سنگ شناسی
هاله قربانی؛ رباب حاجی علی اوغلی؛ محسن مؤذن
چکیده
میگماتیتهای قرهناز در نتیجه ذوب بخشی آمفیبولیتها تحت شرایط رخساره گرانولیت تشکیل شدهاند. شواهد ساختی، بافتی، کانی شناسی و ژئوشیمیایی در میگماتیتهای منطقه بیانگر تشکیل میگماتیتها در طی ذوب بخشی میباشد. میگماتیتهای مورد مطالعه دارای انواع متنوعی از ساختارها شامل لکهای، شولن، افتالمیتیک، استروماتیک، دیکتیونیتیک، ...
بیشتر
میگماتیتهای قرهناز در نتیجه ذوب بخشی آمفیبولیتها تحت شرایط رخساره گرانولیت تشکیل شدهاند. شواهد ساختی، بافتی، کانی شناسی و ژئوشیمیایی در میگماتیتهای منطقه بیانگر تشکیل میگماتیتها در طی ذوب بخشی میباشد. میگماتیتهای مورد مطالعه دارای انواع متنوعی از ساختارها شامل لکهای، شولن، افتالمیتیک، استروماتیک، دیکتیونیتیک، پتیگماتیت، فلبیتیک، شلیرن، پگماتیتوییدی و نبولیتیک میباشند. وجود پلاژیوکلازهای شکلدار و کوارتزهای بیشکل به صورت بین دانهای به همراه تشکیل بافت گرانولار، میرمکیت و پرتیت در بخشهای لوکوسوم و همچنین وجود زونینگ، ماکل پلیسنتتیک در پلاژیوکلازها بیانگر نقش ذوب بخشی در تشکیل میگماتیتها بوده است. بر اساس محاسبات تعادل جرمی در میگماتیتهای قرهناز ترکیبات اجزای میگماتیتی لوکوسوم، ملانوسوم و مزوسوم در راستای خطی مستقیم قرار میگیرند که نشانهای بر منشا ذوببخشی میگماتیتهای مورد مطالعه باشد. درصد ذوب بخشی برای میگماتیتهای مطالعه شده به روش تعادل جرمی در حدود f≈36.5% و f≈43.6% محاسبه شده است. تفاوت در درصدهای ذوب بخشی ممکن است وابسته به روابط بین نرخ و خروج مذاب از ناحیه ذوب و به مقدار اندک وابسته به میزان واتنش در منطقه میباشد. دمای تشکیل این میگماتیتها در حدود 870-850 درجه سانتیگراد و فشار در حدود 7-6 کیلوبار تعیین شده است.
سنگ شناسی
زهره سلیمی؛ محسن مؤذن؛ رباب حاجی علی اوغلی
چکیده
مجموعه افیولیتی- دگرگونی اللهیارلو منسوب به قبل از کرتاسه در هسته تاقدیس اللهیارلو در شمال غرب ایران و شمال شرق مشگین شهر رخنمون دارد. سنگهای دگرگونی از مهمترین اجزای مجموعه اللهیارلو هستند. این سنگهای دگرگونی شامل گارنت شیست، گارنت گنیس، آمفیبولیت و مرمر به همراه بلوکهایی از سرپانتینیت و برشهای تکتونیکی شامل گابرو، دونیت ...
بیشتر
مجموعه افیولیتی- دگرگونی اللهیارلو منسوب به قبل از کرتاسه در هسته تاقدیس اللهیارلو در شمال غرب ایران و شمال شرق مشگین شهر رخنمون دارد. سنگهای دگرگونی از مهمترین اجزای مجموعه اللهیارلو هستند. این سنگهای دگرگونی شامل گارنت شیست، گارنت گنیس، آمفیبولیت و مرمر به همراه بلوکهایی از سرپانتینیت و برشهای تکتونیکی شامل گابرو، دونیت و دیاباز میباشند.گارنت در گارنت شیستها و گارنت گنیسها دارای ترکیب غنی از آلماندین و میکای سفید دارای ترکیب غنی از مسکویت است. بر اساس تجزیههای ریزپردازش الکترونی برونسویگیت عضو نهایی اصلی در محلول جامد کلریت در گارنت شیستهاست. میانگین دمای دگرگونی محاسبه شده برای گارنت شیستها و گنیس ها با استفاده از روشهای مختلف، 530 تا 570 درجه سانتیگراد برای اوج دگرگونی است. استفاده از شبکه پتروژنتیکی فشار حدود 5/4 کیلوبار را برای تشکیل سنگها مشخص میکند. دما و فشار تخمینی برای این سنگها با گرادیان دگرگونی نوع باروین منطبق است که در محیطهای تکتونیکی ضخیم شدگی پوستهای مانند جزایر قوسی و آتشفشانی و همچنین محل برخورد صفحات قاره ای حاصل می شود.
سنگ شناسی
سید نوید سید مردانی؛ محسن مؤذن؛ احمد جهانگیری
چکیده
مجموعه دگرگونی موته- گلپایگان در شمال شهرستان گلپایگان در استان اصفهان واقع شده است. این مجموعه دارای انواع سنگهای دگرگونی است که از جمله آنها میتوان به انواع شیستهای رسی، آمفیبولیتها، نایسها، کوارتزیتها و مرمرها اشاره کرد. گارنت شیستها از جمله شیستهای منطقه هستند که از لحاظ کانیایی انواع مختلفی را شامل میشوند. ...
