رسوب شناسی
شیرین سامانی؛ علی ارومیه‌ای؛ امیرحسین عنایتی؛ ایماندخت مصطفوی؛ میشا پزشکی
چکیده
فرآیندهای دیاژنزی در سنگهای کربناته مهمترین عوامل تاثیرگذار بر ویژگیهای این نوع مخازن هستند. همچنین با توجه به اهمیت شناخت ویژگیهای مکانیکی سنگ مخزن‌ها در مدل‌سازی ژئومکانیکی و کاربرد آن یافتن نحوه تاثیرگذاری فرآیندهای دیاژنزی بر این ویژگی‌ها نیز ضروریست. در این پژوهش به بررسی نحوه اثرگذاری دو فرآیندهای دیاژنزی دولومیتی ...
بیشتر
فرآیندهای دیاژنزی در سنگهای کربناته مهمترین عوامل تاثیرگذار بر ویژگیهای این نوع مخازن هستند. همچنین با توجه به اهمیت شناخت ویژگیهای مکانیکی سنگ مخزن‌ها در مدل‌سازی ژئومکانیکی و کاربرد آن یافتن نحوه تاثیرگذاری فرآیندهای دیاژنزی بر این ویژگی‌ها نیز ضروریست. در این پژوهش به بررسی نحوه اثرگذاری دو فرآیندهای دیاژنزی دولومیتی شدن و سیمان انیدریتی بر ویژگیهای مکانیکی مخازن کربناته سازند کنگان مانند مقاومت فشاری تک محوری، مدول الاستیسیته، چسبندگی و زاویه اصطکاک داخلی سنگ پرداخته شده است. مطالعه و اررزیابی‌ها در دو فاز مطالعات سنگ‌شناختی و اندازه‌گیری ویژگیهای فیزیکی و مکانیکی انجام شده است. نتایج نشان می‌دهد که تغییرات در ویژگیهای مکانیکی به شدت تحت تاثیر این دو فرآیند دیاژنتیکی که به شدت بر تخلخل، نوع منافذ و کانی‌شناسی تأثیر می‌گذارد هستند. برای بررسی بیشتر دولومیت ها با توجه به شدت دولومیتی شدن به چهار گروه تفکیک شده اند. مطابق با نتایج دولومیتی شدن بطور کلی در نمونههای مورد مطالعه سبب افزایش تخلخل، کاهش مقاومت و مدول الاستیسیته شده است هرچند با اثر دیگر عوامل گروه دوم و چهارم به ترتیب مقاوم ترین و کم مقاومت ترین نمونه ها را در خود جای داده اند . حضور انیدریت به طورکاملا معکوس و سبب بهبود ویژگیهای مقاومتی شده است.
اکتشاف و معدن
یعقوب زارعی؛ علی ارومیه‌ای؛ محمدرضا نیکودل
چکیده
در این پژوهش آزمایشگاهی اثر تراکم درزه (تعداد و فاصله‌داری) بر سرعت موج طولی در سنگهای آذرآواری مورد بررسی قرار گرفته است. پس از تعیین مشخصات فیزیکی، اندازه‌گیری سرعت موج طولی (Pressure or Longitudinal wave) بر روی نمونههای سنگ بکر انجام شد. در ادامه با ایجاد 1 درزه مصنوعی در نمونه‌ها، آزمون سرعت موج تکرار شد. این عمل تا ایجاد 5 درزه و با دو ...
