زمین ساخت
مجتبی ارشادی نیا؛ فرزین قائمی؛ مسعود همام
چکیده
همتافت فریمان که در شمال خاور ایران و جنوب خاور مشهد جای گرفته است، در بردارنده سنگهای گوناگونی از پرمین تا عهد حاضر است که دچار چندین مرحله دگرریختی شدهاند. در این نوشتار هندسه ساختاری گسلها و چینهای منطقه، تحلیل و بر مبنای آن مراحل دگرریختی همتافت فریمان شناسایی شده که نشانگر تکامل آن در طی 3 مرحله دگرریختی است. در اولین ...
بیشتر
همتافت فریمان که در شمال خاور ایران و جنوب خاور مشهد جای گرفته است، در بردارنده سنگهای گوناگونی از پرمین تا عهد حاضر است که دچار چندین مرحله دگرریختی شدهاند. در این نوشتار هندسه ساختاری گسلها و چینهای منطقه، تحلیل و بر مبنای آن مراحل دگرریختی همتافت فریمان شناسایی شده که نشانگر تکامل آن در طی 3 مرحله دگرریختی است. در اولین مرحله دگرریختی نیروهای زمینساختی همراه با مرحله حرارتی سبب دگرگون شدن رسوبات و تشکیل برگوارگی و چینهای نسل اول در منطقه شدهاند. همچنین راندگیهای نسل اول در طی این مرحله تشکیل و باعث رانده شدن بقایای پالئوتتیس شدهاند. مرحله دوم دگرریختی سبب تشکیل نسل دوم راندگیها و چینخوردگیها در منطقه شده است. تحلیل جنبشی راندگیهای نسل دوم بیانگر دو فاز حرکتی معکوس با مؤلفه راستالغز چپگرد و امتدادلغز راستگرد با مؤلفه شیبی معکوس است. حرکات معکوس چپگرد آن که موجب تشکیل تودههای نابرجا آهکی به سن پرمین شده مرتبط با مرحله دوم دگرریختی و حرکات امتدادلغز راستگرد آن که سبب قطع و جابهجایی ساختارهای پیشین شده و تمامی واحدهای سنگی منطقه را تحتتأثیر قرار داده، جوانتر از تریاس پسین بوده و مرتبط با مرحله سوم دگرریختی تحلیل شده است.
سنگ شناسی
محسن مؤید؛ فرزانه ولی نسب زرنق؛ احمد جهانگیری؛ حسین عزیزی
چکیده
در نواحی شمال ماکو، رخنمونهای ناپیوستهای از سنگهای ولکانیکی برونزد دارند. دگرگونی در حد رخساره شیست سبز سنگهای ولکانیکی منطقه را تحت تأثیر قرار داده است. این مجموعه ولکانیکی بایمودال بوده و از گدازه و سنگهای آذرآواری اسیدی و بازیک تشکیل شدهاند. گدازههای این واحد، واحد سنگی کامبرین و همارز لشگرک را پوشانده و بهطور ...
بیشتر
در نواحی شمال ماکو، رخنمونهای ناپیوستهای از سنگهای ولکانیکی برونزد دارند. دگرگونی در حد رخساره شیست سبز سنگهای ولکانیکی منطقه را تحت تأثیر قرار داده است. این مجموعه ولکانیکی بایمودال بوده و از گدازه و سنگهای آذرآواری اسیدی و بازیک تشکیل شدهاند. گدازههای این واحد، واحد سنگی کامبرین و همارز لشگرک را پوشانده و بهطور پیشرونده بهوسیله واحد دولومیتی دونین پوشیده میشوند. دادههای ژئوشیمیایی سنگهای متابازیک و متاریولیتی بیانگر ماهیت انتقاالی تا قلیایی ماگمای اولیه بوده و الگوی REE آنها دارای شیب منفی بوده و نسبت LREE/HREE در آنها بالا میباشد. غنیشدگی مشخصی در عناصر HFS دیده میشود. سنگهای متاریولیتی مشابه ریولیتهای مناطق ریفتی (A1-Type) می باشند. دادههای ژئوشیمیایی حاکی از آن است که سنگهای مورد مطالعه حاصل تبلور تفریقی یک ماگمای بازیک همراه با آلایش پوستهای بوده و بهعبارتی دارای ارتباط ژنتیکی بوده و از یک ماگمای واحد منشأ گرفتهاند. ماگمای سازنده سنگهای مورد مطالعه از ذوب بخشی 3-10 درصدی یک منشأ گوشتهای غنی شده گارنت پریدوتیتی در یک محیط کششی کافتی درون قارهای تشکیل شده است. این جایگاه با محیط کششی کافتی حاکم بر سایر نقاط ایران در پالئوزوئیک پیشین در مراحل آغازین تشکیل و گسترش پالئوتتیس سازگار است.
