اکتشاف و معدن
سعید قاسم زاده؛ عباس مقصودی؛ مهیار یوسفی
چکیده
منطقه معدنی بافت در استان کرمان در بخش جنوب خاوری کمان ماگمایی ارومیه دختر واقع شده است. این کمان به وسیله گسترش وسیعی از تودههای نفوذی و سنگهای آتشفشانی سنوزوییک مشخص میشود و شرایط مطلوبی برای توسعه سیستمهای هیدروترمالی و کانیسازی به خصوص کانیزایی مس پورفیری فراهم میکند. به منظور پتانسیل معدنی با هدف شناسایی مناطق پرپتانسیل، ...
بیشتر
منطقه معدنی بافت در استان کرمان در بخش جنوب خاوری کمان ماگمایی ارومیه دختر واقع شده است. این کمان به وسیله گسترش وسیعی از تودههای نفوذی و سنگهای آتشفشانی سنوزوییک مشخص میشود و شرایط مطلوبی برای توسعه سیستمهای هیدروترمالی و کانیسازی به خصوص کانیزایی مس پورفیری فراهم میکند. به منظور پتانسیل معدنی با هدف شناسایی مناطق پرپتانسیل، چند نقشه منفرد از شواهد شامل فاصله از تودههای نفوذی، چگالی گسل، فاصله از آلتراسیونهای هیدروترمالی و اثر ژئوشیمیایی چند عنصری تولید شد. مقادیر شاهد فضایی در هر نقشه با استفاده از یک تابع لجستیک از مقادیر بدون کران به بازه (1و0) انتقال یافتند. سپس نقشههای پیوسته از لایههای شاهد فازی شده توسط روش میانگین هندسی تلفیق شدند. برای ارزیابی نتایج نقشه پتانسیلی نهایی یک روش داده محور پیشبینی- مساحت به کار گرفته شد. نتایج نشان میدهد که برای مدل احتمالی (پتانسیلی) میانگین هندسی، 87 درصد از کانسارهای شناخته شده در 13 درصد از منطقه مورد مطالعه پیشبینی شدهاند. از این رو، این روش میتواند برای مدلسازی پتانسیل معدنی با هدف شناسایی مناطق هدف برای اکتشاف یک نوع کانسار خاص مورد استفاده قرار گیرد.
زمین شناسی اقتصادی
رضا قزلباش؛ عباس مقصودی
چکیده
ورقه ورزقان که در بخش شمال باختری کمربند ماگمایی ارسباران قرار گرفته است، یکی از مناطق امیدبخش کانیزایی مس پورفیری در کشور بوده و کانسارهای مس پورفیری در ردهبندی جهانی نظیر کانسار مس- مولیبدن سونگون را در خود جای داده است. هدف اصلی این پژوهش، تلفیق لایههای اکتشافی شاهد مختلف شامل ژئوشیمی، آلتراسیون و زمینشناسی برای مدلسازی ...
بیشتر
ورقه ورزقان که در بخش شمال باختری کمربند ماگمایی ارسباران قرار گرفته است، یکی از مناطق امیدبخش کانیزایی مس پورفیری در کشور بوده و کانسارهای مس پورفیری در ردهبندی جهانی نظیر کانسار مس- مولیبدن سونگون را در خود جای داده است. هدف اصلی این پژوهش، تلفیق لایههای اکتشافی شاهد مختلف شامل ژئوشیمی، آلتراسیون و زمینشناسی برای مدلسازی پتانسیل معدنی (MPM) است. به همین منظور، در گام نخست، مقادیر پیوسته 6 لایه اکتشافی شاهد به عنوان معیارهای اصلی (نقشه ژئوشیمیایی مربوط به مقادیر PC1، نقشههای فاصله از آلتراسیونهای هیدروترمال آرژیلیک، فیلیک و اکسید آهن، نقشه فاصله از تودههای نفوذی الیگو- میوسن و نقشه چگالی گسل) با استفاده از روش فرکتال عیار- مساحت به کلاسهای مناسب تقسیم شد و سپس لایههای گسسته، با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) و تکنیک اولویتبندی با شباهت به راه حل ایدهآل (TOPSIS) برای تولید نقشه نهایی پتانسیل مس پورفیری در بخش مرکزی ورقه ورزقان با یکدیگر تلفیق شدند. در نهایت جهت ارزیابی توانایی روش به کار گرفته شده برای شناسایی نواحی امیدبخش در منطقه مورد مطالعه و با استفاده از رخدادهای کانیزایی شناخته شده، منحنی نرخ موفقیت ترسیم شد که این منحنی توانایی بالای روش ترکیبی AHP-TOPSIS را در مدلسازی نواحی امیدبخش مربوط به کانیزایی مس پورفیری اثبات میکند.
