ORIGINAL_ARTICLE
سنگ نگاری و ژئوشیمی سنگ های رسوبی سیلیسی-آواری میوسن گستره نیریز (برش های روشن کوه و کوه آسکی) با تأکید بر خاستگاه و جایگاه زمینساختی
سنگ نگاری و ژئوشیمی رسوبات میوسن در برش روشنکوه و کوه آسکی در گستره نیریز در بخش نزدیک به منشأ حوضه زاگرس برای بررسی خاستگاه این نهشته ها شامل سنگ منشأ، جایگاه زمینساختی و شرایط آبوهوای دیرینه انجام گرفته است. رخنمون رسوبات یادشده در گستره نیریز از سوی شمال خاور به گسل اصلی زاگرس و از جنوب باختر به پهنه افیولیت نیریز محدود می شود و از حدود700 متر ماسه سنگ، کنگلومرا و مارن سرخ و سبزرنگ تشکیل شده است که با ناپیوستگی فرسایشی روی سازند جهرم و با ناپیوستگی زاویه دار در زیر کنگلومرای بختیاری قرار می گیرد. نتایج سنگ نگاری سیلیسی آواری های میوسن نشان می دهد که خرده سنگها بیشترین اجزای سازنده هستند و در رتبه بعدی کوارتز و فلدسپارها قرار دارند که این بلوغ کانی شناسی ضعیف در کنار بلوغ بافتی ضعیف (زاویهداربودن دانهها، جورشدگی بد) نشان از نهشت نزدیک به منشأ آنها دارد. مطالعه سنگ نگاری خرده سنگها و ترکیب شیمیایی کلی نمونهها نشان میدهد که منشأ رسوبات چندگانه و از پهنه سنندج- سیرجان (سنگآهکهای کرتاسه- سنگهای دگرگونی- سنگهای آتشفشانی ائوسن) و پهنه زاگرس (توالی افیولیتی، رادیولاریتها و سنگآهکهای ائوسن) تأمین شده است. همچنین رسم نتایج دانه شماری روی نمودارهای QFL و QmFLt نشان می دهد که رسوبات میوسن گستره نیریز حاصل چرخه دوباره رسوبات پس از کوهزایی و کمان ماگمایی هستند. جایگاه زمینساختی این رسوبات بر پایه نمودارهای ژئوشیمیایی، جزایر کمانی قارهای و حاشیه فعال قاره است. میانگین اندیس کولرز، CIW΄ (برای محاسبه هوازدگی شیمیایی) و میانگین اندیس ICV (برای تعیین نوع سنگ منشأهای بالغ و غیربالغ) و رسم SiO2 در برابرAl2O3 + K2O + Na2O برای این رسوبات بیانگر هوازدگی ناچیز و شرایط آبوهوایی خشک در زمان رسوب گذاری است که فراوانی سیمان کربناتی و خرده سنگها نیز آن را تأیید می کند. نتایج این مطالعه گامی است در تعیین چارچوب رسوبشناسی نهشته های نزدیک به منشأ حوضه زاگرس و فرایندهای همزمان با رسوبگذاری در میوسن.
http://www.gsjournal.ir/article_40670_d941174dc81d3d6e00091afcbd849398.pdf
2016-09-01
3
18
10.22071/gsj.2016.40670
ژئوشیمی
سنگ منشأ
جایگاه زمینساختی
رسوبات میوسن
نیریز
زاگرس
پریسا
غلامی زاده
1
دانشجوی دکترای سنگ شناسی رسوبی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
LEAD_AUTHOR
محمدحسین
آدابی
2
استاد گروه زمینشناسی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
AUTHOR
محبوبه
حسینی برزی
3
دانشیار گروه زمینشناسی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
AUTHOR
عباس
صادقی
4
دانشیار پژوهشکده علوم زمین، سازمان زمینشناسی و اکتشافات معدنی کشور، تهران، ایران
AUTHOR
محمدرضا
قاسمی
mrghassemi@yahoo.com
5
دانشیار پژوهشکده علوم زمین، سازمان زمینشناسی و اکتشافات معدنی کشور، تهران، ایران
AUTHOR
کتابنگاری
1
اشراقی، ص. ع.، روشنروان، ج. و سبزهای، م.، 1378- نقشه یکصدهزارم قطروئیه، تهران: سازمان زمینشناسی و اکتشافات معدنی کشور.
2
اشراقی، ص. ع.، روشنروان، ج.، علایی مهابادی، س. و سبزهای، م.، 1375- نقشه یکصد هزارم نیریز، تهران: سازمان زمینشناسی و اکتشافات معدنی کشور.
3
آفرین، م.، بومری، م.، محبوبی، ا. وگرگیج، م. ن.، 1392- ژئوشیمى گلسنگها و ماسهسنگهاى میوسن پسین- پلئیستوسن گستره ساحلى چابهار: با نگرشى بر سنگ منشأ و جایگاه زمینساختى. فصلنامه زمینشناسی ایران، 25، صص. 65 تا 80.
4
بایتگل، آ. و حسینى برزى، م.، 1390- ژئوشیمى عناصر اصلى نهشتههاى سیلیسى آوارى سازند شیرگشت، بلوک کلمرد، ایران مرکزى براى تعیین برخاستگاه زمین ساختى و هوازدگى سنگ منشأ. فصلنامه علوم زمین، 79، صص. 101 تا 112.
5
روشنروان، ج. و اشراقی، ص. ع.، 1373- نقشه یکصد هزارم چاهک، تهران: سازمان زمینشناسی و اکتشافات معدنی کشور.
6
References
7
Agard, P., Omrani, J., Jolivet, L. &Mouthereau, F., 2005- Convergence history across Zagros (Iran): constraints from collisional and earlier deformation. International Journal of Earth Sciences, v.94, p.401-119.
8
Agard, P., Omrani, J., Jolivet, L., Whitechurch, H., Vrielynck, B., Spakman, W., Monie, P., Meyer, B. & Wortel, R., 2011- Zagros orogeny: a subduction-dominated process. Geological Magazine, v.148, p.692–725.
9
Alavi, M., 2004- Regional stratigraphy of the Zagros fold-thrust belt of Iran and its proforeland evolution. American Journal of Science, v.304, p.1-20.
10
Alavi, M., 2007- Structures of the Zagros fold-thrust belt in Iran. American Journal of Science, v.307, p.1064-1095.
11
Al-Juboury, A. I., McCann, T. & Ghazal, M. M., 2009- Provenance of Miocene sandstones in northern Iraq: constraints from framework petrography, bulk-rock geochemistry and mineral chemistry. Russian Geology and Geophysics, v.50, p.517-534.
12
Armstrong-Altrin, J. S. & Verma, S. P., 2005- Critical evaluation of six tectonic setting discrimination diagrams using geochemical data of Neogene sediments from known tectonic Settings. Sedimentary Geology, v.177, p.115-129.
13
Babaei, A., Babaie, H. A. & Arvin, M., 2005- Tectonic evolution of the Neyriz ophiolite, Iran: An accretionary prism model. Ofioliti, v.30, p.65-74.
14
Bhatia, M. R. & Crook, K. W., 1986- Trace element characteristics of greywackes and tectonic setting discrimination of sedimentary basins. Contributions to Mineralogy and Petrology, v.92, p.181-193.
15
Bhatia, M. R., 1983- Plate tectonics and geochemical composition of sandstones. Journal of Geology, v.91, p.611-627.
16
Bock, B., McLennan, S. M. & Hanson, G. N., 1998- Geochemistry and Provenance of the Middle Ordovician Austin Glen Member (Normanskill Formation) and the Taconian Orogeny in New England. Sedimentology, v.45, p.635-655.
17
Cai, G., Guo, F., Liu, X. & Sui, Sh., 2011- Elemental and Sr–Nd isotopic compositions of Cenozoic sedimentary rocks from the Dongying Sag of Jiyang depression, North China: Implications for provenance evolution. Geochemical Journal, v.45, p.33-55.
18
Chamley, H., 1990- Sedimentology. Berlin: Springer-Verlag, p.285.
19
Cox, R., Lowe, D. R. & Cullers, R. L., 1995- The influence of sediment recycling and basement composition of evolution of mudrock chemistry in the southwestern United States. Geochim Cosmochim Acta, v.59, p.2919-40.
20
Cullers, R., 1995- The controls on the major and trace element evolution of shales, siltstones and sandstones of Ordovician to Tertiary age in the Wet Mountain region, Colorado, USA. Chemical Geology, v.123, p.107-131.
21
Cullers, R., 2000- The geochemistry of shale, siltstoe and sandstone of Pennsylvanian-Permian age, Colorado, USA: implication for provenance and metamorphic studies. Lithos , v.51, p.181-203.
22
Dabard, M. P., 1990- Lower Brioverian Formations (Upper Proterozoic) of the Armorican Massif (France): Geodynamic evolution of source areas revealed by sandstone petrography and geochemistry. Sedimentary Geology, v.69, p.45-58.
23
Das, B. K., AL-Mikhlafi, A. S. & Kaur, P., 2006- Geochemistry of Mansar Lake sediments, Jammu, India: Implication for source-area weathering, provenance, and tectonic setting. Journal of Asian Earth Science, v.26, p.649-668.
24
Dey, S., Rai, A. K. & Chaki, A., 2009- Palaeoweathering, composition and tectonics of provenance of the Proterozoic intracratonic Kaladgi-Badami basin, Karnataka, southern India: Evidence from sandstone petrography and geochemistry. Journal of Asian Earth Sciences, v.34, p.703-715.
25
Dickinson, W. R., Beard, L. S., Brakenridge, G. R., Erjavec, J. L., Ferguson, R. C., Inman, K. F., Knepp, R. A., Lindberg, F. A. & Ryberg, P. T., 1983- Provenance of North American Phanerozoic sandstones in relation to tectonic setting. Geological Society of American Bulletin, v.94, p.222–235.
26
Dickinson, W., 1985- Interpreting provenance relations from detrital modes of sandstones. In, G.G. Zuffa (Ed.), Provenance of Arenites, NATO ASI Series, C: Mathematical and Physical Sciences. D. Reidel Publishing Company, Dordrecht-Boston, v.148, p.333-361.
27
Dickson, J., 1965- A modified staining technique for carbonates in thin section. Nature, v.205, p.587.
28
Etemad-Saeed, N., Hosseini-Barzi, M. & Armstrong-Altrin, J. S., 2011- Petrography and geochemistry of clastic sedimentary rocks as evidences for provenance of the Lower Cambrian Lalun Formation, Posht-e-badam block, Central Iran. Journal of African Earth Sciences, v.61, p.142–159.
29
Floyd, P. A. & Leveridge, B. E., 1987- Tectonic environment of the Devonian Gramscatho basin, south Cornwall: framework mode and geochemical evidence from turbiditic sandstones. Journal of Geological Society, v.144, p.531–542.
30
Folk, R. L., 1980- Petrology of Sedimentary Rocks. Austin, Texas: Hemphill Press, p.182.
31
Hayashi, K. I., Fujisawa, H., Holland, H. D. & Ohmoto, H., 1997- Geochemistry of approximately 1.9 Ga sedimentary rocks from northeastern Labrador, Canada. Geochim Cosmochim Acta, v.61, p.4115-4137.
32
Hessami, K., 2002- Tectonic History and Present-Day Deformation in the Zagros fold-thrust belt. Comprehensive Summaries of Uppsala Dissertations from the Faculty of Science and Technology, p.13.
33
Hessami, k., Koye, H., Talbot, C. J., Tabasi, H. & Shabanian, E., 2001- Progressive unconformities within an evolving foreland fold-thrust belt, Zagros Mountains. Journal of the Geological Society, London, v.158, p.969–81.