بیشتر
در این پژوهش آزمایشگاهی اثر تراکم درزه (تعداد و فاصله‌داری) بر سرعت موج طولی در سنگهای آذرآواری مورد بررسی قرار گرفته است. پس از تعیین مشخصات فیزیکی، اندازه‌گیری سرعت موج طولی (Pressure or Longitudinal wave) بر روی نمونههای سنگ بکر انجام شد. در ادامه با ایجاد 1 درزه مصنوعی در نمونه‌ها، آزمون سرعت موج تکرار شد. این عمل تا ایجاد 5 درزه و با دو آرایش فاصله‌داری 2 و 5 سانتیمتر ادامه یافت و در پایان داده‌های به دست آمده با استفاده از روش آماری تجزیه و تحلیل شد. نتایج نشان می‌دهد که سرعت موج طولی با افزایش تعداد درزهها در هر دو آرایش فاصله‌داری کاهش یافته است و در این خصوص رابطه خطی معکوسی به دست آمد. با این حال همزمان با افزایش تعداد درزهها، روند کاهشی سرعت موج در دو آرایش فاصله‌داری با هم متفاوت است؛ به گونهای که برای 1 تا 3 درزه اول، میزان کاهش سرعت موج در فاصله‌داری 5 سانتیمتر بیشتر از فاصله‌داری 2 سانتیمتر می باشد؛ اما در تعداد درزههای بیشتر از 3، روند مذکور معکوس شده است. به طور کلی فاصله‌داری کمتر، اثر کاهشی (میرایی) بیشتری بر سرعت موج طولی دارد؛ به گونهای که در مجموع 5 درزه، میزان کاهش سرعت موج در فاصله‌داری 2 سانتیمتر بیشتر از فاصله‌داری 5 سانتیمتر بوده است.
اکتشاف و معدن
محمد حسن نظری؛ علی ارومیه‌ای
چکیده
عوامل متعددی در فیلتر‌شدن دوغاب‌های سیمانی نقش دارند که در چند دسته قابل ارزیابی هستند. این عوامل مهم و اساسی شامل خصوصیات رفتاری دوغاب، سیمان و مصالح تزریق، محیط تزریق و اندرکنش دوغاب با آن و فشار تزریق می‌باشند. در بین عوامل بالا، تحقیقات کمتری در مورد نقش فشار تزریق در فیلتر شدن دوغاب دیده می‌شود. تحقیق نشان می‌دهد، سرعت افزایش ...
بیشتر
عوامل متعددی در فیلتر‌شدن دوغاب‌های سیمانی نقش دارند که در چند دسته قابل ارزیابی هستند. این عوامل مهم و اساسی شامل خصوصیات رفتاری دوغاب، سیمان و مصالح تزریق، محیط تزریق و اندرکنش دوغاب با آن و فشار تزریق می‌باشند. در بین عوامل بالا، تحقیقات کمتری در مورد نقش فشار تزریق در فیلتر شدن دوغاب دیده می‌شود. تحقیق نشان می‌دهد، سرعت افزایش فشار تزریق در مقدار جذب سیمان و نفوذ آن تاثیر چشمگیری دارد. در این تحقیق نتایج بررسی داده‌های مقاطع تزریق در سنگ از دو طرح سدسازی مورد بررسی قرار گرفته است. بعبارت دیگر دو دیدگاه تزریق با فشار متغیر و ثابت مورد بررسی قرار گرفته است. در حالت فشار متغیر وجود پلههای افزاینده فشار می‌تواند سبب فرسایش کیک دوغاب در هر مرحله از تشکیل آن و نفوذ بیشتر دوغاب می‌شود. در تزریق با فشار ثابت، فشار در زمان کمی به مقدار حداکثر طرح شده میرسد و نتایج نشان میدهند نفوذ دوغاب کمتر بوده است. با بکارگیری روش تدریجی افزایش فشار تزریق، نفوذ دوغاب بدلیل فرسایش کیک دوغاب بهبود یافته و هزینههای آببندی پی سدها، تونلها و سازههایی که نیاز به تزریق سیمان دارند بدلیل نفوذ بیشتر کاهش پیدا میکند.
اکتشاف و معدن
علی ارومیه‌ای؛ الهه السادات رضوی؛ وحید باقری
چکیده
شهر رشت مرکز استان گیلان و یکی از کلان‌شهرهای ایران در حاشیه جنوبی دریای خزر به شمار می‌آید. از دیدگاه زمین‌شناسی، این شهر در شمال پهنه ساختاری البرز و در پهنه رسوبی گرگان- رشت جای گرفته است. گسل‌های بسیاری در این منطقه وجود دارند و تأثیرگذارترین آنها، گسل خزر است که می‌تواند بیشینه شتاب لرزه‌ای معادل g 3/0 را برای یک زمین‌لرزه ...
