رسوب شناسی
عنایت الله حق‌فرشی؛ پیمان رضائی؛ سیدرضا موسوی حرمی؛ محمد فریدی
چکیده
طبقات لیگنیت‌دار تبریز در زمره سازندهای نئوژن ناحیه شمال باختری کشور است که گسترش آن در حومه خاوری شهر تبریز می‌باشد. رخسارههای رسوبی آن شامل گروه‌های رخسارهای آواری‌های ریزدانه، ماسه‌سنگ‌ها، سنگ‌های آهکی و رخسارههای لیگنیت‌دار، توف و ریزرخساره‌ها و رخساره‌سنگی‌های (پتروفاسیس‌ها) زیر مجموعه آنها هستند. در این پژوهش، ...
بیشتر
طبقات لیگنیت‌دار تبریز در زمره سازندهای نئوژن ناحیه شمال باختری کشور است که گسترش آن در حومه خاوری شهر تبریز می‌باشد. رخسارههای رسوبی آن شامل گروه‌های رخسارهای آواری‌های ریزدانه، ماسه‌سنگ‌ها، سنگ‌های آهکی و رخسارههای لیگنیت‌دار، توف و ریزرخساره‌ها و رخساره‌سنگی‌های (پتروفاسیس‌ها) زیر مجموعه آنها هستند. در این پژوهش، دو برش چینه‌نگاری از این رسوبات در گستره خاور تبریز در قالب 171 نمونه و 42 مقطع نازک برداشت شده و مورد مطالعه قرار گرفتند. از آنالیز XRD برای کانی‌شناسی و میکروسکوپ الکترونی SEM برای مطالعات سه‌بعدی در شناسایی میکروفسیل‌ها بهره گرفته شد. فسیل‌های شناسایی شده شامل انواع جنس‌های شکم‌پایان (گاستروپودا)، پلسی‌پودا، استراکد، ماهی، دیاتومه، جلبک کاروفیت و روزن‌بران (فرامینیفرا) می‌باشند. مجموعه دیرینه‌زیستی مطالعه شده، شامل جنس‌هایی از آب شیرین تا مقاوم به شوری و دریایی می‌باشند. محیط‌های رسوبی شناسایی شده شامل محیط حوضه دریاچه‌ای، محیط کم ژرفای ساحلی و محیط باتلاقی حاشیه دریاچه‌ای می باشند. در طبقات رسوبی مطالعه شده شواهد فسیل‌شناسی قوی و شواهد رسوب‌شناختی محیط دریایی حداقل در زمان حیات آن مشاهده نمی‌شود، از این رو، چنین نتیجه‌گیری می‌شود که تاکسای دریایی موجود در این نهشته‌ها باقی مانده و سازگار یافته از یک محیط دریایی پیشین می‌باشند.
آب شناسی
محمد حسین محمودی قرائی؛ نجمه رخش ماه؛ اسداله محبوبی؛ سیدرضا موسوی حرمی
چکیده
هدف از این مطالعه ارزیابی کیفی آب های زیرزمینی جهت مصارف آشامیدن و صنعتی با اشاره به عوامل تأثیر گذار بر شیمی این آبها در دشت شمال قوچان واقع در استان خراسان رضوی است. ترکیب شیمیایی آبها بر اساس نمودار پایپر، 4/29 % کلسیم سولفاته، 5/23 % نمونه-ها سدیم سولفاته، 5/23 % نمونه‌ها منیزیم سولفاته، 8/11 % سدیم بیکربناته، 8/5 % کلسیم بیکربناته و 8/5 % منیزیم ...
بیشتر
هدف از این مطالعه ارزیابی کیفی آب های زیرزمینی جهت مصارف آشامیدن و صنعتی با اشاره به عوامل تأثیر گذار بر شیمی این آبها در دشت شمال قوچان واقع در استان خراسان رضوی است. ترکیب شیمیایی آبها بر اساس نمودار پایپر، 4/29 % کلسیم سولفاته، 5/23 % نمونه-ها سدیم سولفاته، 5/23 % نمونه‌ها منیزیم سولفاته، 8/11 % سدیم بیکربناته، 8/5 % کلسیم بیکربناته و 8/5 % منیزیم بیکربناته تعیین شدند. بر اساس نمودار گیبس، عامل اصلی کنترل کنندهی شیمی آبها فرآیند برهمکنش آب – سنگ است. بر اساس نمودار شولر، اکثر نمونه‌ها از نظر آشامیدن در ردههای متوسط و قابل قبول قرار دارند. همچنین از نظر شاخص کیفی آب، 59/70 درصد آبها برای آشامیدن مناسب هستند. کاهش کیفیت برخی نمونه ها جهت مصارف آشامیدن مرتبط با افزایش یون سولفات است. شاخص لانژلیه نشان داد 35/82 درصد نمونه ها رسوبگذار و 65/17 درصد (از جمله نمونههای برداشت شده از شهرک صنعتی قوچان) خورنده هستند. علت رسوبگذار بودن آب-های محدوده دشت قوچان را میتوان به بالابودن سختی کل و وجود سازندهای آهکی نظیر مزدوران نسبت داد. همچنین، انحلال ژیپس موجود در سازند شوریجه و افزایش غلظت سولفات می تواند دلیل خورنده بودن برخی نمونه های آب باشد.