بیشتر
مجموعه دگرگونی موته- گلپایگان در شمال شهرستان گلپایگان در استان اصفهان واقع شده است. این مجموعه دارای انواع سنگهای دگرگونی است که از جمله آنها میتوان به انواع شیستهای رسی، آمفیبولیتها، نایسها، کوارتزیتها و مرمرها اشاره کرد. گارنت شیستها از جمله شیستهای منطقه هستند که از لحاظ کانیایی انواع مختلفی را شامل میشوند. این سنگهای دگرگونی شامل کانیهای گارنت، کوارتز، کلریت، مسکوویت، بیوتیت، استارولیت، آندالوزیت، کیانیت و سیلیمانیت هستند. بافتهای لپیدوبلاستی، پورفیروبلاستی، پوییکیلوبلاستی، چشمی و میلیپد در این شیستها قابل مشاهده هستند. در منطقه مطالعاتی با حرکت از جنوب باختری به سمت شمال خاوری بر درجه دگرگونی سنگها افزوده میشود. بهطوری که سنگهای دگرگونی در جنوب باختری در حد اسلیت و فیلیت هستند و به تدریج به سمت شمال خاور سنگهای دگرگونی کلریتشیست، بیوتیتشیست، گارنتشیست، استارولیتشیست، سیلیمانیتشیست و کیانیتشیست به ترتیب برونزد دارند. برونزد این سنگها با پدیدار شدن زونهای کلریت، بیوتیت، گارنت، استارولیت، سیلیمانیت و کیانیت در منطقه همراه است. توالی این زونها با گرادیان دگرگونی نوع بارووین در دگرگونی ناحیهای تطابق کامل دارد. زونهای کلریت، بیوتیت و گارنت مربوط به رخساره شیست سبز و زونهای استارولیت، کیانیت و سیلیمانیت مربوط به رخساره آمفیبولیت هستند. به روش دماسنجی گارنت- بیوتیت برای گارنتشیستهای مورد مطالعه بازه دمایی در حد 471 تا 581 به دست آمد. این دگرگونی در نتیجه برخورد قارهای اتفاق افتاده است.
حدیثه رحیمیصادق؛ سیدحسامالدین معینزاده؛ محسن مؤذن
چکیده
منطقه مورد مطالعه بخشی از پهنه سنندج- سیرجان است که بهطور عمده از سنگهای دگرگونیتشکیل شده و دارای سنگهای متنوعی با منشأآذرین بازیک و رسوبی نیز است. سنگهای دگرگونی منطقه مورد مطالعه (باختر خیرآباد و شمال معدن گل گهرسیرجان استان کرمان) را اسلیت، فیلیت، شیست (گارنت شیست، آمفیبول شیست، میکاشیست، کیانیت شیست)، اپیدوت آمفیبولیت، ...
بیشتر
منطقه مورد مطالعه بخشی از پهنه سنندج- سیرجان است که بهطور عمده از سنگهای دگرگونیتشکیل شده و دارای سنگهای متنوعی با منشأآذرین بازیک و رسوبی نیز است. سنگهای دگرگونی منطقه مورد مطالعه (باختر خیرآباد و شمال معدن گل گهرسیرجان استان کرمان) را اسلیت، فیلیت، شیست (گارنت شیست، آمفیبول شیست، میکاشیست، کیانیت شیست)، اپیدوت آمفیبولیت، آمفیبولیت، گنیس، کوارتزیت و مرمر تشکیل می دهند. بالاترین درجه دگرگونی سنگهای منطقه مربوطه به رخساره آمفیبولیت است.براساس دادههای ژئوشیمیایی منشأ آمفیبولیتها سنگهای آذرین بازی و ترکیب شیمیایی آنها کالک آلکالن است. طبق نمودارTi در مقابل Vو نمودار سه تاییNb-Zr-Y، آمفیبولیتهای منطقه متعلق به محیطهای تکتونیکی پشتههای میان اقیانوسی(MOR) و محیطهای پشت قوسی(BAB) در ارتباط با اقیانوس نئوتتیس هستند. با بررسی شیمی کانی، آمفیبولها در گروه آمفیبولهای کلسیک قرار میگیرند. متوسط درجه حرارت تشکیل آمفیبولها 630 درجه سانتیگراد و حداکثر فشار 5/7 کیلوبار است. گرادیان حرارتی 25 درجه سانتیگراد بر کیلومتر یک جایگاه پوسته قارهای برای دگرگونی منطقه مورد مطالعه را نشان می دهد.
سنگ شناسی
معصومه آهنگری؛ محسن مؤذن
چکیده
آمفیبولهای موجود در هورنبلند- گابروهای الیویندار در شمالباختری سلماس در بافتهای متعددی همچون اویکوکریست و بینبلوری در زمینه سنگ، بیرونیترین قسمت حاشیههای واکنشی اطراف الیوین و در حاشیه و محل رخهای کلینوپیروکسنها تشکیل شدهاند. بر اساس مطالعات بافتی و سنگنگاری، این کانیها در مراحل تأخیریتر نسبت به دیگر کانیهای ...