34
Ingersoll, R. V., Bullard, T., Ford, R., Grimm, J., Pickle, J. & Sares, S., 1984- The effect of grain size on detrital modes: a test of the Gazzi Dickinson point-counting method. Journal of Sedimentary Petrology, v.54, p.103-116.
35
Jafarzadeh, M. & Hosseini-Barzi, M., 2008- Petrography and geochemistry of Ahwaz Sandstone Member of Asmari Formation, Zagros, Iran: implications on provenance and tectonic setting. Revista Mexicana de Ciencias Geológicas, v.25, p.247-260.
36
Jin, Z., Li, F., Cao, J., Wang, S. & Yu, J., 2006- Geochemistry of Daihai Lake sediments, Inner Mongolia, north China: Implications for provenance, sedimentary sorting and catchment weathering. Geomorphology, v.80, p.147-163.
37
Lacombe, O., Mouthereau, F., Kargar, S. & Meyer, B., 2006- Late Cenozoic and modern stress fields in the western Fars (Iran): implications for the tectonic and kinematic evolution of central Zagros. Tectonics, v.25, n.27
38
Lee, Y., 1999- Geochemical characteristics of the Manhang Formation (Late Carboniferous) sandstones, Korea: implication for provenance. Geosciences Journal, v.3, p.87-94.
39
McLennan, S. M., Hemming, S., McDaniel, D .K. & Hanson, G. N., 1993- Geochemical approaches to sedimentation, provenance and tectonics. In: Johnsson, J.M., Basu, A. (Eds.), Processes Controlling the Composition of Clastic Sediments, Geological Society of America, Special Paper, v.280, p.21-40.
40
Nesbitt, H. W., & Young, G. M., 1982- Early Proterozoic climates and plate motions inferred from major element chemistry of lutites. Nature, v.299, p.715-717.
41
Pettijohn, F. J., Potter, P. E. & Siever, R., 1987- Sand and Sandstone. New York: Springer-Verlag, p.553.
42
Potter, P. E., Maynard, J. B. & Depetris, P. J., 2005- Mud and Mudstone: Introduction and overview. Berlin: Springer-Verlag, p.297.
43
Ricou, L. E., 1971- Le croissant ophiolitique pe´ri-arabe une ceinture de nappes mise en place au cre´tace´ supe´ rieur. Rev ge´ograp phys ge´ol dyn, v.13, p.327-350.
44
Ricou, L. E., Broud, J. & Brunn, J. H., 1977- Le Zagros. In Livre à la mémoire de A.F. de Lapparent (1905–1975). Mémoire hors Série de la Société Géologique de France, v.8, p.33–52.
45
Roser, B. P. & Korsch, R. J., 1986- Determination of tectonic setting of sandstone– mudstone suites using SiO2 content and K2O/Na2O ratio. Journal of Geology, v.94, p.635-650.
46
Roser, B. P. & Korsch, R. J., 1988- Provenance signatures of sandstone–mudstone suites determined using discriminant function analysis of major-element data. Chemical Geology, v.67, p.119-139.
47
Sahraeyan, M. & Bahrami, M., 2012- Geochemistry of sandstones from the Aghajari Formation, Folded Zagros Zone, southwestern Iran: Implication for paleoweathering condition, provenance, and rectonic setting. International Journal of Basic and Applied Sciences, v.4, p.390-407.
48
Sherkati, S. & Letouzey, J., 2004- Variation of structural style and basin evolution in the Izeh Zone and Dezful Embayment, Central Zagros, Iran. 6th Middle East Geosciences Conference, GEO 2004. GeoArabia, Abstract, v.9, p.131
49
Stocklin, J., 1968- Structural history and tectonics of Iran: a. American Association of Petroleum Geologists, v.52, p.1229–58.
50
Suttner, L. J. & Dutta P. K., 1986- Alluvial sandstone composition and paleoclimate, Part I: framework mineralogy. Journal of Sedimentary Petrology, v.56, p.329-345.
51
Talebian, M. & Jackson, J., 2004- A reappraisal of earthquake focal mechanisms and active shortening in the Zagros mountains of Iran. Geophysical Journal International, v.156, p.506–26.
52
Taylor, S. R. & McLennan, S., 1985- The Continental Crust: Its Composition and Evolution. Oxford: Blackwell, p.312.
53
Valiani, Z. & Rezaee, P., 2014- Chemical characteristics, provenance determination and genesis conditions of clay deposits of the Kahrizak Formation (Early-Late Pleistocene), east of Tehran, Iran. GSTF International Journal of Geological Sciences, v.1, n.2.
54
Von Eynatten, H., 2003- Petrography and chemistry of sandstone from the Swiss Molasse Basin: An archive of the Oligocene to Miocene evolution of the Central Alps. Sedimentology , 50, p.703-724.
55
ORIGINAL_ARTICLE
شیمی کانی، دما-فشار سنجی و ژنز کلینوپیروکسن های مجموعه دایکهای شمال خاوری مشکین شهر، شمال باختر ایران
منطقه مورد مطالعه در استان اردبیل و شمال شهرستان مشکینشهرواقع شده است.بیش از 200 دایک با ترکیب سنگ شناسی بازالتی، تفریتی، آندزیتی و تراکی آندزیتی به سن ائوسن در این ناحیه رخنمون دارند. کانی های کلینوپیروکسن، پلاژیوکلاز، آنالسیم و گاهی الیوین به صورت درشت بلور در این سنگها حضور دارند. مطالعات شیمی کانی، نوع کلینوپیروکسن ها در سنگهای مورد مطالعه را دیوپسید معرفی مینماید. این پیروکسن ها عدد منیزیم نسبتا بالا یی بین 77/0-99/0 دارند. وجود انواع منطقه بندی نوسانی عادی و معکوس در کلینوپیروکسن ها نشان دهنده نقش و عملکرد گسترده فرایند تفریق در تکامل سنگهای این ناحیه است، غنی شدگی عناصر Ti, Al, Na, K از هسته پیروکسن ها به سمت حاشیه میتواند تاثیر فرایند متاسوماتیزم گوشته ای را در هنگام صعود ماگمای بازیک با ترکیب بازالتی را تقویت نماید. نمودار های تعیین سری ماگمایی و محیط زمین ساختی و همچنین مقایسه ترکیب شیمیایی پیروکسن های مورد مطالعه با پیروکسن های موقعیت های تکتونکی مختلف، نشان می دهد که کلینوپیروکسن های مورد مطالعه با ترکیب آلکالن انطباق خوبی با محیط زمین ساختی کمان ماگمایی از خود نشان میدهند. طبق مطالعات دما- فشار سنجی، فشار تبلور محاسبه شده برای تشکیل کلینوپیروکسن های سنگهای مورد مطالعه بین 7-14 کیلوبار و دمای تبلور بین 1150-1200درجه سانتیگراد محاسبه شده است. عمق تشکیل و تبلور پیروکسن ها در ماگمای سازنده بین 65-55 کیلومتر و به طور متوسط حدود 60 کیلومتر برای سنگهای مورد مطالعه برآورد میشود .
http://www.gsjournal.ir/article_40672_6043cb402b3d4d2127b55f53d95d1db6.pdf
2016-09-01
19
36
10.22071/gsj.2016.40672
ترموبارومتری
مینرال شیمی
کلینوپیروکسن
مشکین شهر
ایران
محمد
فدائیان
1
دانشجوی دکتری، گروه زمینشناسی، دانشکده علوم طبیعی، دانشگاه تبریز، ایران
LEAD_AUTHOR
احمد
جهانگیری
a_jahangiri@tabrizu.ac.ir
2
مربی، گروه زمین شناسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
AUTHOR
محسن
موید
3
استاد، گروه زمینشناسی، دانشکده علوم طبیعی، دانشگاه تبریز، ایران
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
تحلیل هندسی،جنبشی و تعیین پارامترهای استرین براساس رگههای کششی سیگموئیدال در پهنه برشی بوشاد( افیولیت ملانژجنوب بیرجند،خاور ایران)
پهنه برشی بوشاد(BSZ) بادرازایی حدود 45 کیلومتر،پهنای 2/9 کیلومتروروندی تقریبا خاوری-باختری( N90E)در جنوب بیرجند قرار دارد. این پهنه برشی بخش هایی از افیولیت ملانژ دگرگون شده جنوب بیرجند را زیر تاثیر قرار داده است. اولین مرحله دگرریختی بصورت دگرشکلی چند فازی همزمان با دگرگونی در شرایط دگرریختی شکل پذیر، به هنگام بسته شدن ریفت خاور ایران وجایگیری افیولیت ملانژبیرجنداتفاق افتاده است. فازهای دگرریختی D2- D1مربوط به اولین مرحله دگرشکلی می باشد. فاز دگرریختی D3بعد از یک دوره رسوبگذاری و فرسایش در شرایط شکل پذیر-شکنا، همزمان با تشکیل رگههای کششی نردبانی می باشد. گسل های راستالغز، راندگی و چین های مرتبط با گسل در شرایط دگرریختی شکنا وابسته به وقایع زمین ساختی D4، در اثر جدید ترین فاز تنشN055 در منطقه شکل گرفته است. درجه همگرایی این پهنه برشی3/0R=است که نشان از شکل گیری آن در یک دستگاه ترافشاری چپ گرد از نوع همگرای مایل لغز(Slightly oblique-convergent)می باشد.
http://www.gsjournal.ir/article_40679_ec60955ca825c73fddf89df6b737e6d6.pdf
2016-09-01
37
46
10.22071/gsj.2016.40679
زون برشی بوشاد
افیولیت ملانژ بیرجند
پارامترهای استرین
پهنه برشیترافشارشی
زمین درز سیستان
ناصر
نعیمی قصابیان
1
دانشجوی دکتری زمین ساخت، گروه زمین شناسی ، دانشکده علوم ، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران وکارشناس مسئول سازمان زمین شناسی واکتشافات معدنی کشور،اداره کل زمین شناسی مرکز مشهد
LEAD_AUTHOR
محمد مهدی
خطیب
mkhatibm@birgand.ac.ir
2
استاد گروه زمین شناسی ، دانشکده علوم ، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران
AUTHOR
طاهره
قاسمی رزوه
3
دانشجوی دکتری زمین ساخت، گروه زمین شناسی ، دانشکده علوم ، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران
AUTHOR
حمید
نظری
hamidnazari@hotmail.com
4
استادیار گروه زمین ساخت ، پژوهشکده علوم زمین سازمان زمین شناسی کشور
AUTHOR
محمودرضا
هیهات
5
استادیار گروه زمین شناسی ، دانشکده علوم ، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
معماری جنبشی پهنههای آسیب گسلی در جنوب باختر رفسنجان
گسترهی مورد مطالعه در جنوبباختری شهرستان رفسنجان واقع شده است و بخشی از ایران مرکزی میباشد که درآن گسلهای راستالغز واحدهای سنوزوئیک را تحت تاثیر قرار دادهاند. هدف از این مطالعه بررسی دادههای جمعآوری شده از پهنههای آسیب وابسته به سامانههای گسلی ،تحلیل معماری جنبشیِ زیرشاخههای گسلی، تاثیر شکستگیها در جایگیری دایکها و رابطه بین شکستگیهای ردههای متفاوت با عناصر ساختاری از جمله محور چینخوردگیها و نقش میدانهای تنش متفاوت در تحولات ساختاری جنوبباختری شهرستان رفسنجان میباشد. در تحلیل معماری جنبشیِ زیرشاخههای گسلی در مقابل راستای آنها، 5 روند با چیرگی دو سازگار راستالغز راستبُر و معکوس را مشخص شد؛ که دو روند NW-SEو E-W در گسلهای معکوس مشخص شده، به ترتیب زیرشاخه رده اول (1rev) و زیرشاخه رده دوم(2rev) نامگذاری شدند، در حالیکه زیرشاخههای رده اول (1rl)، رده دوم (2rl) و رده سوم(3rl) شناخته شدهِ در گسلهای راستالغز راستبُر، روندهای NW-SE، NNW-SSE وE-W دارند. در تحلیلهای صورت گرفته، همراستایی زیرشاخههای 1revو 1rl آشکار شد و این همراستایی موقعیت پهنهی جابهجایی اصلی(PDZ) را نشان میدهد، که بر موقعیت شکستگیهای از قبل موجود ( مهمترین آنها گسل رفسنجان) منطبق میباشد. آزیموت زیرشاخهها در مدل معماری جنبشی با مدل برش ساده ریدل هماهنگی دارد. در این مقاله با بررسی و تحلیل پهنههای آسیب گسلی مشخص گردید که پهنههای آسیب ارتباطی نقش بسیار موثری در ایجاد فضای خالی و افزایش نفوذپذیری داشته و دایکها اغلب در این فضاهای خالی حاصل از پهنههای آسیب ارتباطی جایگیری نمودهاند.در تحلیل تنش صورت گرفته بر روی گسلهای گستره تبدیل رژیم برشی به برشی- فشاری مشخص گردید که تغییر جهت محور تنش بیشینه از موقعیت E20Nبه N-S از زمان ائوسن تا کواترنری صورت گرفته است. تنش با روند شمالخاور-جنوبباختر با جهتگیری PDZ(شکستگیهای رده اول) سازگار است و از سوی دیگر جهتگیری تنش با روند شمالی- جنوبی؛ تشکیل گسلها و چینها با روند خاوری- باختری، که زیر شاخههای رده سوم شکل میدهند، را توجیه مینماید. زیرشاخههای رده دوم و سوم در گسلهای راستالغز راستبُر و معکوس در اثر تغییر رژیم تنش در گستره شکلگیری نمودهاند ، از این رو تغییر جهت محور بیشینه تنش اصلی میتواند به علت فعال شدن گسلهای از قبل موجود از جمله گسل رفسنجان در گستره باشد.
