رسوب شناسی
هدا باوی؛ سید رضا موسوی حرمی؛ محمد حسین محمودی قرائی؛ حامد زندمقدم؛ اسداله محبوبی؛ محمدرضا توحیدی
چکیده
الگوی تفکیک ژئوشیمیایی و رفتار محیطی عناصر کمیاب خاکی(ΣREE) در پنج سامانه مختلف رسوبی مرتبط با معدن مس درآلو مورد بررسی قرار گرفته‌است. برای این منظور، غلظت کل و الگوی تفکیک عناصر ΣREE با استفاده از هضم چند اسیدی و روش استخراج گزینشی mBCR مشخص شد. الگوهای نرمالیزاسیون ΣREE بر اساس NASC و UCC رسم شده است.تغییرات غلظت در پنج سامانه رسوبی ...
بیشتر
الگوی تفکیک ژئوشیمیایی و رفتار محیطی عناصر کمیاب خاکی(ΣREE) در پنج سامانه مختلف رسوبی مرتبط با معدن مس درآلو مورد بررسی قرار گرفته‌است. برای این منظور، غلظت کل و الگوی تفکیک عناصر ΣREE با استفاده از هضم چند اسیدی و روش استخراج گزینشی mBCR مشخص شد. الگوهای نرمالیزاسیون ΣREE بر اساس NASC و UCC رسم شده است.تغییرات غلظت در پنج سامانه رسوبی مشابه یکدیگر و غلظت عناصر LREE بالاتر از عناصر HREE است. بر خلاف تغییرات غلظت عناصر ΣREE، غنیشدگی بیشتری در HREEs نسبت به LREEs دیده می‌شود. الگوی تفکیک ژئوشیمیایی عناصر ΣREEدر نمونههای رسوب طبیعی و حاوی اکسیدهای آهن و منگنز عمدتاً تحت سلطه کسر باقیمانده است. با توجه به شرایط متفاوت تشکیل و پایداری در نمونههای برداشت شده از مسیر آبراهههای منتهی به معدن، نهشته‌های تبخیری و رسوبات شستهشده از دامپ سنگی، الگوی تفکیک عناصر ΣREE عمدتاً با دو بخش محلول در اسید و کسر قابل احیاء کنترل می‌شود. روند تحرک و زیستدسترسپذیری از LREEs به HREEs با یک شیب صعودی افزایش مییابد. این نتایج نشان می‌دهد که گونه-زایی، الگوی تفکیک ژئوشیمیایی و رفتار محیطی برای ΣREEبدون در نظر گرفتن عوامل محیطی کلیدی منجر به عدم درک و یا حتی تفسیر اشتباه می‌شود.
زمین شناسی نفت
هانیه قاینی؛ محمد حسین محمودی قرائی
چکیده
بررسی توان هیدروکربورزایی سازند کژدمی، به عنوان مهمترین سنگ منشأ نفت در حوضه رسوبی زاگرس، اهمیت زیادی دارد. گسترش سازند کژدمی در حوضه زاگرس، با تفاوت هایی در ژرفا و شرایط رسوب گذاری زون های مختلف این حوضه و تغییراتی نظیر تنوع در رخساره های رسوبی و میزان حفظ شدگی ماده آلی همراه بوده است. در این مطالعه تعداد 5 نمونه شیل سیاه از ...
