زمین شناسی اقتصادی
مریم کیااشکوریان؛ علی اصغر کلاگری؛ علی عابدینی؛ غلامحسین شمعانیان اصفهانی
چکیده
نهشته بوکسیتی قشلاق در فاصله 110 کیلومتری جنوب خاور شهر گرگان واقع میباشد. مطالعات کانیشناسی نشان میدهند که کائولینیت، هماتیت، گوتیت، بوهمیت، دیاسپور، مسکویت، آناتاز، روتیل، پروسکیت، شاموزیت، کلینوکلر، کلسیت، دولومیت و کوارتز فازهای کانیایی این نهشته میباشند. بر اساس مقادیر کمی کانیها ، این نهشته از کانسنگهای (1) رس بوکسیتی، ...
بیشتر
نهشته بوکسیتی قشلاق در فاصله 110 کیلومتری جنوب خاور شهر گرگان واقع میباشد. مطالعات کانیشناسی نشان میدهند که کائولینیت، هماتیت، گوتیت، بوهمیت، دیاسپور، مسکویت، آناتاز، روتیل، پروسکیت، شاموزیت، کلینوکلر، کلسیت، دولومیت و کوارتز فازهای کانیایی این نهشته میباشند. بر اساس مقادیر کمی کانیها ، این نهشته از کانسنگهای (1) رس بوکسیتی، (2) بوکسیت رسی، (3) سنگآهن رسی بوکسیتی و (4) سنگآهن بوکسیتی تشکیل شده است. محاسبه فاکتور غنیشدگی با فرض پوسته قارهای بالایی (UCC) به عنوان سنگ مادر نشان میدهند که عناصری نظیر Rb، Cs و Ba در طی فرآیندهای بوکسیتیشدن متحمل تهیشدگی شده و عناصری چون Y، Cr، Co، Ni، V و HREE با غنیشدگی همراه شدهاند. عناصری نظیر Sr، Ga، Zr، Hf، Nb، Ta، U، Th و LREE در توسعه نیمرخ هوازده متحمل هر دو فرآیند شستشو و تثبیت گشتهاند. نتایج کانیشناسی و زمینشیمیایی نشان میدهند عواملی نظیر جذب سطحی، روبش توسط اکسیدها و هیدروکسیدهای فلزی، نوسانات سطح سفره آب زیرزمینی، نوع و پایداری کمپلکسهای حامل فلزات، پایداری کانیهای حامل اولیه، حضور در فازهای کانیایی مقاوم در برابر هوازدگی و تغییرات در شیمی محلولهای مسئول هوازدگی نقش برجستهای در توزیع و تحرک عناصر جزئی و نادر خاکی در کانسنگهای بوکسیتی ایفا نمودهاند.
مهدی رمضانی؛ حجت اله صفری؛ همایون صفایی؛ غلامحسین شمعانیان اصفهانی
چکیده
منطقه تفت در جنوب شهر یزد و در بخش میانی کمربند آتشفشانی ارومیه- دختر، در مجاورت بلوک خاوری گسل اصلی دهشیر واقع شده است. کمربند آتشفشانی ارومیه- دختر یکی از مناطق مساعد برای رویداد مس پورفیری محسوب میشود و تاکنون بیش از 100 اندیس مس پورفیری در آن شناسایی شده است. به نظر میرسد که این رخدادهای کانهزایی مرتبط با ساختارهای منطقه بهخصوص ...
