محمد فاریابی؛ نصراله کلانتری؛ احمد نگارستانی
چکیده
دشت جیرفت در فاصله 230 کیلومتری جنوب شهرستان کرمان و در جنوب خاوری ایران قرار گرفته است و شامل دو آبخوان است: یک آبخوان تحت فشار و یک آبخوان آزاد، اما آبخوان تحت فشار به سمت حواشی دشت محدود شده و به آبخوان آزاد تبدیل میشود. آب نفوذیافته از مخروطافکنههای بخش شمالی نقش بسیار مهمی در تغذیه آبخوان دارد، اما نقش رودخانه هلیلرود ...
بیشتر
دشت جیرفت در فاصله 230 کیلومتری جنوب شهرستان کرمان و در جنوب خاوری ایران قرار گرفته است و شامل دو آبخوان است: یک آبخوان تحت فشار و یک آبخوان آزاد، اما آبخوان تحت فشار به سمت حواشی دشت محدود شده و به آبخوان آزاد تبدیل میشود. آب نفوذیافته از مخروطافکنههای بخش شمالی نقش بسیار مهمی در تغذیه آبخوان دارد، اما نقش رودخانه هلیلرود نیز قابل ملاحظه است. به دلیل اینکه آب زیرزمینی مهمترین منبع جهت مصارف کشاورزی، شرب و صنعت در این منطقه است، بنابراین ارزیابی کیفی آن اهمیت ویژهای دارد. هدف از این تحقیق ارزیابی کیفی آب زیرزمینی در دشت جیرفت است و شامل بررسی تغییرات مکانی کیفیت آب زیرزمینی در بخشهای مختلف و تعیین عوامل مؤثر بر آن است. در این مطالعه برای ارزیابی کیفیت شیمیایی آب زیرزمینی از تلفیقی از روشهای آماری مانند تجزیه خوشهای و ضرایب همبستگی و روشهای هیدروشیمیایی مانند نسبتهای یونی و نمودارهای ترکیبی استفاده شده است. نمونههای آب زیرزمینی با استفاده از روش تجزیه خوشهای گروهبندی شده و نمونههای مشابه شناسایی شدند. بر اساس نتایج تجزیه خوشهای، نمونههای آب زیرزمینی در چهار گـروه قـرار میگیـرند (آبخـوان از لحـاظ کیفـی به چـهار زون تقسـیم شـده است) که هر گـروه دارای ترکیب شیـمیایی متـفاوتی است. در این نوشـتار، از نسبتهای یونی ماننـد (Na+K-Cl)/ (Na+K-Cl+Ca)،Mg/(Ca+Mg) ، Ca/(Ca+SO4)، Na/ (Na+Cl)، HCO3/ (sum anions) و Cl/ (sum anions) و نمودارهای ترکیبی برای تعیین عوامل مؤثر بر کیفیت آب زیرزمینی استفاده شده است. بر اساس نتایج حاصل، فرایندهایی مانند انحلال ژیپس، هالیت، سولفاتهای سدیمدار، هوازدگی پلاژیوکلازهای غنی از سدیم و تبادل یونی کیفیت شیمیایی آب زیرزمینی را تحتتأثیر قرار میدهند.