منیژه اسدپور؛ ثریا هویس
چکیده
توده نفوذی لویکوگرانیتی قالقاچی به وسعت تقریبی 2 کیلومتر مربع، در باختر دریاچه ارومیه و 70 کیلومتری شمال شهر ارومیه قرار گرفته است. این توده بهصورت یک استوک کوچک در درون سنگهای دگرگونی منسوب به پرکامبرین شامل گنایس، شیست و آمفیبولیت نفوذ کرده است. این محدوده شمالیترین بخش زون سنندج- سیرجان است. سن لویکوگرانیت قالقاچی برای اولین ...
بیشتر
توده نفوذی لویکوگرانیتی قالقاچی به وسعت تقریبی 2 کیلومتر مربع، در باختر دریاچه ارومیه و 70 کیلومتری شمال شهر ارومیه قرار گرفته است. این توده بهصورت یک استوک کوچک در درون سنگهای دگرگونی منسوب به پرکامبرین شامل گنایس، شیست و آمفیبولیت نفوذ کرده است. این محدوده شمالیترین بخش زون سنندج- سیرجان است. سن لویکوگرانیت قالقاچی برای اولین بار بهروش LA-ICP-MS دانههای زیرکن، حدود Ma 8/3 ± 6/558 تعیین شد که فعالیت ماگمای اسیدی در پرکامبرین پایانی را نشان میدهد و بیانگر حضور پیسنگی مشابه پیسنگ پانآفریقای ایران مرکزی در شمال باختریترین بخش ایران است. حضور هستههای قدیمی با سن بین 900 تا 2500 میلیون سال در برخی دانههای زیرکن، بیانگر حضور سنگ منشأهای قدیمیتر در منطقه است. این سنگ دارای مقدار = -4.3 eNd (t) با TDM= 1.61 است. این دادهها گویای تشکیل آن از ذوب بخشی پوسته اولیه (با سن پالئوپروتروزوییک) در طول تشکیل سپر عربی در نئوپروترزوییک- کامبرین است. مقادیر 87Sr/86Sr و εNd سنگ کل و مقادیر Th/U در زیرکنهای این توده، مشارکت مواد پوستهای و اندکی ماگمای گوشتهای را در ژنز این سنگها در طول باز شدگی اقیانوس پالئوتتیس نشان میدهد.
کورش محمدیها؛ محسن مؤذن؛ اووه آلتنبرگر؛ رباب حاجی علی اوغلی
چکیده
مجموعه سنگهای اولترامافیک مشهد به سن چینهشناسی پرمین - تریاس در شمال خاور کوههای بینالود و در نزدیکی شهر مشهد قرار گرفته است. واحدهای سنگی این منطقه شامل سنگهای اولترامافیک و مافیک، سنگهای رسی و کربناته دگرگون شده، گرانیتویید و فیلیتهای مشهد با راستای عمومی شمال باختر ـ جنوب خاور میباشد. پریدوتیتهای سرپانتینی شده، ...
