نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 گروه زمین شناسی، دانشگاه پیام نور، تهران ایران
2 گروه زمین شناسی دانشگاه پیام نور- تهران- ایران
چکیده
توده نفوذی الیگومیوسن دردسک، واقع در بخش جنوب شرقی مجموعه ماگمایی ارومیه دختر، در سنگهای آتشفشانی ائوسن شمال‌شرقی جیرفت رخنمون یافته است. این توده از سنگهای دیوریت، کوارتز دیوریت، کوارتز مونزودیوریت و گرانودیوریت با ماهیت کالک آلکالن و متا آلومین تشکیل شده است. این سنگها دارای ویژگیهای سنگ نگاری و ژئوشیمیایی همانند گرانیتوئیدهای نوع I می‌باشند. سنگهای توده نفوذی دردسک در نمودارهای چند عنصره بهنجارشده نسبت به کندریت و مورب، بیهنجاری منفی از عناصر Nb,Ta و Tiو غنی شدگی از عناصر LILE ( از جمله Rb,Cs وBa) نشان می‌دهند. این ویژگی به همراه سایر خصوصیات ژئوشیمیایی، نمودارهای زمین ساختی و موقعیت زمین شناسی توده دردسک نشانگر تشکیل آن در یک محیط فرورانشی از نوع حاشیه فعال قاره است. همچنین شیب ملایم الگوهای عناصر REE سنگهای نفوذی دردسک بهنجار شده نسبت به کندریت با میزان N(La/Yb) 3 تا 4/6 نشان از نبود گارنت بعنوان فاز باقی مانده در منشاء دارد. موارد ذکر شده به همراه وجود آنکلاوهای میکروگرانولار مافیک، مقادیر MgO و Cr و همچنین نسبتهای عناصر Th/Rb، Nb/Yb، Rb/Srو Ba/Rb مشخص می‌کنند که سنگهای توده نفوذی دردسک در اثر تقابل بین یک ماگمای مافیک اولیه‌ی منتج شده از ذوب بخشی گوشته لیتوسفری متاسوماتیزه شده با پوسته زیرین تشکیل شده‌اند.
کلیدواژه‌ها
کتابنگاری
ایرانمنش، م.، 1395- سنگ‌نگاری، ژئوشیمی و پتروژنز توده نفوذی دردسک- شمال شرق جیرفت، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام نور، 120ص.
آل طه، ب.، 1382- پتروگرافی و پترولوژی سنگهای آذرین و کانه‌زایی مس مرتبط با آن در منطقه جنوب خاور بم (جبالبارز)، رساله دکترا، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، 288 ص.
رسولی، ج.، قربانی، م. و احدنژاد، و.، 1393- سنگشناسی تودههای نفوذی کمپلکس گرانیتوییدی جبالبارز (خاور و جنوب خاور جیرفت)، فصلنامه علوم زمین، ش 96، صص. 3 تا 16.
محجل، م.، 1379- نقش فضاهای کششی نردبانی در فعالیت سنگهای آذرین در منطقه کاشان- اردستان، الگویی برای شکل‌گیری کمان آتشفشانی ارومیه- دختر. مجموعه مقالات نوزدهمین گردهمایی علوم زمین، سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور، 26 تا 28 بهمن 1379، صص. 7 تا 14.
یزدانفر، ا.، 1389- پتروژنز تودههای نفوذی تأخیری (میجان، هیشین، کرور و دره حمزه) در باتولیت جبالبارز و ارتباط آنها با کانیسازی مس، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید بهشتی تهران.
References
Altherr, R., Holl, A., Hegner, E., Langer, C. and Kreuzer, H., 2000- High-potassium, calc-alkaline I-type plutonism in the European Variscides: northern Vosges (France) and northern Schwarzwaldž (Germany). Lithos 50 , 51- 73.
Cobbing, J., 2000- The geology and mapping of granite batholiths. Lecture Notes in Earth Sciences 96, Springer, Berlin Heidelberg New York, 121 pp.
Condie, K. C., 2001- Mantle Plumes and Their Record in Earth History. Cambridge University Press, Cambridge, p. 305.
Defant, M. J. and Drummond, M. S., 1993- Mount St. Helens: Potential example of the partial melting of the subducted lithosphere in a volcanic arc. Geology 21:547- 550.
Dimitrijevic, M. D., 1973- Geology of Kerman Region. G. S. A., Rep. No. Yu/52., 334p.
