دوره 24، 95- چینهشناسی و رسوبشناسی ، خرداد 1394، صفحه 1-1
دوره 24، 95- چینهشناسی و رسوبشناسی ، خرداد 1394، صفحه 2-2
چکیده
سخن سردبیر
بیشتر
سخن سردبیر
دوره 24، 95- چینهشناسی و رسوبشناسی ، خرداد 1394، صفحه 3-3
چکیده
داوران
بیشتر
داوران
مقاله پژوهشی
نرگس هاشمی؛ علیرضا عاشوری؛ منصور علیآبادیان؛ محمدحسین محمودی قرایی
چکیده
دیرین جانورشناسی غارهای یافته وکانی میکائیل در مرکز و شمال باختری زاگرس سسبب شناسایی مجموعهای از بقایای پستانداران کوچک شد.بررسیهای تاکسونومیکی نشان میدهد که چهار راسته از پستانداران کوچک شامل راسته جوندگان با خانوادههای میوریده(Muridae) ،کریسیتیده (Cricetidae)، کالومیسیدهCalomyscidae) )، دیپودیده (Dipodidae)؛ راسته لاگومورفها با دو خانواده ...
بیشتر
دیرین جانورشناسی غارهای یافته وکانی میکائیل در مرکز و شمال باختری زاگرس سسبب شناسایی مجموعهای از بقایای پستانداران کوچک شد.بررسیهای تاکسونومیکی نشان میدهد که چهار راسته از پستانداران کوچک شامل راسته جوندگان با خانوادههای میوریده(Muridae) ،کریسیتیده (Cricetidae)، کالومیسیدهCalomyscidae) )، دیپودیده (Dipodidae)؛ راسته لاگومورفها با دو خانواده اکوتونیده (Ochotonidae)و لپوریده Leporidae))؛ راسته سوریکومورفها با خانواده تالپیده ((Talpidae و همچنین راسته گوشتخواران کوچک با خانواده موستلیده (Mustelidae) یافت شدند. بقایای یادشده از لایههای مختلف این دو غار و پس از حفاری سیستماتیک بهدست آمدند.آنالیزهای رادیوکربنبر روی بقایای استخوانی نشان میدهد که قدیمیترین نمونه متعلق به غار یافته با سن 35هزار سال پیشو زمان پلیستوسنبوده در حالی که غار کانی میکائیل، دورهای از اواخر پلیستوسن(19 هزار سال پیش)تا هولوسن (1700 سال پیش)سال پیش و هولوسن بوده است که شرایط آب و هوایی در زاگرس به تدریج گرم تر شده و شرایط زیستی مناسب تری به جود آمده است.را پوشش میدهد. تحلیلهای ژئوکرونولوژی رسوبات غار کانی میکائیل نشان میدهد که لایههای زیرین غار، متعلق به آخرین دوره یخبندان در اواخر پلیستوسن بوده که به تدریج و با گرم شدن هوا توسط دوره هولوسن جایگزین شده است.به دنبال این تغییرات آب و هوایی،طیف جانوری در دوره پلیستوسن و هولوسن نیز در فازهای گرم و سرد مهاجرت کرده و یا انتشار بیشتری یافتند.هدف از این نوشتار، مطالعه بقایای پستانداران کوچک دو غار یافته وکانی میکائیل در مرکز و شمال باختری زاگرس وپژوهش در رابطه با روشهای مطالعه تنوع زیستی قدیمه، شرایط محیط قدیمه و تکامل ریزمهرهداران بر روی فلات ایران است.
مقاله پژوهشی
الهه زارعی؛ ابراهیم قاسمی نژاد
چکیده
به منظور بررسی تغییرات سطح آب در طی انبایش سازند گورپی، محتوای موادآلی این سازند، در برش فرهاد آباد واقع در باختر درهشهر مورد مطالعه قرارگرفت. به همین منظور، در این مطالعه دادههای ژئوشیمیایی همچون کربن آلی(TOC)، کربن غیر آلی (TIC)، آلکانهای نرمال اشباع (نسبت انواع آلکانهای نرمال با زنجیره کربنی کوتاه، متوسط و بلند به جمع ...
بیشتر
به منظور بررسی تغییرات سطح آب در طی انبایش سازند گورپی، محتوای موادآلی این سازند، در برش فرهاد آباد واقع در باختر درهشهر مورد مطالعه قرارگرفت. به همین منظور، در این مطالعه دادههای ژئوشیمیایی همچون کربن آلی(TOC)، کربن غیر آلی (TIC)، آلکانهای نرمال اشباع (نسبت انواع آلکانهای نرمال با زنجیره کربنی کوتاه، متوسط و بلند به جمع آلکانهای نرمال، نسبت CPI و نسبت آلکانهای نرمال nC17 به C27)، نسبت پریستان به فیتان(Pr/Ph)، پریستان به آلکان نرمال nC17 (Pr/nC17) و فیتان به آلکان نرمال C18 (Ph/nC18) و دادههای پالینوفاسیسی (نسبت سه گروه اصلی از عناصر پالینولوژیکی و فاکتورهای وابسته به این سه گروه) استفاده شد. پارامترهای ژئوشیمیایی تطابق خوبی را با دادههای پالینوفاسیسی در خصوص تغییرات سطح آب نشان میدهند. فراوانی حداکثری میزان پالینوماسرالهای خشکی، نسبت بالایی از TAR(>1) و(>1) CPI، چیرگی آلکانهای نرمال با زنجیره بلند، کاهش نسبت C17/C27 و بالا بودن نسبت>1 Pr/Ph شرایط پسروی و کاهش سطح آب را در قاعده سازند گورپی، عضو آهکی لوفا، انتهای بخش آهکی امامحسن و در مرز کرتاسه- ترشیری نشان میدهد. در مقابل، افزایش پالینومرفهای دریایی به همراه فراوانی مواد آمورف شفاف و چیرگی آلکانهای نرمال با زنجیره کوتاه و نسبت بالای C17/C27 و نسبت پایین Pr/Ph میتواند نشاندهنده افزایش سطح آب باشد. بیشینه بالا آمدگی سطح آب در سازند گورپی در انتهای زیستزون Globotruncanita stuartiformis ، قاعده بخش آهکی امامحسن و انتهای زیستزون Contusotruncana contusa و قاعده شیلهای ارغوانی سازند پابده شناسایی شد. این بیشینه بالاآمدگی سطح آب (MFS)منطبق با بالاآمدگی سطح آب(70 Ma MFS K175 و 68 Ma MFS K180 و 58 Ma Pg10) در کشورهای عربی است. چیرگی مواد آمورف شفاف به همراه آلکانهای نرمال unimodal زوج کربنی در بیشتر نمونههای سازند گورپی نشاندهنده محیط دریایی باز است. مقایسه منحنی تغییرات نسبی سطح آب ترسیم شده بر اساس دادههای پالینوفاسیس و ژئوشیمی آلی با منحنی ائوستازی ارائه شده توسط Haq et al. (1988) نشان از تأثیرپذیری نهشتههای سازند گورپی در منطقه مورد مطالعه از تغییرات ائوستازی جهانی است.
مقاله پژوهشی
احمدلطف آباد عرب؛ محمدرضا وزیری
چکیده
توالی نسبتا ستبری از نهشتههای کرتاسه میانی (آپتین) در ناحیه باغین، باختر کرمان رخنمون دارد. این نهشتهها سرشار از گروههای مختلف فسیلی از جمله دوکفهایها، خارداران، شکمپایان، مرجانها و بازوپایان است. از میان دوکفهایایایها، گونه پکتینید Neithea notabilis در نهشتههای مورد مطالعه حضوری نسبتا چشمگیر دارد. مطالعات انجام شده نشاندهنده ...
بیشتر
توالی نسبتا ستبری از نهشتههای کرتاسه میانی (آپتین) در ناحیه باغین، باختر کرمان رخنمون دارد. این نهشتهها سرشار از گروههای مختلف فسیلی از جمله دوکفهایها، خارداران، شکمپایان، مرجانها و بازوپایان است. از میان دوکفهایایایها، گونه پکتینید Neithea notabilis در نهشتههای مورد مطالعه حضوری نسبتا چشمگیر دارد. مطالعات انجام شده نشاندهنده تغییرات شکلشناسی گستردهای در این گونه میباشد. علاوه بر این، مطالعات بایومتری نشان میدهند که تغییرات درون گونه در نمونهها نسبتا چشمگیر است. عدم تنوع گونهای در جنس Neithea در ناحیه باغین میتواند بهدلیل جدا افتادگی این حوضه و عدم ارتباط کامل آن با سایر تودههای آبی در کرتاسه میانی بوده و یا ممکن است بهدلیل پیروی از الگوی کلی تنوع این جنس در ناحیه مدیترانه باشد.