بیشتر
آمفیبولهای موجود در هورنبلند- گابروهای الیویندار در شمالباختری سلماس در بافتهای متعددی همچون اویکوکریست و بینبلوری در زمینه سنگ، بیرونیترین قسمت حاشیههای واکنشی اطراف الیوین و در حاشیه و محل رخهای کلینوپیروکسنها تشکیل شدهاند. بر اساس مطالعات بافتی و سنگنگاری، این کانیها در مراحل تأخیریتر نسبت به دیگر کانیهای موجود در هورنبلند- گابروهای الیویندار شمالباختری سلماس تشکیل شدهاند. بررسی ترکیب عناصر نادر خاکی و کمیاب آمفیبولهای مورد مطالعه در دو بافت مجزا برای آمفیبولهای موجود در متن سنگ و بینبلوری (گروه اول) و آمفیبولهای تشکیل شده در حاشیه و محل رخهای کلینوپیروکسن (گروه دوم) بیانگر تشکیل این کانی از تبلور مذاب/سیال بینبلوری و یا برهمکنش این مذاب/سیال با کانیهای تشکیل شده در مراحل اولیه همچون کلینوپیروکسن و پلاژیوکلاز است. از اینرو با توجه به دادههای موجود (روابط بافتی، مجموعه کانیایی و نیز ترکیب عناصر کمیاب آمفیبولها)، هورنبلند- گابروهای الیویندار شمالباختری سلماس در طی دو مرحله تشکیل شدهاند. مرحله اول شامل تبلور تفریقی و تشکیل کانیهای الیوین، کلینوپیروکسن و پلاژیوکلاز بوده و مرحله دوم شامل تأثیر مذاب باقیمانده غنی از آب بر روی کانیهای متبلور شده در مرحله قبل بویژه کلینوپیروکسن و پلاژیوکلاز و تبلور آمفیبول است.
رباب حاجیعلیاوغلی؛ محسن مؤذن
چکیده
مجموعه دگرگونی تخت سلیمان در شمال خاور تکاب در استان آذربایجان غربی جای دارد. این مجموعه به سن پرکامبرین-کامبرین دارای گوناگونی بالایی از انواع سنگهای دگرگونی درجه ضعیف تا درجه بالاست. سنگهای گرانولیتی پسرونده موضوع مورد مطالعه در این پژوهش هستند. مجموعه کانیهای دگرگونی پسرونده در گرانولیتهای مورد مطالعه عبارتند از آمفیبول+گارنت+اسپینل+کانیهای ...
بیشتر
مجموعه دگرگونی تخت سلیمان در شمال خاور تکاب در استان آذربایجان غربی جای دارد. این مجموعه به سن پرکامبرین-کامبرین دارای گوناگونی بالایی از انواع سنگهای دگرگونی درجه ضعیف تا درجه بالاست. سنگهای گرانولیتی پسرونده موضوع مورد مطالعه در این پژوهش هستند. مجموعه کانیهای دگرگونی پسرونده در گرانولیتهای مورد مطالعه عبارتند از آمفیبول+گارنت+اسپینل+کانیهای تیره. کانیهای آمفیبول در مقادیر فراوان جانشین کانیهای اولیه ارتوپیروکسن و کلینوپیروکسن شدهاند. تشکیل اسپینل در حاشیه کلیفیت پیرامون پورفیروبلاست گارنت از بافتهای شاخص دگرگونی پسرونده در گرانولیتها هستند. روتیل بهصورت ادخال درون آمفیبول حضور دارد. نیمرخ ترکیبی گارنت در گرانولیتهای مورد مطالعه دارای تغییرات شیمیایی از هسته به حاشیه است. از هسته به سوی پهنه میانی تغییرات XMg افزایش جزیی دارد و تغییرات XCaو XMn به صورت جزیی روند نزولی نشان میدهد. این ویژگی گارنت نشاندهنده رخداد کاهش فشار، همراه با افزایش بسیار جزیی دماست. به دلیل جایگزینی کامل کانیهای دمابالا توسط کانیهای پسرونده و نبود مجموعه کانیهای حفظ شده مرحله اوج دگرگونی (M1)، شرایط P-T اوج دگرگونی در گرانولیتها نامشخص است. تحولات دگرگونی پسرونده در گرانولیتهای مورد مطالعه با استفاده از ترکیب شیمی کانیهای پورفیروبلاست طی دو مرحله: 1) مرحله کاهش فشار (M2-a) و 2) مرحله سرد شدگی و بالاآمدگی (M2-b) تعیین شد. شرایط دما و فشار دگرگونی پسرونده در مرحله M2-a به ترتیب oC10±810 T= و kbar 7/0±5/10 P~و در مرحله M2-b به ترتیبoC 10±590 T= و kbar 7P~ به دست آمد. اندازه به نسبت درشت کانیها در حاشیه کلیفیت، نرخ پایین سرعت در بالاآمدگی این سنگها به سطوح بالاتر را نشان میدهد. جایگزینی شدید کانیهای دما بالا توسط آمفیبول نیز سرعت پایین سرد شدگی در طی بالا آمدگی این سنگها را تأیید میکند. احتمالاً بتوان رخداد دگرگونی اوج و تشکیل گرانولیتها را قابل مقایسه با رخدادهای میگماتیتزایی در منطقه به الیگوسن- میوسن نسبت داد که در ارتباط با ستبرشدگی پوستهای در طی برخورد قارهای خردهقاره ایران مرکزی با صفحه عربستان رخ داده است. عملکرد گسلهای راندگی و فازهای کشش پس از برخورد سبب دگرگونی سنگها تحت شرایط پسرونده در ارتباط با بالاآمدگی سنگها، نازکشدگی پوسته و فرسایش آنها شده است. با این حال در زمینه رویدادهای زمینساخت- دگرگونی دقیق نیاز به مطالعات بیشتری است.
