رسوب شناسی
علیرضا رستمی؛ محمدحسین آدابی؛ عباس صادقی؛ سیدعلی معلمی
چکیده
در زون ساختاری زاگرس سازند داریان با سن کرتاسه زیرین (آپتین) به عنوان جوانترین سازند مخزنی گروه خامی بالایی از نظر پتانسیل مخزنی هیدروکربنی دارای اهمیت است. اینسازند در برش سطحی کوه میش 135 متر ستبرا دارد و از لایههای نازک تا ستبر و تودهای سنگآهک، سنگآهک رسی و مارن و شیل تشکیل شده است. در این مطالعه ...
بیشتر
در زون ساختاری زاگرس سازند داریان با سن کرتاسه زیرین (آپتین) به عنوان جوانترین سازند مخزنی گروه خامی بالایی از نظر پتانسیل مخزنی هیدروکربنی دارای اهمیت است. اینسازند در برش سطحی کوه میش 135 متر ستبرا دارد و از لایههای نازک تا ستبر و تودهای سنگآهک، سنگآهک رسی و مارن و شیل تشکیل شده است. در این مطالعه ویژگیهای ژئوشیمیایی رسوبات سازند داریان از دید کانیشناسی اولیه و کاربرد دادههای ژئوشیمیایی استخراج شده از عناصر فرعی (Fe, Mn, Na, Sr) در تشخیص سطوح چینهای مورد بررسی قرار گرفت. مطالعات سنگنگاری منجر به شناسایی 13 ریز رخساره شد که در یک پلتفرم کربناته نوع رمپ در چهار نوع محیط رسوبی از رمپ درونی، رمپ میانی، رمپ بیرونی و بخش ژرف حوضه رسوب کردهاند. سه سکانس رسوبی رده سوم که در مجموع 6 دسته رخساره را دربر میگیرند بر اساس پراکندگی عمودی رخساره، تغییرات نمودار گامای سطحی، الگوهای برانباش رخسارهها، و تغییرات رو به بالا در پاراسکانسها شناسایی شد. ژئوشـیمی عناصـر اصلـی و فرعـی بیانگـر کانیشناسـی اولیـه آراگونیتـی بـرای کربناتهـای سـازند داریان است. رسم نسبت Sr/Ca در برابر Mn نشان از ﺗأﺛﯿﺮ دﯾﺎژﻧﺰ در یک ﺳﯿﺴﺘﻢ دﯾﺎژﻧﺰی نیمه ﺑﺴﺘﻪ با نسبت متوسط تبادل آب به سنگ (W/R) است. تغییرات مقادیر عناصر آهن و منگنز با پراکندگی دسته رخسارهها (system tracts)، توالیهای رسوبی و مرزهای چینهای، در کربناتهای سازند داریان در ارتباط بوده و روند تغییرات در بیشترین میزان عناصر یادشده و کمترین میزان آنها به ترتیب بر سطوح حداکثر غرقابی و مرزهای سکانسی منطبق است. میتوان بر اساس تغییرات میزان عناصر فرعی برای بررسی سطح لایه، مرزهای توالی و همچنین حالتهای اکسیداسیون و احیا استفاده کرد.
نجمه اعتماد سعید؛ ، محمدحسین آدابی؛ عباس صادقی؛ محبوبه حسینی برزی
چکیده
این مطالعه روی خاستگاه زمینساختی سازند کاهار با سن نئوپروتروزوییک پسین در شمال ایران، کوه کاهار (مقطع نمونه) متمرکز شده است، این سازند دارای اطلاعات ارزشمندی در رابطه با رویدادهای زمینساختی این دوره است. سازند کاهار در این ناحیه، توالی رسوبی خوب حفظشدهای در حدود 1000 متر از سنگهای بیشتر ریزدانه سیلیسی- آواری به همراه مقادیر ...