Eftekhar-Nezhad, J., Stocklin, J., Movahed-e-Avval, H. and Emami, M. H., 1978- Negisan Geological Map, scale: 1:100000, Geological Survey of Iran.
Furman, T. and Graham, D., 1999- Erosion of lithospheric mantle beneath the East African Rift system: geochemical evidence from the Kivu volcanic province. Lithos 48, 237- 262.
Henderson, P., 1984- Rare Earth Element Geochemistry. Elsevier Amsterdam, 510p.
Hooper, P. R., Bailey, D. G. and McCarley Holder, G. A., 1997- Tertiary calc-alkaline magmatism associated with lithospheric extension in the Pacfi Northwest. J. Geophys. Res 100: 10303- 10319.
Hosseini, S. Z., Arvin, M., Oberhansli, R. and Dargahi, S., 2009- Geochemistry and tectonic setting of Pleistocene basaltic lava flows in the Shahre-Babak area, NW of Kerman, Iran: Implication for the evolution of Urumieh-Dokhtar Magmatic Assemblage. Journal of Sciences, I.R. of Iran 20(4): 331- 342.
Iannizzotto, N. F., Rapela, C. W., Baldo, E. G. A., Galindo, C., Fanning, C. M. and Pankhurst, R. J., 2013- The Sierra Norte-Ambargasta batholith: Late Ediacarane- Early Cambrian magmatism associated with Pampean transpressional tectonics. Journal of South American Earth Sciences 42: 127- 143.
Irvin, T. N. and Baragar, W. R. A., 1971- A guide to the chemical classification of the common igneous rocks. canadian journal of earth sciences 8: 523- 548.
Kretz, R., 1983- Symbols of rock-forming minerals. American Mineralogist, 68, 277- 279
Liu, Sh., Hu, R., Gao, Sh., Feng, C., Huang, Zh., Lai, Sh., Yuan, H., Liu, X., Coulson, I. M., Feng, G., Wang, T. and Qi, Y., 2009- U–Pb zircon, geochemical and Sr–Nd–Hf isotopic constraints on the age and origin of Early Palaeozoic I-type granite from the Tengchong–Baoshan Block, Western Yunnan Province, SW China. Journal of Asian Earth Sciences 36: 168- 182.
Muller, D. and Groves, D. I., 1997- Potassic igneous rocks and associated gold-copper mineralization. Springer-Verlag, Berlin, 225p.
Oyarzun, R., Marquez, A., Lillo, J., Lopez, I. and Rivera, S., 2001- Giant versus small porphyry copper deposits of Cenozoic age in northern Chile: adakitic versus normal calc-alkaline magmatism.Mineral. Deposita., 36:794- 798.
Patino Douce, A. E. and McCarthy, T. C., 1998- Melting of crustal˜rocks during continental collision and subduction. In: Hacker, B. R., Liou, J. G. Eds., When Continents Collide: Geodynam-Ž .ics and Geochemistry of Ultrahigh-Pressure Rocks. Petrology and Structural Geology, Vol. 10. Kluwer Academic Publishers, Dordrecht, pp. 27–55.
Pearce, J. A. and Peate, D. W., 1995- Tectonic implications of the composition of volcanic arc magma. Earth Planet. Science. 23: 251- 285
Pearce, J. A., 1983- Role of the sub-continentallithosphere in magma genesis at destructive plate margins. In: Hawkesworth, C. J. and Norry, M.J., (Eds.), Continental basalts and Mantle Xenolithes. Nantwich: Shiva, 230- 249.
Pearce, J. A., 1996- Source and settings of granitic rocks: Episodes, 19:120- 125.
Pearce, J. A., 2008- Geochemical fingerprinting of oceanic basalts with applications to ophiolite classification and the search for Archean oceanic crust. Lithos 100, 14- 48.
Pearce, J. A., Harris, N. B. W. and Tindle, A. G., 1984- Trace element discrimination diagrams for the tectonic interpretation of granitic rocks. Journal of Petrology., 25:956- 983.
Peccerilo, A., Barberio, M. R., Yirgu, G., Ayalew, D., Barberi., M. and Wu, T. W., 2003- Relationships between Mafic and PeralkalineSilicic Magmatism in Continental RiftSettings: a Petrological, Geochemical andIsotopic Study of the Gedemsa Volcano,Central Ethiopian Rift. Journal of Petrology., 44: 2003- 2032.