مهران ادوای؛ رباب حاجیعلیاوغلی؛ محسن مؤذن
چکیده
منطقه مورد مطالعه در تقسیمبندیهای زمینساختی ایران در پهنه ساختاری ایران مرکزی جای گرفته است. سنگهای بازیک دگرگون شده و آمفیبولیتهای منسوب به پرکامبرین با گستردگی فراوان برونزد اصلی دگرگونیهای منطقه را تشکیل میدهند. انواع آمفیبولیتها بر پایه کانیهای دگرگونی شاخص عبارتند از اپیدوت- آمفیبولیت، آمفیبولیت معمولی، ...
بیشتر
منطقه مورد مطالعه در تقسیمبندیهای زمینساختی ایران در پهنه ساختاری ایران مرکزی جای گرفته است. سنگهای بازیک دگرگون شده و آمفیبولیتهای منسوب به پرکامبرین با گستردگی فراوان برونزد اصلی دگرگونیهای منطقه را تشکیل میدهند. انواع آمفیبولیتها بر پایه کانیهای دگرگونی شاخص عبارتند از اپیدوت- آمفیبولیت، آمفیبولیت معمولی، گارنت- آمفیبولیت و گارنت- کلینوپیروکسنآمفیبولیت. بافت این سنگها بیشتر گرانوبلاستیک و پورفیروبلاستیک است. در این پژوهش ترکیب شیمی کانیها در گارنت- کلینوپیروکسنآمفیبولیت بررسی قرار و دما و فشار دگرگونی سنگها تعیین شده است. بر پایه دادههای شیمی کانیها ترکیب آمفیبول از نوع پارگاسیت و هورنبلند و ترکیب کلینوپیروکسن از نوع دیوپسید است. کانیهای پلاژیوکلاز، غنی از تشکیلدهنده آنورتیت (An73.50-95.90) و با مقادیر کمتر آلبیت (Ab3.90-24.70) هستند. ترکیب گارنت به صورت Alm (%45.90-%59.10)، Prp (%5.6-%16.1)، Sps (%10.90-%23.50)، GAU (%13.20-%23.70) است. در ترکیب گارنت از مرکز به سوی حاشیه مقادیر منیزیم و آهن افزایش ولی مقادیر منگنز و کلسیم کاهش یافته است. دما و فشار بهدست آمده برای این سنگها به ترتیب حدود 650 تا 705 درجه سانتیگراد و 5/8 کیلوبار است. فشار دگرگونی به دست آمده منطبق با ژرفا حدود 25 کیلومتر و معادل با دگرگونی در شرایط پوسته زیرین است. دگرگونی دما و فشار متوسط ثبت شده در گارنت-کلینوپیروکسنآمفیبولیتها از نوع دگرگونی ناحیهای بارووین است. بر پایه مطالعات زمینشناسی و سنگشناسی در منطقه و مقایسه آن با سنگهای مشابه از سرزمینهای پرکامبرین در مناطق همجوار به نظر میرسد کهنترین فاز کوهزایی مؤثر در منطقه، کوهزایی پانآفریکن است که سبب دگرگونی و سخت شدن پوسته قارهای پرکامبرین شده است. سنگهای متابازیت و آمفیبولیت منسوب به پرکامبرین در طی این فاز تشکیل شدهاند. عملکرد فازهای کوهزایی آلپی در سنوزوییک در ارتباط با برخورد قارهای صفحه عربستان با خردهقاره ایران مرکزی سبب دگرگونی این سنگها در شرایط ترمودینامیکی دما و فشار متوسط در گستره رخساره آمفیبولیت بالایی (دگرگونی نو بارووین) شده است.
کورش محمدیها؛ محسن مؤذن؛ اووه آلتنبرگر؛ رباب حاجی علی اوغلی
چکیده
مجموعه سنگهای اولترامافیک مشهد به سن چینهشناسی پرمین - تریاس در شمال خاور کوههای بینالود و در نزدیکی شهر مشهد قرار گرفته است. واحدهای سنگی این منطقه شامل سنگهای اولترامافیک و مافیک، سنگهای رسی و کربناته دگرگون شده، گرانیتویید و فیلیتهای مشهد با راستای عمومی شمال باختر ـ جنوب خاور میباشد. پریدوتیتهای سرپانتینی شده، ...
بیشتر
مجموعه سنگهای اولترامافیک مشهد به سن چینهشناسی پرمین - تریاس در شمال خاور کوههای بینالود و در نزدیکی شهر مشهد قرار گرفته است. واحدهای سنگی این منطقه شامل سنگهای اولترامافیک و مافیک، سنگهای رسی و کربناته دگرگون شده، گرانیتویید و فیلیتهای مشهد با راستای عمومی شمال باختر ـ جنوب خاور میباشد. پریدوتیتهای سرپانتینی شده، بیشترین سنگهای اولترامافیک در منطقه مورد مطالعه را تشکیل میدهند. کانیهای تشکیل دهنده سنگهای اولترامافیک این منطقه شامل الیوین، ارتوپیروکسن، کلینوپیروکسن، آمفیبول قهوهای و کانیهای تیره به عنوان کانیهای باقیمانده از سنگ اولیه و کانیهای گروه سرپانتین (لیزاردیت و آنتیگوریت)، ترمولیت- اکتینولیت، کلریت، مقادیر اندکی تالک و کانیهای کربناتی به عنوان کانیهای تشکیل شده بعدی هستند. بهرغم نبود سنگهای دگرگونی فشار بالا- دما پایین که معرف پدیده فرورانش هستند، شیمی عناصر اصلی، کمیاب و فرعی سرپانتینیتهای مشهد، ویژگیهای سرپانتینیتهای فرورانده شده را نشان میدهند و منشأ پریدوتیت اولیه تشکیل دهنده آنها گوشته تهی نشدهای است که به صورت لرزولیت و یا هارزبورژیت فقیر ازالیوین میباشد. پروتولیت این سنگ ها قبل از سرپانتینی شدن تحت تأثیر مذاب حاصل از فرورانش قرار گرفته و متاسوماتیزه و بارور شده است.