بیشتر
شهر رشت مرکز استان گیلان و یکی از کلان‌شهرهای ایران در حاشیه جنوبی دریای خزر به شمار می‌آید. از دیدگاه زمین‌شناسی، این شهر در شمال پهنه ساختاری البرز و در پهنه رسوبی گرگان- رشت جای گرفته است. گسل‌های بسیاری در این منطقه وجود دارند و تأثیرگذارترین آنها، گسل خزر است که می‌تواند بیشینه شتاب لرزه‌ای معادل g 3/0 را برای یک زمین‌لرزه بزرگ به وجود آورد. با استناد به داده‌های ژئوتکنیکی به دست آمده از حفاری‌های اکتشافی، خاک‌های محدوده شهری در مسیر خط 2 مترو شامل تناوبی از سیلت و رس و میان‌لایه‌هایی از ماسه و شن هستند. با توجه به بالا بودن سطح آب زیرزمینی، فراوانی نهشته‌های ریزدانه، لرزه‌خیزی بالای منطقه و همچنین تولید ارتعاش توسط حرکت قطار مترو، امکان بروز خطر پدیده روانگرایی در مسیر ساخت مترو پیش‌بینی می‌شود. بر این مبنا، هدف مقاله ارزیابی خطر روانگرایی در مسیر خط 2 متروی شهر رشت از راه تهیه نقشه پهنه‌بندی تعیین شده است. در این راستا با استفاده از اطلاعات 14 گمانه اکتشافی حفر شده تا ژرفای بیشینه 40 متر از سطح زمین و با بهره‌گیری از نرم‌افزار ArcGIS و به‌کار‌گیری روش تحلیل سلسله مراتبی فازی، پهنه‌بندی خطر روانگرایی انجام شد. لایه‌های اطلاعاتی مورد توجه در این پژوهش شامل نوع خاک، عدد آزمایش نفوذ استاندارد، ژرفای گمانه‌ها (فشار روباره)، شاخص خمیری و بیشینه شتاب لرزه‌ای بوده‌اند. نتایج به دست آمده نشان می‌دهد که خطر روانگرایی در مسیر خط 2 مترو، میان کم تا خیلی زیاد متغیر است و بیشترین خطر در ایستگاه BC2 (محدوده کوی سازمان آب) و I2 (محدوده حسین آباد) پیش‌بینی شده است. تأثیرگذارترین عامل در بروز خطر روانگرایی جنس خاک و شرایط آب زیر زمینی بوده است.
علی ارومیه‌ای؛ افشین کریم‌خانی
چکیده
فرسایش و رسوبگذاری پدیده‌هایی طبیعی هستند که تغییرات پیوسته‌ای در سطح زمین به وجود می‌آورند. این تغییرات می‌تواند مسائلی در راه توسعه و گسترش فعالیت‌های عمرانی در مناطق ساحلی از جمله ناحیه بندرانزلی موجب شود. بنابراین به منظور ارزیابی توان فرسایش پذیری منطقه عوامل اصلی مؤثر شناسایی شدند و بر اساس استفاده از روش ...
بیشتر
فرسایش و رسوبگذاری پدیده‌هایی طبیعی هستند که تغییرات پیوسته‌ای در سطح زمین به وجود می‌آورند. این تغییرات می‌تواند مسائلی در راه توسعه و گسترش فعالیت‌های عمرانی در مناطق ساحلی از جمله ناحیه بندرانزلی موجب شود. بنابراین به منظور ارزیابی توان فرسایش پذیری منطقه عوامل اصلی مؤثر شناسایی شدند و بر اساس استفاده از روش شبکه‌بندی و وزن‌دهی و با بهره‌گیری از نرم افزار Arc-GIS نقشه پهنه بندی منطقه از دیدگاه خطر فرسایش پذیری تهیه شد. پنج عامل معرفی شده در این تحقیق شامل سنگ‌شناسی، شیب زمین، نوع گسل، شبکه آبراههها و کاربری زمین (پوشش گیاهی) بوده است. نتایج مطالعات نشان داد که دو عامل سنگ‌شناسی و پوشش گیاهی بیشترین تأثیر را در کنترل فرسایش منطقه داشته، در مقابل، عملکرد آبراههها در مناطق کوهستانی بیشتر بوده و تأثیر نوع گسل و شیب زمین کمتر است. از آنجا که زهکش حوضه‌های آبریز منطقه عمدتا" مرداب انزلی است، بنابراین ویژگیهای رسوبگذاری در آن مورد بررسی قرار گرفت. نتایج آزمایش‌های زمین‌شیمیایی نشان دادند که درصد فراوانی اکسیدهای سیلیسیم، آلومینیم و آهک در مقایسه با دیگر عناصر بیشتر است و این بازتاب‌کننده نوع سنگ‌شناسی حاکم بر منطقه است. از نظر دانه‌بندی نهشته‌ها در حد ماسه ریز دانه، سیلت و سیلت رس‌دار است.