http://www.gsjournal.ir/article_40687_ce028016368299b8dce0db51e30c642c.pdf
2016-09-01
47
60
10.22071/gsj.2016.40687
پهنهی آسیب گسل
هستهی گسل
شکستگی رده دوم و سوم
فعالیت دوباره
گسل رفسنجان
لیلا
عبادی
1
دانشجوی دکتری تکتونیک، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی
LEAD_AUTHOR
سید احمد
علوی
2
دانشیار گروه زمینشناسی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی
AUTHOR
محمدرضا
قاسمی
mrghassemi@yahoo.com
3
دانشیار پژوهشکده علوم زمین، سازمان زمینشناسی و اکتشافات معدنی کشور
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی منشاء زمینشناسی آلودگی به عنصر بور در چشمه های ایسیسو، شمال ارومیه
چشمههای آبگرم ایسیسو در 70 کیلومتری شمال ارومیه، در شمالیترین بخش زون سنندج-سیرجان قرار گرفتهاند. پی سنگ منطقه را سنگهای دگرگونی پرکامبرین با ترکیب گنایس، شیست و آمفیبولیت تشکیل میدهد که توسط رسوبات جوانتر پوشیده شده است. غلظت بور در چشمههای آبگرم منطقه حداکثر تا mg/l451 است. چشمهها از نوع Na-(SO4)-HCO3 بوده و نسبت Na/Cl در آنها بیش از یک و نسبت 0.37=B/Cl است، که دلالت بر تاثیر فرایندهای خاص زمینشناسی در تشکیل آنها است. تا زمان انجام این تحقیق، مطالعهای در مورد منشاء زمینشناسی بور در منطقه صورت نگرفته است. هدف اصلی این مطالعه تعیین عامل یا عوامل زمینشناسی بوجود آورنده غلظت بالای بور در آب این چشمهها است که موجب بروز مشکلات زیستمحیطی متعددی در منطقه گردیده است. طی این تحقیق مشخص گردید که آبهای جوی نفوذ یافته، در اثر حرارت ناشی از تودههای نفوذی اعماق زمین گرم شده و سپس بههمراه سیالهای ماگمایی به بالا صعود میکنند. این آبها در سطوح بالا در مخازنی با سنگ مخزن دگرگونی، جمع شده و باعث شستشوی فازهای کانیایی حامل بور در آنها گردیده است. آب حاوی بور از طریق شکستگیها به سطح زمین میرسد. در منطقه بخشی از این آب بصورت چشمه آبگرم در سطح زمین جاری میگردد و بخشی نیز از طریق گسلها، آلودگی را به مناطق همجوار انتقال میدهد. این تحقیق نشان داد که در منطقه دو عامل بیشترین تاثیر را بر مقدار بالای بور چشمههای ایسیسو دارد: 1) واکنش متقابل بین سنگ ـ آب در شستشوی فازهای کانیایی ناپایدار حامل بور مثل مسکوویت، تورمالین، بیوتیت و هورنبلند موجود در سنگ های دگرگونی مانند گنیس و میکاشیست و 2) نفوذ زبانههای سیالات ماگمایی حامل بور مرتبط با فعالیتهای آتشفشانی جوان. با توجه بهاینکه درجه حرارت بالا نقش زیادی در مقدار شستشوی بور از سنگهای مسیر دارد، لذا حدس زده میشود که مقدار بالای بور این چشمهها، احتمالا حاکی از وجود پتانسیلهای خوبی از مخازن آب گرم در اعماق زمین و همینطور وجود سنگهای با محتوی بور بالا در مسیر صعود این آبها باشد.
http://www.gsjournal.ir/article_40688_08b843a3c51abda2064fd46a0e518016.pdf
2016-09-01
61
66
10.22071/gsj.2016.40688
منشاء زمینشناسی
بور
چشمههای ایسیسو
فازهای کانیایی
منیژه
اسدپور
1
استادیارگروه زمین شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه ارومیه
LEAD_AUTHOR
اسفندیار
عباس نوین پور
2
استادیارگروه زمین شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه ارومیه
AUTHOR
رامین
نیکروز
3
استادیارگروه زمین شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه ارومیه
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی زمینشناسی و کانیسازی پتانسیل تیتانیم خانیک- غازان، ارومیه، استان آذربایجانغربی
پتانسیل تیتانیم خانیک- غازان در 82 کیلومتری شمال باختری شهر ارومیه در انتهای شمال باختری پهنه سنندج-سیرجان واقع است. این پتانسیل بخشی از توده آذرین نفوذی مافیک- اولترامافیک موسوم به مجموعه غازان است که در در داخل سنگهای رسوبی پالئوزوئیک زیرین نفوذ کرده است. این توده از دو بخش مافیک (با حجم رخنمون اصلی) و اولترامافیک (با حجم رخنمون بسیار جزئی) تشکیل شده است. سنگهای مافیک عموماً گابرویی بوده و شامل گابروهای لایهای متوسط بلور تا درشت بلور و گابروهای تودهای ریزدانه (میکروگابرو) هستند. رخنمونهای بسیار جزئی سنگهای اولترامافیک نیز عمدتاً دارای ترکیب ورلیت تا دونیت میباشند. گابروهای لایهای سنگهای میزبان اصلی کانیسازی اکسیدی آهن- تیتانیم در محدوده مورد مطالعه هستند. کانیهای اصلی سنگهای میزبان شامل کلینوپیروکسنها و پلاژیوکلازها میباشند. کانیهای فرعی را عموماً کانیهای کدر (عموماً اکسیدهای آهن- تیتانیم) و اندکی الیوین و آپاتیت و کانیهای ثانویه را ترمولیت-اکتینولیت، اپیدوت، زوئیزیت، کلریت، آلبیت ثانویه، سریسیت و کلسیت تشکیل دادهاند. دگرسانیهای مهم شامل سوسوریتی شدن، اورالیتی شدن، سریسیتی شدن و کلریتی شدن هستند. کانیهای فلزی کانسنگ را ایلمنیت، مگنتیت، تیتانومگنتیت و به مقدار بسیار جزئی هماتیت و پیروتیت تشکیل میدهند. مجموع فراوانی کانیهای ایلمنیت، تیتانومگنتیت و مگنتیت در مقاطع صیقلی مورد مطالعه بین 5 تا 12 درصد حجمی در تغییر هستند. بافتهای اصلی کانسنگ شامل بافتهای پرکننده فضاهای خالی نوع دانهای و برونرست هستند. بافتهای کروی، مارتیتی و میلونیتی بافتهای فرعی کانسنگ میباشند. همراهی فازهای اکسیدی و سیلیکاته با هم در سنگهای میزبان به دلیل فوگاسیته نسبتاً پایین اکسیژن بوده که اجازه تفکیک کامل مذاب اکسیدی را از مذاب سیلیکاته نداده است. بر اساس بررسیهای ژئوشیمیائی مشخص شده است که ماگمای اولیه روند آلکالن تا ساب آلکالن با تمایل به سمت تولئیتی داشته است. بر اساس نتایج مطالعات سنگنگاری، کانهنگاری و تجزیههای شیمیایی نتیجه گرفته شده است که پتانسیل ایلمنیت- تیتانومگنتیت خانیک- غازان مشابه کانسار قرهآغاج ارومیه بیشترین تشابه را در سطح جهانی با کانسار ایلمنیت- مگنتیت-آپاتیت عیار پایین Kauhajarvi در باختر فنلاند دارد.
http://www.gsjournal.ir/article_40691_a50747ba18195475150637c14ca79f96.pdf
2016-09-01
67
78
10.22071/gsj.2016.40691
کانسنگ تیتانیم
ایلمنیت
تیتانومگنتیت
توده نفوذی لایهای خانیک- غازان
ارومیه
صمد
علیپور
s.alipour@urmia.ac.ir
1
دانشیار، دانشگاه ارومیه، دانشکده علوم، گروه زمینشناسی، ارومیه، ایران
LEAD_AUTHOR
بهناز
حسین زاده
2
دانشآموخته کارشناسی ارشد زمینشناسی اقتصادی، دانشگاه ارومیه، دانشکده علوم، گروه زمینشناسی، ارومیه، ایران
AUTHOR
یوسف
رحیم سوری
3
استادیار، دانشگاه ارومیه، دانشکده علوم، گروه زمینشناسی، ارومیه، ایران
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
منشاء کنگلومراهای آهکی در رمپ کربناته سازند ده-صوفیان از گروه میلا، البرز مرکزی، شمال ایران
نهشته های کربناته عضو 1 و 2 گروه میلا در البرز مرکزی (کامبرین میانی) که در این تحقیق سازند ده صوفیان نامیده می شود در برش های شهمیرزاد، تویه دروار، میلاکوه و ده ملا مورد مطالعه قرار گرفته است. واحد 2 سازند ده-صوفیان در البرز مرکزی از شمال ایران شامل کربنات های دریایی کم عمقی می باشد که بوسیله انواع مختلف کنگلومراهای آهکی توصیف میشود. کنگلومراهای آهکی یکی از تشکیل دهندهای اصلی واحد 2 سازند ده-صوفیان میباشد، اما منشاء آن تا به حال مورد بررسی قرار نگرفته است. کنگلومراهای آهکی دارای یک مجموعه خصوصیات و پارامترهای متغییری دارند که که از کنگلومرای قطعه فراوان تا زمینه فراوان با فلات پبل های پراکنده در زمیه سنگ توصیف می شود. این کنگلومراها عمدتاً الیگومکتیک میباشند و به طور غالب از قطعات گل آهکی در اندازه و شکل های متغییر (هم بعد، بیضوی، دیسکی، تابولار و نامنظم) تشکیل شده است. بر طبق ترکیب، خصوصیات ساختارهای رسوبی همراه و فابریک، کنگلومراهای آهکی در واحد 2 سازند ده-صوفیان شامل دو گروه اصلی می باشد. آنها شامل: 1) کنگلومراهای آهکی درون سازندی حاصل از فرایندهای رسوبی. 2) طبقات کنگلومرایی آهکی کاذب حاصل از فرایندهای دیاژنزی. خصوصیات کلی کنگلومرایی آهکی کاذب سازند ده-صوفیان همچون ترکیب الیگومکتیک از قطعات گل آهکی، فابریک موزاییکی، فابریک جنبی و نامنظم، فابریک تدریجی و متغییر، تغییرات تدریجی با رخساره های مجاور و زیرین و عدم ساختارهای رسوبی همراه، موجب میشود که کنگلومرایی آهکی کاذب را به تغییر شکل رسوب در طول فرایندهای دیاژنتیکی اولیه تحت شرایط تدفین کم عمق نسبت داد. این خصوصیات متمایز از کنگلومراهای آهکی درون سازندی حاصل از فرایندهای رسوبی میباشد. کنگلومراهای آهکی درون سازندی بوسیله وجود ساختارهای رسوبی اولیه، همانند دانه بندی تدریجی نرمال تا معکوس، چینه بندی داخلی، چینه بندی مورب هوموکی و وجود قاعده شارپ و فرسایشی مشخص میشوند. کنگلومرای دیاژنتیکی در واحد آهکهای نواری حاصل از تغییر شکل نرم آهکهای نواری در طول فرایند دیاژنز اولیه است. در مقابل در کنگلومراهای رسوبی وجود شواهدی از ابعاد، ضخامت، اندازه قطعات، طبقات غنی از قطعه، نوع ماتریکس و تمایل به تشکیل واحدهای برهمافزاینده با سطوح فرسایشی مختلف در بین آنها حاکی از تاثیر شرایط پرانرژی و فرسایش مداوم در بخش بالایی موجسار هوای طوفانی بر روی خردشدن مواد آهکی و تشکیل کنگلومرای رسوبی است.