مقاله پژوهشی
سید احمد بابازاده؛ محمد قویدل سیوکی؛ هدی قصابی
چکیده
سازند آسماری در برش گرگدره واقع در کوهمیش (کمربند چینخورده- رانده زاگرس) به خوبی رخنمون دارد. ستبرای واقعی سازند آسماری در این ناحیه 480 متر است. این سازند از نظر تحلیل ریزرخسارهها در برش گرگدره (کوهمیش) مورد مطالعه و هفت ریزرخساره در این سازند مورد شناسایی قرار گرفت. بر این اساس، ریزرخسارهها متعلق به زیرمحیطهای ...
بیشتر
سازند آسماری در برش گرگدره واقع در کوهمیش (کمربند چینخورده- رانده زاگرس) به خوبی رخنمون دارد. ستبرای واقعی سازند آسماری در این ناحیه 480 متر است. این سازند از نظر تحلیل ریزرخسارهها در برش گرگدره (کوهمیش) مورد مطالعه و هفت ریزرخساره در این سازند مورد شناسایی قرار گرفت. بر این اساس، ریزرخسارهها متعلق به زیرمحیطهای پهنهکشندی، لاگون نیمهمحصور، لاگون محصور، پشته کربناتی، سراشیبی قاره و دریای باز ژرف هستند. یک رمپ کربناتی برای رسوبگذاری سازند آسماری در این ناحیه پیشنهاد میشود و نیز، بررسی پراکندگی روزنبران سازند آسماری در منطقه مورد مطالعه به منظور تعیین سن نهشتههای این سازند، سبب شناسایی 41 جنس و 45 گونه شد. مطالعه برش مورد نظر در مجموع به شناسایی سه مجموعه زیستی زیر منجر شد:
1- Lepidocyclina - Operculina - Ditrupa Assemblage Zone, 2- Peneroplis evolutus - Austrotrillina howchini Assemblage Zone, 3- Borelis melo curdica -Meandropsina iranica Assemblage Zone
زیستزونهای تشخیص داده شده برای سازند آسماری، نشانگر سن الیگوسن پسین (شاتین) تا میوسن پیشین (آکیتانین- بوردیگالین) هستند.
مقاله پژوهشی
مهدی هادیسیهرود؛ حسین مصدق؛ نصرالله عباسی
چکیده
توالیهای کربناتی سازند زیارت با معرفی برشهای باغدره و قینرجه در کوههای سلطانیه (جنوب زنجان) موقیعتهای کمیابی در زون البرز خاوری بهشمار میروند که دربردارنده فراوانی بالایی از روزنبران کفزی بزرگ (Large benthic foraminifera) بهویژه گونههایی از آلوئولینا هستند. در واقع، از این توالیها تعدادی از گونههای آلوئولینا توصیف و یک ...
بیشتر
توالیهای کربناتی سازند زیارت با معرفی برشهای باغدره و قینرجه در کوههای سلطانیه (جنوب زنجان) موقیعتهای کمیابی در زون البرز خاوری بهشمار میروند که دربردارنده فراوانی بالایی از روزنبران کفزی بزرگ (Large benthic foraminifera) بهویژه گونههایی از آلوئولینا هستند. در واقع، از این توالیها تعدادی از گونههای آلوئولینا توصیف و یک توزیع چینهشناسی مقایسهای با گونههایی از آلوئولینا در حوضه تتیس انجام پذیرفت که نشاندهنده یک وابستگی نزدیک با مطالعات انجام شده در بخشهای مختلف از این حوضه است. همچنین، این تطابق در ناحیه مطالعه شده بر اساس شناسایی گونههای آلوئولینا مانند A. ellipsoidalis, A. laxa, A. tumida, A.cemali, A.aragonensis, A. pisiformis,A.rotundata, A. subpyrenaica, A. cf.canavari, A. canavarii, A. ex gr.cremaeنشاندهنده اشکوبهای ایلردین- کوئزین است.
مقاله پژوهشی
طیبه اکبری؛ لیدا بخشنده
چکیده
با توجه به اهمیت نانوپلانکتونهای آهکی در تعیین سن طبقات رسوبی، سازند سورگاه در برش سد ایلام در منطقه کبیرکوه ایلام مورد مطالعه قرار گرفت. این سازند بیشتر از شیلهای خاکستری تیره رنگ تشکیل شده است. در برش نمونه، ستبرای سازند سورگاه 7/153 متر اندازهگیری شده است. از این طبقات رسوبی 109 نمونه از رسوبات شیلی برداشت و پس از مراحل آماده ...
بیشتر
با توجه به اهمیت نانوپلانکتونهای آهکی در تعیین سن طبقات رسوبی، سازند سورگاه در برش سد ایلام در منطقه کبیرکوه ایلام مورد مطالعه قرار گرفت. این سازند بیشتر از شیلهای خاکستری تیره رنگ تشکیل شده است. در برش نمونه، ستبرای سازند سورگاه 7/153 متر اندازهگیری شده است. از این طبقات رسوبی 109 نمونه از رسوبات شیلی برداشت و پس از مراحل آماده سازی، نانوپلانکتونهای آهکی موجود در آن مطالعه و عکسبرداری شد . در نتایج به دست آمده از مطالعات تاکسونومی نانوپلانکتونهای آهکی، 16 خانواده، 44 جنس و 80 گونه شناسایی شده است. بر پایه الگوی پراکندگی نانوفسیلهای یافت شده از این برش و اولین پیدایش گونههای شاخص و تجمع فسیلهای همراه، پهنههای نانوفسیلی CC13 تا CC15 یا Uc 8- Uc 12از الگوهای استاندارد جهانی شناسایی شد. بر پایه این زیستزونها، رسوبات کرتاسه بالایی در منطقه مورد مطالعه سن تورونین- سانتونین پیشین را دربر میگیرد.
مقاله پژوهشی
نوشآفرین حقیقت؛ پریسا منصوری
چکیده
نهشتههای پرمین در برش سیبستان واقع در 65 کیلومتری شمال باختری تهران، از سه سازند تشکیل شده است. به ترتیب از پایین به بالا شامل 1) سازند دورود متشکل از 205 متر رسوبات سیلیسی کلاستیک به سن پرمین پیشین و نیز دارای 10 واحد سنگی است؛ 2) سازند روته متشکل از 178 متر سنگآهک به سن اواخر پرمین پیشین (مرغابین (Murghabian))، دارای 5 واحد سنگی و 3) سازند نسن ...
بیشتر
نهشتههای پرمین در برش سیبستان واقع در 65 کیلومتری شمال باختری تهران، از سه سازند تشکیل شده است. به ترتیب از پایین به بالا شامل 1) سازند دورود متشکل از 205 متر رسوبات سیلیسی کلاستیک به سن پرمین پیشین و نیز دارای 10 واحد سنگی است؛ 2) سازند روته متشکل از 178 متر سنگآهک به سن اواخر پرمین پیشین (مرغابین (Murghabian))، دارای 5 واحد سنگی و 3) سازند نسن متشکل از 54 متر سنگآهک، شیل و ماسهسنگ به سن جلفین (Julfian) پیشین و 8 واحد سنگی است. نهشتههای پرمین با یک افق بوکسیت- لاتریت به سن جلفین خاتمه مییابد. این توالی توسط 10/28 متر طبقات سنگآهک متورق خاکستری مایل به زرد سازند الیکا به دیرینگی تریاس زیرینبه صورت ناپیوسته و همشیب پوشیده میشود. با توجه به مطالعات دیرینهشناسی، تعداد سه زیستزون (biozone) از روزنبران در سازندهای روته و نسن شناسایی شده است:
سازند روته:
1- زون تجمعیSchubertella giraudi-Codonofusiella distincta assemblage zone) ) به سن بلورین؟- کوبرگاندین.
2- زون تجمعی (Cribrigenerina sumatruna-Langella ocarina assemblage zone) به سن مرغابین.
سازند نسن:
3- زون تجمعی (Paraglobivalvulina mira-Ichtyolaria assemblage zone) به سن میدین؟- جلفین.
افزون بر آن، تعداد 14 جنس و گونه و یک زیرگونه از کنودونتها شناسایی شد و نیز مطابق با زیستزونبندی (biozonation) جهانی کنودونتها، تعداد 3 زیستزون در این برش تشخیص داده شده است:
سازند روته:
1- Sweetognathus whitei biozone (پرمین پیشین).
سازند الیکا:
2- Hindeodus parvus-Isarcicella isarcica biozone (تریاس پیشین).
3- Pachycladina symmetrica-P. oblique assemblage zone (تریاس پیشین).
مقاله پژوهشی
ملیحه صادقی؛ کوروش رشیدی؛ رحیم شعبانیان
چکیده
توالی سیستم پرمین در برش چینهشناسی پیراسحاق حدود 1400 متر ستبرا دارد که 100مترقاعدهآنشاملسازنددورود،1100مترشاملسازند روتهو200مترشاملسازندنسناست. مرز زیرین توالی با ناپیوستگیروی مجموعه سنگهای خروجیدونین قرارگرفته و مرز فوقانی آنها به صورت پیوسته و همشیب بهسنگآهکهای صفحهای و زردرنگ سازند الیکا به سنتریاسپیشین و میانی تبدیل ...