رباب حاجیعلیاوغلی؛ حمیده فخارینژاد؛ محسن مؤذن
چکیده
منطقه سیهچشمه در جنوب شهرستان ماکو در پهنه افیولیتی خوی- ماکو قرار گرفته است. سنگهای دگرگونی منسوب به پرکامبرین شامل گنیس، آمفیبولیت، میکا شیست و مرمر قدیمیترین برونزدهای سنگی منطقه را تشکیل میدهند. سنگهای مهم دگرگونی در منطقه شامل سرپانتینیت، متابازیت (شیست سبز، آمفیبولیت) و متاپلیت (اسلیت، میکاشیست) با میانلایههایی ...
بیشتر
منطقه سیهچشمه در جنوب شهرستان ماکو در پهنه افیولیتی خوی- ماکو قرار گرفته است. سنگهای دگرگونی منسوب به پرکامبرین شامل گنیس، آمفیبولیت، میکا شیست و مرمر قدیمیترین برونزدهای سنگی منطقه را تشکیل میدهند. سنگهای مهم دگرگونی در منطقه شامل سرپانتینیت، متابازیت (شیست سبز، آمفیبولیت) و متاپلیت (اسلیت، میکاشیست) با میانلایههایی از مرمر و کوارتزیت است. سنگهای آمفیبولیت از دید کانیشناسی گوناگونی بالایی دارند و شامل انواع اکتینولیت-آمفیبولیت، اپیدوت-اکتینولیت-آمفیبولیت، بیوتیت-آمفیبولیت، آمفیبولیت معمولی و گارنت-آمفیبولیت هستند. بافت این سنگها از دانهریز تا دانهدرشت و بسیار دانهدرشت متفاوت است. مطالعات شیمی سنگ کل آمفیبولیتها نشان میدهد که ترکیب پروتولیت این سنگها بازالتی متعلق به سری ماگمایی تولهایتی و کمتر کالکآلکالن است. بر پایه نمودارهای متمایز کننده محیط زمینساختی، ماگمای مادر در جزایر کمانی تشکیل شده است. بیهنجاری منفی Nb همراه با غنیشدگی جزیی LILE و LREE ویژگی مرتبط با کمان آتشفشانی و منشأ تولهایتی ماگمای مادر آمفیبولیتهای مورد مطالعه را تأیید میکند. سن آمفیبولیتها در مجموعه دگرگونی سیهچشمه به روشنی مشخص نیست بنابراین نمیتوان به درستی در مورد سامانه فرورانشی و جزایر کمانی مرتبط که در آن سنگ مادر این آمفیبولیتها تشکیل شدهاند نظر داد. چنانچه آمفیبولیتها مربوط به مجموعه افیولیتی خوی- ماکو باشند در این صورت حاصل فرورانش شاخه شمالی اقیانوس تتیس جوان و تشکیل جزایر کمانی مرتبط و دگرگونی هنگام بسته شدن حوضه اقیانوسی و برخورد بعدی هستند. به دلیل مشخص نبودن سن این سنگها نمیتوان با قاطعیت نظر داد که آیا کمان آتشفشانی مجموعه دگرگونی سیهچشمه مربوط به سامانه فرورانشی تتیس جوان است و یا اینکه کمان بسیار قدیمی منسوب به پرکامبرین منشأ سنگ مادر این آمفیبولیتهاست. سنیابی این سنگها به ارائه مدل مناسب بسیار کمک خواهد کرد.
رباب حاجی علی اوغلی؛ محسن مؤذن
چکیده
اقیانوس پروتوتتیس دو ابرقاره اوراسیا در شمال و گندوانا در جنوب را از هم جدا میکرده است. سرزمین ایران همانند سرزمینهای همسایه در عمان، پاکستان، جنوب خاور ترکیه طی پرکامبرین و پالئوزوییک به ابرقاره گندوانا وابسته بوده است. مناطق پرکامبرین در ایران بیرون زدگی چندانی ندارند و به طور محدود شامل بخشهای میانی ایران مرکزی پیرامون ...
بیشتر
اقیانوس پروتوتتیس دو ابرقاره اوراسیا در شمال و گندوانا در جنوب را از هم جدا میکرده است. سرزمین ایران همانند سرزمینهای همسایه در عمان، پاکستان، جنوب خاور ترکیه طی پرکامبرین و پالئوزوییک به ابرقاره گندوانا وابسته بوده است. مناطق پرکامبرین در ایران بیرون زدگی چندانی ندارند و به طور محدود شامل بخشهای میانی ایران مرکزی پیرامون ساغند و پشت بادام، ارومیه، زنجان، آنابلاغی میانه و تکاب هستند. کمپلکس دگرگونی تختسلیمان در شمال خاور تکاب با طیفسنگشناسی گسترده از انواع سنگهای دگرگونی متاپلیت، متابازیت، کالک- سیلیکات و سنگهای متااولترامافیک تشکیل شده است. بر پایه مطالعات صحرایی، سنگشناسی و دادههای سنسنجی ایزوتوپی U/Pb زیرکن، کمپلکس تختسلیمان قابل مقایسه با دگرگونیهای خردهقاره مرکزی- خاوری ایران است. بر پایه دادههای سنسنجی207Pb/206Pb سن کهنترین قطعات سنگی ناهمگن (Heterogeneous) در پوسته قارهای تختسلیمان در حدود 2800 میلیون سال به دست آمده که قابل مقایسه با سنهای به دست آمده در خردهقاره مرکزی- خاوری ایران در حدود 2400 میلیون سال پیش است. دگرگونیهای پیسنگ کمپلکس تختسلیمان احتمالاً مرتبط با رژیم زمینساختی فشارشی فاز کوهزایی کاتانگایی در پرکامبرین است. ذوب بخشی سنگهای دگرگونی سپس در طی الیگوسن تا میوسن مرتبط با برخورد پایانی قارهای نئوتتیس رخ داده و سنگهای میگماتیتی کمپلکس تختسلیمان تشکیل شده است.