http://www.gsjournal.ir/article_40693_f7cc0df08d6e1c3185f82c0e962ce658.pdf
2016-09-01
79
90
10.22071/gsj.2016.40693
سازند ده-صوفیان
کنگلومرا
کنگلومرای کاذب
رسوبی
دیاژنزی
منشاء
ئارام
بایت گل
1
دانشگاه تحصیلات تکمیلی علوم پایه-زنجان
LEAD_AUTHOR
رضا
موسوی حرمی
2
گروه زمین شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه فردوسی مشهد
AUTHOR
اسدا...
محبوبی
3
گروه زمین شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه فردوسی مشهد
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
دگرریختی و چینخوردگی فابریکهای میلونیتی پهنه برشی شکلپذیر نوغان جنوبباختر گلپایگان، پهنه سنندج- سیرجان
در سنگهای دگرگون شده جنوبباختر گلپایگان، پهنه برشی شکلپذیر نوغان با روند شمالباختر- جنوبخاور گسترش دارد. در این پهنه برشی، انواعی از شیستهای پلیتی و پسامیتی به همراه کربنات و سنگهای آذرین، به مجموعهای از سنگهای میلونیتی و الترامیلونیتی تبدیل شدهاند. ساختارهای موجود در سنگهای دگرگون شده پیرامون پهنه برشی نوغان، وجود سه نسل برگوارگی را روشن میسازد. در این پهنه برشی، موازی بودن برگوارگی میلونیتی با برگوارگیهای فراگیر نسل دوم سنگهای دگرگون شده پیرامون، پیشنهاد میدهد که برگوارگی میلونیتی همزمان با دگرشکلی مرحله دوم توسعه پیدا کرده و با برگوارگی فراگیر نسل دوم همزاد بوده است. برداشتهای ساختاری، وجود یک طاقریخت را در قلمرو این پهنه برشی پیشنهاد میکند به طوری که هندسه و سازوکار جنبشی آن در یال شمالخاوری و یال جنوبباختری عکس همدیگر میباشند. برگوارگیهای میلونیتی در یال شمالخاوری دارای شیب متوسط تا زیاد به سوی شمالخاور هستند ولی در یال جنوبباختری دارای شیب متوسط به سمت جنوبباختر میشوند. خطوارگیهای کششی در یال شمالخاوری، دارای میل کم تا متوسط به سمت خاور- جنوبخاورند و در یال جنوبباختری میل آنها به سمت باختر- شمالباختر است. مطالعه میکروسکوپی نمونههای جهتدار از سنگهای این پهنه برشی روشن ساخت که در موقعیت ساختاری کنونی، نوع سازوکار جنبشی پهنه برشی در یال شمالخاوری، راستالغز راستبر با مولفه نرمال و در یال جنوبباختری، راستالغز چپبر با مولفه معکوس است. این شواهد هندسی و جنبشی پیشنهاد میکند که پهنه برشی در هنگام تشکیل، سازوکار جنبشی راستالغز راستبر با مولفه نرمال داشته که در دگرشکلی بعدی، چین خورده و طاقریختی با راستای شمالباختر جنوبخاور ساخته است.
http://www.gsjournal.ir/article_40694_92a8cfd09bd9f111f6c3a801e504483b.pdf
2016-09-01
91
98
10.22071/gsj.2016.40694
دگرریختی
پهنه برشی چین خورده
طاقریخت
گلپایگان
نوغان
سنندج- سیرجان
محمد
محجل
1
گروه تکتونیک دانشگاه تربیت مدرس
LEAD_AUTHOR
سیما
هوشمند معنوی
2
پژوهشکده سازمان زمینشناسی کشور
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
ارزیابی فرسایشپذیری نهشتههای دلتای سـفیدرود بر اسـاس شـاخصهای زمینشناسی مهندسی
در این تحقیق فرسایشپذیری انواع نهشتههای مختلف دلتای سفیدرود بر اساس شاخصهای مهم و تاثیرگذار زمینشناسی مهندسی، مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفته است. برای این منظور، ابتدا محدوده مورد مطالعه از دیدگاه زمینشناسی و رسوبشناسی مورد بررسی قرار گرفته و نهشتههای مختلف موجود در این محدوده تفکیک شده است. سپس بر اساس دادههای ژئوتکنیک موجود و نتایج بررسیهای صحرایی و انجام آزمون نفوذ مخروط دینامیکی (DCP) در 32 محل، ویژگیهای زمینشناسی مهندسی این نهشتهها تعیین شده است. در نهایت فرسایشپذیری نهشتهها بر اساس شاخصهای بافت و مقاومت برشی با روشی ساده و در عین حال مناسب و دقیق مورد ارزیابی قرار گرفته است.
نتایج تحقیق نشان میدهد فرسایشپذیری نهشتهها با شرایط رسوبشناسی آنها ارتباط مستقیمی دارد و میتوان فرسایشپذیری آنها را بر اساس تاریخچه زمینشناسی نهشتهها تجزیه و تحلیل نمود. همچنین بر اساس نتایج به دست آمده نهشتههای خاکریزهای طبیعی دارای بیشترین فرسایشپذیری و نهشتههای دلتایی قدیمی دارای کمترین فرسایشپذیری در محدوده دلتای سفیدرود میباشند. نتایج این تحقیق، نقش موثری در توسعه پایدار منطقه خواهد داشت.
http://www.gsjournal.ir/article_40722_ee1bd8dad5bc2952c2cd10f0f09ea0c6.pdf
2016-09-01
99
108
10.22071/gsj.2016.40722
فرسایشپذیری
نهشتههای دلتایی
بافت
مقاومت برشی
دلتای سفیدرود
مرتضی
هاشمی
1
استادیار ، دانشگاه اصفهان، گروه زمینشناسی، دانشکده علوم، اصفهان، ایران
LEAD_AUTHOR
رسول
اجل لوئیان
2
استاد، دانشگاه اصفهان، گروه زمینشناسی، دانشکده علوم، اصفهان، ایران
AUTHOR
محمدرضا
نیکودل
3
دانشیار، دانشگاه تربیت مدرس، گروه زمینشناسی مهندسی، دانشکده علوم، تهران، ایران
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
ژئوشیمی و سنسنجی اورانیم- سرب سنگهای گرانیتوئیدی شمال سامان
سنگهای گرانیتوئیدی دگرشکلشده در شمال سامان معرف بخشی از فعالیتهای ماگمایی زون سنندج- سیرجان در مزوزوئیک میباشند. این گرانیتوئیدها بهصورت تودههای مجزا به درون سنگهای دگرگونی با سن پروتولیت پالئوزوئیک و مزوزوئیک نفوذ کردهاند و خود نیز در اثر حوادث زمینساختی بعدی متحمل دگرشکلی شدهاند. سنسنجی به روش اورانیم- سرب بر روی بلورهای زیرکن استخراج شده از این سنگها بیانگر سن 4 ± 182 میلیون سال و تشکیل آنها در اشکوب توآرسین از ژوراسیک زیرین است. خصوصیات ژئوشیمی عناصر اصلی و کمیاب بیانگر وابستگی این تودههای گرانیتوئیدی به فعالیت ماگمایی مناطق فرورانش در حواشی فعال قارهای است. ظهور تودههای گرانیتوئیدی متعدد در زون سنندج- سیرجان با سن ژوراسیک بیانگر اهمیت این زمان در فعالیتهای ماگمایی زون سنندج- سیرجان است.
http://www.gsjournal.ir/article_40723_6a68dd12747caea14ca168fef8dfdc63.pdf
2016-09-01
109
120
10.22071/gsj.2016.40723
زون سنندج- سیرجان
سامان
گرانیتوئید
سن سنجی اورانیم- سرب
ژئوشیمی
ژوراسیک
بهناز
حسینی
be.hosseini@pnu.ac.ir
1
استادیار، گروه زمینشناسی، دانشگاه پیام نور
LEAD_AUTHOR
احمدرضا
احمدی
2
استادیار، گروه زمینشناسی، دانشگاه پیام نور
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی روشهای ارزیابی کانیها و عناصر استراتژیک و حیاتی، با نگاهی ویژه به ژئواکونومی فلوراسپار در ایران
تا پیش از جنگ سرد، تامین مواد استراتژیک و مطالعات مربوط به آنها، بیشتر تحت تاثیر رقابت نظامی میان شرق و غرب قابل بررسی و ارزیابی بود که نمونه جامع آن، فاکتورهای ریسک ژئوپلیتیکی اندرسون برای پیمان آتلانتیک شمالی یا ناتو بوده است؛ اما پس از جنگ سرد و فروریختن دیوار برلین میلادی و توسعه اقتصادی چین، کشورهای غربی بیشازپیش دچار نگرانی و آسیبپذیری از سوی تامینکنندگان مواد معدنی گردیدند. دلیل اصلی این مهم، تحولات و چرخش از ژئوپلیتیک و ژئواستراتژی به ژئواکونومی و اولویت اقتصاد نسبت به نظامیگری میباشد. لذا روشهای ارزیابی بعد از جنگ سرد، بیشتر مبتنی برتقابل شمال و جنوب و تامین امنیت یا حفظ قدرت اقتصادی و تهیه کالاهای مورد نیاز جامعه و حفاظت از محیط زیست است. روشهای جدید با تحقیقات شورای ملی پژوهش ایالات متحده آمریکا و با ابداع ماتریس حیاتی در دو بعد خطر تامین و اهمیت اقتصادی شروع گردید که سایر روشهای بعدی تا مطالعات گرایدل، از اصول آن پیروی میکنند. از میان این مطالعات، بررسیهای سازمان زمینشناسی و وزارت دفاع ایالات متحده و اتحادیه اروپا وصنایع کشور آلمان، نشان میدهد، فلوراسپار بهعنوان یک کانی حیاتی و استراتژیک در جهان، دارای اهمیت اقتصادی بهدلیل کاربرد آن در تولید فولاد، آلومینیم، هیدروفلوروکربنها، تفلونها و انرژیهای نو میباشد. با بررسی میزان تولید فلوراسپار کشورهای جهان طی پانزده سال گذشته، اگرچه ایران با یک درصد تولید رتبه دهم را کسب نموده است، اما همچنان یکی از واردکنندگان اصلی کالاهای واسطهای ساخته شده از این کانی در میان کشورهای منطقه و همسایه میباشد. بنابراین درگام نخست، سرمایهگذاری جهت اکتشاف سیستماتیک و ریشهای منابع فلوراسپار در کشور و بهویژه در منطقه البرز مرکزی، با هدف افزایش میزان ذخایر و تامین مواد اولیه مورد نیاز صنعت آلومینیم کشور، بسیار ضروری بهنظر میرسد؛ صنعتی که رقبای جنوبی ایران، بهعلت ارزان بودن انرژی در این منطقه، با سرمایهگذاری در آن بهطور جدی فعال گردیدهاند.