بیشتر
منطقه تفت در جنوب شهر یزد و در بخش میانی کمربند آتشفشانی ارومیه- دختر، در مجاورت بلوک خاوری گسل اصلی دهشیر واقع شده است. کمربند آتشفشانی ارومیه- دختر یکی از مناطق مساعد برای رویداد مس پورفیری محسوب میشود و تاکنون بیش از 100 اندیس مس پورفیری در آن شناسایی شده است. به نظر میرسد که این رخدادهای کانهزایی مرتبط با ساختارهای منطقه بهخصوص گسلهای اصلی باشند. به همین دلیل ناحیه تفت به عنوان مورد مطالعاتی برای بررسی ارتباط بین کانیزایی مس با ساختارها و تکتونیک انتخاب گردید. از مهمترین اندیسهای مس این منطقه میتوان به اندیسهای علی-آباد و درهزرشک اشاره کرد. در این پژوهش با استفاده از تکنیک های سنجش از دور، GIS و کنترلهای صحرایی، ساختارهای اصلی منطقه استخراج و مورد تجزیه و تحلیلهای ساختاری قرار گرفتند. نتایج مطالعات ساختاری نشان میدهد که عملکرد دو نسل از گسلش با امتدادهای N150-160 و N110-120 سبب تشکیل یک رومبوئدر ساختاری شده و در ادامه نسل سومی از گسلش با راستا N60-70 کلیه ساختارها را بریده و جابجا نموده است. این نسل سوم از گسلها جدیدترین نسل گسلش در منطقه هستند و در مرحله شروع برخورد صفحه عربی به ریز قاره ایران (الیگوسن-میوسن) تشکیل و یا فعال شدهاند. این پهنه گسلیده چون عمود بر محل برخورد بوده، دارای مولفه کششی شده و محیطی مناسب جهت نفوذ تودههای گرانیتوئیدی در طی الیگوسن- میوسن فراهم نموده است. نفوذ واحدهای گرانیتوئیدی مذکور عامل اساسی در شکلگیری اندیس های مس با تیپهای پورفیری و اسکارن در طول این منطقه گسلیده شده است.
حجتاله عباسی؛ غلامحسین شمعانیان اصفهانی؛ فرجاله فردوست
چکیده
کانی سازی سرب و روی در کانسار پیچمتو در فاصله 38 کیلومتری شمال باختری شاهرود و در پهنه ساختاری البرز خاوری در سنگهای آهکی سازند لار به سن ژوراسیک پسین رخ میدهد. کانیزایی سرب و روی به شکل عدسی و رگهای در نتیجه جانشینی و پرکنندگی فضاهای خالی و شکستگیهای سنگ میزبان جایگیر شده است. مطالعات سنگنگاری و کانیشناسی ...
بیشتر
کانی سازی سرب و روی در کانسار پیچمتو در فاصله 38 کیلومتری شمال باختری شاهرود و در پهنه ساختاری البرز خاوری در سنگهای آهکی سازند لار به سن ژوراسیک پسین رخ میدهد. کانیزایی سرب و روی به شکل عدسی و رگهای در نتیجه جانشینی و پرکنندگی فضاهای خالی و شکستگیهای سنگ میزبان جایگیر شده است. مطالعات سنگنگاری و کانیشناسی نشان میدهد که اسمیتسونیت، کالامین، گالن و سروسیت کانههای اصلی سازنده کانسنگ، و کلسیت، دولومیت، آراگونیت، اکسیدهای آهن، کوارتز و کانیهای رسی کانیهای باطله کانسار را تشکیل میدهند. دگرسانی سنگ دیواره شامل تبلور دوباره، دولومیتی شدن و برشی شدن است. مطالعه میانبارهای سیال در کانسار پیچمتو نشان میدهد که این میانبارها، آبگین دوفازی (L + V) غنی از مایع و غنی از گاز هستند. دمای ذوب یخ اندازه گیری شده در میانبارهای سیال میان 8/19- تا 3/8- درجه سانتیگراد تغییر میکند. شوری میانبارهای سیال از 12 تا 22/22 با میانگین 41/15 درصد وزنی معادل NaCl است. دماهای همگنشدگی میانبارهای سیال در کانسار پیچمتو در محدوده دمایی گستردهای از 70 تا 220 با میانگین 176 درجه