چینه شناسی و فسیل شناسی
نصراله عباسی؛ محمد وحیدی نیا؛ سعید توانا؛ پوریا واعظ نیا
چکیده
بر روی تخته‌سنگ‌هایی نابرجا در شهر مشهد، ردپاهای فراوانی از مهره‌داران یافت شدند. به گمان فزون، این تخته‌سنگ‌ها از نهشتههای نئوژن شهرستان چناران برداشت شده‌اند. ردپاهای پستانداران و پرندگان شناسایی شده دربردارنده ردپای جفت‌سمان Bifidipesvelox، Lamaichnumguanicoe، Pecoripeda amalphaea، Pecoripeda isp.، ردپای گوشتخواران Canipeda isp.، Felipeda isp. و رد پای پرندگان ...
بیشتر
بر روی تخته‌سنگ‌هایی نابرجا در شهر مشهد، ردپاهای فراوانی از مهره‌داران یافت شدند. به گمان فزون، این تخته‌سنگ‌ها از نهشتههای نئوژن شهرستان چناران برداشت شده‌اند. ردپاهای پستانداران و پرندگان شناسایی شده دربردارنده ردپای جفت‌سمان Bifidipesvelox، Lamaichnumguanicoe، Pecoripeda amalphaea، Pecoripeda isp.، ردپای گوشتخواران Canipeda isp.، Felipeda isp. و رد پای پرندگان Aviadactyla isp.، Avipeda gryponyx و Fuscinapeda texana هستند. ردپاهای پرندگان بیش‌ترین فراوانی را دارند. این نخستین گزارش از ردپاهای مهره‌داران سنوزوییک در پهنه کپه‌داغ است و با پیدایش Lamaichnum guanicoe گسترش خانواده شتران در سرزمین ایران به دیرینگی نئوژن آشکار می‌شود و همچنین این برای نخستین بار است که سنگواره ردپای شتران از ایران گزارش میگردد. با بررسی این ردپاها آشکار گردید که گوناگونی مهره‌داران نئوژن و به ویژه پستانداران در کپه‌داغ چشمگیر بوده است.
چینه شناسی و فسیل شناسی
نصرالله عباسی؛ رضا اهری پور
چکیده
سازند میلا در برش منطقه تویه-دروار در باختر دامغان از پنج پاره سازند تشکیل شده است. پاره سازند پنجم شامل توالی شیل های آهکی، سنگ آهک و شیل های سبز زیتونی است. اثر فسیل های یافت شده در این پاره سازند شامل Cruziana problematica، Gordia isp، Helminthopsis abeli، Helminthopsis tenuis، Palaeophycus striatus، Planolites beverleyensis، Psammichnites gigas، Scolicia strozzii، Treptichnus pedum و Circulichnis montanus است. اثرفسیل ...
بیشتر
سازند میلا در برش منطقه تویه-دروار در باختر دامغان از پنج پاره سازند تشکیل شده است. پاره سازند پنجم شامل توالی شیل های آهکی، سنگ آهک و شیل های سبز زیتونی است. اثر فسیل های یافت شده در این پاره سازند شامل Cruziana problematica، Gordia isp، Helminthopsis abeli، Helminthopsis tenuis، Palaeophycus striatus، Planolites beverleyensis، Psammichnites gigas، Scolicia strozzii، Treptichnus pedum و Circulichnis montanus است. اثرفسیل Circulichnis montanus در افق های بالایی پاره سازند پنجم فراوان است و ساختمان لوله ای شکل و گرد دارد. این اثر فسیل به عنوان ساختمان تغذیه ای توسط جانوران کرمی اثرساز با بدن انعطاف پذیر و با رفتار تکاملی پیشرفته تر ایجاد شده است. این اثرفسیل در رخساره های تکراری نهشته های ریز دانه گسترش دارد و به نظر می رسد، با واحدهای سنگی حدواسط نهشته های توربیدایتی ارتباط داشته یاشد.
