زمین ساخت
محمدرضا قاسمی؛ علی آقانباتی؛ عبدالله سعیدی
چکیده
مقایسه رویدادهای کوهزایی و خشکی زایی ایران با رویدادهایی که در بخش های گوناگون دنیا و در محیط های زمین ساختی متفاوت شناسایی شده اند، سبب نوعی سردرگمی در ادبیات زمین شناسی ایران شده است. ما پس از مرور کوتاه ماهیت فرایندهای کوهزایی شناخته شده در دنیا و بررسی مسئله های در پیوند با مقایسه های یادشده در بالا، تلاش کردهایم ...
بیشتر
مقایسه رویدادهای کوهزایی و خشکی زایی ایران با رویدادهایی که در بخش های گوناگون دنیا و در محیط های زمین ساختی متفاوت شناسایی شده اند، سبب نوعی سردرگمی در ادبیات زمین شناسی ایران شده است. ما پس از مرور کوتاه ماهیت فرایندهای کوهزایی شناخته شده در دنیا و بررسی مسئله های در پیوند با مقایسه های یادشده در بالا، تلاش کردهایم با توجه به تاریخچه زمین ساختی بخش های گوناگون ایران، به صورت سامانه ای به توصیف و نام گذاری رویدادهای مهم کوهزایی و خشکی زایی کشور بپردازیم. بیشتر رویدادهای کوهزایی پرکامبرین ایران به علت ناشناس بودن سن و جایگاه زمین ساختی واحدهای سنگی نسبت داده شده به پرکامبرین، با ابهام همراه هستند. پالیوزوییک ایران بیشتر با رویدادهای خشکی زایی همراه بوده است و تنها نشانه رویداد کوهزایی واقعی به کربنیفر پسین در شمال ایران باز می گردد. رویدادهای مهم کوهزایی مزوزوییک و سنوزوییک چهره امروزی زمین ساختی ایران را رقم زده اند. زمین‌درز تتیس کهن در شمال و مرکز ایران در کوهزاد گرگانی، شکل گیری لبه فعال ایران مرکزی (سنندج-سیرجان) در کوهزاد اکباتانی، فرارانش افیولیت های ایران مرکزی و زاگرس در رویدادهای کرتاسه پسین و برخورد صفحه ایران با کُنده هلمند در کوهزایی سیستانی روی دادند. شکل گیری کوهزادهای زاگرس و البرز به ترتیب از الیگوسن و میوسن آغاز شد و دگرریختی ناشی از کوتاه شدگی آنها تا به امروز ادامه دارد.
زمین ساخت
روژان همتی؛ منوچهر قرشی؛ علی سلگی؛ عبدالله سعیدی
چکیده
منطقه مورد مطالعه در پهنه برخورد قاره ای عربی و ایران جای دارد. این پهنه شامل زاگرس مرتفع وچین خورده در سوی باختر به عنوان حاشیه غیرپویای زاگرس و یک پهنه خردشده و پهنه زمین درز شامل نهشته های بستر اقیانوس، سنگ آهک های محیط سکوی قاره حاشیه پویا و باقیمانده پوسته اقیانوسی تتیس جوان و سنگ های آذرین ناشی از فرورانش پوسته اقیانوسی و نفوذ ...
بیشتر
منطقه مورد مطالعه در پهنه برخورد قاره ای عربی و ایران جای دارد. این پهنه شامل زاگرس مرتفع وچین خورده در سوی باختر به عنوان حاشیه غیرپویای زاگرس و یک پهنه خردشده و پهنه زمین درز شامل نهشته های بستر اقیانوس، سنگ آهک های محیط سکوی قاره حاشیه پویا و باقیمانده پوسته اقیانوسی تتیس جوان و سنگ های آذرین ناشی از فرورانش پوسته اقیانوسی و نفوذ آن ها در حاشیه پویا می باشند که به وسیله ی گسل موچی– ملاعلی کرم بر روی پهنه ی چین خورده رانده می شود. تمامی سنگ های پهنه برخورد بارها به روی هم رانده شده اند و در حقیقت همبری بیشتر واحدهای سنگی در پهنه خرد شده گسله می باشد. برپایه ی موازنه ی برش عرضی در دو پهنه نرخ کوتاه شدگی در پهنه چین خورده و(252/6)کیلومتر و در پهنه خرد شده و(040/2)کیلومتر برآورد شده است. باتوجه به تفاوت ساختاری، سنگ شناختی و سیستم دگرشکلی در هردو پهنه، الگو سازی ساختارهای دو پهنه به ویژه در بخش زمین درز به دشوار امکان پذیرگردید. در این پژوهش کوشش شده است که در سه برش ساختاری تعیین شده نرخ کوتاه شدگی پوسته قاره ای برآورد گردد. بسیار روشن است که نرخ کوتاه شدگی در پهنه زمین درز خیلی بیشتر از زاگرس چین خورده است. بر پایه موازنه برش های عرضی نرخ کوتاه شدگی در برش های 2 و 3 به ترتیب (040/2)و (531/6)کیلومتر است. در برش (1) که در گستره اسلام آباد غرب برداشت شده است نرخ کوتاه شدگی (252/6)کیلومتر به دست آمده است .