بیشتر
این مطالعه روی خاستگاه زمینساختی سازند کاهار با سن نئوپروتروزوییک پسین در شمال ایران، کوه کاهار (مقطع نمونه) متمرکز شده است، این سازند دارای اطلاعات ارزشمندی در رابطه با رویدادهای زمینساختی این دوره است. سازند کاهار در این ناحیه، توالی رسوبی خوب حفظشدهای در حدود 1000 متر از سنگهای بیشتر ریزدانه سیلیسی- آواری به همراه مقادیر کمتری ماسهسنگ، کنگلومرا و دولومیت است. ماسهسنگهای لیتیک آرکوزی کاهار با بلوغ بافتی و ترکیبی پایین، دارای مقادیر فراوانی فلدسپار (پلاژیوکلاز و فلدسپار پتاسیم)، کوارتز و قطعات سنگی آتشفشانی هستند و میانگین ترکیبی Q38F40L22، Qt39F40L21، Qm32F40Lt28،Qp27Lvm60Lsm13 و Qm44P33K23 را نشان میدهند که نشان از جایگاه زمینساختی کمان ماگمایی فرسوده و منشأ نزدیک به حوضه آنها دارد. نوع قطعات لیتیک در این ماسهسنگها نشاندهنده چیرگی سنگهای منشأ آتشفشانی آندزیتی و فلسیک است. تحلیل کانیهای سنگین (فراوانی کانیهای ناپایدار و نیمهپایدار همچون بیوتیت و پیروکسن) نشان میدهد که ماسهسنگهای کاهار از رخنمون یافتن سنگهای ماگمایی کمانی منشأ گرفتهاند. در هر حال، گوناگونی کم مجموعههای کانی سنگین در ماسهسنگهای کاهار نشاندهنده منشأ محلی و یکنواخت برای آنها است. با توجه به وجود دو دیدگاه زمینساختی در رابطه با شرایط حاکم بر ایران طی نئوپروتروزوییک پسین (حاشیه غیر فعال کافت و کمان ماگمایی پهنه فرورانش) نتایج این مطالعه با تأیید کمان ماگمایی در روشن سازی گذشته ایرانزمین اهمیت دارد.
مریم معتمد الشریعتی؛ عباس صادقی؛ حسین وزیری مقدم؛ رضا موسوی حرمی
چکیده
به منظور مطالعه سازند ایتامیر در شمال باختر حوضه کپهداغ، یک برش چینهشناسی در باختر شهر مراوه تپه انتخاب شده است. این سازند با ستبرای 1070متر از دو بخش ماسهسنگی در بخش زیرین و شیلی و مارنی در بخش بالایی تشکیل شده است. مرز زیرین و بالایی سازند ایتامیر به ترتیب با سازندهای سنگانه و آبدراز همشیب است. در مطالعات زیستچینهنگاری افزونبر ...
بیشتر
به منظور مطالعه سازند ایتامیر در شمال باختر حوضه کپهداغ، یک برش چینهشناسی در باختر شهر مراوه تپه انتخاب شده است. این سازند با ستبرای 1070متر از دو بخش ماسهسنگی در بخش زیرین و شیلی و مارنی در بخش بالایی تشکیل شده است. مرز زیرین و بالایی سازند ایتامیر به ترتیب با سازندهای سنگانه و آبدراز همشیب است. در مطالعات زیستچینهنگاری افزونبر شناسایی 58 گونه متعلق به 34 جنس از روزنبران، 3 زیستزون زیر شناسایی و معرفی شده است Rotalipora appenninica zone, Rotalipora brotzeni zone, Whiteinella aumalensis –Dicarinella canaliculata zone این زیستزونها با زیستزونهای جهانی قابل انطباق هستند. بر اساس مجموعه زیای موجود در این سازند سن بخش شیلهای بالایی سازند ایتامیر آلبین پسین – سنومانین پسین پیشنهاد میشود.
زهرا کریمی مصدق؛ محمد حسین آدابی؛ عباس صادقی
چکیده
مطالعات ژئوشیمی سازند آسماری در دو برش چینهشناسی از سازند آسماری واقع در تنگ سپو در حوالی شهر دهدشت (استان کهگیلویه و بویراحمد) و تنگ بن نزدیک به شهر بهبهان (استان خوزستان) به ترتیب با ستبراهای 260 و 214 متر، به همراه بخشهایی از رأس سازند پابده بررسی شد. در منطقه مورد مطالعه، نهشتههای کربناتی سازند آسماری با سن الیگوسن بالایی Oligocene ...