رسوب شناسی
غلامرضا حسین یار؛ سیدرضا موسوی حرمی؛ ایرج عبدالهی‌فرد؛ اسداله محبوبی؛ حمیدرضا مصفی
چکیده
در مطالعات چینه‌نگاری سکانسی شناسایی دسته رخساره FSST در توالی‌های رسوبی از کاربرد و اهمیت بسزایی در تعیین موقعیت مرز سکانسی و مطالعات اکتشافی برخوردار می‌باشد. با این حال، شانس تشکیل و حفظ شدگی رخسارههای مرتبط با آن در توالی‌های رودخانه‌ای بسیار کم است. در این مطالعه به علائم و شواهد شناسایی دسته رخساره FSST در مطالعات چینه‌نگاری ...
بیشتر
در مطالعات چینه‌نگاری سکانسی شناسایی دسته رخساره FSST در توالی‌های رسوبی از کاربرد و اهمیت بسزایی در تعیین موقعیت مرز سکانسی و مطالعات اکتشافی برخوردار می‌باشد. با این حال، شانس تشکیل و حفظ شدگی رخسارههای مرتبط با آن در توالی‌های رودخانه‌ای بسیار کم است. در این مطالعه به علائم و شواهد شناسایی دسته رخساره FSST در مطالعات چینه‌نگاری سکانسی در قالب مثالی از توالی رودخانه‌ای سازند شوریجه (کرتاسه پیشین (Early Cretaceous)) در شرق حوضه کپه داغ پرداخته می‌شود. این مطالعه با تکیه بر اطلاعات کامل زمین‌شناسی متشکل از 4 برش چینه‌شناسی از رخنمون سازند شوریجه در روستای شوریجه، انجیربلاغ، گردنه مزدوران و قرقره به همراه نمودارهای چاه‌پیمایی و خرده‌های حفاری از 7 حلقه چاه و نیز دادههای لرزه‌نگاری 3 بعدی از میدان خانگیران می‌باشد. نتایج این مطالعه نشان میدهد که با عقب‌نشینی دریا در اوخر ژوراسیک-اوایل کرتاسه رخسارههای دانه‌ریز آواری و بعضا هیبریدی متعلق به دسته‌رخساره FSST در قاعده سازند شوریجه تشکیل شده است. این رخسارهها در محیط‌های کم انرژی دشت سیلابی و دشت ساحلی تشکیل شدهاند. تشکیل کانال‌ها و گسترش سیستم رودخانه‌ای در شرق کپه‌داغ از عوارض زمین‌شناسی دیگری است که در زمان افت شدید سطح آب/اساس ایجاد شدهاند. بررسی‌های ژئومورفولوژی آماری کانال‌ها و رخسارههای تشکیل شده نشان میدهد که کانال‌های مذکور در زمان افت سطح آب از نظر هیدرولیکی تعادلی بوده و بار رسوبی را عبور می‌داده‌اند (bypass).
مصطفی مرادی؛ سیدرضا موسوی حرمی؛ اسداله محبوبی؛ محمد خانه باد؛ علی غبیشاوی
چکیده
سازند آسماری سنگ مخزن اصلی میدان نفتی آغاجاری بوده که از حدود 400 متر سنگ آهک، دولومیت و میان لایه های ماسه سنگی تشکیل شده است. مطالعه 1200 متر مغزه حفاری، 2800 برش میکروسکوپی، 12 آنالیز توسط میکروسکوپ الکترونی و 125 آزمایش معمولی مغزه های حفاری در پنج چاه مغزه دار این میدان نشان می دهد، سازند آسماری تحت تاثیر فرایندهای دیاژنزی مختلف شامل ...