بیشتر
بررسی توان هیدروکربورزایی سازند کژدمی، به عنوان مهمترین سنگ منشأ نفت در حوضه رسوبی زاگرس، اهمیت زیادی دارد. گسترش سازند کژدمی در حوضه زاگرس، با تفاوت هایی در ژرفا و شرایط رسوب گذاری زون های مختلف این حوضه و تغییراتی نظیر تنوع در رخساره های رسوبی و میزان حفظ شدگی ماده آلی همراه بوده است. در این مطالعه تعداد 5 نمونه شیل سیاه از رخنمون های سطحی سازند کژدمی (برش پرچستان و برش تنگ ماغر)، انتخاب و توسط پیرولیز راک- اول آنالیر شدند، که نتایج حاصل از آن، میزان ماده آلی و توان هیدروکربورزایی بالایی را در برش تنگ ماغر، واقع در فروافتادگی دزفول نشان داد. همچنین برای مقایسه و بررسی بیشتر، داده های مربوط به 25 نمونه از سازند کژدمی از میادین مطالعه شده در حوضه زاگرس (میدان نوروز، میدان سروش، میدان آزادگان و چاه بینک) انتخاب و بررسی شد. افزون بر مقایسه داده های سازند کژدمی، شرایط رسوب گذاری و محیط ته نشست آن نیز مورد بررسی قرار گرفت. شواهد رسوبی و ژئوشیمیایی، نشان از یک سنگ‌شناسی چیره شیلی برای سازند کژدمی همراه با مقدار بالای ماده آلی است که در محیطی احیایی تا نیمه‌اکسیدی نهشته شده اند. مقادیر به‌دست آمده برای کربن آلی کل (TOC) از 2/1 تا 9/6 درصد در نوسان بوده و بررسی بلوغ حرارتی نمونه ها یک بازه وسیع از محدوده نابالغ تا اواسط پنجره نفتی را نشان داد که بیشتر در محدوده کروژن های نوع II و III قرار گرفته اند. در نهایت رسم نمودارهای TOC/S2 توان هیدروکربورزایی قابل قبول نمونه های مورد مطالعه در برش تنگ ماغر و نمودار TOC/HI نفت‌زا بودن سازند کژدمی در میدان سروش را نشان می دهد.
آب شناسی
محمد حسین محمودی قرائی؛ نجمه رخش ماه؛ اسداله محبوبی؛ سیدرضا موسوی حرمی
چکیده
هدف از این مطالعه ارزیابی کیفی آب های زیرزمینی جهت مصارف آشامیدن و صنعتی با اشاره به عوامل تأثیر گذار بر شیمی این آبها در دشت شمال قوچان واقع در استان خراسان رضوی است. ترکیب شیمیایی آبها بر اساس نمودار پایپر، 4/29 % کلسیم سولفاته، 5/23 % نمونه-ها سدیم سولفاته، 5/23 % نمونه‌ها منیزیم سولفاته، 8/11 % سدیم بیکربناته، 8/5 % کلسیم بیکربناته و 8/5 % منیزیم ...
بیشتر
هدف از این مطالعه ارزیابی کیفی آب های زیرزمینی جهت مصارف آشامیدن و صنعتی با اشاره به عوامل تأثیر گذار بر شیمی این آبها در دشت شمال قوچان واقع در استان خراسان رضوی است. ترکیب شیمیایی آبها بر اساس نمودار پایپر، 4/29 % کلسیم سولفاته، 5/23 % نمونه-ها سدیم سولفاته، 5/23 % نمونه‌ها منیزیم سولفاته، 8/11 % سدیم بیکربناته، 8/5 % کلسیم بیکربناته و 8/5 % منیزیم بیکربناته تعیین شدند. بر اساس نمودار گیبس، عامل اصلی کنترل کنندهی شیمی آبها فرآیند برهمکنش آب – سنگ است. بر اساس نمودار شولر، اکثر نمونه‌ها از نظر آشامیدن در ردههای متوسط و قابل قبول قرار دارند. همچنین از نظر شاخص کیفی آب، 59/70 درصد آبها برای آشامیدن مناسب هستند. کاهش کیفیت برخی نمونه ها جهت مصارف آشامیدن مرتبط با افزایش یون سولفات است. شاخص لانژلیه نشان داد 35/82 درصد نمونه ها رسوبگذار و 65/17 درصد (از جمله نمونههای برداشت شده از شهرک صنعتی قوچان) خورنده هستند. علت رسوبگذار بودن آب-های محدوده دشت قوچان را میتوان به بالابودن سختی کل و وجود سازندهای آهکی نظیر مزدوران نسبت داد. همچنین، انحلال ژیپس موجود در سازند شوریجه و افزایش غلظت سولفات می تواند دلیل خورنده بودن برخی نمونه های آب باشد.