قدرت برزگری؛ علی ارومیه‌ای
چکیده
یکی از دلایل برجسته ویرانی سازه‌های مهندسی در حین زمین‌لرزه، گسترش پدیده روانگرایی در پیهای خاکی با مصالح غیرچسبنده و اشباع است. عـلل خرابی در اثر پدیده روانگرایی شامل 1) کاهش ظرفیت بارب‍ــری، 2) نشست زیـاد (غیرمجاز)، 3) گسترش جانبی، 4) جریان خاک و 5) نوسان زمین است.
پتانسیل روانگرایی پیهای خاکی به مشخصات موج ناشی از زمین‌لرزه، ...
بیشتر
یکی از دلایل برجسته ویرانی سازه‌های مهندسی در حین زمین‌لرزه، گسترش پدیده روانگرایی در پیهای خاکی با مصالح غیرچسبنده و اشباع است. عـلل خرابی در اثر پدیده روانگرایی شامل 1) کاهش ظرفیت بارب‍ــری، 2) نشست زیـاد (غیرمجاز)، 3) گسترش جانبی، 4) جریان خاک و 5) نوسان زمین است.
پتانسیل روانگرایی پیهای خاکی به مشخصات موج ناشی از زمین‌لرزه، نوع خاک، تاریخچه زمین‌شناسی، فشار محصورکننده، نفوذپذیری، چگالی نسبی، میزان رطوبت، ویژگیهای دانه‌بندی خاک و غیره بستگی دارد.
سد چپرآباد، از نوع خاکی با هسته رسی و ارتفاع 5/44 متر از پی با ظرفیت مخزن 127 میلیون مترمکعب است که در 75 کیلومتری جنوب شهرستان ارومیه واقع در استان آذربایجان‌غربی در حال اجراست. بستر ساختگاه سد از رسوبات‌آبرفتی با ستبرایی حدود60 متر تشکیل‌شده است و تکیه‌گاه‌های آن روی سنگ‌های‌آهکی و شیستی با سن پرکامبرین و اینفراکامبرین قرار می‌گیرد. در این مقاله، ضمن بررسی ویژگیهای زمین‌شناسی مهندسی ساختگاه، پتانسیل روانگرایی پی آبرفتی، بر پایه نتایج حاصل از آزمایش نفوذ استاندارد (SPT) نیز بررسی شده است. در این رابطه، ضمن معرفی آخرین یافته‌ها و روابط موجود برای محاسبه ضرایب اصلاح (rd)، (MSF)، (Ks) و (CN) همچنین از آنها در ارزیابی پتانسیل روانگرایی پی‌آبرفتی ساختگاه نیز استفاده شده است. نتیجه بررسی‌‌ها نشان می‌دهد که ضریب اطمینان پی آبرفتی ساختگاه سد چپرآباد در مقابل روانگرایی، در بیشتر نقاط کمتر از یک بوده و با توجه به بافت دانه‌بندی مصالح که بیشتر ماسه‌ای است وقوع پدیده روانگرایی در هنگام زمین‌لرزه بسیار محتمل است.
مهدی تلخابلو؛ ناصر حافظی مقدس؛ محمدرضا نیکودل؛ علی ارومیه‌ای؛ مهدی شفیعی‌فر
چکیده
مصالح سنگی، از جمله مصالح طبیعی هستند که در ساخت انواع سازه‌های حفاظتی سواحل، بویژه موج‌شکنهای توده‌سنگی به کار می‌روند. ویژگیهای مهندسی سنگها، از جمله دوام و مقاومت آن در برابر عوامل مخرب و مهاجم حاکم بر محیطهای دریایی، از مهمترین ویژگیهایی است که مصالح مورد استفاده در ساخت سازه‌های دریایی باید از آن برخوردار باشند. دوام، ...