بیشتر
سازند آسماری سنگ مخزن اصلی میدان نفتی آغاجاری بوده که از حدود 400 متر سنگ آهک، دولومیت و میان لایه های ماسه سنگی تشکیل شده است. مطالعه 1200 متر مغزه حفاری، 2800 برش میکروسکوپی، 12 آنالیز توسط میکروسکوپ الکترونی و 125 آزمایش معمولی مغزه های حفاری در پنج چاه مغزه دار این میدان نشان می دهد، سازند آسماری تحت تاثیر فرایندهای دیاژنزی مختلف شامل میکریتی شدن، فشردگی، سیمانی شدن، ایجاد شکستگی، انحلال و دولومیتی شدن قرار گرفته است. بعضی از این فرایندها (مثل انحلال، دولومیتی شدن و شکستگی) تاثیر سازنده بر کیفیت مخزنی داشته و باعث ایجاد طیف وسیعی از انواع تخلخل شامل تخلخل های حفره ای، بین بلوری و کانالی در قسمت های بالایی سازند آسماری شده اند. فرایندهای دیاژنزی مخرب (مانند میکریتی شدن، فشردگی و سیمانی شدن) سبب تخریب فضاهای خالی شده و قسمت های پایینی سازند آسماری (بویژه زون پنج) را به واحدهای غیر مخزنی تبدیل کرده اند. موقعیت داده های تخلخل و تراوایی بر روی دیاگرام لوسیا نشان می دهد، ماسه-سنگ ها و کربنات های دارای تخلخل بین دانه ای کیفیت مخزنی بسیار خوبی دارند و همواره در بالای رده های سه گانه این نمودار قرار می گیرند. نمونه های دارای شکستگی عمدتا در بالای رده 1 نمودار قرار می گیرند که نشان می دهد شکستگی ها تغییر چندانی در تخلخل ایجاد نکرده، اما باعث افزایش چشمگیر تراوایی
رسوب شناسی
ناصر عبدی؛ رضا موسوی حرمی
چکیده
کمان قطر- گاوبندی یک کمان بزرگ و قدیمی منطقه‌ای است که در امتداد شبه‌جزیره قطر، با امتداد شمال‌خاور- جنوب-باختر، در بخش مرکزی خلیج‌فارس واقع شده است. در این مطالعه کمان مذکور بر اساس تفسیر دادههای لرزه‌نگاری دوبعدی، در بازه رسوبی افق سرسازند لافان تا سرسازند جهرم مورد مطالعه قرار گرفته و شکل مشخصی از این کمان در این بازه ، در بخش ...
بیشتر
کمان قطر- گاوبندی یک کمان بزرگ و قدیمی منطقه‌ای است که در امتداد شبه‌جزیره قطر، با امتداد شمال‌خاور- جنوب-باختر، در بخش مرکزی خلیج‌فارس واقع شده است. در این مطالعه کمان مذکور بر اساس تفسیر دادههای لرزه‌نگاری دوبعدی، در بازه رسوبی افق سرسازند لافان تا سرسازند جهرم مورد مطالعه قرار گرفته و شکل مشخصی از این کمان در این بازه ، در بخش ایرانی خلیج‌فارس بدست آمده است. تفسیر دادههای لرزه‌نگاری در افق راس سازند لافان، و افق زمانی و عمقی حاصل از این تفسیر بصورت خطوط هم‌تراز عمقی، بیانگر وجود یک پلاتفرم با امتداد شمال‌باختر- جنوب‌خاور است که به سمت شمال‌خاور دارای شیب تقریباً یکنواخت می‌باشد و در برخی نقاط دارای بلندی‌هایی است که بر اثر فعالیت دیاپیرهای نمکی پدید آمده‌اند. نتایج تقریباً مشابهی برای افق سرسازند جهرم بدست آمده است. اختلاف زمانی و عمقی دو افق فوق بیانگر وجود یک پلاتفرم با شیب‌های ملایم به طرفین است که در واقع امتداد کمان قطر- گاوبندی در بخش ایرانی خلیج فارس می‌باشد. با توجه به نقشه هم‌ضخامت تهیه شده برای توالی رسوبات سازندهای ایلام- جهرم، میزان ضخامت رسوبات در پلاتفرم بالای این کمان به نحو موثری کاهش می‌یابد. کاهش ضخامت رسوبات می‌تواند دلیل رشد این کمان در زمان ته‌نشست این رسوبات باشد که همزمان با بالاآمدگی، با ایجاد فضای رسوبگذاری کمتر، موجب کاهش میزان ته‌نشست رسوبات شده است. بنابراین کمان مذکور و دیاپیرهای نمکی به عنوان عوامل منطقه‌ای در سکانس رسوبات نقش اساسی دارند.
رسوب شناسی
احسان زمانیان؛ محمد خانه باد؛ سیدرضا موسوی حرمی؛ اسداله محبوبی
چکیده
نهشتههای بخش قدیر از سازند نایبند در خاور ایران مرکزی گسترش بسیار زیادی دارند. بررسی رخسارههای سنگی و محیط رسوبگذاری بخش قدیر از سازند نایبند به سن تریاس فوقانی در بلوک طبس در خاور ایران مرکزی، منجر به شناسایی نهشتههای دشت ساحلی، دلتایی و دریای باز شده است. با توجه به شواهد صحرایی، ویژگیهای رخسارهای و شکل هندسی لایهها، ...
