%0 Journal Article %T بررسی کانی‌سازی مس- طلادار گرانیتویید طارم (شمال زنجان) بر پایه شواهد کانی‌شناسی، ژئوشیمی و میانبار سیال %J فصلنامه علمی علوم زمین %I سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور %Z 1023-7429 %A زمانیان, حسن %A رحمانی, شهرام %A جان‌نثاری, محمدرضا %A زارعی سهامیه, رضا %A برنا, بهروز %D 2016 %\ 03/01/2016 %V 25 %N 98 %P 255-282 %! بررسی کانی‌سازی مس- طلادار گرانیتویید طارم (شمال زنجان) بر پایه شواهد کانی‌شناسی، ژئوشیمی و میانبار سیال %K اپی‌ترمال %K طلا %K میانبار سیال %K دگرسانی %K ژئوشیمی %K کانسار لهنه %R 10.22071/gsj.2016.41228 %X کانسار مس طلادار لهنه در شمال باختر ایران، 100 کیلومتری شمال استان زنجان قرار گرفته است. ناحیه معدنی لهنه بخشی از حوزه فلززایی پهنه طارم در پهنه ساختاری البرز باختری- آذربایجان است. وجود آثار معدنی بسیار، سرباره‌های ذوب، آثار فعالیت‌های معدنی (کند و کاوها از قبیل چاله اکتشافی،تونل) در محل قلعه ارمنی‌ها (توسط معدن کاران ارمنی) نشان‌دهنده مورد توجه بودن ذخیره معدنی لهنه توسط معدن کاران کهن بوده است. 9 رگه سیلیسی طلادار در منطقه وجود دارد. دو رگه سیلیسی اصلی دارای طول 500 متر و ستبرای یک متر (قابل دید در روی زمین) است. سنگ‌های منطقه به‌صورت رسوبی- آتشفشانی و آتشفشانی (توف، توف برش و تراکی آندزیت) و توده نفوذی (گرانودیوریت، کوارتز مونزونیت، مونزونیت) است. بر پایه مطالعات پتروژئوشیمیایی توده نفوذی از نوع I و ماگمای سنگ‌های گدازه‌های آتشفشانی از نوع آلکالن و ساب‌آلکالن هستند. از دید موقعیت زمین‌ساختی نیز مربوط به محیط فرورانش هستند. سنگ‌های توف برشی توسط توده نفوذی با ترکیب کوارتزمونزونیتی، قطع و دچار دگرسانی شده‌اند. از دگرسانی‌های مهم می‌توان به انواع سیلیسی، آرژیلی و سریسیتی اشاره کرد. کانی‌زایی اصلی طلا در سنگ‌های توف برش و مقدار کمی در سنگ‌های کوارتزمونزونیتی رخ داده است. کانی‌زایی از نوع شکافه پرکن، رگه- رگچه‌ای و برش‌های گرمابی است. بر پایه تجزیه نمونه‌های مینرالیزه، عیار طلا از دست کم 002/0 تا 10 گرم در تن متغیر است. میانگین عیار طلا 35/4 گرم در تن است. از دید کانی‌شناسی، محدوده معدنی دارای کانی‌های فلزی (سولفیدی- اکسیدی) و غیرفلزی (سیلیکاتی و کربناتی) طی دو فاز درونزاد و برونزاد است. کانی‌های فلزی شامل ذرات طلا (به‌صورت آزاد در باطله سیلیسی و قابل دیدن در زیر میکروسکوپ و مطالعات SEM)، نقره (به‌صورت آزاد و درگیر در شبکه گالن و تتراهدریت) پیریت، کالکوپیریت، بورنیت، گالن، اسفالریت و تتراهدریت است. کانی‌های غیرفلزی یا باطله شامل کوارتز، فلدسپار قلیایی گرمابی (آدولاریا)، سریسیت، کانی‌های رسی، کلسیت، و به مقدار کم باریت است. بر پایه مطالعات ژئوشیمیایی (جدول همبستگی عناصر، نمودار خوشه‌ای، شکل فضایی تجزیه فاکتوری) طلا با عناصر نقره (78/0)، مس (81/0)، آرسنیک (7/0)، سرب (64/0)، روی (6/0)، گوگرد (4/0)، بیسموت (45/0)، اورانیم (3/0) و مولیبدن (25/0) دارای همبستگی معنی‌داری است. این همبستگی ژئوشیمیایی با شواهد کانه‎نگاری (پاراژنز و توالی پاراژنزی کانی‌ها) و مطالعات SEM همخوانی دارد. مطالعه میانبارهای سیال روی سیال‌های اولیه درشت (بزرگ‌تر از 20 میکرون) و غنی از مایع در کانی کوارتز (همراه و همزاد با کانی‌های سولفیدی و میزبان ذرات طلا) انجام گرفت. داده‌های میانبارهای سیال، دمای میان 125 تا 290 درجه سانتی‌گراد و شوری میان 1 تا 5/6 درصد وزنی NaCl و ژرفای کمتر از 1000 متر را نشان می‌دهد. شواهد میانبارهای سیال پدیده‌های سرد شدگی، مخلوط شدن با آب‌های جوی و جوشش، تشکیل سیال‌های با شوری و چگالی بالا را در کانسار لهنه را نشان می‌دهد. از شواهد جوشش وجود کانی آدولاریا، کلسیت، کوارتز تیغه‌ای و برش‌های گرمابی است. شواهدی از جمله حضور بافت‌های اپی‌ترمال نواری، شانه‌ای، تیغه‌ای، برش گرمابی و دگرسانی سریسیتی و وجود کانی‌های سولفیدی گالن، اسفالریت، کالکوپیریت، تتراهدریت و شواهد میانبارهای سیال (دما، شوری، دانسیته، میانبارهای غنی از بخار) گویای ماهیت اپی‌ترمال سولفیداسیون متوسط است. %U http://www.gsjournal.ir/article_41228_11a01b66cc3bce1dd31773b0ee1e1748.pdf