. گسلهای عادی در طول دوره فعالیت خود باعث لغزش لایه‌ها در امتداد صفحه‌های گسلی و چرخش آنها شده‌اند. این گسلها شامل انواع گسلهای عادی همساز و ناهمساز با ساختارهای فرابوم و فروبوم، دوبلکس گسلی و ساختارهای مرتبط با گسل‌خوردگی عادی مانند چین‌های کشان گسلی و ساختار تاقدیس‌های فرادیواره‌ای (role over anticlines) هستند. راستای امتداد چیره N-S گسلهای عادی در خاور منطقه مورد مطالعه به تدریج به طرف باختر به راستای ENE- WSW تغییر می‌یابد. برخی از صفحه‌های گسلی با شیب زیاد و نزدیک به قائم به وجود آمده‌اند به طوری که در اثر کشش زمین‌ساختی، بخش‌هایی رها شده و پایین افتاده است. تغییر شیب صفحه‌های گسلی به دلیل تغییر سختی لایه‌های گسل‌خورده به وجود آمده و چرخش در سامانه گسل‌خوردگی عادی باعث خم شدن لایه‌های افقی بسیار جوان شده و در این چرخش، گسلهای نوبت بعد وگوه‌های پایین افتاده جدید، محدود به گسلهای عادی نزدیک به قائم، گسلهای عادی پیشین را بریده‌اند. در محل برخی از صفحات گسلی، فضاهای قائم در اندازه‌های مختلف ایجاد شده که با نهشته‌های لایه‌های بالایی پر شده‌اند. مشاهده این شواهد و چند مرحله‌ای بودن گسلها نشان می‌دهد که فعالیت زمین‌ساخت کششی در منطقه، همزمان با رسوبگذاری نهشته‌های پلیوسن- کواترنری عمل کرده است. با توجه به برداشت‌های انجام شده، به وجود آمدن این گسلها، تأثیر نیروهای زمین‌ساخت کششی در مقیاس محلی و در ارتباط با حوضه کششی ایجاد شده در releasing zone در اثر حرکت راستالغز راست‌بر گسل تبریز ارزیابی می‌شود.
داود مختاری
چکیده
گسل تبریز که در ادامه شمال باختری خود گسل شمالی میشو را نیز شامل می‌شود با روند شمال باختری- جنوب خاوری خود دارای سازوکاری راستالغز با مؤلفه راست‌بر است و یکی از لرزه‌خیزترین گسلهای ایران در ناحیه آذربایجان است. مطالعات به عمل آمده در قسمتهای مختلف این گسل حاکی از وجود آثار ریخت‌شناختی متعدد ناشی از فعالیتهای زمین‌ساختی در راستای ...
بیشتر
گسل تبریز که در ادامه شمال باختری خود گسل شمالی میشو را نیز شامل می‌شود با روند شمال باختری- جنوب خاوری خود دارای سازوکاری راستالغز با مؤلفه راست‌بر است و یکی از لرزه‌خیزترین گسلهای ایران در ناحیه آذربایجان است. مطالعات به عمل آمده در قسمتهای مختلف این گسل حاکی از وجود آثار ریخت‌شناختی متعدد ناشی از فعالیتهای زمین‌ساختی در راستای آن است. آبگیرهای فرونشستی از جمله این آثار هستند که با وجود اهمیت آنها از نظر زمین‌شناختی، زمین‌ریخت‌شناختی و زمین‌ساختی مطالعه‌ای در ایران در مورد آنها صورت نگرفته است. لذا، بررسی آبگیرهای فرونشستی به عنوان یکی از آثار زمین‌ریختی گسلهای راستالغز برای شناسایی گسلهای فعال، مهم‌ترین هدف این مقاله است که با بررسی آبگیر قوری گل بستان آباد، آبگیر خشک گردنه پیام، آبگیر خشک ارلان و آبگیر خشک قوری گل میشوداغ، سعی شده است این مهم حاصل گردد.
تمامی این آبگیرها به وسیله گسلهای راستالغز و عادی محصور شده‌اند که سازوکار آنها بر پایه اطلاعات حاصل از بررسی منابع و مشاهدات میدانی و مطالعه آثار زمین‌ریختی آنها از قبیل انحراف رودخانه‌ها، پادگانه‌های رودخانه‌ای نامتقارن و مخروط افکنه‌ها مورد شناسایی قرار گرفته است. با توجه به یافته‌های این پژوهش در مورد هر یک از حوضه‌های انباشتی فوق و پرشدگی این حوضه‌ها با نهشته‌های بسیار جوان کواترنری، می‌توان آبگیرهای دایر و یا خشک تشکیل شده در راستای گسل تبریز و شمالی میشو را دلیلی بر فعال بودن این گسلها دانست و رویداد زمین لرزه‌های نسبتاً قوی را در چنین مناطقی پیش‌بینی نمود.