الناز خزائی؛ محمدحسین محمودی قرائی؛ اسداله محبوبی؛ جعفر طاهری
چکیده
برش مورد مطالعه در جنوب باختر کاشمر در بلوک طبس و پهنه ساختاری- رسوبی ایران مرکزی قرار دارد. بر پایه مشاهدات صحرایی و مطالعات رسوب‌شناسی و سنگ‌نگاری دو مجموعه رخساره سیلیسی- آواری و کربناته در برش مورد مطالعه تشخیص داده شد. بر پایه بررسی متغیرهای قابل تشخیص در صحرا همچون ترکیب سنگی، فرم هندسی، ساختهای رسوبی، سطوح لایه‌بندی و مرز ...
بیشتر
برش مورد مطالعه در جنوب باختر کاشمر در بلوک طبس و پهنه ساختاری- رسوبی ایران مرکزی قرار دارد. بر پایه مشاهدات صحرایی و مطالعات رسوب‌شناسی و سنگ‌نگاری دو مجموعه رخساره سیلیسی- آواری و کربناته در برش مورد مطالعه تشخیص داده شد. بر پایه بررسی متغیرهای قابل تشخیص در صحرا همچون ترکیب سنگی، فرم هندسی، ساختهای رسوبی، سطوح لایه‌بندی و مرز میان لایه‌ها، 3 لیتوفاسیس شامل کنگلومرایی (Gcm, Gp)، ماسه‌سنگی (St, Sr, Sh, Sl و Sm) و گلی (Fl) و بر پایه مطالعات سنگ‌نگاری 4 پتروفاسیس شامل ارتوکنگلومرای پلی میکتیک 1 و 2، آرکوزیکوک و سابآرکوز و 4 مجموعه ریزرخساره متشکل از ریزرخساره‌های محیط دریای باز، سد، لاگون و کشندی شناسایی شده است. رسوبات سیلیسی آواری بخش بالایی سازند شیرگشت بر پایه وجود چرخه‌های ریزشونده بوما، قاعده فرسایشی و ترکیب گری‌وکی در یک محیط توربیدیتی بر جای گذاشته شده است. سنگ‌های کربناته بخش زیرین سازند نیور نیز بر پایه شواهدی مانند چینه‌بندی مورب پشته‌ای، چرخه‌های ریزشونده با رخساره‌های پرفسیل در قاعده در یک رمپ کم‌ژرفا و تحت تأثیر شرایط توفانی ته‌نشست کرده است. تغییر شرایط رسوب‌گذاری در گذر از رسوبات اردوویسین بالایی (سازند شیرگشت) به سیلورین زیرین (سازند نیور) می‌تواند ناشی از تأثیر زمین‌ساخت منطقه، گسترش یخچال‌ها و سپس ذوب آنها و نیز تغییرات آب‌و‌هوای دیرینه (در ارتباط با گسترش امواج توفانی) انجام شده باشد.
اسد عبدی؛ محمد حسین محمودی قرائی؛ محسن کریمی‌نیا؛ علیرضا کریمی‌باوندپور؛ محمد محجل
چکیده
در رادیولاریت‌های کرمانشاه، به سن ژوراسیک تا کرتاسه بالایی، سه رخساره رسوبی شامل نهشته‌های توفانی، پلاژیک مادستون و رادیولاریا وکستون- پکستون تشخیص داده شد. هر یک از این رخساره‌های رسوبی با اثررخساره‌های فسیلی همراهی می‌شوند که مطالعه آنها تغییرات دقیق‌تر ژرفا و انرژی محیط را نشان می‌دهد. در نهشته‌های رسوبی توفانی (شامل لایه‌های ...
