معصومه قرایلو؛ علی یساقی؛ جواد باقری
چکیده
تاقدیس گرمسار با روند NW-SE در شمال باختر شهرستان گرمسار در منطقه ابردژ در 110 کیلومتری استان تهران جای دارد. هدف این مقاله بررسی سبک چینخوردگی تاقدیس گرمسار و ارتباط آن با گسل راندگی کویر و تأثیر وارونشدگی رژیم زمینساختی در تغییر ساختارهای محدوده مورد مطالعه بوده است و همچنین در راستای این مطالعه، تعیین تقدم و تأخر ساختها و چگونگی ...
بیشتر
تاقدیس گرمسار با روند NW-SE در شمال باختر شهرستان گرمسار در منطقه ابردژ در 110 کیلومتری استان تهران جای دارد. هدف این مقاله بررسی سبک چینخوردگی تاقدیس گرمسار و ارتباط آن با گسل راندگی کویر و تأثیر وارونشدگی رژیم زمینساختی در تغییر ساختارهای محدوده مورد مطالعه بوده است و همچنین در راستای این مطالعه، تعیین تقدم و تأخر ساختها و چگونگی تشکیل آنها بر پایه برداشت میدانی و تفسیر دادههای زیرسطحی صورت گرفته است. با توجه به وجود گسل راندگی در پهلوی جنوبی این تاقدیس میتوان گفت یک چین مرتبط با گسل است که مجموعه ویژگیهای آن سبک چینهای جدایشی گسلیده را برای تاقدیس گرمسار مشهود میسازد. وجود افق شکلپذیر تبخیریهای سازند سرخ زیرین در سبک چینخوردگی تاقدیس گرمسار مؤثر بوده که این تأثیر در خطوط لرزهای مشهود است. گسلهای امتدادلغزی بهصورت فرعی محور این تاقدیس را تحت تأثیر قرار دادهاند که از جوانترین ساختارهای منطقه به شمار میروند. افزایش چینخوردگی طی رژیم فشارشی در این ناحیه سبب ایجاد این دسته از گسلها در محل محور تاقدیس گرمسار شده است.
یعقوب جلیلی؛ محمدمهدی خطیب؛ علی یساقی
چکیده
عوامل کنترل کننده شدت شکستگی شامل «سازوکار چینخوردگی، سنگشناسی و ستبرا» با استفاده از مطالعات میدانی و تصاویر ماهوارهای در سازند آسماری در کوه آسماری بررسی شدهاند. متغیرهای موقعیت، فاصلهداری و گسترش عمودی شکستگیها در سنگآهک و آهک رسی با ستبراهای متفاوت در رخنمونهای سازند آسماری در نواحی مختلف چین برداشت شدهاند. ...
بیشتر
عوامل کنترل کننده شدت شکستگی شامل «سازوکار چینخوردگی، سنگشناسی و ستبرا» با استفاده از مطالعات میدانی و تصاویر ماهوارهای در سازند آسماری در کوه آسماری بررسی شدهاند. متغیرهای موقعیت، فاصلهداری و گسترش عمودی شکستگیها در سنگآهک و آهک رسی با ستبراهای متفاوت در رخنمونهای سازند آسماری در نواحی مختلف چین برداشت شدهاند. حضور مقادیر زیاد کانی رس با مقاومت کم و تخلخل زیاد در سنگآهک رسی، سبب کاهش مقاومت این سنگ و شدت شکستگی کمتر سنگآهک رسی در مقایسه با سنگ آهک شده است. تغییرات شدت شکستگی در این دو نمونه سنگی نشان میدهد که ستبرای واحدها روی شدت شکستگیها تأثیر چندانی ندارد. شکستگیهای موازی و عمود بر محور چین متأثر از سازوکار چینخوردگی خمشی- لغزشی و کشش سطح خارجی چین (Outer arc extension) در ناحیه لولایی، بیشترین توسعهیافتگی را نشان میدهند و بیشترین تأثیر را روی ناپایداری چاههای حفاری دارند. بر اساس نتایج، بیشترین شدت شکستگی در لولای چین بوده و سازوکار چینخوردگی مهمترین متغیر کنترل کننده شدت شکستگیهاست.
اسلام توکلیان؛ علی یساقی
چکیده
کمربند چین خورده- رانده زاگرس توسط مجموعهای از گسلهای عرضی با آرایش پلکانی قطع شده است. این آرایش پلکانی گسلهای عرضی موجب گسترش مناطق همپوشانی میان آنها -جایی که بسته به هندسه این آرایش و سازوکار گسلها، مناطق فشارشی وکششی گسترش مییابند- شده است. یکی از این پهنههای گسلی عرضی در زاگرس، پهنه گسل سبزپوشان با روند شمال باختر و ...