بیشتر
نهشتههای بخش قدیر از سازند نایبند در خاور ایران مرکزی گسترش بسیار زیادی دارند. بررسی رخسارههای سنگی و محیط رسوبگذاری بخش قدیر از سازند نایبند به سن تریاس فوقانی در بلوک طبس در خاور ایران مرکزی، منجر به شناسایی نهشتههای دشت ساحلی، دلتایی و دریای باز شده است. با توجه به شواهد صحرایی، ویژگیهای رخسارهای و شکل هندسی لایهها، این بخش از دو رخساره سنگی سیلیسی و کربناته تشکیل شده است. رخسارههای آواری شامل 4 رخساره ماسهسنگی (دانهمتوسط) Sr، Sh، Sp و St و 3 رخساره سنگی دانه‌ریز Fl، Fm، (Sr)Fl /(Fl)Sr و یک رخساره زغالی (C) است. رخسارههای کربناته نیز در اندازه دانه‌درشت (کلسیرودایت) و دانهمتوسط (کالکآرنایت) شناسایی شدند. با توجه به مطالعات صحرایی، آزمایشگاهی و شناسایی رخسارههای سنگی، محیط‌های دشت ساحلی، دلتایی (شامل دشت دلتایی، بخش بالایی جلو دلتا، بخش انتهایی جلو دلتا و پاشنه دلتا)و دریای باز برای بخش قدیر شناسایی شد که این بخش از سازند نایبند تحت نفوذ جریانهای جزرومدی قرار گرفته است.
اعظم سرهنگی؛ سروش مدبری؛ سیدرضا موسوی حرمی؛ مریم زیبایی
چکیده
آلودگی‌های انسانزاد و یا زمینزاد مهم‌ترین تهدیدکنندههای منابع آبی هستند که ارتباط مستقیم با سلامت عمومی جامعه دارد و توسعه انسانی منابع آب را به شدت تهدید می‌کند. مخزن سد لتیان، یکی از منابع اصلی تأمین آب شرب تهران است که در این نوشتار، مطالعات ژئوشیمی زیست‌محیطی همزمان آب و رسوب در آن مورد مطالعه قرار گرفت. ...
بیشتر
آلودگی‌های انسانزاد و یا زمینزاد مهم‌ترین تهدیدکنندههای منابع آبی هستند که ارتباط مستقیم با سلامت عمومی جامعه دارد و توسعه انسانی منابع آب را به شدت تهدید می‌کند. مخزن سد لتیان، یکی از منابع اصلی تأمین آب شرب تهران است که در این نوشتار، مطالعات ژئوشیمی زیست‌محیطی همزمان آب و رسوب در آن مورد مطالعه قرار گرفت. برای این منظور 8 ایستگاه در سطح دریاچه انتخاب و نمونهبرداری آب (برای دو فاز معلق و حلشده) و رسوبات سطحی بستر بر اساس استانداردها و دستورالعمل‌های معتبر انجام گرفت. نتایج تجزیه ژئوشیمیایی انجام شده به روشICP-OES ، بر روی نمونههای برداشت شده از آب و رسوب مخزن سد لتیان، نشان داد که غلظت عناصر بالقوه سمی در بیشتر نمونه‌ها زیر حد آشکارسازی دستگاه و در حد استانداردهای EPA برای آب آشامیدنی است و نمونههای رسوب برای بیشتر عناصر جزو آرسنیک و سرب که تأثیرات مضری برای گونههای زیستی دارند، در محدوده مجاز معیارهای کیفی قرار گرفته است. همچنین ضریب EF و شاخص Igeo حالت بدون آلودگی نمونههای رسوبی را نشان داد. غنیشدگی فلزی بسیار شدید رسوبات نسبت به آب در این محدوده در مقایسه با مطالعات انجام شده در دیگر نقاط جهان نشانگر نقش آشکار و چشمگیر فرایندهای جذب سطحی در جذب آلایندهها از آب و نیز خطر احتمالی برگشت عناصر از رسوب به ستون آب باشد.
مجتبی کاویانپور سنگنو؛ اعظم نامداریان؛ سیدرضا موسوی حرمی؛ اسدالله محبوبی؛ آرمین امیدپور
چکیده
تبخیری‌ها شامل طیف گستردهای از نهشتههای شیمیایی هستند که در سطح یا نزدیک سطح زمین از شورابههای تغلیظ شده به‌وسیله تبخیر حاصل می‌شوند. فرایندهای دیاژنزی از جمله مهم‌ترین عواملی هستند که در کیفیت مخازن هیدروکربنی می‌توانند مؤثر باشند. مخزن آسماری در میدان منصوری با سن الیگومیوسن متشکل از توالی کربناتی و آواری است که ...