بیشتر
مصالح سنگی، از جمله مصالح طبیعی هستند که در ساخت انواع سازه‌های حفاظتی سواحل، بویژه موج‌شکنهای توده‌سنگی به کار می‌روند. ویژگیهای مهندسی سنگها، از جمله دوام و مقاومت آن در برابر عوامل مخرب و مهاجم حاکم بر محیطهای دریایی، از مهمترین ویژگیهایی است که مصالح مورد استفاده در ساخت سازه‌های دریایی باید از آن برخوردار باشند. دوام، تابعی از ویژگیهای سنگ و محیط یا شرایطی است که در آن قرار می‌گیرد. ضرورت ارزیابی ویژگیهای مهندسی مصالح سنگی مصرفی در این سازهها از دیدگاه دوام و زوالپذیری با توجه به اهمیت اقتصادی و گاه نظامی بنادر و تسهیلات ساحلی احداث شده در نوار ساحلی جنوب ایران مشخص می‌شود. در این مقاله، ضمن بررسی مصالح سنگی مصرفی و گرفتن بیش از 800 نمونه از این مصالح از حدود 27 موجشکن توده‌سنگی احداث شده در طول حدود 1000 کیلومتر از سواحل جنوب کشور، از بندر عامری تا چابهار، و توجه به نتایج حاصل از بررسیهای مشاهدهای و انجام آزمایش‌های مهندسی سنجش دوام، روابط تجربی از برقراری ارتباط بین پارامترهای فیزیکی، مقاومتی و دوامداری سنگها استخراج شده و در پایان معیارهای انتخاب سنگ برای سه گروه سنگهای آهکی، آذرین و سنگهای زیستی تخریبی(صدفسنگها) به طور مجزا پیشنهاد شده است.
ندا قاضی پور؛ علی ارومیه‌ای؛ ایمان انتظام؛ فرهاد انصاری؛ مرتضی پیروز
چکیده
ناپایداری دامنه‌ها و ریزشهای سنگی همواره از خطرات اصلی در مسیر جاده‌ها در مناطق کوهستانی بوده و جاده کرج- چالوس از این خطر مستثنی نیست. به منظور ارزیابی خطر سنگ‌ریزش در مسیر راهها، روشهای متعددی وجود دارد که در این تحقیق از روش محاسبه مخروط افت استفاده شده است. در این روش، متناسب با ابعاد هندسی و شیب دامنه، نحوه حرکت سنگ‌ریزش و میزان ...
بیشتر
ناپایداری دامنه‌ها و ریزشهای سنگی همواره از خطرات اصلی در مسیر جاده‌ها در مناطق کوهستانی بوده و جاده کرج- چالوس از این خطر مستثنی نیست. به منظور ارزیابی خطر سنگ‌ریزش در مسیر راهها، روشهای متعددی وجود دارد که در این تحقیق از روش محاسبه مخروط افت استفاده شده است. در این روش، متناسب با ابعاد هندسی و شیب دامنه، نحوه حرکت سنگ‌ریزش و میزان گسترش و پراکندگی آنها در طول دامنه و در نهایت تأثیری که روی مسیر راه می‌گذارد، بررسی می‌شود. با استفاده از داده‌های رقومی و با بهره‌گیری از نرم افزارهای تخصصی، مناطق مستعد سنگ‌ریزش در طول مسیر راه شناسایی شدند. خطر سنگ‌ریزش برای شیب دامنه‌ها و برای دو زاویه بحرانی محاسبه شده و نتایج به صورت نقشههای پهنههای خطر سنگ‌ریزش ارائه شد. نتایج به دست آمده نشان می‌دهد که خطر سنگ‌ریزش رابطه مستقیمی با شیب دامنههای سنگی و شرایط توپوگرافی آن دارد. همچنین نوع سنگ در گسترش و شکلگیری جابهجایی سنگریزشها نقش مهمی ایفا میکند.