بیشتر
توالی سیستم پرمین در برش چینهشناسی پیراسحاق حدود 1400 متر ستبرا دارد که 100مترقاعدهآنشاملسازنددورود،1100مترشاملسازند روتهو200مترشاملسازندنسناست. مرز زیرین توالی با ناپیوستگیروی مجموعه سنگهای خروجیدونین قرارگرفته و مرز فوقانی آنها به صورت پیوسته و همشیب بهسنگآهکهای صفحهای و زردرنگ سازند الیکا به سنتریاسپیشین و میانی تبدیل میشود. بهمنظور شناسایی جنس و گونههای مختلف جلبکهای آهکی موجود دراین توالی220 نمونه برای مطالعات میکروسکوپی به طور سیستماتیک از پایین به بالا و براساس تغییرات سنگشناختیدر جهت عمود بر امتداد لایهها برداشت شد.در اینمطالعه، 7 جنس و 9 گونه جلبک سبز داسیکلادآسهشامل: Mizzia sp., Mizzia velebitana, Mizzia cornuta, Macroporella sp., Macroporella cf. nuda, Paraepimastopora longutuba, Epimastopora sp.,Epimastopora symetrica, Epimastoporella japonica, Epimastopora likana, Tabasoporella tulipaformis, Gyroporella sp., Gyroporella nipponicaو 2 جنس و 5 گونه جلبکاز خانوادهژیمنوکدیاسه شامل:Permocalculus sp., Permocalculus plumosus, Permocalculus cf. dikenliderensis, Permocalculus tenellus,Gymnocodium sp.,Gymnocodium bellerophontis, در سازندهای روتهو نسن مورد شناساییقرارگرفتند.همچنین جلبک Tabasoporella tulipaformisمتعلق به خانواده داسیکلادآسهآ که از سازند جمال معرفی شده است؛ نخستین بار در واحدهای آهکی شمالباخترکشور شناسایی و گزارش شد.
مقاله پژوهشی
رحیم شعبانیان؛ ناهیده غنیزاده؛ مهین محمدی کمیجانی؛ نسرین روحی
چکیده
در این مطالعه 60 نمونه از نهشتههای مربوط به کربنیفر در برش چینهشناسی خمس واقع در 40 کیلومتری جنوبخاوری خلخال از نظر محتوی روزنبران مورد بررسی قرار گرفت. توالی دریایی کربنیفر برش چینهشناسی خمس با ستبرای 5/163 متر متشکل از سنگآهک و سنگآهکهای دولومیتی به رنگ سیاه تا خاکستری است. مرز زیرین برش مورد پژوهش با سنگ آهکهای کرم رنگ ...
بیشتر
در این مطالعه 60 نمونه از نهشتههای مربوط به کربنیفر در برش چینهشناسی خمس واقع در 40 کیلومتری جنوبخاوری خلخال از نظر محتوی روزنبران مورد بررسی قرار گرفت. توالی دریایی کربنیفر برش چینهشناسی خمس با ستبرای 5/163 متر متشکل از سنگآهک و سنگآهکهای دولومیتی به رنگ سیاه تا خاکستری است. مرز زیرین برش مورد پژوهش با سنگ آهکهای کرم رنگ کرتاسه به صورت گسل بوده و با گسترش سیلهای تیره رنگ در مرز این دو واحد مشخص میشود. مرز بالایی آن نیز با ناپیوستگی دگرشیب با کنگلومرای پلیژنتیک به سن پلیوسن پوشیده میشود. برش خمس از دیدگاه سازندی تاکنون نامگذاری نشده است. بنابراین در این پژوهش سعی شده است تا با شناسایی جامعه روزنبران و تعیین سن آنها و همچنین تطابق لایههای در برگیرندهشان با نهشتههای کربنیفر در دیگر نواحی ایران، جایگاه چینهشناسی آن تعیین شود. در این پژوهش 30 جنس و 25 گونه از روزنبران کفزی شناسایی شده است که برای اولین بار در این ناحیه مورد بررسی قرار گرفتهاند. بر اساس پراکندگی چینهشناسی روزنبران شناسایی شده، حضور جنسهای شاخص و مقایسه جامعه روزنبران مورد پژوهش با روزنبران نهشتههای کربنیفر سازند قزلقلعه، سازند باقرآباد، سازند مبارک و بخشی از سازند سردر، میتوان سن ویزئنپسین تا باشکرینپیشین را برای ردیف دریایی کربنیفر خمس تعیین کرد.
مقاله پژوهشی
لیدا بخشنده؛ خسرو خسروتهرانی؛ طیبه محتاط؛ سید حمید وزیری؛ فریده کشانی
چکیده
سازند گورپی در حوضه زاگرس، جنوب باختر ایران جای گرفته است. این سازند در برش بانروشان، جنوب باختر ایلام، شامل 225 متر شیل با میانلایههای مارن و دارای دو عضو سیمره (لوفا) و امام حسن با سنگشناسی سنگآهک است. مرزهای زیرین و بالایی این سازند با سازند های ایلام و پابده پیوسته است. مطالعات انجام شده روی روزنبراندر این برش منجر به ...
بیشتر
سازند گورپی در حوضه زاگرس، جنوب باختر ایران جای گرفته است. این سازند در برش بانروشان، جنوب باختر ایلام، شامل 225 متر شیل با میانلایههای مارن و دارای دو عضو سیمره (لوفا) و امام حسن با سنگشناسی سنگآهک است. مرزهای زیرین و بالایی این سازند با سازند های ایلام و پابده پیوسته است. مطالعات انجام شده روی روزنبراندر این برش منجر به شناسایی 46 گونه متعلق به 13 جنس از روزنبرانپلانکتونیک شد. بر پایه روزنبرانپلانکتونیک، سازند گورپی به10 زیستزون جهانی تقسیم شد که این زیستزونها از قدیم به جدید عبارتند از : زیستزون شماره یک :Globotruncanita elevata Partial Range Zone؛ زیستزون شماره دو: Globotruncana ventricosa Interval Zone؛ زیستزون شماره سه: Globotruncanita calcarata Interval Zone؛ زیستزون شماره چهار: Globotruncanella havanensis Partial Range Zone؛ زیستزون شماره پنج: Globotruncana aegyptiaca Interval Zone؛ زیستزون شماره شش: Gansserina gansseri Interval Zone؛ زیستزون شماره هفت: Contusotruncana contusa Interval Zone؛ زیستزون شماره هشت: Abathomphalus mayaroensis Interval Zone ؛ زیستزون شماره نه: Parasubbotina pseudobulloides Interval Zone؛ زیستزون شماره ده: Globanomalina pseudomenardii Interval Zone. براساس این روزنبرانپلانکتونیک، سن سازند گورپی در منطقه مورد مطالعه کامپانین پیشین تا پالئوسن است.
مقاله پژوهشی
مهدی بادپا؛ کاوه خاکسار؛ علیرضا عاشوری؛ محمد خانهباد
چکیده
مجموعه غنی از مرجانهای کربنیفر در سازند سردر، در برش چینهشناسی زلدو وجود دارد. پس از آمادهسازی نمونهها، بیش از 200 مقطع میکروسکوپی از مرجانها و میکروفاسیس افقهای دارای این سنگوارهها برای تشخیص متغیرهای محیطی مطالعه شدند. اجتماع مرجانی مورد مطالعه به دیرینگی باشکیرین (کهنترین اشکوب کربنیفر پسین) است و در 2 افق قراردارد، ...
بیشتر
مجموعه غنی از مرجانهای کربنیفر در سازند سردر، در برش چینهشناسی زلدو وجود دارد. پس از آمادهسازی نمونهها، بیش از 200 مقطع میکروسکوپی از مرجانها و میکروفاسیس افقهای دارای این سنگوارهها برای تشخیص متغیرهای محیطی مطالعه شدند. اجتماع مرجانی مورد مطالعه به دیرینگی باشکیرین (کهنترین اشکوب کربنیفر پسین) است و در 2 افق قراردارد، بر پایه ژئومتری کلنیها و فاصله میان آنها، فراوانی و توزیع مرجانها و نیز مطالعه ریزرخساره، زیستگاه مرجانهای افق اول از نوع "چمنزارهای مرجانی ساب نوع B1" است و افق دوم یک "بیوستروم مرجانی ساب نوع C2" را تشکیل میدهد. این مرجانها در محیطهای لاگون به سوی سد و در دریای باز به سوی سد در یک سکوی کمژرفا گسترش داشتند. مجموعه مرجانی مورد مطالعه، در آبهای کمژرفای گرم و شفاف با شوری عادی و اکسیژن بالا در زون نوری زندگی میکردند. مرجانهای روگوزای فاسیکولیت Fomichevella وHeintzella با بیشترین فراوانی، چهارچوب اصلی این مجموعه را تشکیل میدهند. کلنیهای روگوزای Fomichevella و Minatoa بیشترین گوناگونی و کلنی تابولای Michelinia کمترین فراوانی و گوناگونی را دارند.