http://www.gsjournal.ir/article_40724_fe5526949b95c655cd941292bcae53b6.pdf
2016-09-01
121
130
10.22071/gsj.2016.40724
ژئواکونومی
کانیها و عناصر استراتژیک و حیاتی
خطر عرضه
اهمیت اقتصادی
فلوراسپار
سید مسعود
مسعودی
1
دانشجوی دکتری،گروه جغرافیای سیاسی،دانشگاه بینالمللی امام رضا (ع) مشهد، ایران
LEAD_AUTHOR
عزتالله
عزتی
2
دانشیار، رئیس گروه جغرافیای سیاسی، دانشگاه بینالمللی امام رضا (ع) مشهد، ایران
AUTHOR
نعمتالله
رشیدنژاد
rashid@modares.ac.ir
3
دانشیار، رئیس گروه پترولوژی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
بقایای میکروسکوپی ماهیان دونین پسین-کربنیفر پیشین کرمان
مطالعه نهشتههای دونین پسین-کربنیفر پیشین در کرمان منجر به شناسایی بیش از چهارده تاکسا از قطعات میکروسکوپی ماهیهای غضروفی Chondrichthyes)) در این منطقه گردید. فراوانی قطعات بهخصوص در نهشتههای فامنین قابل توجه بود. فراوانی قابل توجه protacrodonts و phoebodonts خاص فلات قاره کمعمق نسبت به انواع عمیقزی، بیانگر عمق کم محیط رسوبی در زمان فامنین میباشد. مجموعه کندریکتینهای فامنین برش هوتک با زیای موجود در برش چاهریسه اصفهان قابل مقایسه میباشند که حاکی از شرایط یکسان محیطی در زمان فامنین در حوضه ایران مرکزی است. حضور گونه Deihim mansureae در لایههای duplicata Zone نشان میدهد که گستره سنی این گونه تا تورنزین پیشین ادامه مییابد.
http://www.gsjournal.ir/article_40725_f4fb70e2f55313d029e346fc8f3da9cf.pdf
2016-09-01
131
142
10.22071/gsj.2016.40725
دونین پسین
کربنیفر پیشین
کرمان
ماهیان غضروفی
رخساره زیستی
طیبه
احمدی
1
استادیار، گروه زمینشناسی، دانشگاه پیام نور، ایران
LEAD_AUTHOR
واچیک
هایراپطیان
vachik@khuisf.ac.ir
2
استادیار، گروه زمینشناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان، اصفهان، ایران
AUTHOR
حسین
غلامعلیان
hossein_gholamalian@yahoo.com
3
استادیار، گروه زمینشناسی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه هرمزگان، بندرعباس، ایران
AUTHOR
محمدرضا
وزیری
4
دانشیار، گروه زمینشناسی، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران
AUTHOR
محمد
داستانپور
5
استاد، گروه زمینشناسی، موسسه آموزش عالی غیر انتفاعی کرمان، کرمان، ایران
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
چینهنگاری سکانسی نهشتههای کربونیفر در تاقدیس آینه ورزان-دلیچای، خاور تهران، البرز مرکزی
سازند مبارک به سن کربونیفر پیشین در دو برش آرو و سیدآباد واقع در یال جنوبی تاقدیس آیینه ورزان- دلیچای در خاور تهران مورد بررسی قرار گرفته است. این بررسی با هدف تعیین ریزرخسارهها، تفسیر محیطهای رسوبی و چینه نگاری سکانسی سازند مبارک صورت گرفته است. در برش آرو و سیدآباد این سازند به ترتیب با ستبرای 133 متر و 65 متر شامل سنگآهک با میان لایههای شیل و مارن بوده و بر اساس ویژگیهای سنگچینهای به چند واحد سنگی تقسیم شده است. در این برشها سازند مبارک با یک ناپیوستگی فرسایشی بر روی سازند جیرود قرار گرفته و به صورت ناپیوسته و همشیب توسط سازند دورود پوشیده شده است. بر اساس یافتههای رسوبی و مطالعات سنگنگاری، 10 رخساره مربوط به چهار کمربند رخسارهای ساحلی/ جزرومدی، تالاب، سد/ برجستگیهای ماسهای و دریای باز شناسایی شده است. این رخسارهها در یک پلتفرم کربناته از نوع رمپ همشیب نهشته شدهاند. تغییرات عمودی رخسارهها نشان دهنده وجود دو سکانس رسوبی در این نهشتهها است.
http://www.gsjournal.ir/article_40726_e17e2dbc7224c95f62e009db5c8ccc7c.pdf
2016-09-01
143
154
10.22071/gsj.2016.40726
سازند مبارک
تاقدیس آیینه ورزان-دلیچای
کربونیفر
چینه نگاری سکانسی
البرز مرکزی
نادر
کهنسال قدیم وند
nkohansal@yahoo.com
1
استادیار، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران شمال، دانشکده علوم پایه، گروه زمینشناسی، تهران، ایران
LEAD_AUTHOR
شیما
قلی پوری
2
دانشجوی دکتری زمینشناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران شمال، دانشکده علوم پایه، گروه زمینشناسی، تهران، ایران
AUTHOR
محمودرضا
مجیدیفرد
3
استادیار، پژوهشکده سازمان زمینشناسی کشور، تهران، ایران
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
مطالعه کانسار فلوریت قهرآباد بر اساس دادههای عناصر خاکی کمیاب، جنوب خاور سقز، استان کردستان
کانسار فلوریت قهرآباد در Km58 جنوب خاور شهرستان سقز، در استان کردستان واقع شده است. این کانسار(فلوریت) به شکل عدسی های پراکنده، رگهای و رگچهای در سنگهای کربناتی با سن تریاس واقع شده است. سه نوع فلوریت بنفش، سبز و بی رنگ در این کانسار قابل تشخیص است و کانیهای باطله شامل: کوارتز، دولومیت، کلسیت و باریت میباشد. میزان عناصر خاکی کمیاب در فلوریت موجود در این کانسار بین 18/20 تا 38/48 ppm میباشد. میزان بیشتر LREEها در فلوریتهای بنفش و بی رنگ، نسبت به فلوریتهای سبز رنگ نشانگر این است که آنها در مراحل اولیه کانیسازی شکل گرفتهاند. محاسبه آنومالی Eu نشانگر این است که فلوریتها در شرایط قلیایی تا خنثی و تا حدی اکسیدی شکل گرفتهاند. نهایتا با استفاده از مطالعات ژئوشیمی عناصر خاکی کمیاب میتوان نتیجه گرفت که ذخیره فلوریت قهرآباد محصول فعالیت هیدروترمال (اپیترمال) بوده و سیالات کانیساز دارای منشا ماگمائی یا آب فسیل موجود در حوضه رسوبی هستند که با وجود فعالیتهای آذرین میتوان این مسئله را توجیه کرد.
http://www.gsjournal.ir/article_40727_b029cda4dc19a3b2cb3e0ecc9171d070.pdf
2016-09-01
155
164
10.22071/gsj.2016.40727
قهرآباد
ذخیره فلوریت
سیالات درگیر
سقز
کردستان
مهرداد
براتی
1
عضوهیئت علمی دانشگاه بوعلی سینا- همدان
LEAD_AUTHOR
افشین
اکبرپور
2
(عضوهیئت علمی پژوهشکده علوم زمین سازمان زمینشناسی واکتشافات معدنی کشور)
AUTHOR
ابراهیم
طالع افضل
3
عضوهیئت علمی دانشگاه بوعلی سینا- همدان
AUTHOR
بابک
طلایی
4
دانشجوی دکتری زمینشناسی اقتصادی دانشگاه شیراز
AUTHOR
مسعود
مصلحی
5
شرکت مهندسین مشاور پارسی کان کاو
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
تاثیر دیاژنز بر کیفیت مخزنی سازند داریان در میدان پارس جنوبی
سازند داریان یکی از مخازن نفتی میدان پارس جنوبی است. این سازند در چاه های SPO-1 ، SPO-2 و SPO-3 از این میدان مورد مطالعه قرار گرفته است. ضخامت سازند داریان در چاه های مذکور بترتیب 109، 113 و 114 متر است. بر اساس مطالعات انجام شده بر روی مقاطع نازک میکروسکپی حاصل از سه حلقه چاه فوق، تعداد نه رخساره کربناته و یک رخساره آواری مشخص گردید که در چهار مجموعه رخساره ای شامل مجموعه رخساره ای جزر و مدی (مادستون)، لاگون (مادستون- وکستون بایوکلستی، وکستون- پکستون پلوئیدی بایوکلستی، پکستون- گرینستون پلوئیدی بایوکلستی، باندستون جلبکی)، رمپ میانی (وکستون- پکستون نرم تن دار اکینوئیدی، وکستون- پکستون اربیتولین دار، فریمستون، فلوتستون) و رمپ بیرونی ( شیل) قرار می گیرند. مطالعه رخساره ها نشان داد که این سازند در یک رمپ هموکلینال رسوبگذاری شده است. سازند مزبور چهار مرحله دیاژنتیکی دریایی، متئوریکی، تدفینی و بالاآمدگی را سپری نموده است. مهمترین فرآیندهای دیاژنتیکی شناسایی شده شامل میکرایتی شدن، آشفتگی زیستی، ژئوپتال، فشردگی فیزیکی و شیمیایی، سیمانی شدن، نئومورفیسم، جانشینی، انحلال و شکستگی و پر شدگی می باشد. در بین فرآیندهای دیاژنتیکی، انحلال و شکستگی عمده ترین فرآیندهای افزایش دهنده کیفیت مخزنی می باشند. در مقابل، فشردگی فیزیکی و بخصوص سیمانی شدن، فرآیندهای مهم کاهش دهنده کیفیت مخزنی هستند. فرآیند انحلال با ایجاد تخلخل های ثانویه حفره ای و قالبی تاثیری مهم در افزایش میزان تخلخل در این سازند داشته است. اغلب پدیده های حاصل از انحلال در طی دیاژنز متئوریکی و به میزان کمتر طی دیاژنز تدفینی صورت گرفته است. انحلال در برخی از موارد، با توسعه تخلخل های حفره ای موجب اتصال آنها به یکدیگر شده و گاهی نیز در توسعه و گسترش مسیر شکستگی ها و استیلولیت ها و از بین رفتن سیمانهای قبلی نقش داشته است که در نتیجه باعث افزایش تراوایی و کیفیت مخزنی در بخش هایی از داریان بالایی و پایینی شده است. همچنین شکستگی ها، از دیگر فرآیندهای مهم دیاژنتیکی، در برخی از موارد با اتصال حفرات انحلالی به یکدیگر، نقش موثری در افزایش تراوایی و کیفیت مخزنی بخش های بالایی و پایینی سازند داریان داشته است.