بیشتر
مجموعه سنگهای اولترامافیک مشهد به سن چینهشناسی پرمین - تریاس در شمال خاور کوههای بینالود و در نزدیکی شهر مشهد قرار گرفته است. واحدهای سنگی این منطقه شامل سنگهای اولترامافیک و مافیک، سنگهای رسی و کربناته دگرگون شده، گرانیتویید و فیلیتهای مشهد با راستای عمومی شمال باختر ـ جنوب خاور میباشد. پریدوتیتهای سرپانتینی شده، بیشترین سنگهای اولترامافیک در منطقه مورد مطالعه را تشکیل میدهند. کانیهای تشکیل دهنده سنگهای اولترامافیک این منطقه شامل الیوین، ارتوپیروکسن، کلینوپیروکسن، آمفیبول قهوهای و کانیهای تیره به عنوان کانیهای باقیمانده از سنگ اولیه و کانیهای گروه سرپانتین (لیزاردیت و آنتیگوریت)، ترمولیت- اکتینولیت، کلریت، مقادیر اندکی تالک و کانیهای کربناتی به عنوان کانیهای تشکیل شده بعدی هستند. بهرغم نبود سنگهای دگرگونی فشار بالا- دما پایین که معرف پدیده فرورانش هستند، شیمی عناصر اصلی، کمیاب و فرعی سرپانتینیتهای مشهد، ویژگیهای سرپانتینیتهای فرورانده شده را نشان میدهند و منشأ پریدوتیت اولیه تشکیل دهنده آنها گوشته تهی نشدهای است که به صورت لرزولیت و یا هارزبورژیت فقیر ازالیوین میباشد. پروتولیت این سنگ ها قبل از سرپانتینی شدن تحت تأثیر مذاب حاصل از فرورانش قرار گرفته و متاسوماتیزه و بارور شده است.
زهره عظیم زاده؛ احمد جهانگیری؛ امیلیو ساکانی؛ یلدرم دیلک
چکیده
توده گابرویی میشو با راستای تقریبی خاوری - باختری با طول 30 کیلومتر و عرض 7 کیلومتر در داخل سنگهای رسوبی کهر با سن اینفراکامبرین نفوذ کردهاست. دایکهای میکروگابرویی این توده نفوذی را قطع کردهاند. گابروها ترکیب شیمیایی تقریباً یکنواختی داشته و شامل کانیهای اصلی پلاژیوکلاز و پیروکسن بوده و کانیهای فرعی شامل الیوین، آمفیبول، ...
بیشتر
توده گابرویی میشو با راستای تقریبی خاوری - باختری با طول 30 کیلومتر و عرض 7 کیلومتر در داخل سنگهای رسوبی کهر با سن اینفراکامبرین نفوذ کردهاست. دایکهای میکروگابرویی این توده نفوذی را قطع کردهاند. گابروها ترکیب شیمیایی تقریباً یکنواختی داشته و شامل کانیهای اصلی پلاژیوکلاز و پیروکسن بوده و کانیهای فرعی شامل الیوین، آمفیبول، بیوتیت، فلدسپار پتاسیم و کانیهای کدر (اپاک) میباشد. بافت این گابروها اغلب بهصورت دانهای (گرانولر) آشکار است. نتایح حاصل از تجزیه نقطهای کلینوپیروکسنهای گابروهای میشو توسط الکترون میکروپروب، ترکیب کلینوپیروکسنها را در حد دیوپسید تا اوژیت نشان میدهد. ماگمای تشکیل دهنده کلینوپیروکسنهای گابروها در نمودارهای مختلف غالبا" سری ماگمایی تولئیتی و از نظر موقعیت زمینساختی ویژگیهای MORB را نشان میدهند. بلورهای کلینوپیروکسن گابروها عموماً حاوی مقادیر SiO2 بالا (wt%69/52-02/50)، عدد منیزیم [Mg/(Mg+Fe2+)] بالا و در حد (wt%42/82-59/78)، Al2O3 متغیر (wt%09/5-8/1)، TiO2 پایین (wt%33/1-53/0) و Na2O پایین (wt%47/0-21/0) و نسبتهای پایین Al[6]/Al[4] (39/0-0) هستند که نشاندهنده شرایط تبلور نسبتاً فشار پایین ماگما است. دمای محاسبه شده برای کلینوپیروکسنها در گابروها از 1027 تا 1306 درجه سانتیگراد متغیر بوده و فشار کمتر از 8 کیلوبار است. بررسی روند ترکیبات کلینوپیروکسنها نشان میدهد که کلینوپیروکسنها هیچ منطقهبندی را نشان نمیدهند و با سنگ زمینه در تعادل شیمیایی میباشند. اطلاعات بافتی و شیمی کانی نشان میدهد که کلینوپیروکسنها احتمالاً از یک ماگمای تولئیتی مشتق شده از یک گوشته سنگکرهای تهی شده متبلور میشوند که شیمی کل سنگ نیز این مطلب را تأیید میکند. نفوذ تودههای گابرویی در یک رژیم زمینساختی کششی کافتزایی به گسترش پوسته اقیانوسی پالئوتتیس در زمان کربنیفر آغازین در شمال باختری ایران انجامیده است.