مقاله پژوهشی
آذین آهیفر؛ انوشیروان کنی؛ حسن امیری بختیار
چکیده
در این مطالعه سازند پابده در برشهای نمونه، تنگ حتی و یال شمالی از تاقدیس گورپی واقع در حوضه رسوبی زاگرس، با استفاده از نانوفسیلهای آهکی مورد بررسی قرار گرفته است. مطالعه اسلایدهای تهیه شده از 1508 نمونه برداشت شده منجر به شناسایی و ثبت 256 گونه متعلق به 59 جنس از 22 خانواده شد که بر پایه پراکندگی آنها ردهبندی زیستچینهنگاری توالیهای ...
بیشتر
در این مطالعه سازند پابده در برشهای نمونه، تنگ حتی و یال شمالی از تاقدیس گورپی واقع در حوضه رسوبی زاگرس، با استفاده از نانوفسیلهای آهکی مورد بررسی قرار گرفته است. مطالعه اسلایدهای تهیه شده از 1508 نمونه برداشت شده منجر به شناسایی و ثبت 256 گونه متعلق به 59 جنس از 22 خانواده شد که بر پایه پراکندگی آنها ردهبندی زیستچینهنگاری توالیهای یادشده ممکن شد. نتایج حاصل نشان از آن دارد که بر پایه الگوی زیستزونبندی Martini (1971) زونهای نانوفسیلی NP4-NP24 در برش نمونه و زونهای NP5-NP23 در برش تنگ حتی و یال شمالی تاقدیس گورپی حضور دارند و بر همین اساس سن سازند پابده پالئوسن پیشین تا الیگوسن پیشین تعیین میشود.
مقاله پژوهشی
مرتضی طاهرپور خلیل آباد؛ سید حمید وزیری؛ علیرضا عاشوری
چکیده
در میان خانواده اربیتولینیده، تاکسون (Blumenbach, 1805) Palorbitolina lenticularis از مهمترین زیای رخسارهای در نهشته کم ژرفای حوضه تتیس در زمان بارمین پسین- آپتین پیشین است. این تاکسون، جزء گونههای یوریتوپیک (توانایی سازگاری در شرایط مختلف محیطی و دارای گستردگی جهانی) است. در این مطالعه سعی بر آن شد تا با اندازهگیری قطر حجره جنینی و میزان ...
بیشتر
در میان خانواده اربیتولینیده، تاکسون (Blumenbach, 1805) Palorbitolina lenticularis از مهمترین زیای رخسارهای در نهشته کم ژرفای حوضه تتیس در زمان بارمین پسین- آپتین پیشین است. این تاکسون، جزء گونههای یوریتوپیک (توانایی سازگاری در شرایط مختلف محیطی و دارای گستردگی جهانی) است. در این مطالعه سعی بر آن شد تا با اندازهگیری قطر حجره جنینی و میزان ستبرای پوسته (پارامترهای زیستی) در نمونههای مورد بررسی، میزان این تغییرات در نمونههای شناسایی شده از این تاکسون در سه برش چینهشناسی به ترتیب در خاور، مرکز و باختر حوضه رسوبی کپهداغ تعیین شود. از نتایج به دست آمده چنین بر میآید که میزان ستبرای پوسته در نمونههای مورد بررسی، بستگی به ژرفایی که موجود در زمان حیات در آن میزیسته است داشته باشد. همچنین، با گذشت زمان، اندازه دستگاه جنینی نیز افزایش نشان میدهد.
مقاله پژوهشی
محسن علامه؛ زهرا سردار
چکیده
سازند آیتامیر یکی از سازندهای حوضه رسوبی کپهداغ در شمال خاور ایران است. این سازند از یک بخش ماسهسنگی در زیر و یک بخش شیلی در بالا تشکیل شدهاست. هر دو بخش گلوکونیتی است و بیشتر بهرنگ سبز زیتونی دیده میشود. این پژوهش روی برشی از سازند آیتامیر بر مبنای پالینومورفها است، که در مسیر جاده مشهد- کلات نادری و در حاشیه روستای زاوین با ...
بیشتر
سازند آیتامیر یکی از سازندهای حوضه رسوبی کپهداغ در شمال خاور ایران است. این سازند از یک بخش ماسهسنگی در زیر و یک بخش شیلی در بالا تشکیل شدهاست. هر دو بخش گلوکونیتی است و بیشتر بهرنگ سبز زیتونی دیده میشود. این پژوهش روی برشی از سازند آیتامیر بر مبنای پالینومورفها است، که در مسیر جاده مشهد- کلات نادری و در حاشیه روستای زاوین با ستبرای 506 متر و مختصات جغرافیایی " 42/45 '43 °36 عرض شمالی و " 56/5 ' 57 °59 طول خاوری انجام شدهاست. 40 نمونه از این برش برداشت شده که از آنها 120 اسلاید پالینولوژیکی تهیه شده که مطالعه آنها منجر به شناسایی 28 جنس و 47 گونه از داینوفلاژلهها شدهاست. با توجه به داینوفلاژلههای شناساییشده سن سازند آیتامیر در برش یادشده آلبین- سنومانین تعیین شد. بررسی فاکتورهای حفاظت مواد آلی، شرایط کم اکسیژن تا متوسط با رسوبگذاری پایین و محیط نریتیک داخلی تا خارجی سازند آیتامیر در برش یادشده را نشان میدهد. بر اساس مطالعات انجام شده، سه پالینوفاسیس برای سازند آیتامیر در برش زاوین تشخیص داده شد.
مقاله پژوهشی
نصرالله عباسی؛ مهناز پروانهنژاد شیرازی؛ محمد علی حسینزاده
چکیده
نهشتههای آواری-کربناته آلبین-سنومانین در شمال باختری راین واقع در جنوب کرمان، به ستبرای 526 متر، قابل تفکیک به سه واحد سنگچینهشناسی غیررسمی است. واحد یک از رسوبات کنگلومرا، ماسهسنگ و سیلتسنگ با میانلایههای آهک و مارن میباشد. واحد دو شامل آهکهای اوربیتولیندار با خردههای فسیل رودیست، بلمنیت و آمونیت است. واحد سوم ...
بیشتر
نهشتههای آواری-کربناته آلبین-سنومانین در شمال باختری راین واقع در جنوب کرمان، به ستبرای 526 متر، قابل تفکیک به سه واحد سنگچینهشناسی غیررسمی است. واحد یک از رسوبات کنگلومرا، ماسهسنگ و سیلتسنگ با میانلایههای آهک و مارن میباشد. واحد دو شامل آهکهای اوربیتولیندار با خردههای فسیل رودیست، بلمنیت و آمونیت است. واحد سوم از تناوب آهکهای پلاژیک و ماسهسنگ تشکیل شده است. در لایههای واحدهای اول و سوم مجموعهای از اثرفسیلهای قارهای تا دریایی یافت شدند. این اثرفسیلها شامل Koilosoma isp.، Ophiomorpha isp.، Palaeophycus isp.، Planolites isp.، Skolithos isp.، Taenidium isp. و Thalassinoides suevicus هستند. این اثر فسیلها در سه اثر رخساره اسکوئنیا، اسکولیتوس و کروزیانا قابل گروهبندیاند. در واحد سوم این توالی اثرفسیل همافزایThalassinoides-Phycodesبه فراوانی یافت شد. دهلیزهای داربستی با انشعابهای Y و Tریخت تالاسینوئیدسی به یک دسته دهلیزهای پرانشعاب فیکودسی ختم میشوند. نمونههای همافزای Thalassinoides-Phycodes در توالی مورد مطالعه یک ساختار حفاری-تغذیهای داشته به نحوی که بخش تالاسینوئیدسی آن بیشتر عملکرد حفاری و بخش فیکودسی آن جستجوی تغذیهای را نشان میدهد. این اثر فسیل در محیط دریایی و در کفههای دور از ساحل (offshore shelf) نسبتاً ژرف گسترش داشته است. با توجه به دادههای اثرشناسی و گسترش اثر رخسارهها، میتوان چنین نتیجه گرفت که حوضه رسوبی کربناته-تخریبی آلبین-سنومانین شمال باختری راین در برش گزک، یک حوضه ژرفشونده به طرف بالا بوده است.