چینه شناسی و فسیل شناسی
نصرالله عباسی؛ مجید میرزایی عطاآبادی؛ محمد حسن پور
چکیده
برشی به ستبرای بیش از 205 متر از لایه‌های بالایی سازند زیوه (میوسن میانی) در شمال روستای اجاق‌کندی، واقع در شمال خاوری کلیبر، استان آذربایجان خاوری، مورد پیمایش قرار گرفت. در این برش، سازند زیوه با ناپیوستگی زاویه‌دار توسط رسوبات تورتونین پوشیده می‌شود و مرز زیرین آن پوشیده با آبرفت است. سنگواره‌های گوناگونی از نرمتنان، گیاهان و ...
بیشتر
برشی به ستبرای بیش از 205 متر از لایه‌های بالایی سازند زیوه (میوسن میانی) در شمال روستای اجاق‌کندی، واقع در شمال خاوری کلیبر، استان آذربایجان خاوری، مورد پیمایش قرار گرفت. در این برش، سازند زیوه با ناپیوستگی زاویه‌دار توسط رسوبات تورتونین پوشیده می‌شود و مرز زیرین آن پوشیده با آبرفت است. سنگواره‌های گوناگونی از نرمتنان، گیاهان و استخوان مهره‌داران در این برش یافت گردیدند. همچنین در یک افق، اثر فسیلهای فراوانی متعلق به اثرگونه Teredolites longissimus که حاصل فعالیت دوکفهایهای حفار در بسترهای چوبی است، یافت گردید. وجود افق چوبی در توالی رسوبی نخستین نشانهی خیز سطح دریاهای آزاد محسوب می‌شود و قاعده آن را می‌توان سطح زیرین بخش TST در نظر گرفت. به بیان دیگر این افق را می‌توان مرحله نخست پیشروی و خیز سطح دریا در زمان رسوبگذاری توالی رسوبی سازند زیوه در برش مورد مطالعه دانست.
چینه شناسی و فسیل شناسی
منیژه فامرینی بزچلوئی؛ نصرالله عباسی؛ آرمین سلسانی؛ افشین زهدی
چکیده
سازند سلطانیه در برش سیدکندی واقع در 32 کیلومتری جنوب باختری زنجان، به ستبرای بیش از 1110 متر از هفت زیربخش غیررسمی، شامل دولومیت و شیل تشکیل شده است. توالی سنگی سازند سلطانیه در این برش به ترتیب شامل دولومیت اول یا زیرین، شیل اول، دولومیت دوم، شیل دوم، دولومیت سوم، شیل سوم و دولومیت چهارم یا بالایی می‌باشد. در طی این مطالعه، تعداد 109 ...
بیشتر
سازند سلطانیه در برش سیدکندی واقع در 32 کیلومتری جنوب باختری زنجان، به ستبرای بیش از 1110 متر از هفت زیربخش غیررسمی، شامل دولومیت و شیل تشکیل شده است. توالی سنگی سازند سلطانیه در این برش به ترتیب شامل دولومیت اول یا زیرین، شیل اول، دولومیت دوم، شیل دوم، دولومیت سوم، شیل سوم و دولومیت چهارم یا بالایی می‌باشد. در طی این مطالعه، تعداد 109 نمونه اثرفسیل یافت شدند که شامل 23 اثرجنس و 42 اثرگونه است. فراوانی اثرفسیل‌ها در زیربخش شیل دوم بسیار زیاد بوده و 99 نمونه از این زیربخش برداشت شدند. بر اساس این مطالعه، مرز نئوپروتروزوییک- کامبرین در برش مورد مطالعه با ظهور اثرفسیل Treptichnus pedum در لایه‌های آغازین زیربخش دولومیت دوم پیشنهاد می‌شود.
چینه شناسی و فسیل شناسی
زهرا حسینی عسگرآبادی؛ نصرالله عباسی؛ حسن محسنی؛ سعید خدابخش
چکیده
در نمونه‌های سطحی از لایه‌های آهکی سازند پابده به سن پالئوسن تا الیگوسن در جنوب‌خاوری استان ایلام، اثر فسیلهای گوناگونی یافت شدند که به ترتیب فراوانی عبارتند از Thalassinoides، Rhizocorallium، Planolites، Chondrites، cf. Rosselia، Spirophyton و Zoophycos هستند. در میان آنها اثرفسیل‌های گروه زئوفیکوس یعنی Zoophycos و Spirophyton بیش‌ترین فراوانی و گستردگی را دارند. تغییرات ...
