مهسا عبداعتدال؛ ظاهر حسین شمالی؛ محمدرضا قیطانچی
چکیده
منطقه مکران حاصل فرورانش پوسته اقیانوسی صفحه عربستان به زیر صفحه اوراسیاست که در حاشیه جنوب خاوری ایران و جنوب پاکستان جای گرفته است. از دید رفتار لرزه‌ای قطعه‌بندی مشخصی میان بخش‌های خاوری و باختری این پهنه فرورانش وجود دارد. در بخش باختری مکران هیچ زمین‌لرزه بزرگی تا کنون ثبت نشده است. در حالی که بخش خاوری زمین‌لرزه‌های بزرگ ...
بیشتر
منطقه مکران حاصل فرورانش پوسته اقیانوسی صفحه عربستان به زیر صفحه اوراسیاست که در حاشیه جنوب خاوری ایران و جنوب پاکستان جای گرفته است. از دید رفتار لرزه‌ای قطعه‌بندی مشخصی میان بخش‌های خاوری و باختری این پهنه فرورانش وجود دارد. در بخش باختری مکران هیچ زمین‌لرزه بزرگی تا کنون ثبت نشده است. در حالی که بخش خاوری زمین‌لرزه‌های بزرگ و متوسط بسیاری را تجربه کرده است. از دیگر تفاوتهای آشکاری که میان بخش باختری و خاوری مکران دیده میشود دور افت بیشتر آتشفشانهای کواترنری از پیشکمان خود در بخش خاوری نسبت به بخش باختری است. درک رفتارهای غیر عادی این زون فرورانش همواره از چالشهای بزرگ در لرزه‌زمین‌ساخت این منطقه بوده است. در این پژوهش سعی میشود که با استفاده از روش نوفه لرزه‌ای محیطی، تصاویر دقیقتری از ساختار سرعتی پوسته و گوشته بالایی در پهنه فرورانش مکران به دست آید. برای این منظور، مجموعه بزرگی از داده‌ها در راستای تعیین تصاویر توموگرافی در این منطقه فراهم شده است. توابع گرین فواصل میان ایستگاهی امواج لاو با استفاده از داده‌های نوفه ثبت شده استخراج شده و با استفاده از آن منحنیهای پاشش سرعت گروه امواج لاو برای انجام فرایند توموگرافی دو بعدی به دست آمده است.
جواد اسدی فلاح؛ مهدی زارع؛ محمدرضا قیطانچی
چکیده
یکی از متغیرهای مهم در بررسی اثرات ساختگاهی، تعیین بسامد طبیعی نوسان خاک است. در مطالعه حاضر برای تعیین این متغیراز اندازه‌گیری‌های مایکروترمور به عنوان روشی سریع، ساده و ارزان استفاده شده است. بدین منظور در 74 نقطه از شهر شیراز اندازه‌گیری‌های مایکروترمور به روش تک‌ایستگاهی با طول زمان 5 تا 10 دقیقه انجام پذیرفت. در ادامه برای تعیین ...
بیشتر
یکی از متغیرهای مهم در بررسی اثرات ساختگاهی، تعیین بسامد طبیعی نوسان خاک است. در مطالعه حاضر برای تعیین این متغیراز اندازه‌گیری‌های مایکروترمور به عنوان روشی سریع، ساده و ارزان استفاده شده است. بدین منظور در 74 نقطه از شهر شیراز اندازه‌گیری‌های مایکروترمور به روش تک‌ایستگاهی با طول زمان 5 تا 10 دقیقه انجام پذیرفت. در ادامه برای تعیین بسامد طبیعی نوسان خاک از روش نسبت طیفی مؤلفه افقی به قائم (H/V) و یا همان روش ناکامورا استفاده شد. برای به دست آوردن طیف‌های مورد نظر نیز از روش طیف فوریه و طیف توان استفاده شد. نتایج بیانگر آن است که مقادیر بسامد طبیعی خاک در نقاط مختلف شهر دارای مقادیری در بازه 5/0 تا 6 هرتز است؛ به‌طوری که در مناطق خاوری و شمال شهر که رسوبات آبرفتی با ستبرای بسیار کم دارند، این مقدار بسامد افزایش یافته است. همچنین با توجه به نتایج مطالعات، ضریب بزرگنمایی آبرفت دارای مقادیری در بازه 3/1 تا 5 است. همچنین به منظور بررسی وابستگی زمانی دوره تشدید، پس از گذشت 8 سال از برداشت داده‌های اولیه، در 5 ایستگاه دوباره برداشت داده صورت گرفت. نتایج حاصل از این برداشت‌ها بیانگر تطابق قابل قبول نسبت‌های طیفی حاصل از برداشت داده‌ها در دو بازه زمانی مختلف و برای 5 ایستگاه مورد بررسی بوده است.