زمین ساخت
زینب تسلیمی؛ عبدالله سعیدی؛ مهران آرین؛ علی سلگی؛ منوچهر قرشی
چکیده
رشته کوههای البرز از خاور تا شمال باختری ایران مارپیچ وار دارای تغییرات زیادی در روند ساختاری شکل گرفته می باشد.رخدادهای دو فاز کوهزایی سیمرین و آلپی سبب تغییرات زیادی در حوضه رسوبی وپیچیدگی فراوان ساختاری این بخش شده است. هدف از این پژوهش بررسی و تحلیل ساختارهای شکل گرفته در بخش خاوری البرز مرکزی از شمال باختر دامغان (حنوب تویه) تا ...
بیشتر
رشته کوههای البرز از خاور تا شمال باختری ایران مارپیچ وار دارای تغییرات زیادی در روند ساختاری شکل گرفته می باشد.رخدادهای دو فاز کوهزایی سیمرین و آلپی سبب تغییرات زیادی در حوضه رسوبی وپیچیدگی فراوان ساختاری این بخش شده است. هدف از این پژوهش بررسی و تحلیل ساختارهای شکل گرفته در بخش خاوری البرز مرکزی از شمال باختر دامغان (حنوب تویه) تا جنوب ساری(گسل شمال البرز) بوده است. بررسی ها نشان می دهد که در پی کوتاه شدگی پوسته البرز در این منطقه چین ها الگوی آغازین خود را از دست داده و بسیاری از آنها مایل، خوابیده و یا چینهای جریانی یا کششی را به جهت جابه جا شدن یک یال آنها بر روی سطح گسل های راندگی کوچک زاوبه بصورت خوابیده را ساخته اند. از کنترل کننده های اصلی تنوع ساختاری این بخش از رشته کوه البرز گسل های راندگی فراوان می باشند. بیشترین نرخ دگرشکلی رشته کوه البرز در مرز البرز و ایران مرکزی پدید آمده است. بر پایه ویژگی های زمین شناسی و ساختاری، شکل گیری ساختارهای چین خورده در طی کوهزایی آلپی از زمان ائوسن پسین(37 میلیون سال) آغاز شده و بیشتر نرخ کوتاه شدگی و گسلش در میوسن پسین رویداده است. برآورد نرخ کوتاه شدگی در این بخش از البرز مرکزی 36.27 درصد و نرخ کوتاه شدگی این گستره نیز 0.93 میلیمتر در سال محاسبه گردیده است.
زمین ساخت
زهرا محمدی اصل؛ عبدالله سعیدی؛ مهران آرین؛ علی سلگی؛ طاهر فرهادی نژاد
چکیده
محدوده مورد مطالعه در بخش کوچکی از پهنه ساختاری کمان ماگمایی ارومیه – دختر در فاصله 60 کیلومتری جنوب قم و 12کیلومتری جنوب خاوری کهک واقع شده است. از آنجا که پهنه در دو برگه زمین شناسی کهک و آران به مقیاس 1:100000 واقع شده است در آغاز نقشه زمین شناسی 1:25000 تهیه و واحد های سنگی مشترک تفکیک گردید. در مرحله بعدی طی چند مرحله برداشت های میدانی ...