بیشتر
در نمونه‌های سطحی از لایه‌های آهکی سازند پابده به سن پالئوسن تا الیگوسن در جنوب‌خاوری استان ایلام، اثر فسیلهای گوناگونی یافت شدند که به ترتیب فراوانی عبارتند از Thalassinoides، Rhizocorallium، Planolites، Chondrites، cf. Rosselia، Spirophyton و Zoophycos هستند. در میان آنها اثرفسیل‌های گروه زئوفیکوس یعنی Zoophycos و Spirophyton بیش‌ترین فراوانی و گستردگی را دارند. تغییرات ساختاری این گروه امکان گروهبندی آنها را در پنج دسته ریختساختاری (morphotype) فراهم مینماید که شامل اثرهای شبه ریزوکورالیومی، زئوفیکوس شاخه‌ای، اسپیروفیتونی، زئوفیکوس با نرمههای کوتاه و زئوفیکوس با نرمههای بلند است. گسترش این دسته ریختها در توالی‌های پیمایش شده، تغییرات تکاملی معینی را نشان میدهد، به گونه‌ای که در آغاز ساختار شبه ریزوکورالیومی و زئوفیکوس شاخه‌ای، شروع این نوع فعالیت زیستی می‌باشد. در ادامه، ساختارهای اسپیروفیتونی در بخشهای میانی سازند پابده یافت شدند. در پایان، اثرهای گروه زئوفیکوس با نرمههای کوتاه و سپس با نرمههای بلند گسترش دارند. به نظر میرسد جایگیری چنین روند ساختاری همراستا با تغییر شرایط از یک محیط آرام به محیطی پرانرژی همخوان بوده است که تا حدودی با تغییرات سنگ شناسی همراه است.
مهدی هادی‌سیه‌رود؛ حسین مصدق؛ نصرالله عباسی
چکیده
توالی‌های کربناتی سازند زیارت با معرفی برش‌های باغ‌دره و قینرجه در کوههای سلطانیه (جنوب زنجان) موقیعت‌های کمیابی در زون البرز خاوری به‌شمار می‌روند که دربردارنده فراوانی بالایی از روزن‌بران کف‌زی بزرگ (Large benthic foraminifera) به‌ویژه گونه‌هایی از آلوئولینا هستند. در واقع، از این توالی‌ها تعدادی از گونه‌های آلوئولینا توصیف و یک ...
بیشتر
توالی‌های کربناتی سازند زیارت با معرفی برش‌های باغ‌دره و قینرجه در کوههای سلطانیه (جنوب زنجان) موقیعت‌های کمیابی در زون البرز خاوری به‌شمار می‌روند که دربردارنده فراوانی بالایی از روزن‌بران کف‌زی بزرگ (Large benthic foraminifera) به‌ویژه گونه‌هایی از آلوئولینا هستند. در واقع، از این توالی‌ها تعدادی از گونه‌های آلوئولینا توصیف و یک توزیع چینه‌شناسی مقایسهای با گونه‌هایی از آلوئولینا در حوضه تتیس انجام پذیرفت که نشان‌دهنده یک وابستگی نزدیک با مطالعات انجام شده در بخشهای مختلف از این حوضه است. همچنین، این تطابق در ناحیه مطالعه شده بر اساس شناسایی گونه‌های آلوئولینا مانند A. ellipsoidalis, A. laxa, A. tumida, A.cemali, A.aragonensis, A. pisiformis,A.rotundata, A. subpyrenaica, A. cf.canavari, A. canavarii, A. ex gr.cremaeنشان‌دهنده اشکوبهای ایلردین- کوئزین است.
نصرالله عباسی؛ مهناز پروانه‌نژاد شیرازی؛ محمد علی حسین‌زاده
چکیده
نهشتههای آواری-کربناته آلبین-سنومانین در شمال باختری راین واقع در جنوب کرمان، به ستبرای 526 متر، قابل تفکیک به سه واحد سنگ‌چینه‌شناسی غیررسمی است. واحد یک از رسوبات کنگلومرا، ماسه‌سنگ و سیلت‌سنگ با میان‌لایه‌های آهک و مارن می‌باشد. واحد دو شامل آهک‌های اوربیتولین‌دار با خرده‌های فسیل رودیست، بلمنیت و آمونیت است. واحد سوم ...