بیشتر
مطالعات ژئوشیمی سازند آسماری در دو برش چینهشناسی از سازند آسماری واقع در تنگ سپو در حوالی شهر دهدشت (استان کهگیلویه و بویراحمد) و تنگ بن نزدیک به شهر بهبهان (استان خوزستان) به ترتیب با ستبراهای 260 و 214 متر، به همراه بخشهایی از رأس سازند پابده بررسی شد. در منطقه مورد مطالعه، نهشتههای کربناتی سازند آسماری با سن الیگوسن بالایی Oligocene ) (Late و میوسن زیرین Miocene) (Early ، بین سازند پابده در زیر و سازند گچساران در بالا نهشته شده است. بر اساس مطالعات ایزوتوپی اکسیژن و کربن و تجزیه عنصری (عناصر فرعی و اصلی)، سازند آسماری بیشتر، تحت تأثیر دیاژنز جوی (meteoric) قرار گرفته است و روند J وارون (inverted-J trend) حاکی از تأثیر این نوع دیاژنز است. همچنین سامانه دیاژنتیکی از نوع بسته تا نیمه بسته، برآورد شده است. مطالعات ژئوشیمیائی حاکی از این است که ترکیب کانیشناسی اولیه سازند آسماری آراگونیتی است. بر اساس این تغییرات، مرز بین سازند پابده و سازند آسماری بر اساس مطالعات ایزوتوپ اکسیژن و کربن قابل تشخیص است. مقادیر ایزوتوپ اکسیژن و کربن برای سازند پابده، بیشتر منفی و برای سازند آسماری مثبت تا منفی است. افزون بر این، مقادیر عنصرSr در سازند پابده بیشتر از سازند آسماری است. تغییرات ایزوتوپی و عنصری بین شاتین (Chattian) و آکویتانین و بین آکویتانین (Aquitanian) و بوردیگالین (Burdigalian) بهنسبت روشن و مشخص است.
سید علی؛ محمد حسین آدابی؛ عباس صادقی
چکیده
مجموعه روزنداران ائوسن پسین در سازند کربناتی جهرم در کوه گیسکان 10 کیلومتری شهرستان برازجان و میادین اطراف مورد مطالعه قرار گرفته و بر اساس گسترش و فراوانی آنها، محیط رسوبی دیرینه بازسازی شده است. با توجه به وجود Nummulites fabianni و نیز براساس ایزوتوپ استرانسیم، سن این سازند بین 35 تا 7/33 میلیون سال برآورد شده و میتوان سن پریابونین ...
بیشتر
مجموعه روزنداران ائوسن پسین در سازند کربناتی جهرم در کوه گیسکان 10 کیلومتری شهرستان برازجان و میادین اطراف مورد مطالعه قرار گرفته و بر اساس گسترش و فراوانی آنها، محیط رسوبی دیرینه بازسازی شده است. با توجه به وجود Nummulites fabianni و نیز براساس ایزوتوپ استرانسیم، سن این سازند بین 35 تا 7/33 میلیون سال برآورد شده و میتوان سن پریابونین (Priabonian) (ائوسن پسین) را برای آن در نظر گرفت. در ضمن نرخ میانگین رسوبگذاری این سازند حدود2 متر در هر ده هزار سال اندازه گیری شده است. این مطالعات نشان میدهد که سازند آسماری بعد از یک هیاتوس بیش از 4 میلیون سال (اشکوب روپیلین) برروی این سازند نهشته شده است. با توجه به کاهش تدریجی ژرفای آب در مدت رسوبگذاری سازند و گسترش روزنداران بزرگ کفزی باعث شد تا 6 رخساره رسوبی در محیط رمپ درونی- میانی تا خارجی نهشته شود. این رخسارهها به ترتیب از بخش ژرف به سمت بخش کم ژرفای حوضه شامل رخساره آهک رسی حاوی روزنداران پلانکتونی است که در محیط همیپلاژیک تا پلاژیک نهشته شده است . این رخساره مربوط به بخش گذر تدریجی بین سازند پابده و جهرم است. رخساره آهکی اپرکولینا وکستون تا پکستون متعلق به بخش خارجی رمپ، رخساره دیسکوسیکلین/ نومولیتس وکستون تا پکستون متعلق به بخش میانی تا خارجی رمپ، رخساره نومولیتس وکستون مربوط به محیط میانی رمپ، رخساره نومولیتس/ اوربیتولیتس وکستون تا پکستون متعلق به محیط میانی تا درونی رمپ و در نهایت رخساره اوربیتولیتس/ بایوکلاست پکستون مربوط به بخش درونی رمپ هستند.
