زمین شناسی اقتصادی
امیر پاکیزه؛ فردین موسیوند؛ عبدالرحمان رجبی؛ سجاد مغفوری
چکیده
کانسار مس نه‌کوهی در 40 کیلومتری شمال غرب کرمان، در پهنه ساختاری ایران مرکزی (بلوک بافق- پشت‌بادام) و در داخل توالی آتشفشانی- رسوبی پرکامبرین پسین- کامبرین پیشین رخ داده‌است. توالی میزبان کانهزایی بطور عمده شامل شیل سیاه، ماسه سنگ و داسیت (سری ریزو) می‌باشد. کانه زایی به صورت چینه‌کران (رگه- رگچه ای) و چینهسان (لایهای) در3 افق ...
بیشتر
کانسار مس نه‌کوهی در 40 کیلومتری شمال غرب کرمان، در پهنه ساختاری ایران مرکزی (بلوک بافق- پشت‌بادام) و در داخل توالی آتشفشانی- رسوبی پرکامبرین پسین- کامبرین پیشین رخ داده‌است. توالی میزبان کانهزایی بطور عمده شامل شیل سیاه، ماسه سنگ و داسیت (سری ریزو) می‌باشد. کانه زایی به صورت چینه‌کران (رگه- رگچه ای) و چینهسان (لایهای) در3 افق معدنی مس دار و 2 افق غنی از آهن و منگنز رخ داده‌است. کانه زایی در منطقه معدنی نه کوهی دارای چهار رخساره کانه دار شامل رخساره رگه- رگچهای، مجموعه دهانه‌ای، لایهای و رسوبات گرمابی- بروندمی نواری آهن و منگنزدار می‌باشد. این کانهزایی حاوی کانیهای اولیه پیریت، کالکوپیریت، اسفالریت، هماتیت و پیرولوزیت می‌باشد. دگرسانی سنگ دیواره به طور عمده دگرسانی کلریتی و کربناته- سریسیتی- سیلیسی را شامل می شود. براساس ژئوشیمی کانسنگ، در کانسار پهنه بندی فلزی مشاهده می گردد. با توجه به ویژگی‌های کانهزایی از جمله محیط تکتونیکی تشکیل، سنگ شناسی توالی میزبان کانه-زایی، ساخت و بافت، کانیشناسی، پهنه بندی فلزی و دگرسانی و مقایسه آنها با ویژگی‌های اساسی ذخایر سولفید توده-ای آتشفشانزاد، این کانه زایی بیشترین شباهت را با کانسارهای نوع سیلیسی کلاستیک فلسیک یا بتورست نشان می‌دهد.
زمین شناسی اقتصادی
فردین موسیوند؛ فایق هاشمی؛ مهدی رضایی کهخائی؛ امیر پاکیزه
چکیده
کانسار سرب (نقره) دره‌امرود در منطقه قهرود و در کمان ماگمائی ارومیه- دختر در واحد توف‌سیلیسی سبز- خاکستری رنگ و کریستال لیتیک توف با سن ائوسن‌میانی تا پسین رخ داده است. شکل‌هندسی پیکره معدنی عمدتاً بصورت چینه-کران و نامنظم، نیمه همخوان تا ناهمخوان بوده و ساخت و بافت غالب ماده معدنی از نوع نیمه تودهای، برشی، نواری و رگه- رگچه ای می‌باشد. ...