مقاله پژوهشی
زهیدا حمیدی بهشتی؛ حبیب علیمحمدیان؛ مرتضی طالبیان؛ علیرضا شهیدی؛ محمدرضا قاسمی
چکیده
دانش زمینمغناطیس یکی از پرکاربردترین شاخههای دانش ژئوفیزیک به شمار میرود. این دانش امروزه گستره وسیعی از کاربردها، همانند مطالعات فابریک مغناطیسی، دیرینهمغناطیس و مغناطیس محیطی را در برمیگیرد که هر کدام از این روشهای مغناطیسی، مناسب لیتولوژیهای خاصی است. ماسهسنگهای گروه شمشک در خلال دو رویداد مهم زمینساختی ...
بیشتر
دانش زمینمغناطیس یکی از پرکاربردترین شاخههای دانش ژئوفیزیک به شمار میرود. این دانش امروزه گستره وسیعی از کاربردها، همانند مطالعات فابریک مغناطیسی، دیرینهمغناطیس و مغناطیس محیطی را در برمیگیرد که هر کدام از این روشهای مغناطیسی، مناسب لیتولوژیهای خاصی است. ماسهسنگهای گروه شمشک در خلال دو رویداد مهم زمینساختی سیمرین پیشین و میانی تشکیل شدهاند و نه تنها در منطقه مورد مطالعه، بلکه در گستره وسیعی از ایران نیز پوشش مناسبی دارند. از این رو، برای ارزیابی پتانسیل این واحد سنگی در پاسخگویی به کاربرد روشهای زمینمغناطیس، مورد مطالعه قرار گرفتند. از 18 ایستگاه، 135 نمونه مغزه جهتدار در این واحد، برداشت شد. در این مطالعه از تلفیق دادههای حاصل از آزمایشات مغناطیسی و دادههای سنگنگاری استفاده شد. منحنیهای ترمومگنتیک حاصل از آزمایش کانیشناسی مغناطیسی همه نمونهها از تمامی ایستگاهها (به جز ایستگاههای 10 و 15) نشان داد که از نوع برگشتناپذیر بوده و کانیهایی مانند هماتیت و مگنتیت در اثر دگرسانی نمونهها، در طی مرحله گرمادهی تولید شدهاند. نتایج آزمایش مغناطیسزدایی حرارتی نشان داد که کانیهای فریمغناطیس موجود در نمونهها (به جز نمونههای ایستگاههای 10، 14 و 15) پس از دمای 400 درجه سلسیوس باز مغناطیس شدهاند که این مسئله به صورت زیگزاگی شدن یا افزایش غیر عادی پسماند مغناطیسی، در منحنیهای پسماند مغناطیسی- دما در مرحله افزایش دما دیده میشود و بیانگر این است که این کانیها از ترکیب شیمیایی کانیهای مغناطیسی با دمای کوری پایین (حدود 400 درجه سلسیوس) با اکسیژن و در اثر افرایش دما به وجود آمدهاند. اندازهگیری پذیرفتاری مغناطیسی (Km) نشان دادکه این مقدار برای بیشتر ایستگاههای منطقه در محدوده SI 6-10×400-200 میباشد که نشان از فراوانی کانیهای پارامغناطیس در این واحد سنگی دارد. مطالعه سنگنگاری مشخص کرد که تمامی ماسهسنگهای منطقه از دسته آرنایتها بوده و در آنها نسبت کوارتز به قطعات سنگی و فلدسپار، نسبتا پایین است که نشاندهنده بلوغ کانیشناسی پایین نمونهها است. مقایسه دادههای آزمایش کانیشناسی مغناطیسی با آزمایش مغناطیسزدایی حرارتی برای دو ایستگاه S10 و S15 نشان داد که بین میزان کانیهای فریمغناطیس پایدار یک نمونه و میزان دگرسانی آن در طی مرحله گرمادهی، یک رابطه احتمالی عکس برقرار است. نتایج این پژوهش نشان میدهد که ماسهسنگهای شمشک به دلایلی مانند پایین بودن بلوغ کانیشناسی و عبور جریان آب از درون آنها که احتمال به دست آوردن پسماند مغناطیسی شیمیایی (CRM) را بالا میبرند، سرعت رسوبگذاری بالا که احتمال افزایش خطای میل و انحراف مغناطیسی را تقویت میکند، پایین بودن کسر کانیهای فریمغناطیس که عدم ثبت دقیق جهتهای مغناطیسی را سبب میشود و حضور کانیهای فریمغناطیس با دمای کوری پایین که توانایی ثبت و حفظ جهتهای دیرینهمغناطیسی را ندارند، از اعتبار بسیار ضعیفی برای مطالعات دیرینهمغناطیس برخوردار هستند، با این حال فراوانی کانیهای پارامغناطیس مانند بیوتیت در این رسوبات قابلیت کاربرد آنها رابرای مطالعات فابریک مغناطیسی به اثبات میرساند.
مقاله پژوهشی
مریم نورالدینی؛ مهدی یزدی؛ علیرضا عاشوری؛ سمانه رحمتی
چکیده
برش بناریزه (سازند شیشتو 2) در جنوب خاوری اصفهان، ایران مرکزی قرار گرفته است. ستبرای رسوبات کربنیفر زیرین در برش بناریزه در حدود 210 متر برآورد شده است. بخش قاعده سازند شیشتو 2 در این برش توسط رسوبات آبرفتی و در بخش رأسی، سازند سردر با یک ناپیوستگی همشیب روی آن قرار گرفته است. سنگشناسی عمده سازند شیشتو 2 در برش بناریزه شامل: سنگآهک، سنگآهک ...
بیشتر
برش بناریزه (سازند شیشتو 2) در جنوب خاوری اصفهان، ایران مرکزی قرار گرفته است. ستبرای رسوبات کربنیفر زیرین در برش بناریزه در حدود 210 متر برآورد شده است. بخش قاعده سازند شیشتو 2 در این برش توسط رسوبات آبرفتی و در بخش رأسی، سازند سردر با یک ناپیوستگی همشیب روی آن قرار گرفته است. سنگشناسی عمده سازند شیشتو 2 در برش بناریزه شامل: سنگآهک، سنگآهک مارنی، مارن و شیل همراه با خردههای کرینویید، براکیوپود و مرجان است. در این مطالعه 8 جنس از اسکلریتهای هولوتورین، متعلق به 4 خانواده: (Calclamnidae, Achistridae, Palaeocaudinidae, Theelidae) معرفی شدهاند. اسکلریتهای هولوتورین شناسایی شده در سازند شیشتو 2 شامل :Eocaudina subhexagona, Eocaudina ovalis, Microantyx permiana, Mercedescaudina langeri, Protocaudina hexagonaria, Achistrum monochordata,Thalattocanthus consonus, Eocaudina septaforminalis است. بر پایه مطالعات استراتیگرافی این اسکلریتها، سن تورنزین- ویزئن برای نهشتههای کربنیفر زیرین در این برش پیشنهاد میشود.
مقاله پژوهشی
سمیه پرهام؛ محمد رضا کمالی
چکیده
بخش بالایی سازند دالان یک افق مخزن گازی در خلیجفارس است که بهدلیل تولید بالای گاز و میعانات گازی اهمیت ویژهای دارد. این بخش به طور چیره تحت تأثیر دولومیتیشدن قرار گرفته است. دولومیکریت یکی از انواع دولومیتهای شناسایی شده در این بخش است که بخشی از توالی بخش بالایی سازند دالان را در بر گرفته است. در این پژوهش با استفاده از مقاطع ...
بیشتر
بخش بالایی سازند دالان یک افق مخزن گازی در خلیجفارس است که بهدلیل تولید بالای گاز و میعانات گازی اهمیت ویژهای دارد. این بخش به طور چیره تحت تأثیر دولومیتیشدن قرار گرفته است. دولومیکریت یکی از انواع دولومیتهای شناسایی شده در این بخش است که بخشی از توالی بخش بالایی سازند دالان را در بر گرفته است. در این پژوهش با استفاده از مقاطع نازک میکروسکوپی، اطلاعات تخلخل و تراوایی حاصل از تجزیه مغزه و تجزیههای ایزوتوپی، این نوع دولومیتها مورد بررسی قرار گرفتهاند. بهکمک شواهد سنگنگاری همچون بلورهای بسیار ریز (5 تا 16 میکرون) هماندازه و بیشکل این نوع دولومیت تشخیص داده میشود. بافت این نوع دولومیت معادلnonplanar-A یاxenotopic-A است. اشکالی مانند فابریک فنسترال، فیلامنتهای میکروبی، حفرههای باقیمانده از کانیهای تبخیری و ترکهای گلی در این نوع دولومیت دیده می شود. بر پایه این شواهد، چنین نتیجه گرفته شد که این دولومیتها مربوط به رخساره فنسترال مادستون دولومیتی هستند که در بخشهای بالایی پهنه کشندی از نوع گرم و خشک و تبخیری بهوسیله آبهای گرم تشکیل شدهاند. نتایج حاصل از مطالعات ایزوتوپ اکسیژن و تعیین دمای تشکیل این دولومیت نشان داد که این نوع دولومیت در دمای میان کمینه 36/20درجه سانتیگراد و بیشینه 6/46 درجه سانتیگراد تشکیل شده است که محیط تشکیل بالا را تأیید میکند. بنابر این اطلاعات، مدل سبخا برای این نوع دولومیت ارائه شد. مهمترین فرایندهای دیاژنزی مؤثر بر دولومادستونها، انحلال، تشکیل سیمان انیدریتی، تراکم، جانشینی بهوسیله انیدریت و شکستگی است. مطالعات تخلخل و تراوایی این بخش نشان میدهد تغییرات کیفیت مخزنی تحت تأثیر رخساره است و در رخسارههای گلپشتیبان مانند مادستونهای دولومیتی (شامل دولومیکریتها) کیفیت مخزنی ضعیف است؛ مگر این که در مراحل بعدی تحت تأثیر فرایندهای دیاژنزی مانند انحلال یا شکستگی قرار گرفته باشند.