محمد حسین آدابی؛ مینا خطیبی مهر؛ سید علی معلمی؛ عباس صادقی؛ محمد علی صالحی
چکیده
سازند زیارت در برش نمونه واقع در شمال دهکده توچال (جنوب خاور تهران) با ستبرای 5/212 متر در بالای کنگلومرای فاجان و در زیر سازند کرج واقع شده است. سن سازند زیارت پالئوسن پسین تا ائوسن میانی است. مطالعات سنگنگاری مقاطع نازک منجر به شناسایی 11 ریز رخساره شده است که به احتمال قوی در یک سکوی کربناته از نوع رمپ تک شیب (هوموکلاین) نهشته شده ...
بیشتر
سازند زیارت در برش نمونه واقع در شمال دهکده توچال (جنوب خاور تهران) با ستبرای 5/212 متر در بالای کنگلومرای فاجان و در زیر سازند کرج واقع شده است. سن سازند زیارت پالئوسن پسین تا ائوسن میانی است. مطالعات سنگنگاری مقاطع نازک منجر به شناسایی 11 ریز رخساره شده است که به احتمال قوی در یک سکوی کربناته از نوع رمپ تک شیب (هوموکلاین) نهشته شده است. از فرایندهای دیاژنزی تأثیر گذار میتوان میکرایتی شدن، سیمانیشدن، تراکم، نئومورفیسم، انحلال، دولومیتی شدن، شکستگی و سیلیسی شدن را بیان کرد که در قالب محیطهای دیاژنزی هوازی(متئوریکی) و تدفینی سازند زیارت را تحت تأثیر قرار دادهاند. مطالعه و بررسی عناصر اصلی و فرعی سنگ آهکهای سازند زیارت بیانگر آن است که این آهکها در آب و هوای حارهای و در ژرفای کم نهشته شدهاند و کانیشناسی اولیه آراگونیتی داشتهاند. رسم مقادیر Mn در برابر Sr/Ca نشان دهنده محیط دیاژنزی باز همراه با تبادل بالای آب به سنگ (water/ rock interaction) در سازند زیارت است. دمای اولیه دیاژنتیکی تدفین کمژرف (early burial digenetic temperature) با استفاده از سنگینترین ایزوتوپ اکسیژن در نمونههای میکرایتی و با در نظر گرفتن ایزوتوپ اکسیژن آب دریای ائوسن به میزان ‰85/0- ، در حدود 39 درجه سانتیگراد محاسبه شده است. در بررسی با میکروسکوپ کاتدلومینسانس سیمانهای کربناته سازند زیارت به دلیل قرار گرفتن بین محدوده زون هوازی و زون تدفین کمژرف، بیشتر لومینسانس تیره (Dull) تا قهوهای دارند و ویژگی لومینسانسهای زرد پررنگ کمتر دیده میشود. این مطلب نیز توسط مطالعات ایزوتوپی اکسیژن و کربن تأیید شده است.
رقیه عظیمی؛ کاظم سید امامی؛ عباس صادقی
چکیده
در ناحیه شال، زونبندیزیستی کالپیونلیدها در دو سازند شال و کلور بر اساس زونبندی زیستی استاندارد(Allemann et al.( 1971 صورت گرفته است. در این مطالعه، 14گونه کالپیونلید در قالب7 جنس، بهصورت 5 زیستزون متعلق به زمانهای تیتونین تا هوتریوین معرفی شده است که زیستزون1 مربوط به سازند شــــــــال و زیستزونهای2تا 5 ...
بیشتر
در ناحیه شال، زونبندیزیستی کالپیونلیدها در دو سازند شال و کلور بر اساس زونبندی زیستی استاندارد(Allemann et al.( 1971 صورت گرفته است. در این مطالعه، 14گونه کالپیونلید در قالب7 جنس، بهصورت 5 زیستزون متعلق به زمانهای تیتونین تا هوتریوین معرفی شده است که زیستزون1 مربوط به سازند شــــــــال و زیستزونهای2تا 5 به سازندکلـــــور تعـــلق دارد: 1- Crassicollaria intermedia Taxon Range Zone در تیتــونین پایانی، 2- Calpionella alpina Acme Zone در بریازین آغــــازین، 3-Calpionellopsis simplex - Calpionellites darderi Interval Zone در بــــــریــــــازیـــــن پایانی- والانــــژینین آغـــازین، 4- Calpionellites darderi - Tintinopsella longa Interval Zone در والانــــــژینین و 5-Tintinopsella longa - Tintinopsella carpathica Interval Zone در ردیف رسوبی متعلق به والانژینین پایانی- هوتریوین معرفی شده است.همچنین،زیستزون 2 به دو زیرزون Calpionella alpina و Calpionella elliptica و زیست زون 3 به دو زیرزونCalpionellopsis simplex و Calpionellopsis oblonga تقسیم شده است. در نهایت مرز ژوراسیک-کرتاسه بر اساس مطالعه کالپیونلیدها، در قاعده زیستزون2(زیستزون کالپیونلا آلپینا)تعییــــــن شـــده است که کم و بیش منطبق بر مرز سازندهای شال وکلور است.
