نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه سازه های زیرزمینی شرکت مهندسین مشاور ساحل امید ایرانیان، تهران

2 استاد، گروه زمین شناسی مهندسی، دانشگاه اصفهان

3 استادیار، گروه زمین شناسی مهندسی، دانشگاه تهران

چکیده

در پروژه‎های عظیم تونل‎سازی مکانیزه نیز نیاز به مطالعات گسترده زمین‎شناسی است. این مطالعات نیازمند دانش کافی از حوزه‎های مختلف زمین‎شناسی است. در این پژوهش دیدگاه فارغ‎التحصیلان گرایش زمین‎شناسی مهندسی، پیرامون تجربیات آموزشی و صنعتی مورد بررسی قرار گرفته است. این تحقیق توصیفی از نوع پیمایشی است. جامعه پژوهش شامل تمامی زمین‎شناسان مهندس فعال در صنایع کشور هستند که با استفاده از روش نمونه‎گیری تصادفی ساده، 50 نفر انتخاب شدند. اطلاعات به وسیله پرسشنامه پژوهشگر ساخته، جمع‎آوری و داده‎ها با کمک آمار توصیفی مورد تفسیر قرار گرفته‎اند. نتایج نظرسنجی‎ نشان می‎دهد در بسیاری از دروس تخصصی و در قالب واحدهای عملی دوره کارشناسی، به کاربردهای تکنولوژیکی مباحث در صنایع مرتبط به حد مطلوب پرداخته نشده است و از دیدگاه غالب افراد جامعه آماری، سرفصل‎های فعلی نیازمند بازبینی است و می‎بایست دروس اختیاری جدید تدوین گردد. نتایج نشان می‎دهد بخش اندکی از واحدهای عملی و بازدیدهای صحرایی دانشجویان در فضاهای کاربردی برگزار می‎شود. به عقیده افراد، در حوزه پژوهش‎های تحصیلات تکمیلی نیز بخش قابل توجهی از پایان‎نامه‎ها، جنبة پایه‎ای و بنیادین دارند. از طرفی مابین دانشکده‎های زمین‎شناسی و دانشکده‎های فنی مهندسی ( الکترونیک، مکانیک و ...) همکاری پژوهشی در قالب تحقیقات بین رشته‎ای، وجود ندارد. نتایج نشان می‎دهد در شرایط فعلی، بازبینی سرفصل‎های آموزشی و فعالیت گسترده‎تر انجمن‎های زمین‎شناسی می‎تواند موجب ارتقای پتانسیل دانش‎آموختگان زمین‎شناسی در مشاغل صنعتی شود. لذا در این مقاله با اشاره اجمالی به شرایط گروه‎های زمین‎شناسی و صنعت حفاری مکانیزه کشور، ضمن بررسی چالش‎ها به ارائه پیشنهاداتی مسئله‎گشا پرداخته شده است.