http://www.gsjournal.ir/article_40729_847bc96d3695308b635c71b5b1a17eaf.pdf
2016-09-01
165
178
10.22071/gsj.2016.40729
سازند داریان
میدان پارس جنوبی
دیاژنز
کیفیت مخزنی
میدان نفتی
محمدرضا
رحمانی
1
دانشجوی دکتری، گروه زمین شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه آزاد اسلامی- واحد علوم و تحقیقات تهران، تهران، ایران
AUTHOR
رضا
موسوی حرمی
2
استاد گروه زمین شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
LEAD_AUTHOR
مهران
آرین
3
دانشیارگروه زمین شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه آزاد اسلامی- واحد علوم و تحقیقات تهران، تهران، ایران
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی زمینشناسی، سنگشناسی و پتروژنز سنگهای آذرین محدوده معدنی- اکتشافی ماهور، باختر دهسلم، با نگرشی بر جایگاه تکتونوماگمایی لوت
محدوده مورد مطالعه در مرکز ناحیه لوت و جنوبیترین بخش نوار آتشفشانی- نفوذی ائوسن-الیگوسن لوت قرار گرفته است.سنگهای آذرین اصلی رخنمون یافته در این محدوده شامل واحدهای وسیع و ستبر آتشفشانی (آندزیت بازالتی، آندزیت، تراکیآندزیت) و آتشفشانی- نیمه آتشفشانی (داسیت - ریوداسیت) با توفهای وابسته به سن ائوسن میانی و ائوسن- الیگوسن است که استوک و دایکهای میکرودیوریتی با ترکیبی از گابرودیوریت تا کوارتزدیوریت به سن الیگوسن در آنها نفوذ کردهاند. بافت چیره در این سنگهاپورفیریتیک و شامل کانیهای اصلی پلاژیوکلاز،کلینوپیروکسن، هورنبلند، فلدسپار پتاسیم، کوارتز وکمی بیوتیت وکانیهایفرعیآپاتیت، زیرکن، روتیل و کانیهای کدراست. این سنگهابا سرشت بیشتر کالکآلکالن پتاسیم بالا تا شوشونیتی، از نوع I و متاآلومینوس هستند و با غنیشدگی LILE و LREE و همچنین Th نسبت به HFSE، تهیشدگی از Nb، Tiو Taو تهیشدگی کم در HREE و Y مشخص میشوند که این ویژگیها افزون بر موقعیت زمینساختی حاشیه فعال قارهای، در همهسنگهای کالکآلکالن پسبرخوردی نیز دیده میشوند. با وجود مقادیر پایینNb/La، Nb/U و Ce/Pb، مقدار Sm/Yb (1/2-6/1) نشانگر آلایش کم ماگما با پوسته به نسبت نازک بوده که در توافق با ستبرای کم پوسته در این منطقه (km 38-36) است. بر پایه ژئوشیمی عناصر کمیاب و REE، عامل اصلی فعالیت ماگمایی در ماهور ذوب بخشی گوشته سنگکرهای متاسوماتیسم شده (شبیهE-MORB) با ترکیب اسپینل-لرزولیت دارای کمی گارنت و با حضور فلوگوپیت است که بر پایه مجموعه درشتبلورها، الگوی REE با بیهنجاری منفی Eu (9/0- 63/0Eu/Eu*=) و همچنین کالیبراسیون La/Yb نسبت به ستبرای پوسته، تحت تبلور به نسبت خشک در اتاقک ماگمایی کمژرفا (Km40>) بوده است. بافتهای غیرتعادلی، الگوی چندعنصری و REE و بررسی مقدار Yو K2O/Na2O در سنگهای آذرین ماهور نشان میدهد که افزون بر تفریق، آلایش و آمیختگی با ماگمای اسیدی پوسته زیرین آمفیبولیتی به علت گرمای ماگمای گوشتهای و همچنین فرایند AFC در تکامل ماگما نقش مهمی داشتهاند. نمودار La در برابرLa/Sm ذوب بخشی و مقادیر3/13-10=Nb/Ta نقش پوسته زیرین را در تکامل ماگما نشان میدهد. حضور هورنبلند بیش از بیوتیت، منشأ گوشته- پوسته، مقدار Ce، Ba، Rb، Sr و Rb/Zr، نمودارهای تعیین موقعیت زمینساختی و شواهد زمینشناسی ناحیهای از جمله سن بسته شدن اقیانوس نوتتیس، نائین- بافت و سیستان و قطع آمیزههای افیولیتی توسط گدازههای ائوسن در اطراف بیرجند، بیانگر تشکیل فعالیت ماگماییترشیریمحدوده ماهور و همچنین لوت در موقعیت زمینساختی پس از برخورد است. ماهیت کالکآلکالن و اثر ژئوشیمیایی فرورانش در این سنگهابه منشأ گوشته متاسوماتیزه به ارث رسیده از فرورانش کمشیب صفحه عربیبه زیر صفحه ایران مرکزی در مزوزوییک (فرورانشپوسته اقیانوسی نوتتیس) مربوط است. سازوکار احتمالی برای این فعالیت ماگمایی، کنارهگیری صفحه فرورانش یافته و فرونشست کششی پس از کوهزایی است که فعالیت گسلهای امتدادلغز و برشی نهبندان و نایبند و همچنین ستبرای پوسته در چگونگی جایگیری آن نقش مهمی داشته است. دگرسانی گرمابیسنگهای آذرین را تحت تأثیر قرار داده و کانهزایی روی و مس بهصورت رگهای، رگچهای و پرکننده فضای بین برشی در پهنه خردشده گسلی و بیشتر در واحد داسیت- ریوداسیتی صورت گرفته است.
http://www.gsjournal.ir/article_40733_99149ed6c003115c1aef8a5de17d6cae.pdf
2016-09-01
179
198
10.22071/gsj.2016.40733
داسیت-ریوداسیت
عناصر کمیاب و REE
اسپینل لرزولیت
پس از برخورد
ماهور
لوت
سیمیندخت
یونسی
1
دانشجوی دکترا، گروه علوم زمین، دانشکده علوم طبیعی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران
LEAD_AUTHOR
محمدرضا
حسینزاده
mr-hosseinzadeh@tabrizu.ac.ir
2
دانشیار، گروه علوم زمین،دانشکده علوم طبیعی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران
AUTHOR
محسن
مؤید
moayyed@tabrizu.ac.ir
3
استاد، گروه علوم زمین، دانشکده علوم طبیعی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران
AUTHOR
عباس
مقصودی
a.maghsoudi@aut.ac.ir
4
استادیار، دانشکده مهندسی معدن و متالورژی، دانشگاه صنعتی امیرکبیر، تهران، ایران
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
زیست چینه نگاری سازندهای سرچشمه و سنگانه در برش قلعه زو (شمال غرب شیروان) بر اساس نانوفسیل های آهکی
این مطالعه به بررسی توالی رسوبات کرتاسه زیرین شامل سازندهای سرچشمه و سنگانه در برش قلعه زو، از نقطه نظر نانوفسیل های آهکی می پردازد. ضخامت این دو سازند در برش مورد مطالعه، در مجموع 1351 متر می باشد. بر اساس مطالعات انجام شده، 60 گونه از 33 جنس متعلق به 15خانواده، در این برش شناسایی گردید. بر اساس نانوفسیل های آهکی شاخص، حضور قسمت فوقانی زون NC6، زون NC7A، NC7(B&C) و NC8 (A&B) (معادل با قسمت فوقانی زیست زون CC7a، زونCC7b و زون CC8) در سازندهای سرچشمه و سنگانه این برش، محرز شده است. با توجه به نانوفسیل های موجود در این برش، سن آپسین پیشین تا اوائل آپسین پسین برای سازند سرچشمه و آپسین پسین تا آلبین پیشین برای سازند سنگانه پیشنهاد می شود.
http://www.gsjournal.ir/article_40738_7f5c88b4ca1ff3e00b7fb54f1e7285b3.pdf
2016-09-01
199
208
10.22071/gsj.2016.40738
نانوفسیل های آهکی
زیست چینه نگاری
حوضه رسوبی کپه داغ
سازند سرچشمه
سازند سنگانه
قلعه زو
اعظم
غلامی فرد
1
دانشجوی دکتری چینه شناسی و فسیل شناسی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهیدبهشتی، تهران، ایران
LEAD_AUTHOR
انوشیروان
لطفعلی کنی
2
دانشیار، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهیدبهشتی، تهران، ایران
AUTHOR
اعظم
ماهانی پور
3
استادیار، دانشکده علوم، گروه زمین شناسی، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
ژئوشیمی، پتروژنزو محیط زمینساختی جریانهای گدازهایمافیک ائوسن سرچشمه، جنوب باختر رفسنجان
جریانهای گدازهای مافیک ائوسن سرچشمه، در جنوب باختر ناحیه رفسنجان و در بخش جنوبی کمربند ماگمایی ارومیه- دختر رخنمون دارد. این سنگها دارای ترکیب بازالت، آندزیت بازالتیو آندزیتهستند و درشتبلورهای کلینوپیروکسن + پلاژیوکلاز ± الیوین± هورنبلند دارند. ویژگیهای ژئوشیمیایی جریانهای گدازهای مافیک سرچشمه مشخص میکند که این گدازهها ماهیت کالکآلکالن دارند و در یک محیط زمینساختی حاشیه فعال قارهای شکل گرفتهاند. مقادیر پایین MgO،Cr و Ni در گدازههای بازالتی ائوسن سرچشمه نشانگر نقش تحول در ماگمای مادر آنهاست. الگوهای چندعنصره بهنجار شده باMORBاین جریانهای گدازهای، غنیشدگی از عناصر LILEمانندSr،Rb،Baو K و تهیشدگی از عناصر HFSEمانندNb،Ta وTi را نشان میدهند. الگوی عناصر خاکی کمیاب بهنجار شده باکندریت در این سنگها نیز غنیشدگی به نسبت ضعیفی از عناصر LREE با نسبت (La/Yb)n < 3 برای همه نمونههای سنگی نمایان میکند. ویژگیهای ژئوشیمیایی همچون نسبت n
http://www.gsjournal.ir/article_42264_13febbf2d822c090fdfc146cae09bc5c.pdf
2016-09-01
209
220
10.22071/gsj.2016.42264
سرچشمه
ائوسن
بازالت
آندزیت
کالکآلکالن
حاشیه فعال قاره
سید ضیا
حسینی
1
استادیار،گروه زمینشناسی،دانشگاه پیام نور، ایران
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی ویژگیهای ژئوشیمیایی سازند سروک در بلوک D حوضه خلیجفارس
سازند سروک (با سن کرتاسه) یکی از مهمترین مخازن نفتی در جنوب ایران بوده و حجم قابل توجهی از تولید نفت در حوضه خلیجفارس به این سازند نسبت داده میشود. در طرح مطالعاتی حاضر به منظور ارزیابی توان هیدروکربنزایی این سازند، بررسی روی مغزهها، خردههای حفاری و نمونههای نفتی تهیه شده از چاههای میادین واقع در بلوک D خلیجفارس در گستره بخش ایرانی انجام شد. تطابق یعنی مقایسه ژئوشیمیایی بین هیدروکربن ها، یا هیدروکربن ها با سنگ منشأو تعیین چگونگی ارتباط ژنتیکی بین آنها که برای این منظور از ابزارها و پارامترهایی مانند بیومارکرها و ایزوتوپ استفاده میشود. نتایج حاصل از آنالیزهای ژئوشیمیایی شامل آنالیزهای مقدماتی (پیرولیز راک اول(، استخراج و تفکیک بیتومن، آزمایشات تکمیلی (کروماتوگرافی گازی) و کروماتوگرافی گازی-طیفسنجی جرمی و بررسیهای ایزوتوپی، بر روی نمونهها بیان میدارد که کروژن نمونههای بررسی شده مخلوطی از انواع II و III بوده و نشان میدهد که مواد آلی تولید کننده هیدروکربن از محیطی دریایی همراه با اندکی ورودی از خشکی تولید شدهاند. هیدروکربن های موجود در سازند سروک از یک سنگ منشأ با جنس کلاستیک-کمی کربناته تولید و در شرایطی احیایی-نیمه احیایی راسب شدهاند. کروماتوگرامهای برشهای اشباع نمونهها نشان از عدم وجود پدیده تخریبزیستی نمونههای تحت مطالعه دارد. نمونههای نفتی و میانلایهای شیلی-آهکی سازند سروک پتانسیلی هیدروکربنی متوسط تا خوب را نشان میدهند. مجموعه نمونههای تحت بررسی، از نظر درجه بلوغ، در شروع پنجره نفت زایی (اواخر دیاژنز-اوایل کاتاژنز) قرار گرفتهاند. همچنین هیدروکربن ها خصوصیات پارافینیک-نفتنیک، را نشان میدهند. به نظر میرسد که لایههای شیلی-آهکی موجود در بخشهایی از سازند سروک (بخش احمدی) در بلوک D خلیج فارس، سبب تولید هیدروکربن های موجود در مخزن سروک شده است.