سیمیندخت یونسی؛ محمدرضا حسینزاده؛ محسن مؤید؛ عباس مقصودی
چکیده
محدوده مورد مطالعه در مرکز ناحیه لوت و جنوبیترین بخش نوار آتشفشانی- نفوذی ائوسن-الیگوسن لوت قرار گرفته است.سنگهای آذرین اصلی رخنمون یافته در این محدوده شامل واحدهای وسیع و ستبر آتشفشانی (آندزیت بازالتی، آندزیت، تراکیآندزیت) و آتشفشانی- نیمه آتشفشانی (داسیت - ریوداسیت) با توفهای وابسته به سن ائوسن میانی و ائوسن- الیگوسن است که ...
بیشتر
محدوده مورد مطالعه در مرکز ناحیه لوت و جنوبیترین بخش نوار آتشفشانی- نفوذی ائوسن-الیگوسن لوت قرار گرفته است.سنگهای آذرین اصلی رخنمون یافته در این محدوده شامل واحدهای وسیع و ستبر آتشفشانی (آندزیت بازالتی، آندزیت، تراکیآندزیت) و آتشفشانی- نیمه آتشفشانی (داسیت - ریوداسیت) با توفهای وابسته به سن ائوسن میانی و ائوسن- الیگوسن است که استوک و دایکهای میکرودیوریتی با ترکیبی از گابرودیوریت تا کوارتزدیوریت به سن الیگوسن در آنها نفوذ کردهاند. بافت چیره در این سنگهاپورفیریتیک و شامل کانیهای اصلی پلاژیوکلاز،کلینوپیروکسن، هورنبلند، فلدسپار پتاسیم، کوارتز وکمی بیوتیت وکانیهایفرعیآپاتیت، زیرکن، روتیل و کانیهای کدراست. این سنگهابا سرشت بیشتر کالکآلکالن پتاسیم بالا تا شوشونیتی، از نوع I و متاآلومینوس هستند و با غنیشدگی LILE و LREE و همچنین Th نسبت به HFSE، تهیشدگی از Nb، Tiو Taو تهیشدگی کم در HREE و Y مشخص میشوند که این ویژگیها افزون بر موقعیت زمینساختی حاشیه فعال قارهای، در همهسنگهای کالکآلکالن پسبرخوردی نیز دیده میشوند. با وجود مقادیر پایینNb/La، Nb/U و Ce/Pb، مقدار Sm/Yb (1/2-6/1) نشانگر آلایش کم ماگما با پوسته به نسبت نازک بوده که در توافق با ستبرای کم پوسته در این منطقه (km 38-36) است. بر پایه ژئوشیمی عناصر کمیاب و REE، عامل اصلی فعالیت ماگمایی در ماهور ذوب بخشی گوشته سنگکرهای متاسوماتیسم شده (شبیهE-MORB) با ترکیب اسپینل-لرزولیت دارای کمی گارنت و با حضور فلوگوپیت است که بر پایه مجموعه درشتبلورها، الگوی REE با بیهنجاری منفی Eu (9/0- 63/0Eu/Eu*=) و همچنین کالیبراسیون La/Yb نسبت به ستبرای پوسته، تحت تبلور به نسبت خشک در اتاقک ماگمایی کمژرفا (Km40>) بوده است. بافتهای غیرتعادلی، الگوی چندعنصری و REE و بررسی مقدار Yو K2O/Na2O در سنگهای آذرین ماهور نشان میدهد که افزون بر تفریق، آلایش و آمیختگی با ماگمای اسیدی پوسته زیرین آمفیبولیتی به علت گرمای ماگمای گوشتهای و همچنین فرایند AFC در تکامل ماگما نقش مهمی داشتهاند. نمودار La در برابرLa/Sm ذوب بخشی و مقادیر3/13-10=Nb/Ta نقش پوسته زیرین را در تکامل ماگما نشان میدهد. حضور هورنبلند بیش از بیوتیت، منشأ گوشته- پوسته، مقدار Ce، Ba، Rb، Sr و Rb/Zr، نمودارهای تعیین موقعیت زمینساختی و شواهد زمینشناسی ناحیهای از جمله سن بسته شدن اقیانوس نوتتیس، نائین- بافت و سیستان و قطع آمیزههای افیولیتی توسط گدازههای ائوسن در اطراف بیرجند، بیانگر تشکیل فعالیت ماگماییترشیریمحدوده ماهور و همچنین لوت در موقعیت زمینساختی پس از برخورد است. ماهیت کالکآلکالن و اثر ژئوشیمیایی فرورانش در این سنگهابه منشأ گوشته متاسوماتیزه به ارث رسیده از فرورانش کمشیب صفحه عربیبه زیر صفحه ایران مرکزی در مزوزوییک (فرورانشپوسته اقیانوسی نوتتیس) مربوط است. سازوکار احتمالی برای این فعالیت ماگمایی، کنارهگیری صفحه فرورانش یافته و فرونشست کششی پس از کوهزایی است که فعالیت گسلهای امتدادلغز و برشی نهبندان و نایبند و همچنین ستبرای پوسته در چگونگی جایگیری آن نقش مهمی داشته است. دگرسانی گرمابیسنگهای آذرین را تحت تأثیر قرار داده و کانهزایی روی و مس بهصورت رگهای، رگچهای و پرکننده فضای بین برشی در پهنه خردشده گسلی و بیشتر در واحد داسیت- ریوداسیتی صورت گرفته است.