بیشتر
کانسار سرب (نقره) دره‌امرود در منطقه قهرود و در کمان ماگمائی ارومیه- دختر در واحد توف‌سیلیسی سبز- خاکستری رنگ و کریستال لیتیک توف با سن ائوسن‌میانی تا پسین رخ داده است. شکل‌هندسی پیکره معدنی عمدتاً بصورت چینه-کران و نامنظم، نیمه همخوان تا ناهمخوان بوده و ساخت و بافت غالب ماده معدنی از نوع نیمه تودهای، برشی، نواری و رگه- رگچه ای می‌باشد. کانیهای اولیه و غالب در ماده معدنی شامل گالن، پیریت، کالکوپیریت و کانیهای ثانویه بیشتر از نوع کوولیت، گوتیت و هماتیت هستند. کانیهای باطله عمدتاً شامل اپیدوت، کلریت، کانیهای رسی، کوارتز، کلسیت و باریت است. دگرسانیهای عمده شامل اپیدوتی- کلریتی و سریسیتی می‌باشد. عدم شباهت الگوی عناصر نادر خاکی (REE) ماده معدنی در کانسار دره‌امرود با الگوی سنگ-های آتشفشانی میزبان در کمرپایین و کمربالای کانسار با مدل تشکیل بصورت جانشینی زیر کف دریا سازگار می باشد. آنومالی منفی Ce در مواد معدنی حاکی از نقش آب دریا در تشکیل کانسار است. بر اساس مطالعات ساختاری، چینه-شناسی، پتروگرافی، بافت و ساخت، کانیشناسی، دگرسانی و ژئوشیمیایی بنظر می‌رسد کانه‌زائی سرب (نقره) دره‌امرود بصورت سولفید تودهای آتشفشانزاد (VMS) تیپ بایمدال فلسیک یا کوروکو رخ داده و ماده معدنی بصورت جانشینی در سنگهای آتشفشانی زیر کف دریا نهشته شده است. شایان ذکر است کانسار دره امرود اولین رخداد سولفید تودهای غنی از فلزات پایه و فقیر از باریت می‌باشد که در پهنه ارومیه- دختر معرفی می‌گردد و اهمیت اکتشاف اینگونه ذخایر در این پهنه را آشکار می‌سازد.
سجاد مغفوری؛ ابراهیم راستاد؛ فردین موسیوند
چکیده
توالی آتشفشانی- رسوبی کرتاسه پسین در منطقه نوده که میزبان کانی‌زایی مس(روی) سولفید تودهای می‌باشد از چهار واحد سنگی(Unit1,Unit2, Unite3,Unit4) تشکیل شده است. کانی‌زایی مس (روی) در واحد 2 و در دو افق مجزا رخ داده است. این واحد سنگی از گدازه الیوین بازالت و ماسه‌سنگ سیلتی توفی از تشکیل شده است. کانسار نوده، دارای سه رخساره کانسنگی استرینگر زون، ...
بیشتر
توالی آتشفشانی- رسوبی کرتاسه پسین در منطقه نوده که میزبان کانی‌زایی مس(روی) سولفید تودهای می‌باشد از چهار واحد سنگی(Unit1,Unit2, Unite3,Unit4) تشکیل شده است. کانی‌زایی مس (روی) در واحد 2 و در دو افق مجزا رخ داده است. این واحد سنگی از گدازه الیوین بازالت و ماسه‌سنگ سیلتی توفی از تشکیل شده است. کانسار نوده، دارای سه رخساره کانسنگی استرینگر زون، تودهای و لایهای می باشد. این کانسار دارای منطقه‌بندی ژئوشیمیایی قوی جانبی از رخساره کانسنگ تودهای به سمت رخساره کانسنگ لایهای (کاهش عیار ماده معدنی، کاهش نسبت Cu:Zn، افزایش نسبت Ba:Zn و افزایش میزان Fe و Mn) و منطقه‌بندی قائم، به‌ویژه در رخساره کانسنگ تودهای (افزایش نسبت‌های Cu:Fe، Cu:Ti به سمت بالای کانسار همراه با کاهش Cu:Zn) است. مطالعات لیتو‌ژئوشیمیایی نشان می‌دهد بیشینه عیار مس مربوط به رخساره کانسنگ تودهای و در حدود2/11 درصد است که به سمت رخساره کانسنگ لایهای میزان آن کاهش می‌یابد، این عیار در کانسنگ لایهای بین 4 تا 5 درصد در تغییر است. عیار مجموع فلزات پایه (Cu+Zn+Pb) در کانسار نوده همواره در رخساره کانسنگ تودهای بیشتر از زون استرینگر و رخساره کانسنگ لایهای است. عواملی مانند تغییر نسبت تولیدات گرمابی نسبت به ترکیبات رسوبی، تغییر دما، Eh و pH، رخداد فرایند پالایش در رخساره کانسنگ تودهای و غالب بودن فرایندهای رسوبی در رخساره کانسنگ لایهای این نوع منطقه بندی را کنترل می‌نمایند.