بیشتر
تبخیری‌ها شامل طیف گستردهای از نهشتههای شیمیایی هستند که در سطح یا نزدیک سطح زمین از شورابههای تغلیظ شده به‌وسیله تبخیر حاصل می‌شوند. فرایندهای دیاژنزی از جمله مهم‌ترین عواملی هستند که در کیفیت مخازن هیدروکربنی می‌توانند مؤثر باشند. مخزن آسماری در میدان منصوری با سن الیگومیوسن متشکل از توالی کربناتی و آواری است که کیفیت مخزنی این نهشته‌ها متأثر از فرایندهای دیاژنزی در طول زمان است. از مهم‌ترین این فرایندها تشکیل سیمان انیدریت است که به‌صورت لایهای، پویکیلوتوپیک، پرکننده خلل و فرج و فراگیر، گرهکی اولیه، گرهکی دفنی، بلورهای پراکنده، پرکننده شکستگی و رگچهای در مخزن گسترش دارد. گسترش سیمان انیدرت بر روی کیفیت مخزنی تأثیر منفی دارد. از سوی دیگر قابلیت انحلال بالای این سیمان نسبت به سیمان‌های کربناتی می‌تواند دارای اثری مثبت در افزایش کیفیت مخزنی باشد. تأثیر متقابل فرایندهای دیاژنزی و بافت انیدرت در افزایش یا کاهش ویژگیهای مخزنی سازند آسماری دیده می‌شود. نتایج این مطالعه نشان میدهد که انیدریت (در طی دیاژنز) بیشترین نقش را به‌شکل بافتهای فراگیر پرکننده خلل و فرج و فابریک پویکیلوتوپیک در کاهش کیفیت مخزن داشته است. ولی فرایندهایی مانند انحلال نقش اصلی را در افزایش کیفیت مخزن در سازند آسماری در میدان منصوری داشته‌اند.
محمدعلی صالحی؛ سیدرضا موسوی‌حرمی؛ اسداله محبوبی؛ بهنام رحیمی
چکیده
سازند آبحاجی از رسوبات آواری با سن ژوراسیک پیشین تشکیل شده است که به‌طور گسترده در بلوک طبس رخنمون دارد. ستبرای این سازند در شمال بلوک طبس از 500 متر تا در حد چند ده متر در تغییر است. سازند آبحاجی در محدوده معدن زغالسنگ پروده طبس ستبرایی در حدود 75 متر دارد و بیشتر از توالی ماسه‌سنگ، سیلت‌استون، گلسنگ و رگه‌های نازک زغال (به ستبرای ...
بیشتر
سازند آبحاجی از رسوبات آواری با سن ژوراسیک پیشین تشکیل شده است که به‌طور گسترده در بلوک طبس رخنمون دارد. ستبرای این سازند در شمال بلوک طبس از 500 متر تا در حد چند ده متر در تغییر است. سازند آبحاجی در محدوده معدن زغالسنگ پروده طبس ستبرایی در حدود 75 متر دارد و بیشتر از توالی ماسه‌سنگ، سیلت‌استون، گلسنگ و رگه‌های نازک زغال (به ستبرای 20 تا 50 سانتی‌متر) تشکیل شده است. برای شناسایی رخسارههای سنگی و تفسیر محیط رسوبی سازند آبحاجی از دو رخنمون و سه چاه اکتشافی در منطقه مورد مطالعه نیز استفاده شده است. تحلیل رخسارههای سنگی در رخنمون‌های مورد مطالعه به شناسایی دو رخساره دانه‌درشت (Gcm, Gt)، چهار رخساره دانهمتوسط (St, Sr, Sh, Sp)، دو رخساره دانه‌ریز (Fm, Fl) و یک رخساره زغالی (C) انجامیده است. رخسارههای سنگی شناسایی‌شده قابل گروه‌بندی در قالب چهار عنصر ساختاری کانال، بخش پیچیده مئاندر (رسوبات سد نقطه‌ای)، کروس پهن و باتلاق هستند. بررسی رخسارهای الکتریکی و مطالعه روند تغییرات نمودار گاما نیز به شناسایی و تفکیک این عناصر ساختاری در چاه‌های اکتشافی انجامیده است. رخسارههای سنگی و عناصر ساختاری شناسایی‌شده نشان از ته‌نشست رسوبات سازند سیلیسی آواری آبحاجی در یک محیط رودخانه‌ای مآندری گسترش یافته در یک دشت ساحلی با باتلاق‌های گسترده است. مطالعات رسوب‌شناسی این سازند امکان بازسازی جغرافیای دیرینه در لبه خاوری بلوک طبس را فراهم آورده است که بیانگر ته‌نشست رسوبات غیر دریایی تا دشت ساحلی در لبه خاوری این بلوک است.
مجید خانجانی؛ سیدرضا موسوی حرمی؛ حسین رحیمپور بناب؛ محمدرضا کمالی
چکیده
سازند سروک (آلبین - تورونین) دومین سازند مخزنی مهم در مخازن جنوب و جنوب باختری ایران است و به‌طور چیره از سنگ‌های کربناتی تشکیل شده است. در این پژوهش بخش بالایی سازند سروک در میادین نفتی سیری برای تعیین ریزرخساره‌ها، محیط رسوبی، فرایندهای دیاژنزی و چینه‌نگاری سکانسی مورد مطالعه قرار گرفت. بررسی‌های رخسارهای منجر به شناسایی ...