Petford , N. and Atherton, M. P., 1996- Na-rich partical melts from newly underplated basaltic crust., Cordillera Blance batholith, pero. Journal of Petrology., 37:1491- 1520.
Rapp, R. P. and Watson, E. B., 1995- Dehydration melting of metabasalt at 8–32 kbar: implications for continental growth and crust–mantle recycling. Journal of Petrology., 36, 891- 931.
Rickwood, P. C., 1989- B0undary lines within petrologic diagrams which use oxides of major and minor elements. lithos, 22, 247- 263.
Rollinson, H. R., 1993- Using Geochemical Data: Evaluation, Presentation, Interpretation: Longman, U.K., 352 p.
Rosu, E., Seghedi, I., Downes, H., Alderton, D. H. M., Szakács, A., Pécskay, Z., Panaiotu, C., Panaiotu, C. and Nedelcu, L., 2004- Extension-related Miocene calc-alkaline magmatism in theApuseni Mountains, Romania: Origin of magmas,Schweizerische Mineralogische und Petrographische Mitteilungen.84: 153- 173.
Shand, S. J., 1943- Eruptive rocks: Their genesis, composition, classifiation and their relation to ore deposits with a chapter on meteorite. New York, John Wiley and Sons.
Stern, R. J., 2004- Subduction initiation: spontaneous and induced. Earth and Planetary Science Letters, 226, 275- 292.
Streckeisen, A. and Le Maitre, R. W., 1979- A chemical approximation to the modal QAPF classification of igneous rocks. Neues Yahrab. Mineral. abh., 136, 169- 206.
Sun, S. and McDonough, W. F., 1989- Chemical and isotopic systematic of oceanic basalts: implications for processes. In: Magmatism in the ocean basins. Geological Society London Special Publication 42: 313- 345.
Sun, S. S., 1980- Lead isotopic study of young volcanic rocks from mid-ocean ridges, ocean islands and island arcs. Phil. Trans. R.Skc., A297, 409- 445.
Thompson, A. B., 1996- Fertility of crustal rocks during anatexis. Transactions of the Royal Society of Edinburgh Earth Sciences journal. 87: 1- 10.
Vigneresse, J. L., 2004- A new paradigm for granite generation.Transactions of the Royal Society of Edinburgh Earth Sciences 95: 11- 22.
Von Blanckenburg, F., Kagami, H., Deutsch, A., Oberli, F., Meier, M., Wiedenbeck, M., Barth, S. and Fischer, H., 1998- The origin of Alpine plutons along the Periadriatic Lineament. Schweizerische Mineralogische und Petrographische Mitteilungen. 78, 55- 66.
Waight, T. E., Weaver, S. D. and Muir, R. J., 1998- The Hohonu batholith of north Westland, New Zealand: granuoid compositions controlled by source H2O contents and generated during tectonic transition: Contributions to Mineralogy and Petrology., 130: 225- 239.
Wang, W, Liu, S., Xiang Bai, X., Li, Q., Yang, P., Zhao, Y., Zhang, S. and Guo, R, 2013- Geochemistry and zircon U– Pb– Hf isotopes of the late Paleoproterozoic Jianping diorite– monzonite– syenite suite of the North China Craton: Implications for petrogenesis and geodynamic setting. Lithos 162- 163: 175- 194.
White, A. J . R. and Chappel, B. W., 1983- Granitoid type and their distribution in the Lachlan Fold Belt , Southeastem Australia. In:Roddick, J. A. (ed.) ,Cricumpacific plutonic terranes. Geological Society of. America. 159: 21- 34.
Wilson, M., 1989- Igneous petrogenesis a global tectonic approach. Unwin Hyman Ltd, London, p. 466.
Yogodzinski, G. M., Kay, R. W., Volynets, O. N., Koloskov, A. V. and Kay, S. M., 1995- Magnesian andesite in the western Aleutian Komandorsky region: implications for slab melting and processes in the mantle wedge. Geological Society of America Bulletin 107: 505- 519.
Zhang, L. Y., Ding, L., Pullen, A., Xu, Q., Liu, D. L., Cai, F. L., Yue, Y. H., Lai, Q. Z., Shi, R. D., Ducea, M. N., Kapp, P. and Chapman, A., 2014- Age and geochemistry of western Hoh-Xil–Songpan-Ganzi granitoids, northern Tibet: Implications for the Mesozoic closure of the Paleo-Tethys ocean. Lithos 190- 191: 328- 348.
)