بیشتر
نهشتههای آواری-کربناته آلبین-سنومانین در شمال باختری راین واقع در جنوب کرمان، به ستبرای 526 متر، قابل تفکیک به سه واحد سنگ‌چینه‌شناسی غیررسمی است. واحد یک از رسوبات کنگلومرا، ماسه‌سنگ و سیلت‌سنگ با میان‌لایه‌های آهک و مارن می‌باشد. واحد دو شامل آهک‌های اوربیتولین‌دار با خرده‌های فسیل رودیست، بلمنیت و آمونیت است. واحد سوم از تناوب آهک‌های پلاژیک و ماسه‌سنگ تشکیل شده است. در لایه‌های واحدهای اول و سوم مجموعه‌ای از اثرفسیل‌های قاره‌ای تا دریایی یافت شدند. این اثرفسیل‌ها شامل Koilosoma isp.، Ophiomorpha isp.، Palaeophycus isp.، Planolites isp.، Skolithos isp.، Taenidium isp. و Thalassinoides suevicus هستند. این اثر فسیل‌ها در سه اثر رخساره اسکوئنیا، اسکولیتوس و کروزیانا قابل گروه‌بندی‌اند. در واحد سوم این توالی اثرفسیل هم‌افزایThalassinoides-Phycodesبه فراوانی یافت شد. دهلیزهای داربستی با انشعاب‌های Y و Tریخت تالاسینوئیدسی به یک دسته دهلیزهای پرانشعاب فیکودسی ختم می‌شوند. نمونه‌های هم‌افزای Thalassinoides-Phycodes در توالی مورد مطالعه یک ساختار حفاری-تغذیه‌ای داشته به نحوی که بخش تالاسینوئیدسی آن بیشتر عملکرد حفاری و بخش فیکودسی آن جستجوی تغذیه‌ای را نشان میدهد. این اثر فسیل در محیط دریایی و در کفه‌های دور از ساحل (offshore shelf) نسبتاً ژرف گسترش داشته است. با توجه به داده‌های اثرشناسی و گسترش اثر رخساره‌ها، می‌توان چنین نتیجه گرفت که حوضه رسوبی کربناته-تخریبی آلبین-سنومانین شمال باختری راین در برش گزک، یک حوضه ژرف‌شونده به طرف بالا بوده است.
ئارام بایت گل؛ نصرالله عباسی
چکیده
در این مقاله بررسی دقیق اثرشناسی (Ichnology) نهشت‌های سازند جیرود به سن دونین پسین در برش شمال روستای زایگون در البرز مرکزی انجام شده است. سازند جیرود در این برش چینه‌شناسی مجموعه گوناگونی از اثر فسیل‌ها دارد که در بردارنده 14 اثرجنس با 23 اثرگونه است. این اثرفسیل‌ها نشان‌دهنده رفتارهای پناهگاهی، تغذیه‌ای، گریزینگ، تعادلی و فراری هستند ...