قادر حسینزاده؛ علیاصغر کلاگری؛ محسن مؤید؛ بهزاد حاجعلیلو؛ محسن مؤذن
چکیده
منطقه سوناجیل در 17 کیلومتری خاور هریس در استان آذربایجان شرقی واقع شده است. واحدهای سنگشناختی اصلی در این منطقه از قدیم به جدید عبارتند از: تودههای آتشفشانی- آذرآواری ائوسن زیرین- میانی، استوک سوناجیل پورفیری به سن ائوسن بالایی- الیگوسن زیرین، توده گرانیتوییدی اینچه با ترکیب دیوریت، سینودیوریت تا گابرو به سن الیگوسن ...
بیشتر
منطقه سوناجیل در 17 کیلومتری خاور هریس در استان آذربایجان شرقی واقع شده است. واحدهای سنگشناختی اصلی در این منطقه از قدیم به جدید عبارتند از: تودههای آتشفشانی- آذرآواری ائوسن زیرین- میانی، استوک سوناجیل پورفیری به سن ائوسن بالایی- الیگوسن زیرین، توده گرانیتوییدی اینچه با ترکیب دیوریت، سینودیوریت تا گابرو به سن الیگوسن میانی- بالایی و توده آتشفشانی پلیو- کواترنری اکوزداغی. استوک سوناجیل پورفیری میزبان کانیسازی مس پورفیری بوده و ترکیب شیمیایی آن در حد میکروسینودیوریت تا میکروگابرودیوریت و تا حدی میکروگابرو و میکروگرانودیوریت با بافت چیره پورفیری و تا حد کمتری میکرولیتیک پورفیری میباشد. ماگمای مولد این توده، دارای سرشت شوشونیتی (تا کلسیمی - قلیایی با K بالا) بوده و جایگیری آن در یک کمان آتشفشانی پسبرخوردی صورت گرفته است. نسلهای مختلفی از رگچههای کوارتز نواری، کوارتز- سولفید، کوارتز- اکسید و سولفید در داخل توده پورفیری توسعه یافته و بافت استوکورک مشخصی را به نمایش گذاشتهاند. در اطراف توده پورفیری، رگههای حاوی کانیسازی سولفیدی قابل مشاهدهاند. 3 تیپ دگرسانی هیپوژن گرمابی شامل پتاسیمی، فیلیک و پروپیلیتیک در این توده حضور دارند. کانیهای هیپوژن اصلی در این توده عبارتند از پیریت، کالکوپیریت، بورنیت، تترائدریت، انارژیت، مولیبدنیت، مگنتیت و هماتیت که به صورت افشان و استوکورک (رگچهای و ریز رگچهای) حضور دارند. کانیهای اصلی سوپرژن در این توده نیز شامل هماتیت، گوتیت، مالاکیت، آزوریت، کالکوسیت، کوولیت و کانیهای رسی میباشند.
رباب حاجی علی اوغلی؛ احمد جهانگیری؛ محسن مؤذن؛ جایلز دروپ؛ رومان بوسکو
چکیده
سنگهای آذرین با ترکیب گرانودیوریت، مونزودیوریت، کوارتز مونزودیوریت و کوارتز-دیوریت دارای برونزدهای کوچک و پراکنده در داخل مجموعه دگرگونیهای تخت سلیمان هستنند. مرز بین این سنگها با سنگهای دگرگونی قدیمی واضح است. پلاژیوکلاز و هورنبلند عمدهترین کانیهای تشکیل دهنده سنگهای آذرین مورد مطالعه را تشکیل میدهند. تیتانیت و اپیدوت ...
بیشتر
سنگهای آذرین با ترکیب گرانودیوریت، مونزودیوریت، کوارتز مونزودیوریت و کوارتز-دیوریت دارای برونزدهای کوچک و پراکنده در داخل مجموعه دگرگونیهای تخت سلیمان هستنند. مرز بین این سنگها با سنگهای دگرگونی قدیمی واضح است. پلاژیوکلاز و هورنبلند عمدهترین کانیهای تشکیل دهنده سنگهای آذرین مورد مطالعه را تشکیل میدهند. تیتانیت و اپیدوت در مقادیر فرعی حضور دارند. ترکیب شیمی کانیهای پلاژیوکلاز، هورنبلند، کلینوپیروکسن و اپیدوت در سنگهای کوارتز-دیوریت توسط تجزیه EPMAتعیین شده است. مقادیر بالای Mg و Si همراه با مقادیر پایینTi در ترکیب شیمی حاشیه کانیهای آمفیبول، احتمالاً به دلیل تأثیر فرایندهای نیمه سالیدوس در طی سردشدگی این سنگها است.