مجید نعمتی؛ دنیس هتسفلد؛ محمد رضا قیطانچی؛ مرتضی طالبیان؛ نوربخش میرزایی؛ احمد سدیدخوی
چکیده
سامانه گسلی شاهرود نقش مهمی را در لرزه‌زمین‌ساخت البرز خاوری و میانی بازی می‌کند. در این پژوهش به لرزه‌خیزی در این گستره و جنوب آن با نگاهی به خردلرزه‌خیزی آن گستره و بررسی زمین‌لرزه پنجم شهریور 1389 جنوب دامغان پرداخته شده است. در این بررسی داده‌های شبکههای لرزه‌نگاری محلی سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور و همچنین داده‌های ...
بیشتر
سامانه گسلی شاهرود نقش مهمی را در لرزه‌زمین‌ساخت البرز خاوری و میانی بازی می‌کند. در این پژوهش به لرزه‌خیزی در این گستره و جنوب آن با نگاهی به خردلرزه‌خیزی آن گستره و بررسی زمین‌لرزه پنجم شهریور 1389 جنوب دامغان پرداخته شده است. در این بررسی داده‌های شبکههای لرزه‌نگاری محلی سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور و همچنین داده‌های شبکههای لرزه‌نگاری مؤسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران و پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله برای پردازش سازوکار خردلرزه‌ها و پردازش ویژگی‌های زمین‌لرزه جنوب دامغان و بزرگ‌ترین پس‌لرزه آن به کار گرفته شد. پراکندگی رومرکز خردلرزه‌ها و زمین‌لرزه‌های جنوب دامغان در گستره البرز میانی- خاوری و جنوب آن بر جنبایی سامانه گسلی شاهرود و گسل ترود پافشاری می‌کنند. پراکندگی کانونی زمین‌لرزه‌ها و سازوکار آنها شیب تند و سازوکار راستالغز چپ‌گرد را برای پاره‌های باختری سامانه گسلی شاهرود و گسل ترود نشان می‌دهند. سازوکار زمین‌لرزه‌ها نشان می‌دهند سه گسل آستانه، چاشم و فیروزکوه از سامانه گسلی یاد شده، از دیدگاه سازوکار ژرفی یکسان هستند و شاید بتوانند در یک رویداد یگانه مانند یک گسل بزرگ به جنبش درآیند و زمین‌لرزه بزرگی را به وجود بیاورند. همچنین سازوکار راستالغز چپ‌گرد زمین‌لرزه‌های جنوب دامغان نشان می‌دهد که گسل ترود نیز از دید رفتار لرزه‌‌زمین‌ساختی مانند گسل‌های البرز خاوری بوده و این گستره می‌تواند گسل ترود را نیز در بر بگیرد.
معصومه اسکندری؛ محمدرضا قیطانچی
چکیده
هدف این نوشتار، بررسی دینامیک گسیختگی چشمه زمین‌لرزه بم است. در دو مدل دینامیکی ارائه شده، ناهمگنی‌های تنش به صورت تکه‌های پایدار و سدهای جنبشی مدل شده‌اند و نتایج با سرعت جابه‌جایی زمین در میدان نزدیک ثبت شده در ایستگاه شتاب‌نگاری بم مقید شده‌اند. در مدل اول، گسیختگی از یک تکه پایدار ضعیف شروع شده و پس از چیره شدن بر مقاومت ...
بیشتر
هدف این نوشتار، بررسی دینامیک گسیختگی چشمه زمین‌لرزه بم است. در دو مدل دینامیکی ارائه شده، ناهمگنی‌های تنش به صورت تکه‌های پایدار و سدهای جنبشی مدل شده‌اند و نتایج با سرعت جابه‌جایی زمین در میدان نزدیک ثبت شده در ایستگاه شتاب‌نگاری بم مقید شده‌اند. در مدل اول، گسیختگی از یک تکه پایدار ضعیف شروع شده و پس از چیره شدن بر مقاومت یک سد جنبشی و شکستن آن در سطح گسل منتشر میشود. در مدل دوم، افزون بر این دو ناهمگنی، یک تکه پایدار دیگر در بخش جنوبی گسل در نظر گرفته شده است. از شکستن سد جنبشی، دو جبهه گسیختگی به وجود می‌آید، که یکی سریعتر از دیگری و در رژیم سرعتی اینترسونیک منتشر میشود. مهمترین موج شکست ناشی از انتشار جبهه گسیختگی در رژیم ساب رایلی با سرعت 74/0 سرعت امواج برشی است. هر دو مدل با موفقیت جنبش زمین را بازسازی می‌کنند اما مدل دوم همخوانی بهتری با نگاشت ثبت شده در ایستگاه بم دارد
نرگس افسری؛ فروغ صدودی؛ محمد رضا قیطانچی؛ ایوب کاویانی
چکیده
مشخص کردن جزئیات پوسته و گوشته بالایی یکی از اهداف مهم مطالعات ژئوفیزیکی است. شکل امواج حجمی دورلرز به طورگسترده برای استخراج ساختار پوسته وگوشته بالایی به کار می‌رود. در این مقاله برای استخراج تغییرات ژرفای موهو و نسبت Vp/ Vs در زیر شبکه کرمانشاه که در شمال باختر زاگرس قرار دارد از روش تابع گیرنده دورلرز استفاده شده است. به همین ...