بیشتر
در این مقاله بررسی دقیق اثرشناسی (Ichnology) نهشت‌های سازند جیرود به سن دونین پسین در برش شمال روستای زایگون در البرز مرکزی انجام شده است. سازند جیرود در این برش چینه‌شناسی مجموعه گوناگونی از اثر فسیل‌ها دارد که در بردارنده 14 اثرجنس با 23 اثرگونه است. این اثرفسیل‌ها نشان‌دهنده رفتارهای پناهگاهی، تغذیه‌ای، گریزینگ، تعادلی و فراری هستند و شامل: Arenicolitesisp., Asterosoma isp., Chondrites intricate,Chondrites targionii, Chondrites isp.,Diplocraterion parallelum, Helminthoidichnites isp., Helminthopsis abeli, Helminthopsis isp.,Palaeophycus heberti,Palaeophycus tubularis,Planolites beverleyensis, Planolites isp., Phycodes cf. palmatus,Rhizocorallium jenense, Rhizocorallium irregular,Rosselia soccialis, Taenidium serpentinum,Taenidium satanassi, Talassinoides horizntalis ,Thalassinoides suevicus,Thalassinoides paradoxicus,Zoophycos isp. می‌باشند.لایه‌های دربردارنده این اثر فسیل‌ها شامل تناوب گلسنگ و سیلتستون ریزلایه‌ای همراه با ماسه‌سنگ‌های متوسط تا ستبر لایه با ریزلایه‌بندی (لامیناسیون) موجی، چینه‌بندی مورب پشته‌ای، تراف و مسطح تا کم زاویه است، محیط ته‌‌نشست این لایهها محیط دلتایی- دریایی باز تفسیر می‌شود. مجموعه اثرفسیل شناسایی‌شده، ویژه محیطهای دریایی به نسبت کم‌ژرفا با شرایط پرانرژی است. همچنین یک مجموعه اثرفسیلی تیره رنگ در مرز دونین-کربنیفر در بالاترین افق شیلی سیاه‌رنگ سازند جیرود بررسی شد. این مجموعه شامل Chondrites targionii و Zoophycos isp.است. این دو اثرجنس تحت تأثیر رخداد هانگنبرگ در مرز دونین- کربونیفر بوده‌اند. وجود چنین رخدادی در حوضه البرز برای اولین بار برپایه مطالعات اثرشناسی در این مقاله گزارش می‌شود.
ئارام بایت گل؛ نصرالله عباسی؛ اسداله محبوبی؛ رضا موسوی حرمی؛ هادی امین رسولی
چکیده
در این مطالعه بخش شیلی سازند لالون، بخش پنج سازند میلا و سازندهای شیرگشت و جیرود در زیر پهنه‌های ایران مرکزی و البرز از پهنه ایران میانی، برای تفکیک دو اثرجنس پالئوفیکوس و پلانولیتس بررسی شدند. هر کدام از این واحدها، حاوی مجموعه اثر فسیلهای متنوعی است که دو اثرجنس پالئوفیکوس و پلانولیتس از فراوان‌ترین آنهاست. در مطالعه حاضر، ضمن ...
بیشتر
در این مطالعه بخش شیلی سازند لالون، بخش پنج سازند میلا و سازندهای شیرگشت و جیرود در زیر پهنه‌های ایران مرکزی و البرز از پهنه ایران میانی، برای تفکیک دو اثرجنس پالئوفیکوس و پلانولیتس بررسی شدند. هر کدام از این واحدها، حاوی مجموعه اثر فسیلهای متنوعی است که دو اثرجنس پالئوفیکوس و پلانولیتس از فراوان‌ترین آنهاست. در مطالعه حاضر، ضمن بحث ایکنوتاکسونومی اثرجنس‌های پلانولیتس و پالئوفیکوس، تلاش شد تا معیارهای شناسایی این دو اثرجنس بیان شده و مشکلات احتمالی موجود در تشخیص آنها ارزیابی شوند. نتیجه این مطالعه نشان میدهد که ویژگیهای ساختاری پالئوفیکوس دلالت بر پرشدگی غیرفعال یک سیستم حفرهای باز ساخته شده توسط جانداران شکارچی یا معلق‌خوار است، درحالی‌که ویژگیهای پلانولیتس نشان‌دهنده پسریزی رسوب در یک حفره موقتی ساخته شده به‌وسیله جانداران متحرک تغذیه‌کننده از رسوب است. پلانولیتس، حفاری بدون آستر است که پرشدگی حفره‌ها، با ویژگیهای متفاوت بافتی با رسوب سنگ میزبان است؛ در حالی‌که پالئوفیکوس حفره‌های آستردار پرشده با رسوبات همسان با رسوب اطراف است. همچنین، مجموعه پالئوفیکوس نشان‌دهنده گسترش مجموعه جانداران فرصت طلب با استراتژی انتخابی r ((r-selected در شرایط محیطی ناپایدار است؛ در حالی‌که مجموعه پلانولیتس دلالت بر گستـرش مجموعه جانــداران کف‌زی (بنتیک) با استراتژی انتخابی k (K-selected) در شرایط پایدار و آرام محیطی می‌باشد. اثرگونههای تشخیص داده شده پلانولیتس شامل P. montanus ، P. terraenovae ، P. annularis و beverleyensis P. و اثرگونههای پالئوفیکوس شامل P. heberti، P. tubularis، P. striatus و P. sulcatus هستند.