شرایط تعادلی دمای تبلور بر اساس ترکیب شیمی کانیهای پلاژیوکلاز و آمفیبول همزیست و همچنین با استفاده از حرارت سنج مقدار Ti در ترکیب آمفیبول مشخص شد. شرایط فشار تبلور و ژرفای جایگیری ماگمای تشکیل دهنده بر اساس ترکیب شیمی کانیهای کلینوپیروکسن تعیین شد. مقادیر محاسبه شده دما و فشار تبلور سنگهای کوارتز- دیوریت مجموعه تخت سلیمان به ترتیب در حدود oC 75±820 و kbar8 بهدست آمد. بر اساس ترکیب شیمی کانیهای کلینوپیروکسن تجزیه شده در سنگهای کوارتز- دیوریت، ترکیب ماگمای اولیه نیمه قلیایی با ویژگیهای I-typeنعیین میشود.
نصیر عامل؛ محسن موید؛ علی عامری؛ منصور وثوقی عابدینی؛ محمد هاشم امامی؛ محسن مؤذن
چکیده
ماگماتیسم کلسیمی- قلیایی با سن پلیو ـ کواترنری در منطقه آذربایجان و شمال باختر ایران به شکلهای گوناگون از جمله آتشفشان چینهای، گنبد و روانههای آتشفشانی ظاهر شده و شامل آتشفشانی- آواریها، بازالتهای آندزیتی، آندزیت، داسیت، ریوداسیت و ریولیت است. این مجموعه آتشفشانی با مرز دگرشیب بر روی واحدهای رسوبی با سن میوسن ...
بیشتر
ماگماتیسم کلسیمی- قلیایی با سن پلیو ـ کواترنری در منطقه آذربایجان و شمال باختر ایران به شکلهای گوناگون از جمله آتشفشان چینهای، گنبد و روانههای آتشفشانی ظاهر شده و شامل آتشفشانی- آواریها، بازالتهای آندزیتی، آندزیت، داسیت، ریوداسیت و ریولیت است. این مجموعه آتشفشانی با مرز دگرشیب بر روی واحدهای رسوبی با سن میوسن قرار دارد. بررسی ترکیب شیمیایی سنگهای حد واسط تا اسید نشان میدهد که ماگمای تشکیل دهنده سنگهای یاد شده کلسیمی- قلیایی است و با نسبت Na2O / K2O> 1مشخص میشود و در محدوده ماگماهای پتاسیم متوسط و متاآلومینوس قرار میگیرند. این سنگها غنیشدگی در LILE، و U و تهیشدگی در عناصر Y،Nb و HREE نشان میدهند. الگوی عناصر خاکی کمیاب این سنگها به شدت تفریق یافته است و فاقد بیهنجاری منفی Eu است.
محیط زمینساختی این سنگها در محدوده کمانهای ماگمایی پس برخوردی و کمانهای حاشیه قارهای فعال قرار میگیرد. ادامه همگرایی صفحههای عربستان و اوراسیا پس از برخورد در اواخر میو- پلیوسن به اوج خود رسیده و سبب ستبرشدگی، کوتاه شدگی و فراخاست قابل توجه پوسته در شمال باختر ایران و خاور ترکیه شده و فلات مرتفع ایران- ترکیه را بهوجود آورده است. در اثر بههم خوردن و آشفتگی در ترازهای حرارتی و فراخاست، گوشته سست کرهای دچار ذوب بخشی با آهنگ کم، با حضور گارنت در بازمانده شده است و ماگمای بازی قلیایی تشکیل شده است. صعود ماگمای بازی داغ و استقرار آن در پوسته سبب توسعه ذوب بخشی در این ناحیه شده و ماگماهای اسیدی تشکیل شده است. این ویژگی باعث شده است که ابتدا ماگمای اسید از ذوب پوسته و محصولات پرتابی آن خارج شده و سپس ماگمای بازی قلیایی فوران کند، لذا وجود سریهای معکوس آتشفشانی که در آن واحدهای بازالتی قلیایی اولیویندار در بالا و سنگهای حدواسط تا اسیدی در زیر قرارگرفتهاند، از علائم فعالیت آتشفشانی دونمایی(بایمودال) در پلیو- کواترنر آذربایجان است. ماگمای هیبرید حاصل از آمیختگی ماگمای اسیدی با منشأ پوستهای و بازی با منشأ گوشته مولد سنگهای حدواسط بوده است. ویژگیهای شیمیایی دو ماگما با هم متفاوت بوده و یکی از آنها خاصیت کلسیمی- قلیایی داشته و دیگری قلیایی- بازی است. در تحول ماگمایی سنگهای آتشفشانی پلیو-کواترنر آذربایجان فرایندهای (AFC) نیز مؤثر بوده است و این مسئله با شواهد کانی شناسی و نمودارهای تغییرات عناصر اصلی و جزئی قابل درک است. مقایسه شواهد زمینشناختی و ویژگیهای زمینشیمیایی واحدهای آتشفشانی شمال باختر ایران و خاور ترکیه در پلیو-کواترنر نشان میدهد که سیر تحولی یکسانی در تکوین ماگمای این مناطق وجود داشته است.
عادل ساکی؛ محسن مؤذن؛ منصور مجتهدی؛ رولند اوبرهانسلی
چکیده
کمپلکس ماهنشان در شمالباختر ایران تحت تأثیر دگرگونی ناحیهای و همبری قرار گرفته است. ریز ساختها، سیماهای سنگنگاری و روابط صحرایی نشان میدهد که کمپلکس دگرگونی ماهنشان، چهار فاز دگرگونیM1 تاM4 و دستکم دو فاز( D1و D2) دگرشکلی را تجربه کرده است. دگرگونی فازM1 تحت تأثیر دگرگونی فاز M2 قرار گرفته است. دگرگونی ...