مقاله پژوهشی
محمود حاجیان برزی؛ سید محسن آلعلی؛ داود جهانی؛ محمد فلاح خیرخواه
چکیده
سازند دشتک با سن تریاس میانی- پسین به دلیل وجود نهشتههای ستبر انیدریتی به عنوان یکی از بهترین سنگهای پوشش برای مخازن گازی عظیم گروه دهرم در جنوب باختری ایران و شمال خلیج فارس بهشمار میرود. تحلیل رخسارههای سازند دشتک سبب شناسایی 14ریزرخساره مربوط به محیط دشت ساحلی، سبخا (پهنه بالای جزرومدی)، پهنه جزرومدی، لاگون، پشتههای سدی ...
بیشتر
سازند دشتک با سن تریاس میانی- پسین به دلیل وجود نهشتههای ستبر انیدریتی به عنوان یکی از بهترین سنگهای پوشش برای مخازن گازی عظیم گروه دهرم در جنوب باختری ایران و شمال خلیج فارس بهشمار میرود. تحلیل رخسارههای سازند دشتک سبب شناسایی 14ریزرخساره مربوط به محیط دشت ساحلی، سبخا (پهنه بالای جزرومدی)، پهنه جزرومدی، لاگون، پشتههای سدی (شول) شده است. بررسی تغییرات افقی و عمودی رخسارهها و مقایسه آنها با محیطهای عهد حاضر و دیرینه نشانگر آن است که سازند دشتک در یک پلاتفرم از نوع رمپ کربناتی کمژرفا نهشته شده است. مطالعات چینهنگاری سکانسی نشان میدهد که سازند دشتک از چهار سکانس رسوبی دسته سوم و دستههای رسوبی TSTوHST تشکیل شده است. ستبرای سازند دشتک از کوه سورمه به سمت چاه d، c، b و در نهایت a افزایش یافته است. مطالعات ایزوتوپ استرانسیم از نمونههای سازند دشتک سن تریاس (آشکوب آنسین تا نورین) را تأیید میکند.
مقاله پژوهشی
یاسر نوریان؛ سیدرضا موسوی حرمی؛ اسداله محبوبی؛ علی کدخدایی؛ سید علیاکبر عبدالهی موسوی
چکیده
تفکیک گونههای سنگی با روشهای مختلف یکی از مفیدترین مطالعات به منظور تحلیل کیفیت مخزنی و گاهی زونبندی یک مخزن است. به دلیل ارتباط مؤثر بین ویژگیهای زمینشناسی و پتروفیزیکی در هر واحد جریانی هیدرولیکی (Hydraulic Flow unit) شناخت چگونگی توزیع واحدهای جریانی در یک مخزن میتواند در تفکیک مخزن به واحدهای متنوع با شرایط مخزنی متفاوت مفید ...
بیشتر
تفکیک گونههای سنگی با روشهای مختلف یکی از مفیدترین مطالعات به منظور تحلیل کیفیت مخزنی و گاهی زونبندی یک مخزن است. به دلیل ارتباط مؤثر بین ویژگیهای زمینشناسی و پتروفیزیکی در هر واحد جریانی هیدرولیکی (Hydraulic Flow unit) شناخت چگونگی توزیع واحدهای جریانی در یک مخزن میتواند در تفکیک مخزن به واحدهای متنوع با شرایط مخزنی متفاوت مفید باشد. در این مطالعه با استفاده از روش نشانگر زون جریانی (Flow Zone Indicator) شش واحد جریانی بر اساس دادههای تخلخل و تراوایی در دو چاه A و Bمخزن بنگستان در میدان منصوری تعیین شده است. مهمترین پارامترهای آماری دادههای تخلخل و تراوایی برای هر کدام از واحدهای جریانی (HFU) نشان میدهد، HFU3، HFU1 بهترین و HFU5، HFU6 بدترین کیفیت مخزنی را دارند. به منظور ارزیابی مطالعه واحدهای جریانی، با مقایسه روشهای خوشهبندی سلسله مراتبی (Hierarchical Clustering) و روش k-means با استفاده از روش اعتبارسنجی silhouette روش خوشهبندی سلسله مراتبی به عنوان روش بهینه انتخاب شد و دادههای تخلخل و تراوایی هر دو چاه در شش خوشه (Rock Type) قرار گرفتند. مقایسه گونههای سنگی تعیین شده به روش خوشهبندی سلسله مراتبی با واحدهای جریانی و نیز رخسارههای میکروسکوپی مخزن نتایج قابل قبول هر دو روش را برای تعیین گونههای سنگی نشان میدهد.
مقاله پژوهشی
اسد عبدی؛ محمد حسین محمودی قرائی؛ محسن کریمینیا؛ علیرضا کریمیباوندپور؛ محمد محجل
چکیده
در رادیولاریتهای کرمانشاه، به سن ژوراسیک تا کرتاسه بالایی، سه رخساره رسوبی شامل نهشتههای توفانی، پلاژیک مادستون و رادیولاریا وکستون- پکستون تشخیص داده شد. هر یک از این رخسارههای رسوبی با اثررخسارههای فسیلی همراهی میشوند که مطالعه آنها تغییرات دقیقتر ژرفا و انرژی محیط را نشان میدهد. در نهشتههای رسوبی توفانی (شامل لایههای ...
بیشتر
در رادیولاریتهای کرمانشاه، به سن ژوراسیک تا کرتاسه بالایی، سه رخساره رسوبی شامل نهشتههای توفانی، پلاژیک مادستون و رادیولاریا وکستون- پکستون تشخیص داده شد. هر یک از این رخسارههای رسوبی با اثررخسارههای فسیلی همراهی میشوند که مطالعه آنها تغییرات دقیقتر ژرفا و انرژی محیط را نشان میدهد. در نهشتههای رسوبی توفانی (شامل لایههای ماسهای آهکی، کنگلومرای پبلی مسطح و طبقهبندی مورب پشتهای) اثرفسیلهایی با استراتژی رفتاری معلقخوار (Domichnia) مانند تالاسینوییدس مشاهده میشود که بیانگر شرایط پرانرژی در زمان رسوبگذاری است. اثرفسیلهایی که در واحدهای کربناته پلاژیک یافت میشوند دارای استراتژی رفتاری گریزینگ (Pascichnia) و تغذیهای (Fodinichnia) هستند. این اثرفسیلها شامل پلانولیتس، کندریتس و هلمنتوپسیس است که نشاندهنده اثررخساره کروزیانای دور از ساحل و سطح پایین انرژی در این رسوبات است. با توجه به افزایش ژرفا در نهشتههای سیلیسی اثرفسیلهایی با استراتژی رفتاری پسیچینیا (Pascichnia) و کیمیچنیا (Chemichnia ) شامل اسکولیسیا، هلمنتوپسیس، ژیروکورت، کندریتس و تالاسینوییدس چیره میشوند که نشاندهنده منطقه انتقالی بین اثررخساره کروزیانای دور از ساحل و اثررخساره زئوفیکوس است. رخسارههای رسوبی و اثررخسارههای موجود بیانگر تهنشینی این نهشتهها در پهنه انتقالی بین رمپ میانی تا رمپ خارجی است.
مقاله پژوهشی
شهره عرفان؛ میرعلیرضا حامدی
چکیده
آنچه را شبهجزیره میانکاله و خلیج گرگان در جنوب خاور دریای خزر مینامند، در حقیقت یک مجموعه جزیره سدی شامل سه محیط: 1) ساحل دریای باز، 2) جزیره سدی میانکاله و 3) لاگون گرگان است. زیرمحیطهای اصلی این مجموعه را پشتههای ماسه ساحلی، ماندآب پست شور، مانداب آب شیرین، ماسهبادیهای فعال، نیمهفعال و تثبیت شده و زمینهای پوف کرده تشکیل ...