سجاد مغفوری؛ ابراهیم راستاد؛ فردین موسیوند؛ یه لین
چکیده
کانسار مس- روی نوده و اندیس‌های فریزی،گراب، چون و کلاته لالا (نیران) در جنوب‌باختر سبزوار در توالی آتشفشانی- رسوبی کرتاسه پسین، در یک محیط کافتی(ریفتی) تشکیل شده‌اند. سنگ میزبان کانسار مس- روی نوده شامل گدازه آلکالی الیوین بازالت و ماسه‌سنگ سیلتی توفی بوده و سنگ میزبان اندیس‌های معدنی فریزی و گراب آندزیت و سنگ میزبان کلاته لالا ...
بیشتر
کانسار مس- روی نوده و اندیس‌های فریزی،گراب، چون و کلاته لالا (نیران) در جنوب‌باختر سبزوار در توالی آتشفشانی- رسوبی کرتاسه پسین، در یک محیط کافتی(ریفتی) تشکیل شده‌اند. سنگ میزبان کانسار مس- روی نوده شامل گدازه آلکالی الیوین بازالت و ماسه‌سنگ سیلتی توفی بوده و سنگ میزبان اندیس‌های معدنی فریزی و گراب آندزیت و سنگ میزبان کلاته لالا و اندیس چون، ماسه‌سنگ‌های سیلتی توفی هستند. کانهزایی سولفیدی در کانسار نوده و اندیس‌های معدنی در 3 افق ، به شکل صفحهای کشیده رخ داده است. بر اساس ماهیت کانهزایی سولفیدی، بافت و کانیشناسی سولفیدها، می‌توان 3 رخساره کانه‌دار را در کانسار نوده از هم متمایز نمود. که عبارتند از: الف) رخساره رگه- رگچهای (Stringer zone): این رخساره شامل رگه‌ها و رگچه‌های سیلیسی و سولفیدی است که به صورت قطع‌کننده لایه‌بندی سنگ میزبان در بخش زیرین رخساره کانسنگ تودهای تشکیل شده است. بافت‌های رگه- رگچهای و جانشینی سولفیدها سیمای اصلی این رخساره را تشکیل می‌دهند. ب) رخساره کانسنگ تودهای که بخش ستبر، پرعیار و تودهای کانسار را تشکیل می‌دهد، ماهیتی ناهمگون و تقریباً چینه‌کران دارد که فقط محدود به گدازه آلکالی الیوین بازالت است و ج) رخساره کانسنگ لایهای که با سیمای لایهای و نواری و عیار پایین ماده معدنی قابل تشخیص است. سنگ دربرگیرنده این رخساره کانه‌دار ماسه‌سنگ‌های سیلتی توفی است. این رخساره بهصورت سولفیدهای لامینه و نواری هم‌روند با لایه‌بندی سنگ میزبان و به صورت چینهسان در بخش خاوری کانسار تشکیل شده است. کانیهای تشکیل دهنده کانسار نوده شامل کالکوپیریت، پیریت، بورنیت، اسفالریت، مگنتیت و بولانژریت می‌باشد دگرسانیهای سنگ دیواره به طور عمده دگرسانیهای سیلیسی، کلریتی، اپیدوتی و سریسیتی را شامل می‌شوند. با توجه به ویژگی‌های اساسی کانهزایی کانسار نوده، از جمله محیط زمین‌ساختی، سنگ دربرگیرنده، کانیشناسی، محتوای فلزی و دگرسانی آن و مقایسه این ویژگی‌ها با ویژگی‌های اساسی ذخایر مس سولفید تودهای آتشفشانزاد (تیپ VMS) ، می‌توان کانسار مس- روی نوده را به عنوان نمونه‌ای از کانسارهای VMS تیپ پلیتیک- مافیک (Pelitic Mafic) یا تیپ بشی (Besshi Type)، در ایران معرفی نمود.