بیشتر
سازند سروک (آلبین - تورونین) دومین سازند مخزنی مهم در مخازن جنوب و جنوب باختری ایران است و به‌طور چیره از سنگ‌های کربناتی تشکیل شده است. در این پژوهش بخش بالایی سازند سروک در میادین نفتی سیری برای تعیین ریزرخساره‌ها، محیط رسوبی، فرایندهای دیاژنزی و چینه‌نگاری سکانسی مورد مطالعه قرار گرفت. بررسی‌های رخسارهای منجر به شناسایی 12 ریزرخساره شد که در 5 مجموعه رخسارهای قرار میگیرند و در یک محیط رسوبی رمپ کربناتی هموکلینال برجای گذاشته شدهاند. بیشتر فرایندهای دیاژنزی که این سازند را تحت تأثیر قرار داده‌اند شامل آشفتگی زیستی، میکرایتی شدن، سیمانی شدن، انحلال، دولومیتی شدن، استیلولیتی شدن، پیریتی شدن و ایجاد شکستگیها است. مهم‌ترین سیمان‌های مشاهده شده در این سازند شامل سیمان کلسیتی همبعد ریزبلور، سیمان کلسیتی دروزی، سیمان کلسیت اسپاری بلوکی درشتبلور و سیمان سینتکسیال است. بررسی‌های چینه‌نگاری سکانسی به شناسایی 3 سکانس رسوبی رده سوم در بخش بالایی سازند سروک انجامید و رخسارهها و فرایندهای دیاژنزی در چهارچوب چینه‌شناسی سکانسی مورد بررسی قرار گرفت.
غلامرضا حسین یار؛ سیدرضا موسوی حرمی؛ رضا بهبهانی
چکیده
این مطالعه با استفاده از بازتاب دادههای لرزهای کمژرفا با قدرت تفکیک بالا به بررسی و تعیین رخسارههای لرزهای در آبراهه شمال جزیره قشم در خاور خلیج فارس میپردازد. دادههای لرزهای با دستگاه ساب باتم پروفایلر (Sub bottom profiler) برداشت و با نرمافزار ISE تفسیر شدند. در مطالعات انجام شده روی رسوبات جوان‌تر از سازند آغاجاری، ...
بیشتر
این مطالعه با استفاده از بازتاب دادههای لرزهای کمژرفا با قدرت تفکیک بالا به بررسی و تعیین رخسارههای لرزهای در آبراهه شمال جزیره قشم در خاور خلیج فارس میپردازد. دادههای لرزهای با دستگاه ساب باتم پروفایلر (Sub bottom profiler) برداشت و با نرمافزار ISE تفسیر شدند. در مطالعات انجام شده روی رسوبات جوان‌تر از سازند آغاجاری، 7 نوع رخسارهی لرزهای بر روی دادههای لرزهای تشخیص داده شد. این رخسارهها از دامنه، پیوستگی، فرم هندسی یا طرح درونی و طرح برانبارش با یکدیگر متفاوت هستند. نتایج به‌دست آمده نشان میدهد که رخسارههای لرزهای دست‌کم در دو محیط رسوبی با شرایط متفاوت تشکیل شدهاند. رخسارههای لرزهای در بخش پایینی با دامنه نسبتا" ضعیف و پیوستگی و تداوم جانبی خوب، نشان‌دهنده تشکیل آنها در محیطرسوبی با تغییرات کم شرایط محیطی (دریایی) است. رخسارههای لرزهای بخش بالایی با دامنههای متفاوت، طرح Progrdation و گسترش جانبی محدود ویژگی‌هایی شبیه محیط دلتایی کوچک مقیاس را نشان میدهد. این رخسارهها در 5 دوره مجزا که با مرزهای فرسایشی مشخص است، تشکیل شدهاند. تغییر شرایط محیط رسوبگذاری و منطقه تأمین‌کننده رسوبات وارده به حوضه به خوبی از روی رخسارههای لرزهای قابل استناد است. در زمان تشکیل رخسارههای LAP-C و MAC رسوبات از سوی جزیره قشم و در هنگام تشکیل رخسارههای LAC و HAC از سوی شمال وارد حوضه رسوبی شده است.
سید محسن آل علی؛ حسین رحیم پور بناب؛ سید رضا موسوی حرمی؛ داود جهانی؛ اشکان اسدی اسکندر
چکیده
سازند کنگان با سن تریاس پیشین از مهم‌ترین سنگ‌های مخزن کربناتی در جنوب باختر ایران و شمال خلیج فارس است. تحلیل رخسارههای سازند کنگان به شناسایی 13 ریزرخساره مربوط به محیط پهنه کشندی، لاگون، پشته‌های سدی(شول) و دریای باز انجامیده است. بررسی تغییرات افقی و عمودی رخسارهها و مقایسه آنها با محیط‌های عهد حاضر و دیرینه نشان‌دهنده ...