بیشتر
آنچه را شبهجزیره میانکاله و خلیج گرگان در جنوب خاور دریای خزر مینامند، در حقیقت یک مجموعه جزیره سدی شامل سه محیط: 1) ساحل دریای باز، 2) جزیره سدی میانکاله و 3) لاگون گرگان است. زیرمحیطهای اصلی این مجموعه را پشتههای ماسه ساحلی، ماندآب پست شور، مانداب آب شیرین، ماسهبادیهای فعال، نیمهفعال و تثبیت شده و زمینهای پوف کرده تشکیل میدهند. آثار تغییر سطح دریای خزر و ساختهای رسوبی این مجموعه را انواع موجسانهای آبی و بادی، ساختهای گوناگون جویباری، آثار هجوم آب به ساحل و برگشت شسته شویی، جریانهای موازی و برگشتی ساحل، ترکهای گلی و بارهای ماسهای موازی و عمود بر ساحل، ردپای جانوری فراوان در ماسهبادیها و خلیجهای کوچک تشکیل میدهند. در شکلگیری و رشد جزیره سدی میانکاله تلفیقی از عوامل بسیاری چون حضور فراوان ماسه، توفانهای شدید، جریانهای موازی ساحل در محیط آبی ریزکشندی با سلطه امواج و شیب ملایم ساحل نقش تعیینکننده داشتهاند. کانال خوزینی که امکان ارتباط لاگون گرگان با دریای خزر را فراهم میکرده حاصل تلاش ناموفق انسانی، به علت بسته شدن دهانه سمت دریا به وسیله جریانهای موازی ساحل بوده است. مطالعات تجزیه شیمیایی و نمونههای حفاری منطقه زاغمرز بیانگر محیط دریایی کمژرفا در گذشته است که به وسیله رسوبات غیر دریایی جایگزین شده است. دخالتهای انسانی در ساحل این منطقه سبب دگرگونی شدید ریختشناختی و تبدیل این ساحل تهنشینی به ساحل فرسایشی شده است که حاصل آن، عقبنشینی تقریبی40 متری ساحل و آشکار شدن کشتی چوبی قدیمی پنهان شده در زیر پشتههای ماسه ساحلی با ارتفاع بیش از 6 متر است.
مقاله پژوهشی
محمدعلی سرپرنده؛ بهزاد مهرگینی؛ امیر ملاجان؛ فریدون سحابی؛ غلامحسین نوروزی؛ گلناز جوزانی کهن
چکیده
در بررسی کیفیت مخزنی رخسارههای ماسهسنگی معمولاً وجود رس اثر آشکاری در کاهش تخلخل مؤثر و تراوایی و دقت محاسبه درجه اشباع سیالهای سازند دارد. در این راستا شناسایی نوع و مقدار رس به روشهای مختلف انجام میشود. در مخازن ماسه سنگی، رسها ضمن آنکه منبع ایجاد ظرفیت تبادل کاتیونی (CEC) هستند، گوناگونی کانیشناسی آنها، موجب تغییر ...
بیشتر
در بررسی کیفیت مخزنی رخسارههای ماسهسنگی معمولاً وجود رس اثر آشکاری در کاهش تخلخل مؤثر و تراوایی و دقت محاسبه درجه اشباع سیالهای سازند دارد. در این راستا شناسایی نوع و مقدار رس به روشهای مختلف انجام میشود. در مخازن ماسه سنگی، رسها ضمن آنکه منبع ایجاد ظرفیت تبادل کاتیونی (CEC) هستند، گوناگونی کانیشناسی آنها، موجب تغییر میزان ظرفیت تبادل کاتیونی در مخزن خواهد شد. این مهم میتواند به عنوان معیاری برای پهنهبندی مخزن بر پایه نوع کانیهای رسی باشد. اندازهگیری CEC بهعنوان یکی از روشهای فرعی شناسایی کانیهای رسی، در کنار دیگر روشها به کار میرود. این متغیر که توانایی رسها را در جذب و آزادسازی کاتیونها در محلول مجاور نشان میدهد، برای انواع کانیهای رسی دارای محدوده مشخصی است. در مواردی که چند نوع کانی رسی وجود دارد، مقدار CEC به سوی محدوده عددی نوع رس چیره نزدیک میشود. در این مطالعه ظرفیت تبادل کاتیونی کانیهای رسی دو حلقه چاه مخزن شوریجه در میدان گازی گنبدلی محاسبه شده است. ابتدا CEC برای 20 نمونه مغزه از دو چاه با استفاده از روش باور (Bower) اندازهگیری شد. در ادامه بر پایه دادههای لاگهای پتروفیزیکی و نتایج آزمایشگاهی و به کمک برآوردگر شبکه عصبی مصنوعی، مقادیر CEC در طول هر چاه برآورد شد. در پایان با توجه به مقادیر CEC کانیهای رسی، دادههای موجود به 5 دسته شامل پهنه عاری از رس و پهنههای دارای کائولینیت، ایلیت- کلریت، هالویزیت با دو مولکول آب و پهنه مونتموریلونیت تقسیم شد. برای اینمنظور از ردهبندیکنندههای بیزین، پارزن و K- نزدیکترین همسایگی (KNN) استفاده شد. در پایان نتایج به دست آمده با نتایج حاصل از آزمایش پراش پرتو ایکس (XRD) مقایسه شد که تطابق خوبی نشان داد.
مقاله پژوهشی
جواد درویشی خاتونی؛ راضیه لک؛ علی محمدی
چکیده
دریاچه ارومیه بزرگترین دریاچه فوق شور در جهان است که یک حوضه بسته درون قارهای مستقل با گستردگی حدود 6000 کیلومتر مربع و متوسط ژرفای 6 متر است. از نظر هیدروشیمی منابع آب تأمین کننده حوضه آبریز غالباً تیپ کلروره و سولفاته را نشان می دهد که متأثر از سنگشناسی سازندهای زمینشناسی پیرامون دریاچه و حوضه آبریز است. میزان مجموع کلسیم ...
بیشتر
دریاچه ارومیه بزرگترین دریاچه فوق شور در جهان است که یک حوضه بسته درون قارهای مستقل با گستردگی حدود 6000 کیلومتر مربع و متوسط ژرفای 6 متر است. از نظر هیدروشیمی منابع آب تأمین کننده حوضه آبریز غالباً تیپ کلروره و سولفاته را نشان می دهد که متأثر از سنگشناسی سازندهای زمینشناسی پیرامون دریاچه و حوضه آبریز است. میزان مجموع کلسیم و منیزیم همه آبهای وارده به دریاچه بیشتر از میزان بیکربنات آن است. بررسی هیدروشیمی آب دریاچه ارومیه از سال 2007 تا 2012 با نمونهبرداری از آب دریاچه انجام شد. در طول این دوره شش ساله، 120 نمونه آب در فصول تر و خشک (فروردین و شهریور) مورد تجزیه قرار گرفت. نتایج نشان میدهد که تیپ شورابه دریاچه ارومیه میان سالهای 2007 تا 2010 تغییرات کمی داشته است. این تغییرات برای سال 2011 بسیار زیاد است و در دورههای زمانی کوتاه مدت تغییرات بسیار زیادی در میزان آنیونها و کاتیونها رخ داده است. از سال 2007 تا 2010 تیپ شورابه از نوع Na-Mg-Clبوده است که قابل مقایسه با دریاچه بزرگ نمک در آمریکا است. از سال 2011 با افزایش قابل توجهی میزان شوری و چگالی آب دریاچه، تیپ شورابه نیز تغییر کرده است. در سال 2011 و 2012 با افزایش میزان سدیم و کلرید محلول و رسیدن به آستانه تبلور مستقیم هالیت از آب دریاچه، با ته نشست نمک در کف و حاشیه دریاچه میزان Na کاهش یافته و بواسطه کاهش میزان Na، میزان منیزیم افزایش یافته و تیپ شورابه از Na-Mg-Cl به Mg-Na-Cl تغییر یافته است. شورابه مسیر IIIB1bنمودار تکامل شورابه ارائه شده توسط Eugster و Hardie را طی نموده است. در نمودار تکامل شورابه اشاره شده ملاحظه میشود که تیپ Na-Mg-Cl مربوط به دوره پیش از خشک شدن دریاچه ارومیه و تیپ Mg-Na-Cl مربوط به دوره خشک می باشد. به نظر میرسد این حالت نیز یک حالت گذرا باشد و این دریاچه در نهایت با تبخیر بیشتر، به شوری بالاتر میرسد (اکنون شوری دریاچه بیش 400 گرم در لیتر است) و با ته نشست هالیت و سولفات سدیم، به تیپ Mg-SO4-Cl تکامل می یابد. بنا براین نمودار یادشده شامل اندکی تغییر می شود. تیپ فعلی شورابه در مسیرIII2b نمودار تکامل شورابه است. با گذشت زمان اختلاف ترکیب شیمیایی و شوری دریاچه در شمال و جنوب بزرگراه شهید کلانتری بیشتر میشود.
