سنگ شناسی
مصطفی دلخواه؛ حبیب بیابانگرد؛ حمیدرضا سلوکی
چکیده
مجموعه آذرین زرد کوه واقع در 35 کیلومتری جنوب شرق ایرانشهر، از نظر زمین شناسی در زون فلیش شرق ایران و پهنه زمیندرز سیستان قرار می گیرد. در این منطقه مجموعه‌هایی از سنگ های افیولیتی به سن کرتاسه بالایی ، فلیش‌های ائوسن و سنگهای آذرین نفوذی و خروجی اُلیگومیوسن (مجموعه آذرین زردکوه) برونزد دارند. الگوی تغییرات عناصر جزئی و کمیاب خاکی ...
بیشتر
مجموعه آذرین زرد کوه واقع در 35 کیلومتری جنوب شرق ایرانشهر، از نظر زمین شناسی در زون فلیش شرق ایران و پهنه زمیندرز سیستان قرار می گیرد. در این منطقه مجموعه‌هایی از سنگ های افیولیتی به سن کرتاسه بالایی ، فلیش‌های ائوسن و سنگهای آذرین نفوذی و خروجی اُلیگومیوسن (مجموعه آذرین زردکوه) برونزد دارند. الگوی تغییرات عناصر جزئی و کمیاب خاکی این سنگ ها غنی شدگی ضعیفی در عناصر نادر خاکی سبک (LREE) مانند La، Ce و Sm نسبت به عناصر نادر خاکی سنگین (HREE) مانند Ho، Yb،Tb و Lu نشان می دهند و شیب این نمودار در سمت عناصر HREE ملایم و صاف و حتی در سنگهای خروجی کمی افزایشی است. گمان می رود که ماگمای سازنده این سنگ‌ها از گوه گوشتهای بالای ورقه فررونده که معمولاً تحت تأثیر سیالات آزاد شده از ورقه فررونده و عناصر موجود در آن (از جمله سیلیس، پتاسیم و سدیم) قرار می‌گیرند، ایجاد شده است و سپس با جایگیری در پوسته متحمل هضم و آلایش گردیده است. بنابراین به نظر می رسد این سنگ‌ها مرتبط با ماگماتیسم و فرورانش پوسته اقیانوسی نئوتتیس بین بلوکهای لوت و افغان می باشند.
سنگ شناسی
مهنوش بهجتی؛ علی احمدی؛ حبیب بیابانگرد
چکیده
سنگ های آذرین خروجی مجموعه آذرین کوله سنگی- ملک سیاه‌کوه شامل بازالت آلکالن، بازالت، آندزیت بازالتی، آندزیت، داسیت و تراکیت هستند. در نمودار K2O در برابر SiO2، نمونه‌های بازالتی در محدوده شوشونیتی و سایر نمونه‌ها در محدوده کالک آلکالن پتاسیم متوسط قرار می‌گیرند. همچنین، متوسط نسبت های La/Yb، Rb/Zr و Cs/Hf در بازالت‌های آلکالن و ساب ...
بیشتر
سنگ های آذرین خروجی مجموعه آذرین کوله سنگی- ملک سیاه‌کوه شامل بازالت آلکالن، بازالت، آندزیت بازالتی، آندزیت، داسیت و تراکیت هستند. در نمودار K2O در برابر SiO2، نمونه‌های بازالتی در محدوده شوشونیتی و سایر نمونه‌ها در محدوده کالک آلکالن پتاسیم متوسط قرار می‌گیرند. همچنین، متوسط نسبت های La/Yb، Rb/Zr و Cs/Hf در بازالت‌های آلکالن و ساب آلکالن به ترتیب 7، 47 و 63 برابر N-MORB است. غنی شدگی قابل توجه از عناصر LIL و LRE و فقیر شدگی نسبی از HREE ها نشان می دهد که گوشته غنی شده تر از منشاء OIB بوده و در محدوده پایداری فلوگوپیت و گارنت قرار دارد. مدل سازی ذوب غیرمدال ترکیب منشاء نمونه های دارای MgO بیش از 6 % وزنی، بیشترین همخوانی را با ذوب بخشی حدود 5% از مخلوط گوشته های فلوگوپیت لرزولیتی و گارنت لرزولیتی به ترتیب به نسبت 80 % و20% دارد. مدلسازی AFC و مقادیر Pb در برابر Pb/Ce، و Rb در برابر K/Rb با وقوع آلایش در سنگ های تفریق یافته تطابق دارد. همچنین، تهی شدگی از Y و افزایش نسبت Sr/Y در سنگ های تفریق یافته به علاوه نسبت Rb/Nb بیش از 8 با وقوع آلایش پوسته ای در این نمونه ها مطابقت دارد.