بیشتر
محدوده مورد مطالعه در بخش کوچکی از پهنه ساختاری کمان ماگمایی ارومیه – دختر در فاصله 60 کیلومتری جنوب قم و 12کیلومتری جنوب خاوری کهک واقع شده است. از آنجا که پهنه در دو برگه زمین شناسی کهک و آران به مقیاس 1:100000 واقع شده است در آغاز نقشه زمین شناسی 1:25000 تهیه و واحد های سنگی مشترک تفکیک گردید. در مرحله بعدی طی چند مرحله برداشت های میدانی 17 نمونه از سنگهای ولکانیکی منطقه جهت آنالیزهای شیمیایی XRF و ICP-Ms برداشت شده و اکسیدهای اصلی، عناصر سنگین و کمیاب آن مشخص گردید. بیشتر نمونه های آنالیز شده در سریهای کالک آلکالن و نمونه های کمتری در سری های تولئیتی جای گرفته اند. این نمونه ها همچنین در نمودارهای سنگ شناسی به ترتیب در محدوده سنگ های آندزیتی، داسیت، تراکی آندزیت و ریولیت قرار می گیرند. با توجه به بی هنجاری و میزان Nb در نمونه های منطقه می توان شکل گیری آنها را مربوط به فرآیند فرورانش دانست. از سوی دیگر تهی شدگی از Nb و Ti نیز ویژه ماگماتیسم در رابطه با فرورانش می باشد، چرا که در مناطق فرورانش سیالات آزاد شده از لیتوسفر فرورونده که از LILE غنی اند، در گوه گوشته ای افزایش می یابند. از آنجایی که در منطقه مورد بررسی سنگها ویژگی کالک آلکالن پتاسیم متوسط تا بالا را نشان می دهند، می توان نتیجه گرفت که سنگهای منطقه مربوط به حاشیه فعال قاره ای مرتبط با فرورانش هستند.
زمین ساخت
سپیده رضابیک؛ عبدالله سعیدی؛ مهران آرین؛ علی سربی
چکیده
پهنه مورد مطالعه در بخش شمالی پهنه برخورد، جایی که نهشته‌های ژرف بستر اقیانوس، مانده پوسته اقیانوس تتیس جوان (افیولیت‌ها) و سنگهای رسوبی کربناته پوسته قاره‌ای عربی(زاگرس چین خورده) در کنار هم رخنمون دارند. جای گیری این واحد در کنارهم نشانه یک سیستم تکتونیکی فشارشی دراز مدت از کرتاسه پسین تا زمان کنونی است. نتیجه این همگرایی زمین ...
بیشتر
پهنه مورد مطالعه در بخش شمالی پهنه برخورد، جایی که نهشته‌های ژرف بستر اقیانوس، مانده پوسته اقیانوس تتیس جوان (افیولیت‌ها) و سنگهای رسوبی کربناته پوسته قاره‌ای عربی(زاگرس چین خورده) در کنار هم رخنمون دارند. جای گیری این واحد در کنارهم نشانه یک سیستم تکتونیکی فشارشی دراز مدت از کرتاسه پسین تا زمان کنونی است. نتیجه این همگرایی زمین ساخت و ساختارهای پیچیده‌ای در این پهنه به وجود آورده است. هدف اصلی این پژوهش، تحلیل تاریخچه تنش در منطقه کرمانشاه در پهنه ساختاری زاگرس است. در این پژوهش برای تحلیل تنش گسل‌های هم یوغ و گسل‌های دارای خش لغز که نوع و سوی حرکت در آنها تعیین شده به کارگرفته شده است.این دادهها بیشتر روی واحدهای سنگ آهکی رادیولاریتی وشیل‌های کرتاسه پسین جمع آوری شده است. برای شناخت و بررسی آرایش محورهای تنش در این پژوهش، برداشت‌های ساختاری به روش مستقیم صحرایی صورت گرفته است. برداشت‌ها شامل صفحات گسلی سطوح لغزش گسلی، درزهای هم یوغ و چین خوردگی هستند. الگوهای ثبت تنش در این پژوهش برای دادهها روش دو وجهی عمود بر هم است. در این پژوهش بیشتر گسل‌ها دارای روند NW-SE با سازوکار فشارشی هستند. اما گسل‌هایی با سازو کار امتدادلغزی وجود دارد که امتداد آنها با گسل های فشارشی تفاوت دارد (NE-SW ). از طرف دیگر گسل‌های نرمال جوان تر از گسل های فشارشی با امتداد یکسان در منطقه مورد مطالعه دیده شده است. با استفاده از روش دو وجهی‌های عمود برهم موقعیت تنش‌های اصلی در منطقه مورد پژوهش به ترتیب 059، 305 و 195 به دست آمده است.