نصرالله عباسی
چکیده
رسوبات فلیش کرتاسه آسیاب خرابه (30 متر) در باختر روستای سیه رود در منطقه جلفا، شمال باختر ایران، مرکب از کنگلومرا، ماسه‌سنگ، سیلت‌سنگ و گلسنگ یا مارن است که بیشتر مربوط به بخشهای A، B، D و E توالی بوما هستند. اثر فسیلهای متنوع بر روی سطوح زیرین لایه‌های ماسه‌سنگ و سیلت‌سنگ به صورت برجسته حفظ شده‌اند که شامل:Bergaueria hemispherica, Bergaueria ...
بیشتر
رسوبات فلیش کرتاسه آسیاب خرابه (30 متر) در باختر روستای سیه رود در منطقه جلفا، شمال باختر ایران، مرکب از کنگلومرا، ماسه‌سنگ، سیلت‌سنگ و گلسنگ یا مارن است که بیشتر مربوط به بخشهای A، B، D و E توالی بوما هستند. اثر فسیلهای متنوع بر روی سطوح زیرین لایه‌های ماسه‌سنگ و سیلت‌سنگ به صورت برجسته حفظ شده‌اند که شامل:Bergaueria hemispherica, Bergaueria isp., Cochlichnus isp., Granularia isp., Halopoa imbricate, Helminthoida crassa, Helminthopsis abeli, Imponoglyphus torquendus, Neonereites multiserialis, Paleodictyon latum, Paleodictyon cf. majus, Paleodictyon nodosum, Palaeophycus alternatus, Palaeophycus sulcatus, Phycodes templus, Phycodes isp., Planolites annularis, Planolites beverleyensis, Protovirgularia longespicata, Squamodictyon isp., Strobilorhaphe isp., Thalassinoides isp., Taphrhelminthopsis recta, Taphrhelminthopsis convolute, Treptichnus pollardiمی‌باشند. این اثر فسیل‌ها بیشتر آثار خزشی- تغذیه‌ای یا تغذیه ای رخساره اثرفسیلی نرئیتس هستند و بر پایه مجموعه اثر فسیلی در شش گروه قابل تقسیم‌اند. این اثر فسیل‌ها در دوره‌های پس از حادثه (post event) ایجاد شده‌اند. به طوری که بر روی رسوبات گلی پس از جریانهای آشفته، اثر فعالیت‌های زیستی باقی مانده‌اند. فعالیت جانوران اثر ساز هنگام بالا بودن مواد غذایی در دسترس یا اکسیژن محلول افزایش یافته است. در مجموع بر اساس اثر فسیلهای یافت شده که متعلق به رخساره اثر فسیلی نرئیتس هستند، رسوبات مورد مطالعه در یک محیط ژرف حوضه رسوبی (Abyssal) نهشته شده‌اند.
نصراله عباسی
چکیده
در سالهای اخیر مطالعات و ارائه گزارشات اثر فسیل‌شناسی (Ichnology) در کشور رو به گسترش بوده و اثرفسیل‌های (Trace fossils) متعددی از مناطق مختلف ایران در مقالات، پایان‌نامه‌ها یا گزارشات طرح‌های پژوهشی معرفی گردیده‌اند که در جای خود کاربردهای این شاخه از دیرینه‌شناسی نیز بیان شده است (مثلاً وزیری مقدم و طاهری،1383؛ Abbassi, 2007 Fürsich et al., 2006;). ...
بیشتر
در سالهای اخیر مطالعات و ارائه گزارشات اثر فسیل‌شناسی (Ichnology) در کشور رو به گسترش بوده و اثرفسیل‌های (Trace fossils) متعددی از مناطق مختلف ایران در مقالات، پایان‌نامه‌ها یا گزارشات طرح‌های پژوهشی معرفی گردیده‌اند که در جای خود کاربردهای این شاخه از دیرینه‌شناسی نیز بیان شده است (مثلاً وزیری مقدم و طاهری،1383؛ Abbassi, 2007 Fürsich et al., 2006;). در این میان آنچه که از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، توجه خاص به رشد و گسترش این دانش نوپا در کشور و بنیان‌گذاری مبنای درست و صحیح اصول پژوهشی در ارتباط با مطالعات آثار فسیلی است؛ به گونه‌ای که به آسانی بتوان به نتایج مطالعات دانش‌پژوهان جوان کشور در سالهای آتی اعتماد کرد و به پیشرفت دانش اثر فسیل‌شناسی در کشور امیدوار بود.