بیشتر
سازند کنگان با سن تریاس پیشین از مهم‌ترین سنگ‌های مخزن کربناتی در جنوب باختر ایران و شمال خلیج فارس است. تحلیل رخسارههای سازند کنگان به شناسایی 13 ریزرخساره مربوط به محیط پهنه کشندی، لاگون، پشته‌های سدی(شول) و دریای باز انجامیده است. بررسی تغییرات افقی و عمودی رخسارهها و مقایسه آنها با محیط‌های عهد حاضر و دیرینه نشان‌دهنده آن است که سازند کنگان در سکویی (پلت فرم)از نوع رمپ کربناتی کمژرفا همانند خلیج فارس امروزی، نهشته شده است. مطالعات چینه نگاری سکانسی نشان می دهد که سازند کنگان از دو سکانس رسوبی دسته سوم (در چاه‌های Aو B) و دستههای رسوبی TSTوHST تشکیل شده است. مرز زیرین سکانس نخست، ناپیوستگی نوع 1(SB1) و دیگر مرزها ناپیوستگی نوع 2 (SB2) است. تخلخل در سازند کنگان به طور عمده در دسته رسوبی HST Early و گرینستونهای شول تمرکز یافته است. افزون بر آن در این نوشتار افقهای اصلی همچون مرز ناپیوستگی، بیشینه طغیان سطح آب دریا، الگوهای بر انبارش و دستههای رسوبی مورد بررسی قرار گرفته است.
مجتبی مهدی‌نیا؛ سید رضا موسوی حرمی؛ داود جهانی
چکیده
هدف از این مطالعه بررسی مشخصات سنگ‌نگاری و تفسیر محیط رسوبی سازند فراقان (پرمین زیرین) با استفاده از روش آزمایشگاهی در یکچاه از چاه‌های میدان گلشن است. میدان گازی گلشن در حدود 180 کیلومتری جنوب خاوری بوشهر،بین پارس جنوبی وپارس شمالی ومیدان فردوسی قرار دارد. در این تحقیق با استفاده از 130 مقطع نازک از خرده‌های حفاری و تحلیل رخسارههای ...
بیشتر
هدف از این مطالعه بررسی مشخصات سنگ‌نگاری و تفسیر محیط رسوبی سازند فراقان (پرمین زیرین) با استفاده از روش آزمایشگاهی در یکچاه از چاه‌های میدان گلشن است. میدان گازی گلشن در حدود 180 کیلومتری جنوب خاوری بوشهر،بین پارس جنوبی وپارس شمالی ومیدان فردوسی قرار دارد. در این تحقیق با استفاده از 130 مقطع نازک از خرده‌های حفاری و تحلیل رخسارههای سنگی، 8 سنگرخساره، 3 ریزرخساره و 2 رخساره هیبرید در چاه مورد مطالعه شناسایی شد. بلوغ ترکیبی بسیار خوب و بلوغ بافتی نسبتاً خوب ماسهسنگهای سازند فراقان، به همراه شواهدی مانند شکستگی دانههای گردشده کوارتز دلالت بر ساحلی تا دریاییبودن ماسهسنگهای سازند فراقان دارد. این سنگرخسارهها و ریزرخساره‌ها، نشانگر نهشتهشدن این رسوبات در زیرمحیطهای یک محیط ساحلی تا دریایی کمژرفا هستند. رخسارههای شناسایی‌شده در زیر محیط‌های خلیجهای دهانهای،سبخا، بخش پیشانی ساحل، جلوی ساحل و دور از ساحل نهشته شدهاند.
شهرام شریعتی؛ سید علی آقانباتی؛ سید رضا موسوی حرمی؛ سروش مدبری؛ محمد حسین آدابی
چکیده
کانسار سرب و روی انگوران به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین ذخایر سرب و روی خاور میانه و جزو 5 معدن بزرگ ایران بر اساس قانون تشخیص معادن بزرگ از کوچک قرار دارد. در این منطقه، افزون بر معادن فلزی و غیر فلزی متنوع صنایع، کارخانه‌های بسیاری هم وجود دارد که بیشتر به‌عنوان صنایع تبدیلی خاک روی به کنسانتره و یا ساخت و تولید شمش سرب و روی به فعالیت ...