بیشتر
در رادیولاریت‌های کرمانشاه، به سن ژوراسیک تا کرتاسه بالایی، سه رخساره رسوبی شامل نهشته‌های توفانی، پلاژیک مادستون و رادیولاریا وکستون- پکستون تشخیص داده شد. هر یک از این رخساره‌های رسوبی با اثررخساره‌های فسیلی همراهی می‌شوند که مطالعه آنها تغییرات دقیق‌تر ژرفا و انرژی محیط را نشان می‌دهد. در نهشته‌های رسوبی توفانی (شامل لایه‌های ماسه‌ای آهکی، کنگلومرای پبلی مسطح و طبقه‌بندی مورب پشته‌ای) اثرفسیل‌هایی با استراتژی رفتاری معلق‌خوار (Domichnia) مانند تالاسینوییدس مشاهده می‌شود که بیانگر شرایط پرانرژی در زمان رسوب‌گذاری است. اثرفسیل‌هایی که در واحدهای کربناته پلاژیک یافت می‌شوند دارای استراتژی رفتاری گریزینگ (Pascichnia) و تغذیه‌ای (Fodinichnia) هستند. این اثرفسیل‌ها شامل پلانولیتس، کندریتس و هلمنتوپسیس است که نشان‌دهنده اثررخساره کروزیانای دور از ساحل و سطح پایین انرژی در این رسوبات است. با توجه به افزایش ژرفا در نهشته‌های سیلیسی اثرفسیل‌هایی با استراتژی رفتاری پسیچینیا (Pascichnia) و کیمیچنیا (Chemichnia ) شامل اسکولیسیا، هلمنتوپسیس، ژیروکورت، کندریتس و تالاسینوییدس چیره می‌شوند که نشان‌دهنده منطقه انتقالی بین اثررخساره کروزیانای دور از ساحل و اثررخساره زئوفیکوس است. رخساره‌های رسوبی و اثررخساره‌های موجود بیانگر ته‌نشینی این نهشته‌ها در پهنه انتقالی بین رمپ میانی تا رمپ خارجی است.
سیده زهرا پورحیدر؛ اسد اله محبوبی؛ محمد حسین محمودی قرائی؛ سید رضا موسوی حرمی
چکیده
سازند کربناتی مزدوران در برش سطح‌الارضی باختر حوضه رسوبی کپهداغ، در شمال باختری شهرستان جاجرم، متشکل از دولومیت در بخش‌های قاعده‌ای و بالایی و سنگ آهک‌های مادستونی تا گرینستونی در بخش‌های میانی برش است. این سازند در چاه قزل‌تپه2 از تناوب سنگ آهک و شیل تشکیل شده است. مطالعات رخساره‌ای این سازند منجر به شناسایی چهار کمربند رخساره‌ای ...
بیشتر
سازند کربناتی مزدوران در برش سطح‌الارضی باختر حوضه رسوبی کپهداغ، در شمال باختری شهرستان جاجرم، متشکل از دولومیت در بخش‌های قاعده‌ای و بالایی و سنگ آهک‌های مادستونی تا گرینستونی در بخش‌های میانی برش است. این سازند در چاه قزل‌تپه2 از تناوب سنگ آهک و شیل تشکیل شده است. مطالعات رخساره‌ای این سازند منجر به شناسایی چهار کمربند رخساره‌ای (دریای باز، سد، لاگون و پهنه جزرومدی) شامل پانزده رخساره کربناتی و دو رخساره آواری شده است. نتایج حاصل از این مطالعه نشان می‌دهد که این سازند در مناطق مورد مطالعه به احتمال زیاد در یک پلاتفرم کربناته از نوع رمپ تک‌شیب بر جای گذاشته شده است. در بررسی‌های چینه‌نگاری سکانسی، پنج سکانس رسوبی رده سوم در برش چشمه‌خان و چهار سکانس رسوبی در چاه قزل‌تپه2 شناسایی شده است. مرز زیرین سکانس اول (لایه دیرینه خاک در برش چشمه‌خان) و مرز بالایی سکانس آخر (رسوبات قاره‌ای) از هر دو برش مورد مطالعه، مرز سکانسی نوع اول و دیگر مرزها، نوع دوم هستند. منحنی تغییرات سطح آب دریا در توالی‌های مورد مطالعه با منحنی تغییرات جهانی سطح آب دریا انطباق نسبی دارد و برخی اختلاف‌ها احتمالاً در ارتباط با شرایط زمین‌ساختی حوضه کپهداغ بوده که در اثر فرونشینی در امتداد گسل‌های طولی و بار رسوبی ایجاد شده است.
داود دهنوی؛ سید رضا موسوی حرمی؛ محمد حسین محمودی قرائی؛ فرزین قائمی؛ فرخ قائمی
چکیده
برای تعیین سنگ منشأ، جایگاه زمین‌ساختی، شرایط هوازدگی گذشته و نامگذاری نهشته‌های الیگوسن پهنه بینالود، مطالعات سنگ‌نگاری روی ماسه‌سنگ‌های 2 برش باغشن‌گچ و دامنجان در شمال نیشابور انجام شد، 14 نمونه ماسه‌سنگی و 6 نمونه شیلی از هر دو برش، از نظر عناصر اصلی تجزیه شده است. تجزیه داده‌های ژئوشیمیایی و مطالعات سنگ‌نگاری، نشان‌دهنده ...