فردین موسیوند؛ ابراهیم راستاد؛ محمدهاشم امامی؛ جان پیتر؛ میشائیل سولومون
چکیده
کانهزایی روی- سرب- مس در منطقه چاهگز در 60 کیلومتری جنوب شهربابک، در پهنه سنندج- سیرجان جنوبی و در درون توالی آتشفشانی- رسوبی بایمودال و دگرگون شده ژوراسیک میانی رخ داده است. کانهزایی با شکل هندسی اغلب چینهسان و لایهای و صفحهای شکل و در چندین افق چینهای خاص بههمراه رسوبات بروندمی (exhalites) در واحدهای 1،2 ...
بیشتر
کانهزایی روی- سرب- مس در منطقه چاهگز در 60 کیلومتری جنوب شهربابک، در پهنه سنندج- سیرجان جنوبی و در درون توالی آتشفشانی- رسوبی بایمودال و دگرگون شده ژوراسیک میانی رخ داده است. کانهزایی با شکل هندسی اغلب چینهسان و لایهای و صفحهای شکل و در چندین افق چینهای خاص بههمراه رسوبات بروندمی (exhalites) در واحدهای 1،2 و 3 رخ داده است که در واحدهای 1 و 2 بهصورت رخدادهای معدنی متعدد و در واحد 3 بهصورت کانسار چاهگز و تعدادی رخداد معدنی است. سنگهای میزبان کانهزایی به ترتیب اهمیت، متاتوف ریولیتی، متاپلیت توفی و متاریولیت هستند. بافت ماده معدنی به صورت تودهای، نیمه تودهای، نواری، لامینه، دانه پراکنده و رگه – رگچهای است. پاراژنز کانسنگ شامل کانیهای اولیه پیریت، اسفالریت، گالن، کالکوپیریت، تتراهدریت، آرسنوپیریت، بورنیت و پیروتیت و کانیهای ثانویه از جمله کوولیت، کالکوسیت، مالاکیت، سروسیت و اسمیتسونیت بوده و کانیهای باطله بیشتر سریسیت، کوارتز، کلریت، کلسیت و باریت است. دگرسانیهای سنگ دیواره بهطور عمده شامل دگرسانی سریسیتی و کلریتی و به مقدار کمتر دگرسانیهای کربناتی و سیلیسی است. سنگهای میزبان دگرسان شده در اثر دگرگونی و دگرشکلی دچار برگوارگی شده و به همراه ماده معدنی دچار چینخوردگی و گسلش شده و بافتها و فابریکهای کاتاکلاستیک، پیوستگاه سه گانه، سایه فشاری و کنگرهای (کرنیولیشن) و بودیناژ در آنها گسترش یافته است. بر اساس مطالعات زمینشناسی، کانیشناسی، ژئوشیمی و دگرسانی، کانهزایی روی- سرب- مس در منطقه چاهگز در اثر فعالیتهای آتشفشانی زیردریایی در یک حوضه کافتی کمانی، بهصورت سولفید تودهای آتشفشانزاد (VMS) نهشته شده و سپس به همراه سنگهای درونگیر توسط فازهای کوهزایی کیمرین جوان و لارامید و رویدادهای جوانتر دچار دگرشکلی و دگرگونی ناحیهای در حد رخساره شیست سبز شده است. این کانهزایی بر اساس مقایسه آن با نهشتههای مشابه جهانی، بیشترین شباهت را به تیپ سیلیسیآواری فلسیک مثل کانسارهای منطقه معدنی باتورست (Bathurst) کانادا و کمربند پیریتی ایبریا اسپانیا و پرتغال دارد که برای اولین بار در ایران معرفی میشود.