حامد یاراحمدزهی؛ محمدنبی گرگیج؛ سیدعلی آقانباتی؛ عبدالله سعیدی
چکیده
برش مطالعه‌شده در باختر طبس، بلوک کلمرد و کوههای راهدار قرار دارد. سازند چیلی (گروه خان) بیشتر از سنگ‌آهک ماسه‌ای، سنگ‌آهک و دولومیت تشکیل شده است که به‌وسیله ناپیوستگی فرسایشی از سازند پده به سن کربنیفر پیشین و افق لاتریت و بوکسیت از سازند سرتخت (Late Yakhtashian-Early Murgabian) جدا می‌شود. در این مطالعه 6 جنس و 19 گونه از فوزولین‌ها شناسایی ...
بیشتر
برش مطالعه‌شده در باختر طبس، بلوک کلمرد و کوههای راهدار قرار دارد. سازند چیلی (گروه خان) بیشتر از سنگ‌آهک ماسه‌ای، سنگ‌آهک و دولومیت تشکیل شده است که به‌وسیله ناپیوستگی فرسایشی از سازند پده به سن کربنیفر پیشین و افق لاتریت و بوکسیت از سازند سرتخت (Late Yakhtashian-Early Murgabian) جدا می‌شود. در این مطالعه 6 جنس و 19 گونه از فوزولین‌ها شناسایی شد که به دو زیست زون Perigondwania pamirensis Zone به سن ساکمارین پسین (Late Sakmarian) و Chalaroschwagerina vulgaris Zone به سن یاختاشین پیشین (Early Ykhtashian) تقسیم شدند. زیستزونها و فوزولین‌های شناساییشده قابل مقایسه با مجموعه کالاکتاش (Kalaktash Assemblage) معرفیشده از نواحی پامیر مرکزی، کاراکوروم، افغانستان، عمان و جنوب تبت هستند.
خدیجه هاشمی؛ بهنام اویسی؛ عبدالله سعیدی
چکیده
تغییرشکل‌ها و چین‌خوردگی‌های جوان از ویژگی‌های آشکار کمربند ساده چین‌خورده زاگرس است. ساختار مطالعه شده چین مرتبط با گسلش هرمود است که در فارس ساحلی و در بخش جنوبی شهر لار قرار دارد. برای نمایش هندسه ساختار مطالعه شده و ارتباط کینماتیکی آن با بخش‌های شمالی و جنوبی، برش ساختاری به درازای 27 کیلومتر در راستای NE-SW تهیه شد. این مطالعه ...
بیشتر
تغییرشکل‌ها و چین‌خوردگی‌های جوان از ویژگی‌های آشکار کمربند ساده چین‌خورده زاگرس است. ساختار مطالعه شده چین مرتبط با گسلش هرمود است که در فارس ساحلی و در بخش جنوبی شهر لار قرار دارد. برای نمایش هندسه ساختار مطالعه شده و ارتباط کینماتیکی آن با بخش‌های شمالی و جنوبی، برش ساختاری به درازای 27 کیلومتر در راستای NE-SW تهیه شد. این مطالعه نشان داد که تاقدیس هرمود همزمان با بازسازی دوباره کینماتیکی در هسته تاقدیس لار و افزایش تنش‌های افقی حاصل از آن در فرودیواره گسل لار شکل گرفته است. تفسیر تغییرشکل‌های جوان پوسته در منطقه بلافصل فرودیواره گسل لار گویای سازوکار رشد تاقدیس هرمود در شکل چین فراکنشی با طول یال ثابت است. برآورد آهنگ نسبی کوتاهشدگی (0mm/yr 2/0 ± 9/0) برای یال جنوبی تاقدیس هرمود نشا‌ن‌دهنده رشد سریع این چین به صورت یک چین جهشی است که با پیشروی سریع گسل هرمود به سمت سطح همراه بوده است. در نتیجه این فرایند مدل کینماتیکی تاقدیس هرمود از یک چین فراکنشی با طول یال ثابت به یک چین خمشی- گسلی برشی تبدیل می‌شود. برآوردها آهنگ نسبی برپایی برای تاقدیس جوان هرمود را در محل رأس چین mm/yr 1/0±7/0 پیشبینی میکند.
گلاویژ ملکی؛ عبدالله سعیدی؛ محمدهاشم امامی؛ منیره خیرخواه
چکیده
در پهنه سنندج- سیرجان بسیاری از سنگهای آتشفشانی بازی که گاه به صورت تختگاه‌هایی سنگهای کهن‌تر از کواترنری را پوشانده‌اند، با شکل و ریخت گوناگون رخنمون یافته‌اند. بر اساس تاریخچه ژئودینامیکی کوهزاد زاگرس، سنگهای مورد مطالعه، سنگهای پس از برخورد هستند که در امتداد راستای سامانه‌های کششی در سطح آشکار شده‌اند. رخنمون این سنگها ...