بیشتر
کمربند چین خورده- رانده زاگرس توسط مجموعهای از گسلهای عرضی با آرایش پلکانی قطع شده است. این آرایش پلکانی گسلهای عرضی موجب گسترش مناطق همپوشانی میان آنها -جایی که بسته به هندسه این آرایش و سازوکار گسلها، مناطق فشارشی وکششی گسترش مییابند- شده است. یکی از این پهنههای گسلی عرضی در زاگرس، پهنه گسل سبزپوشان با روند شمال باختر و سازوکار راستالغز راستبر است. پهنه گسل سبزپوشان از آنجا که دارای مجموعهای از قطعات گسلی با هندسه پلکانی ساعتگرد است، سبب ایجاد مناطق فشارشی میان این قطعات گسلی شده است. نمونهای از این مناطق، تاقدیس چغال در منطقه قیر و کارزین ناحیه فارس زاگرس چینخورده است. برداشتهای دقیق صحرایی به همراه تفسیر تصاویر ماهوارهای سبب شناسایی پهنه گسلی پلکانی راستگرد با سازوکار امتدادلغز راستگرد در بخش باختری تاقدیس چغال شده است. این پهنه گسل پلکانی شامل گسلهای شمال قیر و هرم هستند. در منطقه همپوشانی میان این گسلها، ساختارهایی از جمله گسلهای راستالغز با مؤلفه وارون، راندگیها، چینهای جوان و ریزدوپلکسهای گسلی برداشت شده است که هندسه ساختاری همانند ساختارهای مرتبط به مناطق فشارشی میان گسلهای راستالغز پلکانی مدلهای آزمایشگاهی دارند. همانند چنین مناطق فشارشی که در تاقدیسهای سفیدار و قلقل به ترتیب در شمال و جنوب تاقدیس چغال نیز تحلیل شده، به مناطق همپوشانی میان مجموعهای از گسلهای راستالغز راستگرد با آرایش پلکانی ساعتگرد در راستای پهنه سبزپوشان نسبت داده شده است. این گسلهای پلکانی در سطح به عنوان اثر فعالیت گسل سبزپوشان در پیسنگ روی پوشش رسوبی دارای قاعده جدایشی تحلیل شده است.
مهدی نجفی؛ علی یساقی؛ عباس بحرودی؛ شهرام شرکتی؛ جاما ورجس
چکیده
بلندای قدیمی فارس که حاوی 15 درصد از کل ذخایر گاز اکتشاف شده در جهان است در جنوب خاور کمربند چین- رانده زاگرس قرار دارد. اطلاعات زیر سطحی که در خلال اکتشافات اخیر در این منطقه بهدست آمدهاند نشان از پیچیدگی سبک چینخوردگی تاقدیسها در ژرفای پوشش رسوبی میدهند که دانستن آن برای مدلسازی سیستم هیدروکربنی منطقه و تعیین اولویت ساختارها ...
بیشتر
بلندای قدیمی فارس که حاوی 15 درصد از کل ذخایر گاز اکتشاف شده در جهان است در جنوب خاور کمربند چین- رانده زاگرس قرار دارد. اطلاعات زیر سطحی که در خلال اکتشافات اخیر در این منطقه بهدست آمدهاند نشان از پیچیدگی سبک چینخوردگی تاقدیسها در ژرفای پوشش رسوبی میدهند که دانستن آن برای مدلسازی سیستم هیدروکربنی منطقه و تعیین اولویت ساختارها برای حفاری اکتشافی ضروری است. این مطالعه با ارائه یک برش ساختاری ناحیهای به طول 130 و ژرفای 12 کیلومتر که بر اساس تلفیق برشهای لرزهای، داده چاههای اکتشافی و برداشتهای میدانی تهیه شده است، به بررسی سبک چینخوردگی در بلندای قدیمی فارس پرداخته است. نتایج این بررسی نشان دادند که تغییرات سبک چینخوردگی، با تغییر در ویژگیهای مکانیکی واحدهای رسوبی، در عرض بلندای قدیمی فارس و همینطور از سطح تا ژرفای پوشش رسوبی روی میدهد. چینها در ژرفای بین 8 تا 12 کیلومتر جدایش مییابند بهگونهای که سازوکار غالب دگرریختی پوشش رسوبی، چینخوردگی جدایشی و به دنبال آن چینخوردگی جدایشی گسلیده است. در میانه پوشش رسوبی، نهشتههای تبخیری تریاس با بیش از دو برابر افزایش ستبرای زمینساختی در برخی ساختارها، هندسه توالی پس از تریاس را از مخازن گازی کربناتی پرموتریاس جدا کردهاند. بازگردانی و موازنه برش ساختاری ناحیهای نشان داد که میزان کوتاهشدگی حاصل از چینخوردگی و گسلش در عرض بلندای کهن فارس حدود 20 درصد است. برش ساختاری موازنه شده همچنین نشان داد که حداقل دو گسل پیسنگی معکوس با ایجاد رخنمون واحدهای قدیمی در فرادیواره و ایجاد اختلاف در تراز ناودیسها، بر دگرریختی پوشش رسوبی مؤثر بودهاند.