نوشته‌ای که در زیر می‌خوانید نقد و بررسی مقاله پورسلطانی و همکاران (1386) تحت عنوان« تفسیر محیط رسوبی سازند کشف رود (باژوسین بالایی-باتونین زیرین)، بر مبنای ایکنوفسیل‌ها در شمال خاوری ایران» است که به تازگی در فصلنامه علوم زمین سازمان زمین‌شناسی از زیر چاپ خارج شده است. ضمن تبریک به آقای پورسلطانی و همکاران محترمشان که در توسعه و گسترش دانش اثرفسیل‌شناسی تلاش نموده‌اند، ذکر چند نکته جهت اطلاع خوانندگان محترم این مقاله ضروری است. لازم به یادآوری است موارد که در زیر بحث می‌شود، تنها بر مبنای نوشته‌ها و شکل‌هایی است که در این مقاله آورده شده است، هر چند که متأسفانه اطلاعات چندانی از آثار فسیلی (بویژه مورفولوژی اثرفسیل‌ها) در متن مقاله نیامده است تا قضاوت را آسان کند.
نصراله عباسی؛ عبدالحسین امینی
چکیده
توالی رسوبی مورد مطالعه در منطقه علی آباد قم با رخنمونی به ستبرای ٣٥/٢٥٥ متر و با سن اولیگوسن میانی از لایه‌های کربناتی/آواری و کربناتی/آذرآواری و آواری/آذرآواری فسیل‌دار تشکیل شده است که به‌طور ناپیوسته بر روی نهشتـــــه‌های آذرآواری ائوسن و به‌طور هم‌شیب و با واسطه دو سیل آذرین در زیر لایه‌های دریاچـــــه‌ای قدیمی قــــــرار ...
بیشتر
توالی رسوبی مورد مطالعه در منطقه علی آباد قم با رخنمونی به ستبرای ٣٥/٢٥٥ متر و با سن اولیگوسن میانی از لایه‌های کربناتی/آواری و کربناتی/آذرآواری و آواری/آذرآواری فسیل‌دار تشکیل شده است که به‌طور ناپیوسته بر روی نهشتـــــه‌های آذرآواری ائوسن و به‌طور هم‌شیب و با واسطه دو سیل آذرین در زیر لایه‌های دریاچـــــه‌ای قدیمی قــــــرار گرفته است. تنها اثر فسیلی تشخیـــــص داده شـــــــده در این رســوبات اثر گونة Thalassinoidessuevicus (Rieth, 1932) ، به شکل دهلیزهای لوله‌ای شکل شاخه‌ای با شبکه داربستی است. انشعابات به‌صورتY شکل بوده و اندکی نیز T شکل هستند و با قطر ٣٠ تا ٥٠ میلی‌متر مشخص می‌باشند که به‌طور فعال توسط جانوران اثر ساز از رسوبات انباشته شده‌اند. شدت فعالیت زیستی مختلف در لایه های رسوبی منجر به تشخیص پنج درجه زیست‌آشفتگی با شماره‌های یک تا پنج شد که معادل شاخص‌های ایکنوفابریکی استاندارد یک تا پنج هستند. این ایکنوفابریک‌ها به‌ترتیب٣٧/٤٠، ٩/15،٨٥/٨، 97/٤ و ٩/٢٩ درصد از توالی را به خود اختصاص می‌دهند. تغییرات ایکنوفابریکی، 7 چرخه ایکنوفابریکی را نشان می‌دهند که به‌طور کلی در دو نوع قابل رده‌بندی هستند. نوع اول چرخه‌هایی که به‌تدریج به طرف بالا بر میزان آشفتگی آنها افزوده شده و در طول این افزایش تغییرات اندکی در وضعیت ایکنوفابریک لایهها مشاهده می‌شود و در عین حال گسترش و پایداری شرایط زیست آشفتگی درجه بالا قابل توجه است. چرخه نوع دوم چرخه‌هایی را شامل است که در آنها مشابه چرخه‌های قبلی، به‌طرف بالای توالی بر میزان زیست‌آشفتگی افزوده می‌شود، ولی تغییرات