محمد وحیدی نیا؛ عباس صادقی؛ احمد شمیرانی؛ علی اصغر آریایی؛ محمد حسین آدابی
چکیده
حوضه کپه داغ همزمان و پس از برخورد صفحه توران به صفحه ایران پیش از کارنین پسین (در حدود 225 میلیون سال پیش) تشکیل شده است. این حوضه در شمال خاور ایران و در راستای WNW تا ESE قرار گرفته است. سازند نیزار در خاور و شمال خاور این حوضه گسترش یافته و از مجموعهای از سنگهای سیلیسی- آواری، شیلهای ماسهای همراه با لایههایی از ...
بیشتر
حوضه کپه داغ همزمان و پس از برخورد صفحه توران به صفحه ایران پیش از کارنین پسین (در حدود 225 میلیون سال پیش) تشکیل شده است. این حوضه در شمال خاور ایران و در راستای WNW تا ESE قرار گرفته است. سازند نیزار در خاور و شمال خاور این حوضه گسترش یافته و از مجموعهای از سنگهای سیلیسی- آواری، شیلهای ماسهای همراه با لایههایی از سنگ آهکهای ماسهای تشکیل شده است.
به منظور شناخت دقیق چینهشناسی، میکروفسیلها، ریز رخسارهها و محیط رسوبی سازند نیزار، سه برش چینهشناسی انتخاب، اندازهگیری و به دقت از آنها نمونهبرداری شده است. این برشهای چینهشناسی از خاور به باختر عبارتند از 1) برش تنگ نیزار 2) برش تنگ چهچهه 3) برش جلیل آباد- کلات نادری.
در مطالعات پیشین، مرز زیرین و بالایی سازند نیزار با سازندهای آب تلخ و کلات به ترتیب به صورت همشیب و انتقالی گزارش شده است (افشار حرب،1373). اما بر اساس تحقیقات جدید، مرز زیرین سازند نیزار با سازند آبتلخ در برشهای 1 و2 به صورت ناپیوستگی فرسایشی و در برش شماره 3 به صورت همشیب و انتقالی است. مرز بالایی سازند نیزار با سازند کلات در هر سه برش مذکور به صورت یک ناپیوستگی فرسایشی همراه با یک لایه دیرینهخاک Paleosoil)) در بین آن دو است.
بر اساس مطالعات سنگشناسی و ریز دیرینهشناسی، دو نوع رخساره سیلیسی- آواری و کربناتی تعیین شده است. با بررسی این ریز رخسارهها به نظر میرسد که بخشهای سیلیسی- آواری (ماسهسنگ و شیل) سازند نیزار در یک محیط جزایر سدی- لاگونی و قسمتهای آهکی آن در یک سکوی کربناتی کمژرفا (از نوع رمپ) بر جای گذاشته شدهاند.
در بیشتر گزارشها و مقالات منتشر شده، سازند نیزار به عنوان یک سازند کم فسیل گزارش شده که هیچگونه فسیل شاخصی نداشته و تنها بر اساس جایگاه چینهشناسی سن آن را تعیین میکردند، اما با بررسیهای به عمل آمده در این تحقیق، برای نخستین بار علاوه بر شناسایی41 جنس و30 گونه، فسیلهای شاخصی مانند: Orbitoides tissoti, Siderolites calcitrapoides,Abathomphalus mayaroensis,Pseudosiderolites vidali,Lepidorbitoides sp., Orbitoides apiculataشناسایی شده که همگی گویای سن ماستریشتین و بویژه ماستریشتین پسین هستند.