سنگ شناسی
حبیب بیابانگرد؛ فرزاد ملازاده برواتی
چکیده
مخروط‌های آتشفشانی کوه سُم، کوه زا بزرگ و کوه زا کوچک در جنوب خاوری شهرستان بم و شمال باختری آتشفشان بزمان قرار دارند. این مخروط‌ها از نظر زمین‌شناسی متعلق به زون ایران مرکزی و حاشیه جنوب خاوری بلوک لوت هستند. گدازه‌های آنها ترکیب بازالت، اُلیوین‌بازالت، آندزیت و آندزیبازالت با بافت غالب تراکیتی دارند.کانی‌های اصلی این گدازه‌ها ...
بیشتر
مخروط‌های آتشفشانی کوه سُم، کوه زا بزرگ و کوه زا کوچک در جنوب خاوری شهرستان بم و شمال باختری آتشفشان بزمان قرار دارند. این مخروط‌ها از نظر زمین‌شناسی متعلق به زون ایران مرکزی و حاشیه جنوب خاوری بلوک لوت هستند. گدازه‌های آنها ترکیب بازالت، اُلیوین‌بازالت، آندزیت و آندزیبازالت با بافت غالب تراکیتی دارند.کانی‌های اصلی این گدازه‌ها پلاژیوکلاز، پیروکسن و اُلیوین است. نهشته‌های آذرآواری، لاپیلی، توف، خاکستر و بمب‌های آتشفشانی به همراه جریان‌های گدازه‌ای سازندگان اصلی این مخروط‌های آتشفشانی هستند. آنها مخروط تک‌منشأیی و دوره‌های فورانی محدود دارند. با توجه به نوع مواد سازنده مخروط، این آتشفشان‌ها در زمره آتشفشان‌های نوع هاوایی تا استرامبولی قرار می‌گیرند. ویژگی‌های ژئوشیمیایی آنها همچون بالا بودن نسبت‌های (33-45 =Ce/Yb) و (33/4=Zr/Y)، غنی‌شدگی از LILE و آنومالی منفیCr، Ni و تا حدودی Eu درآنها بیانگر ماگماتیسم کالک‌آلکالن وابسته به فرورانش است. از طرفی الگوی نمودارهای عنکبوتی بهنجار شده نسبت به کندریت و گوشته اولیه در آنها نشان می‌دهد که از عناصر خاکی سبک غنی‌شدگی بیشتری نسبت به عناصر خاکی نادر سنگین دارند و مشابه الگوی سنگهای وابسته به مناطق فرورانش و سری ماگمایی کالک آلکالن هستند. همچنین ویژگی‌های ژئوشیمیایی چون نسبت بالای La/Yb بین 8/6 تا 07/13، محتوای پایین Rb و برخی از نمودارهای تکتنوماگمایی نشان از تمایل این سنگ‌ها به محیط‌های فرورانش اندکی متمایل به درون صفحه‌ای دارند. ماگمای سازنده سنگهای مورد بررسی، نتیجه ذوب بخشی یک منبع گارنت لرزولیتی غنی شده درعمق 100 تا 110 کیلومتری است. چنین به نظر می‌رسد که شکل‌گیری این مخروط‌های آتشفشانی مرتبط با فرورانش صفحه عمان به زیر مکران و وابسته به کمان ماگمایی مکران- چغایی باشد.
حبیب اله بیابانگرد؛ دکترعباس مرادیان؛ یعقوب بوالی
چکیده
آتشفشان مرکب و لایه‌ای تفتان در جنوب خاور زاهدان، در خاور ایران قرارگرفته است. این آتشفشان، به دلیل ایجاد مناطق مرتفع، یک محدوده آب و هوایی ویژه را در منطقه خشک خاور ایران به وجود آورده و به دلیل بارش برف و باران بیشتر از مناطق اطراف، از مناطق آبی پر اهمیت در استان سیستان و بلوچستان است. بررسی‌های صحرایی و تجزیه‌های آب ...