http://www.gsjournal.ir/article_40743_e4a849867ef7dda2b683bab5809343f9.pdf
2016-09-01
221
234
10.22071/gsj.2016.40743
سازند سروک
حوضه خلیجفارس
سنگ منشا
محتویات مخزنی و خصوصیات ژئوشیمیایی
نیلوفر
محمدی اکبری
1
دانشگاه آزاد اسلامی- واحد علوم تحقیقات
AUTHOR
محمدرضا
کمالی
kamalimr@ripi.ir
2
پژوهشگاه صنعت نفت
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
ژئوشیمی تودههای نفوذی، پترولوژی اسکارن، کانیشناسی و شیمی ماده معدنی در آنومالی سنجدک I، خاور مجموعه معدنی سنگان خواف
منطقه اکتشافی سنجدک I، از آنومالیهای خاوری مجموعه کانسارهای سنگآهن سنگان است. زمینشناسی این منطقه شامل ماسهسنگها و شیلهای ژوراسیک، واحدهای اسکارنی و توده نیمهژرف ترشیری با ترکیب بیوتیت سینوگرانیت و بیوتیت مونزونیت میباشد. بهدلیل دگرسانی شدید در توده بیوتیت مونزونیت پورفیری، مطالعات ژئوشیمیایی بر روی توده بیوتیت سینوگرانیت متمرکز شده است. این توده گرانولار حاوی آلکالیفلدسپار، پلاژیوکلاز، کوارتز، بیوتیت و کانیهای فرعی زیرکن، اسفن، آپاتیت و مگنتیت بوده و دگرسانی ضعیف سریسیتی، آرژیلیکی، و بهندرت سیلیسی در این توده مشاهده میشود. توده بیوتیت سینوگرانیت، غنی از سیلیس (7/68 تا 2/77 درصد وزنی) و پرآلومینوس بوده و از تبلور تفریقی یک ماگمای گرانیتی I و فقیر از P (میانگین P2O5 1/0 درصد وزنی) منشاء گرفته است. این توده متعلق به گرانیتوئیدهای نوع I و اکسیدان میباشد. مقادیر REE نشاندهنده آنومالی منفی Eu، غنیشدگی ملایم از LREE، الگوی مثبت تا نزدیک به مسطح از HREE و آنومالی منفی Ba، Sr، La، Ce، Ti و Eu است. همچنین براساس مقادیر Rb، Nb، Yb، Hf و Ta موقعیت تکتونیکی نمونهها در محدوده زون فرورانش و بعد از تصادم قرار میگیرد.
مهمترین رخداد در منطقه اکتشافی سنجدک I نفوذ سیالات آهندار در سنگهای کربناته، تبلور دوباره آنها، اسکارنزایی (پیشرونده و پسرونده) و نهشته شدن کانسار آهن است که با حضور کانیهای کالکسیلیکاته توجیه میشود. اسکارنهای منطقه براساس فراوانی کانیهای کالکسیلیکاتی و نوع آنها به 4 زون گارنت اسکارن، فلوگوپیت اسکارن، اپیدوت اسکارن و آمفیبول اسکارن تفکیک شدهاند. ترکیب گارنتها براساس تجزیه ریزکاو الکترونی، آندرادیت- گروسولار (An 100-42.6 Gr 0-55.32 Sps 0-1.39) و پیروکسنها از نوع دیوپسیدی- هدنبرگیتی
(Di 63-92 Hd 4-35 Jo 0.5-3.9) است. کانیسازی در این منطقه بهصورت تودهای و چینهسان در سنگهای آهکی دولومیتی صورت گرفته وکانه اصلی مگنتیت است که با مقادیری پیریت، مالاکیت و اکسیدهای ثانویه آهن همراه می باشد. عیار آهن نیز 7/91 درصد بوده و مقدار گوگرد به 03/0 در صد میرسد.
آنومالی سنجدک I در امتداد خاوری کانسار دردوی (در بخش مرکزی معدن سنگان) قرار میگیرد و شباهتهای ژئوشیمیایی تودههای نفوذی، شیمی کانیهای اسکارن و ترکیب پیروکسنها و گارنتها در این منطقه مؤید این مهم است که آنومالی سنجدک I، ادامه کانسار دردوی بوده که توسط گسل اصلی با روند جنوبخاور- شمالباختر از آن جدا شده است.
http://www.gsjournal.ir/article_40744_3eaeb21e985a793c4e0b15a0db28f0c8.pdf
2016-09-01
235
246
10.22071/gsj.2016.40744
سنجدک I
آنالیز ریزکاو الکترونی
اسکارن آهن
معدن سنگان خواف
کمربند خواف- کاشمر- بردسکن
نازی
مظهری
1
1- دانشجوی دکتری، گروه زمینشناسی دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
AUTHOR
آزاده
ملکزاده شفارودی
shafaroudi@um.ac.ir
2
دانشیار، گروه زمینشناسی دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
LEAD_AUTHOR
مجید
قادری
mghaderi@modares.ac.ir
3
دانشیار، گروه زمینشناسی اقتصادی دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
انطباق پلاریزاسیون القایی و مقاومت ویژه الکتریکی جهت اکتشاف مس و عناصر همراه در منطقه صاحب دیوان مشگین شهر
منطقه صاحبدیوان در فاصله 20 کیلومتری شمال باختر مشگینشهر، استان اردبیل قرار گرفته است. این منطقه متشکل از مجموعهای از سنگهای آتشفشانی و توده های نفوذی از کوارتزمونزونیت تا گرانیت با گسترهای از دگرسانی های متعدد مرتبط با فرآیندهای گرمابی می باشد. این مقاله با هدف ثبت دگرسانی ها و شناسایی مناطق امیدبخش فلزی از جمله مس، تحت پوشش عملیات ژئوفیزیکی پلاریزاسیون القایی و مقاومت ویژه قرار گرفت تا وجود مواد معدنی در اعماق بررسی و موقعیت توده های زیر سطحی ثبت گردد. بدین منظور ابتدا با برداشت آرایۀ مستطیلی و تفسیر نقشههای مقاومتویژه و بارپذیری حاصله، زونهای آنومالی و امیدبخش برای کانیسازی به صورت اولیه شناسایی شد. جهت شناسایی عوامل کانی ساز با حداکثر تغییرپذیری و بررسی تفصیلی زونهای مستعد کانیسازی، پروفیلهای IP دوقطبی - دوقطبی در جهت عمود بر روند کانی سازی در جهات شمالی-جنوبی پیاده و برداشت گردید. همچنین جهت بررسی نحوه توزیع فلزات اقدام به ارزیابی همبستگی بین بارپذیری و مقاومت ویژه شد و نهایتاً تحت شبیه سازی و مدل سازی، شبه مقاطع بارپذیری و مقاومت ویژه مورد تعبیر و تفسیر قرار گرفت. با توجه به شبهمقاطع مقاومتویژه و بارپذیری پروفیلها، موقعیت، عمق، شدت و گسترش کانیسازی تعیین شد. انطباق آنومالیهای حاصل از نتایج ژئوفیزیکی با لیتولوژی و دگرسانیهای موجود منطقه حاکی از آن است که در شمال و جنوب خاور منطقه، کانی زایی مس همراه با افزایش بارپذیری و کاهش مقاومت ویژه توأم بوده است. در این راستا اعمال تصحیحات توپوگرافی موجب شدت بخشی به هالهها گردید. همچنین دامنه نوسانات بارپذیری، امکان تفکیک دگرسانیهای مهم منطقه را در ارتباط با کانیزایی مس میسر ساخت بطوریکه بارپذیری بالا احتمالاً نشاندهنده حضور دگرسانی فیلیک همراه با پیریت و برعکس دگرسانی پتاسیک با کاهش بارپذیری منطبق بر توده های آذرین نفوذی است. نتایج حاکی از آن است که سیال مولد تودۀ پرفیری میکروکوارتزمونزونیت – میکرومونزودیوریت به عنوان منشأ کانیسازی بوده و توده فوق همراه با آندزیت – داسیتآندزیت پرفیری به عنوان منبع آنومالی موجود، است. با توجه به کلیه شواهد حاصل از مطالعات صحرایی و انطباق نتایج ژئوفیزیکی با لیتولوژی و دگرسانیهای منطقه و نهایتاً بررسی زونهای مستعد کانیزایی، نقاط حفاری بهینه با اولویت آنومالی (SABH1) منطبق بر زون پتاسیک به لحاظ پتانسیل بالای کانی زایی مس پیشنهاد شد.
http://www.gsjournal.ir/article_40750_b5768545739811dec780a01f1dffacd5.pdf
2016-09-01
247
258
10.22071/gsj.2016.40750
پلاریزاسیون القایی
مقاومت ویژه
دگرسانی
کانی زایی مس
مناطق امیدبخش
صاحبدیوان
مشگین شهر
محمدجعفر
محمدزاده
mjltabriz@gmail.com
1
دانشیار، دانشگاه صنعتی سهند، دانشکده مهندسی معدن، تبریز، ایران
LEAD_AUTHOR
آینور
ناصری
2
استادیار، گروه مهندسی معدن و زمین شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهر، اهر، ایران
AUTHOR
سجاد
انصاری
3
دانشجوی دکتری، دانشکده مهندسی معدن، دانشگاه صنعتی سهند، تبریز، ایران
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی نوع و خاستگاه کانهزایی مس در رخداد معدنی علیآباد موسوی- خانچای، خاور زنجان، با استفاده از دادههای سنگشناسی، کانیشناسی و زمینشیمیایی
رخداد معدنی مس علیآباد موسوی- خانچای در منطقه طارم و در فاصله 30 کیلومتری خاور زنجان واقع شده است. سنگهای رخنمونیافته در منطقه شامل مجموعهای از سنگهای آتشفشانی و آتشفشانی- رسوبی ائوسن (معادل سازند کرج) میباشند که توسط تودههای نفوذی الیگوسن با ترکیب کلی کوارتزمونزونیتی مورد هجوم قرار گرفتهاند. کانهزایی مس در این منطقه بهصورت رگه و رگچههای کوارتزی مسدار درون واحدهای توفی حدواسط و گدازههای آندزیتی رخ داده است. براساس مطالعات میکروسکوپی، کانههای موجود در کانیسازی منطقه مورد مطالعه شامل کالکوپیریت و به مقدار کمتر پیریت و اولیژیست و کانیهای باطله شامل کوارتز و کلریت میباشند. بافت کانهها شامل دانهپراکنده، رگه- رگچهای، بِرشی، پُرکننده فضاهای خالی و جانشینی است. دگرسانیهای موجود شامل سیلیسی و کلریتیشدن در بخشهای کانهدار میباشد. دو مرحله کانهزایی اولیه و ثانویه در رخداد معدنی مس علیآباد موسوی- خانچای قابل تشخیص است. کانهزایی مرحله اولیه با تشکیل پیریت و کالکوپیریتهای دانهپراکنده درون واحدهای توفی و گدازهای (زیرمرحله اول) آغاز و بهترتیب با تهنشست کوارتز، کالکوپیریت و پیریت در رگهها و سیمان گرمابی بِرشها (زیرمرحله دوم)، رگچههای منفرد و یا دستهرگچههای نیمهموازی تا متقاطع کوارتز (زیرمرحله سوم) و سرانجام رگه و رگچههای کوارتزی- اولیژیستی (زیرمرحله چهارم) مشخص میشود. مالاکیت، آزوریت و هیدروکسیدهای آهن با بافتهای رگه- رگچهای و پُرکننده فضاهای خالی در مرحله ثانویه تشکیل شدهاند. مقایسه الگوی عناصر کمیاب خاکی در سنگهای میزبان فاقد کانهزایی و بخشهای کانهدار بیانگر غنیشدگی این عناصر در بخشهای کانهدار است. این امر میتواند نشاندهنده بالا بودن غلظت عناصر کمیاب خاکی در سیالات کانهساز و یا واکنش بالای سیال به سنگ در منطقه علیآباد موسوی- خانچای باشد. غنیشدگی عناصر کانهساز (Cu, Pb, Zn) در بخشهای کانهدار بیانگر شستهشدن عناصر از سنگ میزبان دگرسانشده به بخشهای کانهدار توسط سیالات کانهساز است. ویژگیهای رخداد معدنی مس علیآباد موسوی- خانچای با کانسارهای مس نوع رگهای قابل مقایسه است.