بیشتر
مشخص کردن جزئیات پوسته و گوشته بالایی یکی از اهداف مهم مطالعات ژئوفیزیکی است. شکل امواج حجمی دورلرز به طورگسترده برای استخراج ساختار پوسته وگوشته بالایی به کار می‌رود. در این مقاله برای استخراج تغییرات ژرفای موهو و نسبت Vp/ Vs در زیر شبکه کرمانشاه که در شمال باختر زاگرس قرار دارد از روش تابع گیرنده دورلرز استفاده شده است. به همین منظور از زمین‌لرزه‌هایی که توسط پنج ایستگاه لرزه‌ای کوتاه دوره سه مؤلفه‌ای در فاصله رومرکز ˚95 > D>˚ 30 از مرکز شبکه و بزرگای 5/5 ≤ mb از اواخر سال2003 تا 2007 میلادی ثبت شده‌اند، استفاده شده است. در این روش ژرفای موهو با استفاده از تأخیر زمانی بین موج P برخوردی به زیر ایستگاه و موج تبدیل یافته P به S از موهو به‌دست می‌آید. ژرفای محاسبه شده به ساختار سرعتی موج P حساس نیست ولی به شدت به ساختارسرعتی موج S حساس است. برای کاهش این حساسیت می‌توان از فازهای بازتاب یافته چندگانه مانند PpPs و PpSs + PsPs استفاده نمود. در این مقاله از روش Zhu & Kanamori (2000) استفاده شد. در این روش به دنبال H و Vp/Vs ای هستیم که به ازای آنها برانبارش دامنه‌های فاز تبدیل یافته و بازتاب‌های چندگانه در زمان رسیدهای پیش‌بینی شده به بیشینه مقدار خود برسد. همچنین می‌توان با برانبارش توابع گیرنده به دست آمده از مسافت‌ها و جهات مختلف، اثرات تغییر ساختار جانبی را کم کرده و میانگین ژرفای موهو و نسبت Vp/Vs را به‌طور همزمان در پوسته به‌دست آورد. با اعمال این روش ژرفای موهو برای منطقه کرمانشاه به طور متوسط 42 کیلومتر به‌دست آمد. کم‌ترین ستبرای پوسته 36 کیلومتر در زیر ایستگاه دهرش و بیشترین ستبرای پوسته 5/51 کیلومتر در زیر ایستگاه ویس است. نسبت Vp/ Vs نیز به طور متوسط 76/1 به‌دست آمد. همچنین مشاهده شد که از باختر به سمت خاور( از دهرش تا ویس) ژرفای موهو افزایش می‌یابد و دوباره به سمت کماسی کاهش ژرفا وجود دارد.
فتانه تقی‌زاده فرهمند؛ فروغ صدودی؛ محمدرضا قیطانچی؛ ایوب کاویانی
چکیده
تابع گیرنده ابزار مناسبی برای مطالعه ساختار پوسته و گوشته بالایی در هر منطقه است. در این مطالعه به کمک تحلیل تابع گیرنده P، با استفاده از زمان رسید تبدیل Ps در ناپیوستگی موهو و بازتاب‌های چندگانه آن ستبرای پوسته و نسبت Vp/Vs محاسبه شد. بهترین مقدار برای ستبرای پوسته و نسبت Vp/Vs زمانی به دست می‌آید که فاز تبدیلیPs و بازتاب‌های ...
بیشتر
تابع گیرنده ابزار مناسبی برای مطالعه ساختار پوسته و گوشته بالایی در هر منطقه است. در این مطالعه به کمک تحلیل تابع گیرنده P، با استفاده از زمان رسید تبدیل Ps در ناپیوستگی موهو و بازتاب‌های چندگانه آن ستبرای پوسته و نسبت Vp/Vs محاسبه شد. بهترین مقدار برای ستبرای پوسته و نسبت Vp/Vs زمانی به دست می‌آید که فاز تبدیلیPs و بازتاب‌های چندگانه پوسته ((PpPs ,PpSs+ PsPs به صورت همدوس بر انبارش شوند (, 2000 Zhu and Kanamori). برای این منظور داده‌های بیش از 120 زمین‌لرزه دورلرز ثبت شده توسط 8 ایستگاه ثابت کوتاه دوره شبکه دورلرز تبریز در شمال باختر ایران از سال 2000 تا 2008 میلادی با بزرگای 5/5 Mb ≥ و در فاصله رو مرکزی ˚95 > r>˚30 پردازش شد. ستبرای پوسته زیر ایستگاهها یکسان نبود وتغییر در ژرفای موهو در بازه 15/38 کیلومتر زیر خاوریترین ایستگاه شبکه، SHB تا 1 5/53 کیلومتر زیر باختریترین ایستگاه شبکه،SRB مشاهده شد. ستبرای پوسته در شمال باختر ایران از باختر به خاور افزایش یافته و با محاسبه مقطع دو بعدی ژرفا- مسافت به روش مهاجرت نتایج به دست آمده تأیید شد. مقدار نسبت Vp/Vs در منطقه متغیر بوده و از مقدار 03/0 73/1در زیر ایستگاه آذرشهر تا03/0 82/1 در زیر ایستگاه تبریز تغییر می‌کند.