بیشتر
در پهنه سنندج- سیرجان بسیاری از سنگهای آتشفشانی بازی که گاه به صورت تختگاه‌هایی سنگهای کهن‌تر از کواترنری را پوشانده‌اند، با شکل و ریخت گوناگون رخنمون یافته‌اند. بر اساس تاریخچه ژئودینامیکی کوهزاد زاگرس، سنگهای مورد مطالعه، سنگهای پس از برخورد هستند که در امتداد راستای سامانه‌های کششی در سطح آشکار شده‌اند. رخنمون این سنگها در سطح از روند شمال باختری- جنوب خاوری پیروی میکند. بهویژه مجموعههای بررسی شده در چارچوب این مقاله با نامهای ندری، طهمورث و احمدآباد این روند را نشان میدهند. از این نگاه در سه جایگاه نامبرده، برداشت‌های صحرایی بر روی سامانه‌های شکستگی انجام شد که نتایج زیر حاصل شده است. گسل‌های برداشت شده از سه جایگاه سنگهای بازالتی، ویژگی‌های گوناگونی از نگاه روند جایگاه جریانهای بازالتی و نیز سن آنها دارند. این گسل‌ها که همگی از نوع گسل‌های کششی (عادی) هستند یا سنی پس از شکل‌گیری بازالتها دارند (جوانترین گسل‌ها)، یا همزمان با برونریزی بازالتها هستند که همزمان با آخرین مرحله رسوبگذاری مارنهای میوسن پسین است و کهنترین این گسل‌ها دارای سن میوسن پسین و پیش از برونریزی بازالت هستند.
ساره رجبی؛ محسن الیاسی؛ عبدالله سعیدی؛ علیرضا شهیدی
چکیده
در این پژوهش، از دادههای ناهمگن لغزش گسلی به عنوان دادههای اصلی برای تحلیل تنش دیرینه در گوة زمین‌ساختی شمال تهران، بین دو گسل مشا و شمال تهران استفاده شده است. با استفاده از این دادهها و با کمک روش‌های تنش دیرینه، ابتدا به پهنه‌بندی منطقه مورد مطالعه پرداخته شد. بر این اساس، منطقه به 15 پهنه پایدار تنشی تفکیک شده و میانگین ...
بیشتر
در این پژوهش، از دادههای ناهمگن لغزش گسلی به عنوان دادههای اصلی برای تحلیل تنش دیرینه در گوة زمین‌ساختی شمال تهران، بین دو گسل مشا و شمال تهران استفاده شده است. با استفاده از این دادهها و با کمک روش‌های تنش دیرینه، ابتدا به پهنه‌بندی منطقه مورد مطالعه پرداخته شد. بر این اساس، منطقه به 15 پهنه پایدار تنشی تفکیک شده و میانگین تنش دیرینه در هر یک از این محدودهها بهدست آمد. سپس در هر پهنه با روش وارونهسازی چندمرحلهای، به تفکیک فازهای تنشی پرداخته شد. در گام بعد، بر اساس میدان تنش میانگین بهدست آمده از هر پهنه و چرخش دادههای گسلی بر اساس انگاره اندرسن برای رژیم تنشی فشاری، نقشه خطهای گذر محورهای تنش برای میدان تنش میانگین حاکم بر منطقه در طول زمان زمینشناسی رسم شد. آرایش خطهای گذر تنش بیشینه، نشانگر پیروی آنها از رژیم تنشی کلی حاکم بر پوسته ایران است و دینامیک گوه زمین‌ساختی شمال تهران را رد میکند.
عباس قادری؛ سید علی آقانباتی؛ بهاءالدین حمدی؛ عبدالله سعیدی
چکیده
به منظور انجام مطالعات زیست‌چینه‌نگاری سازند شیرگشت در فرازمین کلمرد (Kalmard Horst) بر اساس کنودونت‌ها، برش چینهشناسی میوگــدار (میانگدار) در جنوب باختری طبس انتخاب شد. سازند شیرگشت در این برش عمدتاً از واحدهای سنگی آواری تشکیل شده و به صورت دگرشیب بر روی واحدهای سنگی سازند کلمرد منتسب به پرکامبرین قرار گرفته است ...