ناهید صحابیفرد؛ علی یساقی؛ محمدقاسم حسنگودرزی
چکیده
کمربند چین- رانده زاگرس توسط گسلهای عرضی گوناگونی و با روند غالب شمال شمال باختر – جنوب جنوب خاور و سازوکار راستالغز قطع شده است. این گسلها اغلب به علت حضور لایههای جدایشی در قاعده و بخشهای مختلف پوشش رسوبی، هندسه پلکانی را در سطح زمین نشان میدهند. از جمله این گسلها،گسل عرضی کرهبس در ناحیه فارس و در 65 کیلومتری ...
بیشتر
کمربند چین- رانده زاگرس توسط گسلهای عرضی گوناگونی و با روند غالب شمال شمال باختر – جنوب جنوب خاور و سازوکار راستالغز قطع شده است. این گسلها اغلب به علت حضور لایههای جدایشی در قاعده و بخشهای مختلف پوشش رسوبی، هندسه پلکانی را در سطح زمین نشان میدهند. از جمله این گسلها،گسل عرضی کرهبس در ناحیه فارس و در 65 کیلومتری خاور گسل کازرون است. به علت حضور سری هرمز و افقهای میانی شکلپذیر در پوشش رسوبی اثر این گسل در سطح به صورت پارهگسلهایی با روند شمال - شمال باختر است. تاکنون حداقل شش پارهگسل در بخشهای شمالی و مرکزی گسل کرهبس شناسایی شده است. در این نوشتار، دو پارهگسل جنوبی پهنه گسل کرهبس به نامهای پارهگسلهای منقارک و کلاغ در بخشهای جنوبی گسل کرهبس و در جنوب فیروزآباد فارس معرفی و هندسه و سازوکار آنها تحلیل شده است. سازوکار این پارهگسلها (منقارک و کلاغ) به کمک ساختارهایی چون گسلهای ریدل همسو و ناهمسو و چینهای جوان در راستای آنها و همچنین پایانههای آنها، راستالغز راستبر تحلیل شده است. این پارههای گسلی در پایانه جنوبی خود به تدریج از سازوکار راستالغز به سازوکار معکوس و تقریباً به موازات راندگیهای کلاغ و سورمه ختم میشوند. این پایانههای گسلی در فرادیواره گسلهای رانده کلاغ و سورمه بوده و در راستای آنها سازندهای کهنتر از سازندهای توسعه یافته در فرادیواره گسلهای راندگی اصلی (سازند سورمه) برونزد دارد. از این رو پارهگسلهای منقارک و کلاغ معرفی شده در این مطالعه سازوکار راستالغز داشته و با توجه به این سازوکار، هندسه و موقعیت ساختاری آنها در ادامه پارههای شمالی و مرکزی گسل کرهبس، به عنوان پارهگسلهای جنوبی این گسل معرفی میشوند. میزان جابهجایی این پارهگسلها با توجه به راندگی سازند آسماری بر روی سازند بختیاری در راستای گلواره مثبت توسعه یافته در راستای پارهگسل منقارک حداقل به اندازه ستبرای سازند میشان تحلیل میشود.
صالح رضایی؛ علی یساقی
چکیده
نسبت شکلی چینها از مهمترین عاملهای نشاندهنده ویژگیهای هندسی چینهاست. چینها بر پایه نسبت شکلی به دو گروه چینهای تاخورده و تحمیلی تقسیمبندی میشوند. تاقدیس قیتوله که با روند عمومی شمال باختر- جنوب خاور در شمال باختر زیرپهنه ساختاری لرستان و در مجاورت گسل زاگرس مرتفع قرار گرفته است، دارای ویژگی بیهمتایی است ...
بیشتر
نسبت شکلی چینها از مهمترین عاملهای نشاندهنده ویژگیهای هندسی چینهاست. چینها بر پایه نسبت شکلی به دو گروه چینهای تاخورده و تحمیلی تقسیمبندی میشوند. تاقدیس قیتوله که با روند عمومی شمال باختر- جنوب خاور در شمال باختر زیرپهنه ساختاری لرستان و در مجاورت گسل زاگرس مرتفع قرار گرفته است، دارای ویژگی بیهمتایی است که آن را از دیگر چینهای بخش چینخورده زاگرس متمایز میسازد. این تاقدیس در مجموعههای سنگی کهنتر از کرتاسه هندسه تاخورده داشته و از چهار چین با آرایه پلکانی تشکیل شده ولی در مجموعههای سنگی ترشیری از یک تاقدیس بزرگ با نسبت شکلی بالا و هندسه تحمیلی تشکیل شده است. چنین تغییری در سبک چینخوردگی از سطح تا ژرفای افقهای چینخورده این تاقدیس به دلیل اثر پهنه گسلی وارون زاگرس مرتفع بر افقهای جدایشی میانی تحلیل شده است. چنین سبکی از چینخوردگی که در دیگر تاقدیسهای مجاور گسل وارون زاگرس مرتفع در جنوب خاور زاگرس نیز دیده شده میتواند الگویی برای مناطق مجاور گسلهای وارون بنیادین پیسنگی در دیگر بخشهای زاگرس باشد.