بیشتر
آتشفشان مرکب و لایه‌ای تفتان در جنوب خاور زاهدان، در خاور ایران قرارگرفته است. این آتشفشان، به دلیل ایجاد مناطق مرتفع، یک محدوده آب و هوایی ویژه را در منطقه خشک خاور ایران به وجود آورده و به دلیل بارش برف و باران بیشتر از مناطق اطراف، از مناطق آبی پر اهمیت در استان سیستان و بلوچستان است. بررسی‌های صحرایی و تجزیه‌های آب سیزده چشمه از باختر این آتشفشان گویای ارتباط نزدیک سنگهای سخت منطقه و آب چشمههاست. دادههای هیدروژئوشیمیایی نشان می‌دهد که تغییرات موجود درکاتیونها و آنیونهای منیزیم (150-2)، کلسیم (465-11)، سدیم (444-5/10)، پتاسیم (5/1-330)، سولفات (1050-8)، نیترات (6/58)، بیکربنات (8/353-0)، کلر(1520-65/10) و جزء ملکولی سیلیس (87/182-11/6) به طور کلی بر حسب میلیگرم در لیتر متأثر از ترکیب شیمیایی سنگهای آتشفشانی هستند. تغییرات ترکیبی بارز موجود در چشمه‌های معدنی تفتان به این دلیل است که آب بسیاری از چشمهها با منشأ جوی تحت تأثیر سنگشناسیهای منطقه قرارگرفتهاند. هرچند تعداد اندکی از چشمهها دارای آب ماگمایی و دستهای هم دارای آب مخلوط ماگمایی و جوی هستند.
حبیب اله بیابانگرد؛ عباس مرادیان
چکیده
آتشفشان تفتان در جنوب خاوری ایران، در استان سیستان و بلوچستان و حدود 100 کیلومتری جنوب - جنوب خاوری شهر زاهدان و 45 کیلومتری شمال خاش قراردارد. از دیدگاه زمین‌شناختی، این آتشفشان در انتهای زون ساختاری فلیش نهبندان - خاش و شمال زون مکران واقع شده است. تاکنون مطالعات چینه‌شناسی آتشفشانی جامعی در مورد این آتشفشان انجام نشده است. ...
بیشتر
آتشفشان تفتان در جنوب خاوری ایران، در استان سیستان و بلوچستان و حدود 100 کیلومتری جنوب - جنوب خاوری شهر زاهدان و 45 کیلومتری شمال خاش قراردارد. از دیدگاه زمین‌شناختی، این آتشفشان در انتهای زون ساختاری فلیش نهبندان - خاش و شمال زون مکران واقع شده است. تاکنون مطالعات چینه‌شناسی آتشفشانی جامعی در مورد این آتشفشان انجام نشده است. چینه‌شناسی تفتان را به طور کلی می‌توان به سه بخش، سنگهای قدیمی‌تر از فعالیت، سنگهای حاصل از فعالیت و سنگهای پس از فعالیت آتشفشانی تفتان تقسیم‌بندی کرد. گروه نخست، پی‌سنگ آتشفشان بوده و به‌طورعمده از سنگهای رسوبی چون ماسه‌سنگ، شیل، سنگ‌آهک و مارن (رخساره فلیش)، مجموعه آمیزه رنگین شامل سنگهای اولترامافیک (پریدوتیت‌ها)، بازی (گابروها و بازالت‌ها)، سنگ آهک‌های پلاژیک، رادیولاریت و به مقدار کمتر مجموعه سنگهای دگرگونی (متاگریواک‌ها، فیلیت‌ها، اسلیت‌ها و شیست‌ها) تشکیل شده‌اند. گروه دوم به‌طور عمده سنگهای آذرآواری و جریان‌های گدازه‌ای هستند که بدنه اصلی این آتشفشان را تشکیل می‌دهند وگروه سوم بیشتر جابه‌‌جایی‌های محصولات آتشفشانی و زون‌های دگرسانی را شامل می‌شوند. این مطالعات نشان می‌دهد که آتشفشان تفتان دارای بیش از 5 مرحله فورانی مرحله خروج گدازه‌های الیوین بازالتی، فعالیت از محل دهانه قدیمی انجرک، فعالیت فورانی دهانه قدیمی جم چین، فعالیت فورانی کوه انار، فعالیت فورانی پیرامون قلل اصلی، فوران مرتبط با فعالیت پیشین و فعالیت پایانی می‌باشد.