بیشتر
کمپلکس ماهنشان در شمالباختر ایران تحت تأثیر دگرگونی ناحیهای و همبری قرار گرفته است. ریز ساختها، سیماهای سنگنگاری و روابط صحرایی نشان میدهد که کمپلکس دگرگونی ماهنشان، چهار فاز دگرگونیM1 تاM4 و دستکم دو فاز( D1و D2) دگرشکلی را تجربه کرده است. دگرگونی فازM1 تحت تأثیر دگرگونی فاز M2 قرار گرفته است. دگرگونی مرحله دوم بهوسیله جهتگیری ترجیهی کانیها (تشکیل شیستوارگی (S2 و توسعه مجموعه کانیهای اوج دگرگونی مشخص می شود. این فاز دگرگونی، همزمان با فاز دگرشکلی D2 بوده است. دگرگونی فاز سوم (M3)یک دگرگونی همبری و دگرگونی((M4 به صورت دگرگونی پسرونده است. مجموعه کانیهای اوج دگرگونی M2 عبارت است از مسکوویت، بیوتیت، گارنت، استارولیت، آندالوزیت و سیلیمانیت. فشار و دمای دگرگونی کمپلکس ماهنشان به منظور تعیین گرادیان زمینگرمایی پوسته و نوع دگرگونی با استفاده از روشهای تعادلهای فازی چندگانه، دماسنجهای تبادل کاتیونی و واکنشهای انتقالی محض، مشخص شده است. دما و فشار دگرگونی M1 به ترتیب 420تا 450 درجه سانتیگراد و 3 تا 4 کیلوبار است. دگرگونی M2 (اوج دگرگونی) دمای 600 تا 620 درجه سانتیگراد و فشار 5 تا 7 کیلوبار را نشان میدهد. همچنین دما و فشار برای دگرگونی M3 (دگرگونی همبــــــری) به ترتیب520 تا 560 درجه و2 تا 5/3 کیـــــلوبار است. گرادیان گرمایی محاسبه شــــــــده برای اوج دگرگونی ° C km-15/28-25 است که با دگرگونی نوع بارووین سازگاری دارد. جایگاه زمینساختی دگرگونی مرتبط با پوسته قارهای وکمان است.
محسن مؤذن؛ رباب حاجی علی اوغلی
چکیده
نفوذ نفلین سینیت و نفلین گابروی کلیبر به سن ائوسن – الیگوسن در سنگهای رسی و آهکی کرتاسه باعث تشکیل هاله گرمایی به ستبرای بیش از 1 کیلومتر در اطراف آن شده است. دگرگون شدن سنگهای رسی و آهکی در حاشیه شمالی و خاوری هاله و سنگهای مافیک در حاشیه جنوبی هاله، باعث تشکیل انواع هورنفلسهای دگرگونی در منطقه شده است. پدیده میگماتیتی ...
بیشتر
نفوذ نفلین سینیت و نفلین گابروی کلیبر به سن ائوسن – الیگوسن در سنگهای رسی و آهکی کرتاسه باعث تشکیل هاله گرمایی به ستبرای بیش از 1 کیلومتر در اطراف آن شده است. دگرگون شدن سنگهای رسی و آهکی در حاشیه شمالی و خاوری هاله و سنگهای مافیک در حاشیه جنوبی هاله، باعث تشکیل انواع هورنفلسهای دگرگونی در منطقه شده است. پدیده میگماتیتی شدن و ذوب بخشی در درجه دگرگونیهای بالا و نزدیک همبری به علت گرمای حاصل از توده در سنگهای با ترکیب شیمیایی مناسب، دیده میشوند. مقیاس ذوب بخشی بسیار کوچک و حجم ماگمای آناتکسی تشکیل شده کم است. بخشهای روشن (لوکوسومها) بهصورت رگهای و قطرهای در مقیاس میلیمتری مشاهده میشود. کانیهای اصلی در بخش روشن رنگ میگماتیتها شامل کوارتز و فلدسپار پتاسیم با بافت آذرین، بویژه فلدسپارهای پتاسیم شکلدار تا نیمه شکلدار، بافت گرانوفیری و بافت بین بلوری interstitial)) در کانیهای کوارتز است. تفاوتهای بافتی بین بخش روشن و تیره (لوکوسوم و مزوسوم)، ترکیب کانی شناسی لوکوسوم، ساخت آذرین در بخش لوکوسوم و محدود بودن تشکیل لوکوسوم به سنگهای رسی، همگی شواهدی از رخداد پدیده آناتکسی در هاله کلیبر است. واکنشهای مؤثر در تشکیل مذاب و بخش روشن میگماتیت شامل واکنشهای ذوب در حضور فاز سیال آزاد (fluid–present) و واکنشهای در نبود فاز سیال آزاد fluid–absent)) میباشد. مجموعه کانیهای دگرگونی درجه بالا (مانند مجموعههای دارای ارتوپیروکسن) احتمالاً در اثر از بین رفتن کانیهای آبدار (مانند بیوتیت) توسط واکنشهای بدون حضور سیال آزاد تشکیل شدهاند. ترکیب کانیشناسی لوکوسومها مشابه لوکوگرانیت تا گرانیت حاصل از ذوب بخشی است و با منشأ تبلور از مذاب مطابقت دارد.