بیشتر
برای تعیین سنگ منشأ، جایگاه زمین‌ساختی، شرایط هوازدگی گذشته و نامگذاری نهشته‌های الیگوسن پهنه بینالود، مطالعات سنگ‌نگاری روی ماسه‌سنگ‌های 2 برش باغشن‌گچ و دامنجان در شمال نیشابور انجام شد، 14 نمونه ماسه‌سنگی و 6 نمونه شیلی از هر دو برش، از نظر عناصر اصلی تجزیه شده است. تجزیه داده‌های ژئوشیمیایی و مطالعات سنگ‌نگاری، نشان‌دهنده ترکیب لیتآرنایت تا لیتیکآرکوز برای این ماسهسنگها و موقعیت زمین‌ساختی حاشیه فعال قاره‌ای برای برش دامنجان و جزایر کمانی قاره‌ای برای برش باغشن‌گچ به همراه سنگ منشأ فلسیک تا حدواسط برای این نهشته‌ها است. بررسی شرایط هوازدگی با استفاده از عناصر اصلی نشان‌دهنده، وجود شرایط هوازدگی ضعیف در هر 2 برش در زمان تشکیل است با این تفاوت که در برش دامنجان شرایط هوازدگی نسبت به برش باغشن‌گچ شدیدتر بوده است، همچنین تعیین شرایط آبوهوایی با استفاده از عناصر اصلی و مطالعات سنگ‌نگاری نشان‌دهنده شرایط آب‌و‌هوای نیمه مرطوب تا نیمهخشک برای این نهشته‌ها در زمان تشکیل است.
لیلی فاتح بهاری؛ محمد حسین محمودی قرائی؛ اسداله محبوبی؛ رضا موسوی حرمی
چکیده
سازند آبدراز(تورونین – سانتونین) یک توالی مارنی- کربناتی با سه واحد سنگ آهک گلسفیدی- مارن آهکی است. این سازند در حوضه رسوبی کپهداغ ازگسترش چشمگیری برخوردار است. چرخه‌های آهک گلسفیدی - مارن آهکی یکی از اشکال ویژه رخساره کربناتی در این سازند است که به شکل ریتمیک در مقیاس دسیمتر تا متر واحدهای گلسفیدی را تشکیل میدهند. ...
بیشتر
سازند آبدراز(تورونین – سانتونین) یک توالی مارنی- کربناتی با سه واحد سنگ آهک گلسفیدی- مارن آهکی است. این سازند در حوضه رسوبی کپهداغ ازگسترش چشمگیری برخوردار است. چرخه‌های آهک گلسفیدی - مارن آهکی یکی از اشکال ویژه رخساره کربناتی در این سازند است که به شکل ریتمیک در مقیاس دسیمتر تا متر واحدهای گلسفیدی را تشکیل میدهند. طبقات آهک گلسفیدی حاوی 80-95 درصد و طبقات مارن آهکی دارای 65-80 درصدکربنات هستند و در صحرا به صورت تناوبی از لایه‌های تیره و روشن رخنمون دارند. واحدهای آهک گلسفیدی و مارن آهکی سازند آبدرازدر دو برش سطح‌الارضی حمامقلعه و پادها و چاه شماره 56 خانگیران مورد مطالعه قرارگرفته است. در بررسی‌های تحتالارضی سه بسامد چیره بر اساس نمودار پرتو گاما شناسایی شده است که بر اساس سه چرخه 21-23 هزار ساله (Precession)،100 هزار ساله (Eccentricity) و 413 هزار ساله (Long Eccentricity) میلانکوویچ است. سنسنجی مداری بر اساس شمارش چرخه‌های Eccentricity با سن به دست آمده از داده‌های زیستچینهنگاری همخوانی دارد. این چرخهها با نمودار تغییرات درصدکربنات در نمونههای سطح الارضی حمام قلعه و پادها نیز قابل تطبیق است.