http://www.gsjournal.ir/article_40756_42beb3b0e34ed36cb237d4ac5950d3b5.pdf
2016-09-01
259
270
10.22071/gsj.2016.40756
کانهزایی مس
تیپ رگهای
علیآباد موسوی- خانچای
طارم
زنجان
میرعلیاصغر
مختاری
amokhtari@znu.ac.ir
1
گروه زمینشناسی، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران
AUTHOR
حسین
کوهستانی
2
گروه زمینشناسی، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران
LEAD_AUTHOR
عارفه
سعیدی
3
گروه زمینشناسی، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
تعیین ضریب کیفیت امواج کدا در پهنه شمال باختری فلات ایران
جذب امواج لرزهای در هر منطقه از پارامترهای مهم در شناخت داخل زمین و از عوامل تاثیرگذار در خطر ناشی از وقوع زمینلرزه های بزرگ میباشد. ویژگیهای جذب امواجلرزهای به عوامل مختلفی از جمله لرزهخیزی، پیچیدگیهای زمینساختی و خصوصیات محیط انتشار امواج هر منطقه مرتبط است. شمال باختری ایران از مناطق مهم جمعیتی و اقتصادی کشور میباشد که سابقه لرزهخیزی آن حاکی از فعالیت شدید این ناحیه است. یکی از اهداف این مطالعه برآورد ضریب کیفیت و نحوه جذب امواج حاصل از زمینلرزه در این منطقه میباشد. در این مطالعه از تعداد بیش از13000 زمینلرزه ثبت شده در شبکه مرکز لرزهنگاری کشوری(IRSC) و شبکه ملی لرزهنگاری باند پهن ایران(INSN) در گستره طول جغرافیایی 43 تا 50 و عرض جغرافیایی 36 تا 40 درجه، برای برآورد جدب امواج لرزهای استفاده شده است. ضریب کیفیت امواج کدا برآورد شده به طور میانگین از رابطه بسامدی پیروی میکند. مقادیر برآورد شده ضریب کیفیت در منطقه مورد مطالعه نشان میدهد بیشتر نواحی منطقه مورد بررسی از نظر جایگاه زمینساختی و لرزهزمینساختی از جمله مناطق فعال به حساب میآیند. رابطه ضریب کیفیت برای گسل شمال تبریز و نواحی اطراف آن از جمله آتشفشان سهند برآورد شده است که کاهیدگی به مراتب بیشتری از نواحی دیگر دارد که این نشان دهنده ناهمگنی بالا و جریان حرارتی گوشته بالایی در زون فعال و لرزه خیز گسل شمال تبریز و نواحی اطراف آن است. همچنین بیشترین مقدار بسامدی ضریب کیفیت مربوط به ایستگاه زنجان و کمترین میزان آن مربوط به ایستگاه تبریز میباشد. در مقایسه نتایج حاصل از این تحقیق با مطالعات صورت گرفته برای سایر مناطق ایران و جهان ضریب کیفیت کم و جذب زیاد برآورد شده به دور از انتظار نبوده و وجود نواحی کم سرعت از مطالعات قبلی که در این ناحیه صورت گرفته را تایید میکند. تغییرات جانبی برآورد شده نیز همخوانی بسیار مناسبی با واحدهای زمینساختی بزرگ مقیاس در منطقه نشان داد
http://www.gsjournal.ir/article_40757_ed6270c66a6b35ed8111f0d663c0f68f.pdf
2016-09-01
271
280
10.22071/gsj.2016.40757
ضریب کیفیت
امواج کدا
شمال باختری فلات ایران
گسل شمال تبریز
جذب غیرکشسان
مجتبی
نقوی
1
دانشجوی دکتری، دانشگاه تهران، موسسه ژئوفیزیک، گروه فیزیک زمین، تهران، ایران
AUTHOR
حبیب
رحیمی
2
استادیار، دانشگاه تهران، موسسه ژئوفیزیک، گروه فیزیک زمین، تهران، ایران
AUTHOR
علی
مرادی
3
استادیار، دانشگاه تهران، موسسه ژئوفیزیک، گروه فیزیک زمین، تهران، ایران
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
ریزرخساره، مدل رسوبی و چینه نگاری سکانسی سازند داریان در شمال خاوری گسل زاگرس
سازند داریان در حوضه زاگرس در دو سیستم رسوبی مختلف نهشته شده اند. در بعضی مقاطع دارای توالی کربناته کم عمق همراه با اربیتولیناها و جلبک، و در برخی دیگر توالی کربناته کم عمق همراه با شیلها و مارنهای پلاژیک است. سازند داریان در برشهای سطحی کوه گدوان (گدایون) و کوه بانش واقع در شمال گسل زاگرس مورد مطالعه قرار گرفته است. مطالعات پتروگرافی و آنالیز رخسارهها منجر به شناسایی میکروفاسیس های مختلف گردید. این میکروفاسیسها در ۵ کمربند رخسارهای شامل لاگون، سد، دریای باز کم عمق، شیب قاره و دریای عمیق و در یک محیط رمپ کربناته تک شیب و حوضه اینتراشلف نهشته شدهاند. تغییرات سطح آب دریا در زمان رسوب گذاری سازند داریان منجر به تشکیل سه سکانس رسوبی کامل رده سوم با مرزهای نوع اول و نوع دوم گردیده است. این سکانسها بر اساس آنالیز رخسارهها، تجمع و نوع مجموعه جانوری، لاگهای الکتریکی گاما و اورانیوم و شناسایی الگوی انباشتگی پیشرونده و پسرونده رسوبات شناسایی گردید. مرز انتهایی سکانس سوم در هر دو برش از نوع اول بوده و بقیه مرزها از نوع دوم میباشد. سطوح تغییرات سطح آب دریا درنهشته های سازند داریان با پلیت عربی مقایسه گردیده است. نوسانات سطح آب دریا درزمان نهشته شدن سازند داریان کمتر تحت عوامل درون حوضه ای بوده و بیشتر از تغییرات ناحیه ای بخصوص پلت فرم عربی تبعیت کرده است.
http://www.gsjournal.ir/article_40762_7a7d14a580db9a736d8ed083625f156f.pdf
2016-09-01
281
290
10.22071/gsj.2016.40762
سازند داریان
میکروفاسیس
زاگرس
چینه نگاری سکانسی
کوه گدوان
کوه بانش
مظاهر
یاوری
1
دانشجوی دکتری، دانشگاه اصفهان، گروه زمینشناسی، اصفهان، ایران
AUTHOR
مهدی
یزدی
2
استاد، دانشگاه اصفهان، دانشکده علوم، گروه زمینشناسی، کدپستی ۸۱۷۴6، اصفهان، ایران
LEAD_AUTHOR
محمدحسین
آدابی
3
استاد، تهران، دانشگاه شهید بهشتی، دانشکده علوم زمین
AUTHOR
هرمز
قلاوند
4
مدیر، تهران، میدان شیخ بهایی، خیابان سئول، بن بست اول، مدیریت اکتشاف
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
ژئوشیمی و جایگاه زمینساختی گنبدهای آداکیتی پرسیلیس احمدآباد خارتوران (جنوب شرق شاهرود)
در منطقه احمدآباد خارتوران واقع در 175 کیلومتری جنوبشرق شاهرود، تعداد قابل توجّهی گنبد آداکیتی رخنمون دارند که به درون واحدهای آتشفشانی - رسوبی پالئوسن- ائوسن نفوذ کردهاند. ترکیب سنگشناختی این گنبدها شامل آندزیت، تراکیآندزیت، تراکیداسیتی و داسیت است. پیروکسن (اوژیت)، هورنبلند سبز و پلاژیوکلاز بارزترین کانیهای مافیک و فلسیک سازنده این سنگها هستند. با توجه به میزان HREE پایین و LREE بالا به همراه سایر ویژگیها از جمله SiO2 (91/58 تا41/63 درصد)، Na2O بیش از 3 درصد، Al2O3 بیش از 16 درصد،Yb پایین تر از 8/1 پیپیام، Y کمتر از 18 پیپیام و نسبت Na2O K2O / (98/0 تا 3/2 درصد)، این سنگها در گروه آداکیتهای پر سیلیس قرار میگیرند. غنی شدگی از عناصر LREE نسبت به HREE، تهیشدگی از Nb و Ti و تمرکز بالای Rb، Ba، K و Th بیانگر آلایش پوستهای ماگمای سازنده سنگهای آداکیتی مورد نظر میباشد. آنکلاوهایی با ابعاد و ترکیب متفاوت در این گنبدها دیده میشوند که شواهدی از اختلاط ماگمایی و آغشتگی با پوسته قارهای هستند. مجموعه شواهد سنگشناختی و ژئوشیمیایی نشان میدهند که ماگمای سازنده این سنگها از ذوب ورقه اقیانوسی فرورانشیافته و دگرگون شده نئوتتیس (شاخه سبزوار – درونه) در شرایط دما – فشار رخساره آمفیبولیت سرچشمه گرفتهاند.
http://www.gsjournal.ir/article_40763_45ee0aff8ffebb1274c6f9fcff88d050.pdf
2016-09-01
291
298
10.22071/gsj.2016.40763
آداکیت
واحدهای رسوبی- آتشفشانی
ورقه اقیانوسی متاسوماتیسم
احمدآباد
شاهرود
فضیلت
یوسفی
1
دانشجوی دکترای پترولوژی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شاهرود، شاهرود، ایران
LEAD_AUTHOR
محمود
صادقیان
m.sadeghian1392@gmail.com
2
دانشیار دانشکده علوم زمین، دانشگاه شاهرود، شاهرود، ایران
AUTHOR
سحر
سمیاری
3
دانشجوی کارشناسی ارشد دانشکده علوم زمین، دانشگاه شاهرود، شاهرود، ایران
AUTHOR
حبیب الله
قاسمی
h-ghasemi@shahroodut.ac.ir
4
استاد دانشکده علوم زمین، دانشگاه شاهرود، شاهرود، ایران
AUTHOR