TY - JOUR ID - 41039 TI - سنگ‌شناسی و ژئوشیمی سنگ‌های آتشفشانی اسیدی و پرلیت‌های آق‌کند، شمال زنجان JO - فصلنامه علمی علوم زمین JA - GSJ LA - fa SN - 1023-7429 AU - ابراهیمی, محمد AU - کوهستانی, حسین AU - مختاری, میرعلی‌اصغر AU - فیضی, مریم AD - استادیار، گروه زمین‌شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران AD - کارشناسی ارشد، گروه زمین‌شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران Y1 - 2016 PY - 2016 VL - 26 IS - 101 SP - 99 EP - 110 KW - سنگ‌شناسی KW - ژئوشیمی KW - پرلیت KW - آق‌کند KW - زنجان KW - البرز- آذربایجان DO - 10.22071/gsj.2016.41039 N2 - منطقه آق‌کند در فاصله 48 کیلومتری شمال زنجان جای دارد و بخشی از زیرپهنه طارم در پهنه ساختاری البرز- آذربایجان به شمار می‌رود. سنگ‌های اسیدی رخنمون ‌یافته در این منطقه شامل گدازه‌های ریولیتی- ریوداسیتی، پرلیت، پیچستون و ایگنیمبریت به سن الیگوسن هستند. ریولیت‌ها و ریوداسیت‌ها به شکل‌های گنبد و روانه‌های گدازه رخنمون دارند. پرلیت‌ها در بخش‌های پایینی گنبدهای ریولیتی- ریوداسیتی قرار گرفته‌اند. بررسی‌های ژئوشیمیایی بیانگر ماهیت کالک‌آلکالن و ویژگی کمان ماگمایی برای این سنگ‌هاست. الگوی عناصر کمیاب خاکی این سنگ‌ها نشان‌دهنده غنی‌شدگی آنها در LREE با نسبت بالای LREE/HREE و بی‌هنجاری منفی مشخص Eu است. بی‌هنجاری‌های مثبت عناصر Pb، Rb و Th در نمودار‌های عنکبوتی بیانگر دخالت پوسته قاره‌ای در تکوین و تحول ماگمای مادر سنگ‌های اسیدی این منطقه است. در نمودارهای تمایز محیط زمین‌ساختی، سنگ‌های اسیدی منطقه آق‌کند در موقعیت پس از کوهزایی قرار می‌گیرند. مجموعه شواهد سنگ‌نگاری، سنگ‌شناسی و ژئوشیمی بیانگر این است که در مراحل پایانی پس از برخورد قاره‌ای، سنگ‎کره زیرقاره‌ای ستبر شده البرز، از قاعده پوسته جدا و توسط گوشته داغ سست‎کره‌ای جایگزین شده ‌است. بالاآمدگی گوشته داغ سست‎کره‌ای سسب ذوب‌ بخشی سنگ‎کره زیرقاره‌ای شده و سنگ‌های بازالتی الیگوسن منطقه مورد مطالعه را به وجود آورده است. جای‌گیری ماگمای بازالتی یاد شده در ترازهای بالای پوسته قاره‌ای، موجب ذوب بخشی پوسته شده و ماگماهای اسیدی را تولید کرده است. در اثر سرد شدن سریع گدازه‌های اسیدی، سنگ‌های شیشه‌ای مانند ابسیدین تشکیل شده‌اند که در مجاورت با آب‌های جوی و گرم به پرلیت تبدیل شده‌اند. UR - http://www.gsjournal.ir/article_41039.html L1 - http://www.gsjournal.ir/article_41039_922e32947c9b82c5299324f219dd8211.pdf ER -