بیشتر
به منظور انجام مطالعات زیست‌چینه‌نگاری سازند شیرگشت در فرازمین کلمرد (Kalmard Horst) بر اساس کنودونت‌ها، برش چینهشناسی میوگــدار (میانگدار) در جنوب باختری طبس انتخاب شد. سازند شیرگشت در این برش عمدتاً از واحدهای سنگی آواری تشکیل شده و به صورت دگرشیب بر روی واحدهای سنگی سازند کلمرد منتسب به پرکامبرین قرار گرفته است و خود نیز توسط واحدهای سنگی سازند گچال به سن کربنیفر پوشیده می‌شود.
پس از مطالعات صحرایی و برداشت ستون چینهشناسی برش فوق، 35 نمونه از واحدهای سنگی مناسب سازندهای شیرگشت و گچال انتخاب و مطالعه شد. مطالعه کنودونتهای سازند شیرگشت در این برش حاکی از سن اردوویسین پیشین (Tremadocian - Arenigian) برای این سازند است. سه زیستزون تجمعی کنودونتی (Conodont Assemblage zone) در واحدهای اردوویسین پیشین این برش شناسایی شد که معادل زونهای Cordylodus spp. ، Deltifer و Proteus هستند.
زیستزونهای تشخیص داده شده عبارتاند از:
1- Oneotodus - Drepanodus Assemblage zone
2- Acodus deltatus - Protopanderodus Assemblage zone
3- Acodus - Oistodus Assemblage zone
مرتضی پیروز؛ عباس بحرودی؛ محمدرضا قاسمی؛ عبدالله سعیدی
چکیده
منطقه مورد مطالعه در کمربند ساده چین خورده زاگرس در جنوب فیروزآباد فارس قرار دارد. با استفاده از منحنی‌های هم‌ستبرای واحدهای سنگی ناحیه می‌توان فرگشت شکل بستر حوضه رسوبی و زمان آغاز شکل‌گیری ساختارهای چین خورده، ساخت‌های نمکی و گسل‌ها را بررسی کرد. همچنین از این اطلاعات می‌توان برای تعیین چگونگی ایجاد ...
بیشتر
منطقه مورد مطالعه در کمربند ساده چین خورده زاگرس در جنوب فیروزآباد فارس قرار دارد. با استفاده از منحنی‌های هم‌ستبرای واحدهای سنگی ناحیه می‌توان فرگشت شکل بستر حوضه رسوبی و زمان آغاز شکل‌گیری ساختارهای چین خورده، ساخت‌های نمکی و گسل‌ها را بررسی کرد. همچنین از این اطلاعات می‌توان برای تعیین چگونگی ایجاد ساختارها استفاده کرد. در این پژوهش، از منحنی‌های هم‌ستبرای رسوبات واحدهای سنگی گوناگون با سن پرمین تا پالئوسن و الیگومیوسن که توسط شرکت ملی نفت ایران تهیه شده، برای رسم الگوهای سه بعدی بستر حوضه استفاده شده است. اگر این الگوهای سه بعدی بر اساس ارزش‌های منحنی‌های هم‌ستبرا با علامت منفی محاسبه شوند، نشا‌ن‌دهنده شکل بستر حوضه رسوبی خواهند بود. با استفاده از این الگوهای سه بعدی، الگویی برای فرگشت حوضه رسوبی، زمان شروع حرکات ساخت‌های نمکی و نحوه عملکرد گسل‌های پی سنگی در ناحیه فیروزآباد پیشنهاد شده است .بر روی گسل پی سنگی منقــــارک، با رونـــد شمالی ـ جنوبی، در زمان پرمین جابه‌جایی قائم روی داده و از تریاس به بعد عملکرد آن به صورت راستالغز چپ‌بر تغییر کرده است. ساخت‌های کششی نیز در خاور گسل منقارک شکل گرفته‌اند و تا کرتاسه میانی فعال بوده‌اند. همزمان با بسته شدن نوتتیس، ساخت‌های کششی به ساخت‌های فشارشی تبدیل شده و عملکرد گسل منقارک نیز به صورت راستالغز راست‌بر تغییر یافته است. فعالیت ساخت‌های نمکی در راستای پهنه گسل منقارک، مانند دیاپیر کوه جهانی و دیاپیر فیروزآباد، در پرمین فعال بوده و در کرتاسه فعالیت آنها افزایش یافته است.