کلیدواژه‌ها

کتابنگاری
آصف، م. ر. و بهلولی، ب.، 1384- تحلیل یک دهه فعالیت‎های پژوهشی زمین‎شناسی مهندسی کشور، چهارمین کنفرانس ملی زمین‎شناسی مهندسی و محیط زیست ایران، دانشگاه تربیت مدرس تهران. صص. 1127 تا 1138.
آقانباتی، ع.، 1383- زمین‎شناسی ایران، انتشارات سازمان زمین‎شناسی و اکتشافات معدنی کشور، چاپ اول، 586 ص.
جمالی‎زاده، ح. و اعظمی، ش.، 1395- تحلیل روند موضوعات پایان‎نامه‎های کارشناسی ارشد زمین‎شناسی مهندسی کشور در هشت سال اخیر، نهمین کنفرانس ملی زمین‎شناسی مهندسی و محیط زیست ایران، دانشگاه خوارزمی تهران. صص. 737 تا 744.
جودکی، و. و اجل‏لوئیان، ر.، 1394- نقش شرایط زمین‎شناسی و سنگ‎شناسی سازندها در رخداد مخاطرات حفاری (مطالعه موردی تونل قمرود)، فصلنامه علمی پژوهشی علوم زمین، سال بیست و پنجم، شماره 97، صص. 151 تا 162.
جودکی، و.، اجل‏لوئیان، ر. و یزدخواستی، ن.، 1397الف- مقایسه نتایج برگردان دوبُعدی داده‎های مقاومت‎سنجی با شرایط زمین‏شناسی در مسیر حفاری قطعه 3 و 4 تونل قمرود، مجله علمی پژوهشی انجمن زمین‎شناسی مهندسی ایران، جلد یازدهم، شماره 1، صص. 49 تا 64.
جودکی، و.، اجل‏لوئیان، ر.، مبرقعی‎دینان، ن.، سهرابی‎بیدار، ع. و عالی‎انوری، ع.، 1398الف- جایگاه مبانی نظریه اخلاق زمین در پایش اثرات اکوهیدرولوژیکی پروژه‎های عمرانی، مجله علمی پژوهشی انجمن زمین‎شناسی مهندسی ایران، جلد دوازدهم (در دست انتشار).
جودکی، و.، حسن‎پور، ج. و اجل‏لوئیان، ر.، 1397ب- ارتباط علوم زمین‌شناسی و مهندسی مکانیک در افزایش بهره‌وری ماشین‌های حفار تمام مقطع، مجله علمی پژوهشی انجمن زمین‎شناسی مهندسی ایران، جلد یازدهم، شماره 4، صص. 1 تا 24.
جودکی، و.، حسن‎پور، ج.، اجل‏لوئیان، ر. و مسیح‎طهرانی، م.، 1398ب- لزوم بومی‎سازی دانش بهسازی ماشین‎های حفار تی‎بی‎ام در شرایط متنوع زمین‎شناسی ایران، مجله علمی ترویجی انجمن مهندسان مکانیک ایران، سال بیست و هشتم (در دست انتشار).
جودکی، و.، سهرابی‎بیدار، ع.، اجل‏لوئیان، ر.، امینی، ن. و دیکمن، ت.، 1397ج- ارزیابی نتایج آزمایش پیش‎بینی‎ لرزه‎ای تونل (TSP) بر اساس شواهد زمین‎شناسی و تحلیل پارامترهای عملیاتی دستگاه EPB Hard Rock، مجله علمی پژوهشی انجمن زمین‎شناسی مهندسی ایران، جلد یازدهم، شماره 2، صص. 15 تا 31.
جودکی، و.، کوهیان‎افضل، ف.، عالی‎انوری، ع.، اجل‏لوئیان، ر. و سهرابی‎بیدار، ع.، 1396- بررسی اشکال انحلالی سطحی و میزان توسعه آب زیرزمینی در ساختگاه قطعه 4 تونل قمرود، فصلنامة علمی پژوهشی علوم زمین، سال بیست و ششم، شماره 103، صص. 29 تا 40.
خسروتاش، م.، 1392- مروری بر بیست سال تجربه تونل‎سازی مکانیزه در ایران، دهمین کنفرانس ملی تونل ایران (فضاهای زیرزمینی و اهداف هزاره سوم)، تهران.
زمانی، ح.، علیزاده‏هوشیار، ن. و نصیری، م.، 1382- محاسبه نرخ مصرف دیسک برشی دستگاه حفار تمام مقطع (TBM) در حفاری سنگ سخت مثال مورد مطالعه قطعه پنجم تونل انتقال آب قمرود، ششمین کنفرانس ملی تونل ایران، دانشگاه علم و صنعت ایران، تهران.
شرقی، ع.، شکور، ا.، حبیب‎آگهی، م. ع. و پلاسی، م.، 1382- استفاده از TBM باز در مصالح ریزشی و چگونگی مهار آن در تونل گاوشان، ششمین کنفرانس ملی تونل ایران، دانشگاه علم و صنعت ایران، تهران.
کرمی، م.، فرامرزی، ل.، باقرپور، ر. و رئیسی‎گهرویی، د.، 1393- بررسی تأثیر عوامل زمین‎شناسی و خصوصیات ژئومکانیکی توده‎سنگ بر انتخاب ماشین حفاری تمام مقطع در تونل انتقال آب سبزکوه، فصلنامه علمی پژوهشی زمین‎شناسی مهندسی، جلد هشتم، شماره 2، صص. 2169 تا 2194.
 
References
Frodl, S., Franzius, J. N. and Bartl, T., 2010- Design and construction of the tunnel geothermal system in Jenbach/Planung und Bau der Tunnel-Geothermieanlage in Jenbach. Geomech. Tunnell. Vol 3 (5): 658- 668.
Geimer, C., 2013- Metro tunnels enable geothermal-air conditioning – BINE information service, Projektinfo 09/2013, FIZ Karlsruhe – Leibniz Institute for Information Infrastructure, Germany (ISSN 0937- 8367).
Hassanpour, J., Rostami, J., Khamehchiyan, M. and Bruland A., 2009- Developing new equations for TBM performance prediction in carbonate-argillaceous rocks: a case history of Nowsood water conveyance tunnel. Geomechanics and Geoengineering: An International Journal. Vol (4): 287- 297.
ITA (International Tunnelling and Underground Space Association), 2017- Events and News at the World Tunnel Conference in Norway. June 9th-June 15th, 2017. http://www.ita-aites.org.
Leopold, A., 1949- The Land Ethics: A Sand County Almanac. Oxford University Press, New York. Pp. 224.
Movahednejad, A. E., 2008- Deep tunnelling in fault zone case study in Kuhrang 3 water conveyance tunnel", World Tunnel Congress, Underground Facilities for Better Environment and Safety, India.
NSPE., 2009- Code of ethics. National Society of Professional Engineers Available at: www.nspe.org/ethics.
Rahmati, A., Faramarzi, L. and Darbor M., 2017- Squeezing rock conditions at phyllite-slate zone in Golab water conveyance tunnel, Iran: A case study. J. Cent. South Univ.  24: 2475- 2485.
Stocklin, J., 1968- Structural history and tectonics of Iran : a review. American Association Petroleum Geologists, Bulletin., Vol. 52 (7), 1229- 1258.
Tinti, F., Boldini, D., Ferrari, M., Lanconelli, M., Kasmaee, S., Bruno, R., Egger, H., Voza, A. and Zurlo, R., 2017- Exploitation of geothermal energy using tunnel lining technology in a mountain environment. A feasibility study for the Brenner Base tunnel- BBT. Tunnelling and Underground Space Technology, Vol 70 (4): 182- 203.
White, L., 1967-  The historical roots of our ecological crisis. Science, Vol 155, Issue 3767. pp. 1203- 1207.