عباس مقصودی؛ مجید ونایی؛ محمد یزدی
چکیده
شهرستان نکا با وسعت تقریبی 1865 کیلومتر مربع در شمال ایران و در 21 کیلومتری خاور ساری قرار گرفته است. در محدوده مورد مطالعه نکارود مجموعا 51 نمونه در قالب 4 مقطع برداشت شد که به دو روش تجزیه کامل و تجزیه سه مرحلهای (جهت تعیین سهم انسانساخت و سهم طبیعی) مورد تجزیه شیمیایی قرار گرفت. شاخص غنیشدگی (ER)نشان میدهد که در تمام مقاطع عناصر ...
بیشتر
شهرستان نکا با وسعت تقریبی 1865 کیلومتر مربع در شمال ایران و در 21 کیلومتری خاور ساری قرار گرفته است. در محدوده مورد مطالعه نکارود مجموعا 51 نمونه در قالب 4 مقطع برداشت شد که به دو روش تجزیه کامل و تجزیه سه مرحلهای (جهت تعیین سهم انسانساخت و سهم طبیعی) مورد تجزیه شیمیایی قرار گرفت. شاخص غنیشدگی (ER)نشان میدهد که در تمام مقاطع عناصر نقره، کادمیم و قلع دارای غنیشدگی بسیار شدید هستند در صورتی که عنصر روی در مقطع شماره 2 و3 و عنصر سرب در مقطع شماره 3 دارای غنیشدگی شدید تا بسیار شدید است و مابقی عناصر دارای غنیشدگی متوسط تا مشخص میباشند. شاخص ژئوشیمیایی(Igeo) نشان میدهد که در تمام مقاطع عناصر نقره و کادمیم دارای آلودگی شدید تا بسیار شدید میباشند در حالی که روی دارای آلودگی متوسط تا آلودگی زیاد و ما بقی عناصر دارای آلودگی در حد آلودگی کم تا متوسط است. بیشترین سهم انسانساخت در مقطع1(ملاخیل ـ کوهسارکنده ـ جاده معدن نکا چوب) مربوط به عناصر کبالت و نقره و کمترین آن مربوط به عناصر نیکل و آهن میباشد. در حالی که در مقطع4 (بزمیل تا لجن لته سفلی) بیشترین سهم انسانساخت مربوط به عناصر سرب و نقره و کمترین آن مربوط به عناصر وانادیم، نیکل، مس و روی است. از عوامل کلیدی آلاینده در محدوده مورد مطالعه میتوان به پسابهای حاصل از معادن زغالسنگ، ایستگاههای راهآهن و کارخانجات بزرگی همچون کارخانه چوب- کاغذ نکا اشاره نمود. علاوه بر آن و پسابهای خانگی و صنعتی شهرهای بزرگی همچون نکا میتواند مزید بر علت باشد که نتیجه آن آزاد شدن فلزات سنگین و آلودگیهای زیستمحیطی باشد.
عباس مقصودی؛ محمد یزدی؛ محمود مهرپرتو؛ منصور وثوقی عابدینی
چکیده
کانهزایی طلای میرکوهعلیمیرزا در شمال سراب و در پهنه ساختاری البرز باختری ـ آذربایجان قرار دارد. کانهزایی به صورت رگهای با روند شمالباختر ـ جنوبخاور در توفهای داسیتی و ریوداسیتی مربوط به نئوژن تشکیل شده است.کانیشناسی رگه شامل کوارتزـ سریسیت ـ آدولاریاـکلسیت و پیریت (کمتر از 1 درصد) میباشد که بیانگر حضور رگه اپیترمال ...
بیشتر
کانهزایی طلای میرکوهعلیمیرزا در شمال سراب و در پهنه ساختاری البرز باختری ـ آذربایجان قرار دارد. کانهزایی به صورت رگهای با روند شمالباختر ـ جنوبخاور در توفهای داسیتی و ریوداسیتی مربوط به نئوژن تشکیل شده است.کانیشناسی رگه شامل کوارتزـ سریسیت ـ آدولاریاـکلسیت و پیریت (کمتر از 1 درصد) میباشد که بیانگر حضور رگه اپیترمال سولفیدی شدن پایین در منطقه است. با توجه به بررسیهای سیالات درگیر موجود در کوارتز، کانهزایی در دامنه دمایی 161 تا 260 درجه سانتیگراد و شوری5/6- 5/0 درصد وزنی معادل NaCl تشکیل شده است. عیار طلا در رگه کوارتز دارای تغییراتی از270 تا 3240 میلیگرم در تن میباشد. بیشترین مقدار طلا در نمونههای کوارتز با بافت تیغهای ـ شبکهای و برشی است که میتواند ارتباط مستقیم بین نهشت طلا و جوشش را در سیستم رگهای طلادار محدوده میرکوهعلیمیرزا نشان دهد که با همراهی سیالات درگیر غنی از مایع و غنی از بخار در این نمونه ها تأیید میشود.