سانتیگراد جانمایی شده است. محدوده شوری و دمای همگنشدگی میانبارهای سیال نشان میدهد که سیال کانیساز در کانسار پیچمتو از شورابهای حوضهای منشأ گرفته است. مقادیر δ34S برای 2 نمونه از گالن در کانسار پیچمتو 6/15+ ‰ و 2/16+ ‰ است. این مقادیر نشان میدهد که سولفات آب دریا محتملترین منشأ گوگرد است. گوگرد احیا شده به احتمال بسیار زیاد از راه احیاشدگی ترموشیمیایی سولفات تأمین شده است. مقادیر δ13C در کانی کلسیت 16/4- ‰ و 17/9- ‰ است. مقادیر δ18O در نمونههای کلسیت 6/2 ‰ و 8/0‰ را نشان میدهد. مقادیر δ18O کلسیت با ترکیب ایزوتوپی اکسیژن آب دریای فانروزوییک همپوشانی دارد و احتمالاً نشاندهنده مشارکت مهم آب دریای فانروزوییک در سیال کانیساز است. مقادیر منفیδ13C نمونههای کلسیت نشان میدهد که مواد آلی موجود در سنگهای میزبان بهطور مهمی در سیال گرمابی دخالت داشته است. مقدار δ13C و δ18O در کانی اسمیتسونیت به ترتیب 21/7- ‰ و 41/3- ‰ است. سبک بودن ترکیب ایزوتوپی کربن در کانی اسمیتسونیت نشاندهنده منشأ ثانویه آن و تأثیر آبهای جوی و آبهای محتوی CO2 مشتق از تجزیه مواد آلی در تشکیل این کانی است. کانسار پیچمتو را میتوان از دیدگاه جایگاه زمینساختی، نوع سنگ میزبان، دگرسانی سنگ دیواره و منشأ سیالها و مواد کانیساز با کانسارهای سرب و روی نوع دره میسیسیپی (MVT) مقایسه کرد که در دو مرحله اولیه (تشکیل سولفیدها) و ثانویه (تشکیل کربناتها و سیلیکاتها) تشکیل شده است.
غلامحسین شمعانیان اصفهانی؛ لیلا امینی؛ شعبان شتایی؛ مجید عظیم محسنی
چکیده
کنترل عیار و تعیین کیفیت کانسنگ همواره یکی از وظایف چالشبرانگیز زمینشناسان و مهندسین معدن است. کیفیت ماده معدنی به عوامل بسیاری مانند اندازه و شکل هندسی کانسار، آشفتگیهای زمینشناسی، بافت و ترکیب کانیشناسی کانسنگ وابسته است. تعیین عوامل کنترلکننده عیار کانسنگ و پیشبینی مناطق امیدبخش از نقطه نظر اقتصادی و بهرهوری ...
بیشتر
کنترل عیار و تعیین کیفیت کانسنگ همواره یکی از وظایف چالشبرانگیز زمینشناسان و مهندسین معدن است. کیفیت ماده معدنی به عوامل بسیاری مانند اندازه و شکل هندسی کانسار، آشفتگیهای زمینشناسی، بافت و ترکیب کانیشناسی کانسنگ وابسته است. تعیین عوامل کنترلکننده عیار کانسنگ و پیشبینی مناطق امیدبخش از نقطه نظر اقتصادی و بهرهوری عملیات معدنکاری اهمیت زیادی دارد. هدف از این مطالعه شرح تحلیلهای مکانی و آماری در ارزیابی کیفیت کانسنگ و تشخیص عوامل مؤثر بر عیار در کانسار بوکسیت جاجرم است. با تلفیق دادههای توپوگرافی، زمینشناسی و زمینشیمیایی، اثر گسلها، ارتفاع و ژرفا روی عیار و مدول که نسبت درصد وزنی Al2O3 به درصد وزنی SiO2 است، ارزیابی شد. نتایج نشاندهنده افزایش مقادیر Al2O3 و مدول با نزدیک شدن به گسلهاست. همچنین، این مطالعه نشاندهنده تأثیر نداشتن نوع و امتداد گسلها بر عیار و مدول است. همبستگی منفی میان ارتفاع و ژرفا با مقادیر Al2O3 و مدول نشان از بهبود کیفیت ماده معدنی در مناطق پست و کم ژرفا دارد. به این ترتیب، تلفیق روشهای سامانه اطلاعات جغرافیایی و تحلیلهای آماری چند متغیره میتواند در ارزیابیهای زمین- مکانی کارایی بالایی داشته باشد.