مقاله پژوهشی
مجید خانجانی؛ سید رضا موسوی حرمی؛ حسین رحیمپوربناب؛ محمدرضا کمالی؛ علی چهرازی
چکیده
سازند ایلام (سانتونین- کامپانین) یکی از مخازن مهم گروه بنگستان در حوضه نفتی زاگرس است. این سازند در میدان سیری الوند در خلیج فارس با ستبرای 130 متر از سنگهای آهکی تشکیل شده است. در این پژوهش ریزرخسارهها، محیط رسوبی، فرایندهای دیاژنزی و چینهنگاری سکانسی سازند ایلام در میدان نفتی سیری الوند مورد مطالعه قرار گرفت. با بررسیمقاطع ...
بیشتر
سازند ایلام (سانتونین- کامپانین) یکی از مخازن مهم گروه بنگستان در حوضه نفتی زاگرس است. این سازند در میدان سیری الوند در خلیج فارس با ستبرای 130 متر از سنگهای آهکی تشکیل شده است. در این پژوهش ریزرخسارهها، محیط رسوبی، فرایندهای دیاژنزی و چینهنگاری سکانسی سازند ایلام در میدان نفتی سیری الوند مورد مطالعه قرار گرفت. با بررسیمقاطع نازک 8 ریزرخساره در 4 مجموعه رخسارهای شناسایی شد که در یک محیط رسوبی رمپ کربناتی هموکلینال برجای گذاشته شدهاند. بر اساس مطالعات سنگنگاری، مهمترین فرایندهای دیاژنزی که در این سازند مشاهده شد عبارتند از: آشفتگی زیستی، سیمانی شدن، انحلال، دولومیتی شدن، استیلولیتی شدن، پیریتی شدن و تشکیل شکستگیها. مهمترین سیمانهای مشاهده شده در این سازند شامل سیمان تیغهای، سیمان همبعد ریزبلور، سیمان دروزی، سیمان بلوکی درشت بلور و سیمان سین تکسیال هستند. بررسیهای چینهنگاری سکانسی منجر به شناسایی 4 سکانس رسوبی رده سوم برای سازند ایلام شد که همگی به مرز سکانسی نوع اول ختم میشوند. در نهایت رخسارهها و شدت فرایندهای دیاژنزی در هر سکانس مورد بررسی قرار گرفت.
مقاله پژوهشی
لیلا امیربهادر؛ حسین رحیمپور بناب؛ مهران آرین
چکیده
در این مطالعه رخسارههای میکروسکوپی و مجموعههای آنها براساس مطالعات دقیق سنگنگاری در ستبرای حدود540 متری توالیهای مخزنی پرمین پایانی است و 15 رخساره شناسایی شدهاند که در چهارگروه رخسارهای پریتایدال، لاگون، شول و دور از شول قرار میگیرند. بهواسطه فراوانی چشمگیر رخسارههای شول در دالان بالایی سعی شد تا این رخسارهها ...
بیشتر
در این مطالعه رخسارههای میکروسکوپی و مجموعههای آنها براساس مطالعات دقیق سنگنگاری در ستبرای حدود540 متری توالیهای مخزنی پرمین پایانی است و 15 رخساره شناسایی شدهاند که در چهارگروه رخسارهای پریتایدال، لاگون، شول و دور از شول قرار میگیرند. بهواسطه فراوانی چشمگیر رخسارههای شول در دالان بالایی سعی شد تا این رخسارهها تحت تقسیمبندی و مطالعه دقیقتری قرار گیرند. بهمنظور بررسی تغییرات سطح نسبی آب دریا، طی نهشتهشدن توالی دالان بالایی، ستونهای رخسارهای رسم شدهاند و تغییرات رخسارهها و مجموعههای آنها در توالی قائم مورد ارزیابی قرار گرفتهاند. آنالیز فراوانی رخسارهها نشان میدهد که در نیمه پایینی(واحد مخزنیK4 ) و نیمه بالایی(واحد مخزنیK3) توالی دالان بالایی، افت قابلملاحظهای در سطح نسبی آب دریا طی دوره پرمین پایانی رخ داده است. بهطوری که تغییر از شرایط چیرگی شولهای گسترده اُاُییدی- بایوکلستی به توالیهای متناوب شول- لاگون- پریتایدال و عوارضی مانند نهشتهشدن انیدریت و دولومیتیشدن شدید دیده میشود که میتواند بیانگر تغییر اقلیم نیز باشد. پس از شناسایی رخسارهها در توالی دالان بالایی از آنها بهعنوان نشانگرهایی در بررسی تغییرات سطح نسبی آب دریا طی نهشتهشدن این توالیها در میدان پارس جنوبی استفاده شده است. بر این اساس توالی دالان بالایی آثار و عوارض مربوط به دو و نیم سیکل رده سوم و 12 سیکل رده چهارم از تغییرات سطح نسبی آب دریاها را در خود ثبت نموده است.
مقاله پژوهشی
ایرج مغفوری مقدم؛ صفورا یاسبلاغی
چکیده
سازند قم در اطراف آشتیان به خوبی رخنمون دارد. به منظور مطالعه دیرینهشناسی دوکفهایهای سازند قم در ایران مرکزی و روشن شدن شرایط بومشناسی دیرینه آنها، یک برش چینهنگاری در خاور آشتیان انتخاب شد. ستبرای واقعی سازند قم در این برش 71 متر است که از سنگآهک، مارن، ماسهسنگ و کنگلومرا تشکیل شده است. در این برش سازند قم به طور تدریجی روی ...
بیشتر
سازند قم در اطراف آشتیان به خوبی رخنمون دارد. به منظور مطالعه دیرینهشناسی دوکفهایهای سازند قم در ایران مرکزی و روشن شدن شرایط بومشناسی دیرینه آنها، یک برش چینهنگاری در خاور آشتیان انتخاب شد. ستبرای واقعی سازند قم در این برش 71 متر است که از سنگآهک، مارن، ماسهسنگ و کنگلومرا تشکیل شده است. در این برش سازند قم به طور تدریجی روی سنگهای تخریبی سازند سرخ زیرین و با ناپیوستگی فرسایشی در زیر سازند سرخ بالایی قرار میگیرد. در مجموع 2 گونه و 4 جنس دو کفهای برای اولین بار در این سازند معرفی شد. محدوده چینهنگاری مشترک این دو کفهای و حضور روزنبران همراه آنها گویای سن میوسن پیشین (آکیتانین) برای لایههای مورد نظر است. محتویات روزنداران سازند قم نشان میدهد که مارنهای دارای این دوکفهایهای کوچک در منطقه غیر نورانی و در ناحیه گرمسیری تا نیمه گرمسیری انباشته شدهاند.
مقاله پژوهشی
مریم منانی؛ مهدی یزدی
چکیده
سازند نایبند در شمال اصفهان به بخشهای گلکان (تناوب ماسهسنگ و مارن)، بیدستان (ماسهسنگ و آهک ریفی)، حوض شیخ (تناوب ماسهسنگ و مارن)، حوضخان (آهک ریفی با میانلایههایی از مارن) و قدیر (تناوب ماسهسنگ و مارن) قابل تفکیک است. بخشهای بیدستان و حوضخان به صورت لایه کلیدی (آهکهای ریفی مرجانی- اسفنجی) در منطقه گسترش دارند. در بخشهای ...
بیشتر
سازند نایبند در شمال اصفهان به بخشهای گلکان (تناوب ماسهسنگ و مارن)، بیدستان (ماسهسنگ و آهک ریفی)، حوض شیخ (تناوب ماسهسنگ و مارن)، حوضخان (آهک ریفی با میانلایههایی از مارن) و قدیر (تناوب ماسهسنگ و مارن) قابل تفکیک است. بخشهای بیدستان و حوضخان به صورت لایه کلیدی (آهکهای ریفی مرجانی- اسفنجی) در منطقه گسترش دارند. در بخشهای بیدستان و حوضخان (سازند نایبند) رشد و گسترش ریفهای مرجانی چشمگیر است.12 جنس و 31 گونه از مرجان های اسکلراکتینا شناسایی شد که شامل خانوادههای Reimaniphylliidae , Coryphylliidae, Margarophylliidae, Astraeomorphidae, Cyclophyllidae Pamiroseriidae, Actinastraeidae, Stylophyllidae, هستند. با توجه به شواهد صحرایی، آزمایشگاهی، اندازه مرجانها و تخریب دیواره آنها میتوان حدس زد که مرجانهای اسکلراکتینا در برش دیزلو در زیر قاعده امواج طوفانی (حدود 20 متری) زندگی میکردهاند. ریختشناسی مرجانهای اسکلراکتینای دریای تریاس پسین (شمال اصفهان) نشاندهنده شرایط نامناسب زندگی آنها و محیط پر انرژی است. مرجانهای سازند نایبند برش دیزلو، نقش مهمی را در بازسازی شرایط حاکم بر محیط دیرینه ایفا میکنند.