ایکنوفابریکی در آنها سریع است و میزان زیست‌آشفتگی درجه بالا، پایداری و دوام کمتری را در طی شکل‌گیری لایهها نشان میدهد. این وضعیت را می‌توان در ایکنوگرام لایهها نیز مشاهده کرد به‌طوری‌که درصد فراوانی ایکنوفابریک‌ها از درجه یک تا چهار به تدریج کاسته شده و در مقابل، میزان ایکنوفابریک درجه پنج قابل ملاحظه است. شاید این مسئله حاکی از آن است که در هنگام تشکیل رسوبات در دوره‌هایی، پایداری نسبی شرایط زیستی، فیزیکی و شیمیایی رخ داده و محیط مساعد و مطلوب برای تجمع جانوران تالاسینوییدس ساز فراهم شده است؛ ولی در شرایط حد واسط که امکان تغییر و ناپایداری شرایط یاد شده وجود داشته است، جانداران اثرساز فرصت کافی برای فعالیت بیشتر در دسترس نداشته‌اند. نمونه‌های تالاسینوییدس موجود در توالی مورد مطالعه در شرایطی مشابه ایکنوفاسیس‌های کروزیانا تا گلاسیفانگیتس ایجاد شده‌اند.
نصراله عباسی؛ عبدالحسین امینی
چکیده
سازند سرخ بالایی در برش ایوانکی از توالی کنگلومرا، ماسه سنگ، گلسنگ و افقهای تبخیری (gypsum) با برتری گلسنگهــــای ژیپس‌دار (gypsiferous mudstones) تشکیل شده است که درتوالیهای ریز شونده به سمت بالا (fining upward) مرتب شده‌اند. این سازند خود به صورت یک بزرگ توالی (megasequence) ریز شونده به سمت بالاست، به گونه‌ای که نیمه زیرین با برتری ماسه سنگ و نیمه بالایی ...
بیشتر
سازند سرخ بالایی در برش ایوانکی از توالی کنگلومرا، ماسه سنگ، گلسنگ و افقهای تبخیری (gypsum) با برتری گلسنگهــــای ژیپس‌دار (gypsiferous mudstones) تشکیل شده است که درتوالیهای ریز شونده به سمت بالا (fining upward) مرتب شده‌اند. این سازند خود به صورت یک بزرگ توالی (megasequence) ریز شونده به سمت بالاست، به گونه‌ای که نیمه زیرین با برتری ماسه سنگ و نیمه بالایی با چیرگی گلسنگ مشخص است. در قاعده این سازند لایه‌های ژیپس تا ستبرای ١٠ متر مشاهده می‌شوند. بخشهای مختلف این سازند، بویژه ماسه‌سنگها دچار هوازدگی شده‌اند. در لایه‌های ماسه‌سنگی بخشهای میانی این سازند آثار ردپای پستانداران یافت می‌شود که عمدتاً به علت هوازدگی، تغییر شکل یافته و به صورت گودیهایی در سطوح لایه‌بندی باقی مانده‌اند. در این میان، دو اثر ردپای خوب حفظ شده مربوط به راسته گوشتخواران (Carnivoripedida) تشخیص داده شد که یکی از آنها ایکنوجنسChelipus isp. است که متعلق به گربه‌سانان می‌باشد. محیطهای رسوبگذاری رخساره‌های این سازند، مخروط افکنه‌های با فراوانی جریانهای خرده‌دار، سامانة رودخانه‌ای بریده بریده با برتری بار بستر شن و ماسه‌ای با دشتهای سیلابی گسترده و دریاچه‌های وسیع کویری همراه با باتلاقهای محلی تعیین شده است که اثر ردپای پستانداران به طور عمده در رسوبات نرم و شکل‌پذیر پشته‌های کناری و طولی درون کانالها، حاشیه کانالها (overbank) و خاکریزهای طبیعی (Levee) بر جای مانده است.