بیشتر
کانسار سرب و روی انگوران به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین ذخایر سرب و روی خاور میانه و جزو 5 معدن بزرگ ایران بر اساس قانون تشخیص معادن بزرگ از کوچک قرار دارد. در این منطقه، افزون بر معادن فلزی و غیر فلزی متنوع صنایع، کارخانه‌های بسیاری هم وجود دارد که بیشتر به‌عنوان صنایع تبدیلی خاک روی به کنسانتره و یا ساخت و تولید شمش سرب و روی به فعالیت مشغول بوده یا هستند. بررسی‌های انجام شده و نتایج تجزیه شیمیایی نشان میدهد که در اثر فعالیت صنایع موجود در منطقه میزان برخی عناصر در منطقه از حالت طبیعی خود خارج و ناهنجاری‌های زیست‌محیطی در منطقه ایجاد شده‌است. محیط زیست منطقه، بیشترین تأثیرات منفی خود را از انباشت باطله‌ها و پسماندهایی دریافت می‌کنند که با عنوان کیک در حاشیه رودها و آبراهه‌ها و یا زمین‌های باز، (به‌طور عمده زراعی) رها می‌شوند. این کیک‌ها که در حقیقت پسماندهای حاصل از عملیات فلوتاسیون و ذوب روی و سرب و فرایند تولید کنستانتره هستند، شاید از نظر صنعتی بیشتر سرب و روی خود را از دست داده‌اند اما از دیدگاه زیست‌محیطی چندین برابر حد مجاز، سرب و روی و دیگر عناصر بالقوه سمی را در خود دارند. میزان این عناصر در برخی نمونه‌ها تا بیش ازppm 10000 سرب و روی و نیکل، بیش ازppm 8000 آرسنیک وppm 4000 کادمیم نیز گزارش شده است. همچنین بررسی‌ها نشان داد که استخرهای باطله و یا استخرهای تجمع پساب یکی دیگر از اصلی‌ترین عوامل ایجاد خطر برای محیط زیست منطقه به شمار می‌روند. میزان تاppm 200000 روی و گاه 2000 ppm سرب و ppm 20000 نیکل همچنین میزان چند صد ppm آرسنیک و حتی میزان ppm200000 کادمیم در آب و منابع آبی منطقه از آن جمله‌اند. بیشترین بازتاب این بی‌هنجاری‌ها در رسوبات و آب منطقه به چشم می‌خورد اما خاک کشاورزی نیز از این آلودگی‌ها متأثر شده و بی‌هنجاری‌های عمده‌ای از نظر زیست‌محیطی در خود جای داده است. این مقاله به طور اختصاصی با بررسی میزان مجاز عناصر سرب، روی، کادمیم و آرسنیک، راه‌های اصلی ورود عناصر را به محیط زیست منطقه بررسی، سعی کرده راهکارهایی برای کنترل و کاهش میزان آنها ارائه کند.
سید حسن حجازی؛ محمد حسین آدابی؛ سید رضا موسوی حرمی
چکیده
ماسهسنگهای ژیوتین- فرازنین کوه تیزی (واقع در 25 کیلومتری شمال خاور کرمان) به‌طور ناپیوسته بر روی سنگ‌های کامبرین بالایی سازند کوهبنان قرار گرفته‌اند و خود توسط نهشتههای کربنیفر زیرین سازند هوتک (با یک ناپیوستگی فرسایشی) پوشیده می‌شوند. در این ماسه‌سنگ‌ها که از نوع کوارتزآرنایت هستند، بیشتر دانه‌ها کوارتز متوسط تا بسیار ...
بیشتر
ماسهسنگهای ژیوتین- فرازنین کوه تیزی (واقع در 25 کیلومتری شمال خاور کرمان) به‌طور ناپیوسته بر روی سنگ‌های کامبرین بالایی سازند کوهبنان قرار گرفته‌اند و خود توسط نهشتههای کربنیفر زیرین سازند هوتک (با یک ناپیوستگی فرسایشی) پوشیده می‌شوند. در این ماسه‌سنگ‌ها که از نوع کوارتزآرنایت هستند، بیشتر دانه‌ها کوارتز متوسط تا بسیار ریزدانه (به‌همراه مقادیر بسیار کم فلدسپار، خرده‌سنگ و کانی سنگین) نیمه‌زاویه‌دار تا گرد شده هستند و جورشدگی خوبی دارند. مهم‌ترین فرایندهای دیاژنتیکی، تراکم فیزیکی و شیمیایی شدید (مرز دانه‌ها به‌صورت مستقیم، محدب- مقعر و مضرسی و آثار انحلال ناشی از فشار)، کاهش بسیار زیاد تخلخل میان‌دانه‌ای بهدلیل آرایش دوباره دانه‌ها و تشکیل سیمان سیلیسی است. دادههای سنگ‌نگاری، منشأ نفوذی درون کراتونی را نشان میدهد و تجزیه عناصر فرعی و نسبت‌هایشان (Th/Sc & La/Sc)، مشابهت این سنگ‌ها با رسوبات حاصل از هوازدگی سنگ‌های فلسیک را تأیید می‌کند. میانگین شاخص CIA و PIA برای این سنگ‌ها به‌ترتیب 96/69 و 8/75 (بیش از 60) و گویای هوازدگی متوسط تا زیاد برای سنگ منشأ یا در هنگام حمل و نقل رسوبات (پیش از نهشت پایانی) است. نتایج حاصل از رسم اکسیدهای اصلی و عناصر فرعی این نمونه‌ها بر روی نمودارهای مختلف، نهشت در یک محیط رسوبی وابسته به حوضه حاشیه قاره‌ای غیرفعال را نشان میدهد.
