زمین شناسی اقتصادی
زهرا کبودی؛ مجید قادری؛ ابراهیم راستاد
چکیده
کانسار مس کهک در توالی آتشفشانی- رسوبی ائوسن ناحیه قم و در کمان ماگمایی ارومیه- دختر واقع شده است. در این توالی، قدیمیترین واحد سنگی کریستال توف است که بر روی آن واحدهای سنگی توف، آندزیت، ماسهسنگ، کنگلومرا و سنگآهک قرار میگیرند. سنگهای میزبان ماده معدنی در این کانسار، آندزیت و توف است که در آن شکل هندسی ماده معدنی بهشکل ...
بیشتر
کانسار مس کهک در توالی آتشفشانی- رسوبی ائوسن ناحیه قم و در کمان ماگمایی ارومیه- دختر واقع شده است. در این توالی، قدیمیترین واحد سنگی کریستال توف است که بر روی آن واحدهای سنگی توف، آندزیت، ماسهسنگ، کنگلومرا و سنگآهک قرار میگیرند. سنگهای میزبان ماده معدنی در این کانسار، آندزیت و توف است که در آن شکل هندسی ماده معدنی بهشکل چینهکران میباشد. براساس مطالعات کانهنگاری، کانیها شامل پیریت، کالکوپیریت، کالکوسیت، مس طبیعی، بورنیت، گالن، کوولیت، دیژنیت و مالاکیت هستند که با مگنتیت و هماتیت همراهی میشوند. با توجه به مطالعات کانیشناسی، دو نوع دگرسانی فراگیر و مرتبط با کانهزایی در سنگهای آتشفشانی منطقه دیده میشود. دگرسانی پروپیلیتیک شاخص دگرسانی فراگیر است. دگرسانیهای کربناتی، سیلیسی، کلریتی، اپیدوتی و زئولیتی از دگرسانیهای مهم همراه با کانهزایی در این کانسار محسوب میشوند. ساخت و بافت ماده معدنی بهشکل دانهپراکنده، پرکننده فضای خالی، رگه- رگچهای، لامینهمانند و جانشینی است. در کانسار مس کهک، دو مرحله مهم برای رخداد کانهزایی قابل تفکیک است. مرحله اول وقوع آتشفشانی و تشکیل پیریت در متن سنگهای میزبان (آندزیت و توف) و ایجاد شرایط احیایی است. مرحله دوم مربوط به دیاژنز و ورود سیالات اکسیدان غنی از مس است که سبب جانشینی مس بهجای آهن در پیریت و تشکیل سولفیدهای مس و هماتیت و رخداد کانهزایی شده است. کانسار مس کهک، شباهتهای زیادی را از نظر ویژگیهای ژئومتری، سنگ میزبان، کانیشناسی، ساخت و بافت و الگوی تشکیل با کانسارهای مس تیپ مانتو در دنیا نشان میدهد.
مصطفی ابولی پور؛ ابراهیم راستاد؛ نعمتالله رشیدنژاد عمران
چکیده
منطقه معدنی مس کشکوییه در زیرپهنه دهج- ساردوییه از کمان ماگمایی ارومیه- دختر و در ناحیه کرمان قرار دارد. در این منطقه پنج معدن به نامهای پلنگی، چشمه خضر، تله دزی، اقبالی و عابدینی فعال هستند. شکل هندسی و ژئومتری ماده معدنی در این معادن چینهکران و سنگ درونگیر آنها آندزیت پورفیرپیروبیتومندار با سن ائوسن است. در این کانسارها، ...
بیشتر
منطقه معدنی مس کشکوییه در زیرپهنه دهج- ساردوییه از کمان ماگمایی ارومیه- دختر و در ناحیه کرمان قرار دارد. در این منطقه پنج معدن به نامهای پلنگی، چشمه خضر، تله دزی، اقبالی و عابدینی فعال هستند. شکل هندسی و ژئومتری ماده معدنی در این معادن چینهکران و سنگ درونگیر آنها آندزیت پورفیرپیروبیتومندار با سن ائوسن است. در این کانسارها، بورنیت، کالکوزیت و کالکوپیریت سولفیدهای اصلی مس هستند که با هماتیت همراهی میشوند. ساخت و بافت ماده معدنی بهصورت پرکننده فضای خالی، دانه پراکنده، رگه - رگچه ای و جانشینی است. محیط زمین ساختی کانسارهای مس منطقه کشکوییه با توجه به بررسیهای ژئوشیمیایی صورت گرفته یک محیط کششی است که همزمان با رخداد فرورانش در پشت کمان زیرپهنه دهج- ساردوییه تشکیل شده است. مقادیر مس، سرب و نقره در سنگ درونگیر آندزیت پورفیری بدون کانهزایی حداکثر تا ppm 600 میرسد. میکروترمومتری سیالهای درگیر در این کانسارها منشأ احتمالی سیالهای کانهساز را شورابههای حوضهای نشان میدهد. معادن فعال مس در منطقه کشکوییه شباهتهای زیادی را از نظر کانیشناسی، عناصر همراه، سنگ میزبان، ساخت و بافت، ژئومتری و ژنز با یکدیگر و با کانسارهای تیپ مانتو در دنیا نشان میدهند. رخداد این تیپ کانهزایی مس در منطقه کشکوییه رفسنجان نشانگر اهمیت فرایندهای وابسته به سنگهای آتشفشانی در کانهزایی مس، افزون بر فرایندهای مرتبط با پلوتونیسم مولد کانهزایی سیستمهای پورفیر در زیرپهنه دهج- ساردوییه است. حضور پیروبیتومن در سنگ میزبان آندزیت پورفیری کانسارهای مس منطقه کشکوییه سبب شده است تا این کانسارها در زمره کانسارهای مس با میزبان آندزیت پیروبیتومندار در جهان قرار گیرند. تعداد این نوع کانسارهای تیپ مانتو در دنیا محدود است و به طور عمده در شیلی قرار دارند. مشابه با دیگر کانسارهای تیپ مانتو در دنیا، دو فاز مهم برای رخداد کانهزایی در این کانسارها قابل جدایش است. فاز اول شامل فرایندهایی است که سبب تشکیل پیریت و پیروبیتومن در زمینه سنگ آندزیت پورفیر شده و شرایط محیط احیایی را در آن ایجاد کرده است. فاز دوم مربوط به ورود سیالهای اکسیدان غنی از مس است که سبب جانشینی سولفیدهای مس و هماتیت به جای پیریت و پیروبیتومن فاز اول شده و کانهزایی مس را موجب شده است.