بهزاد مهرابی؛ مجید قاسمی‌سیانی؛ ابراهیم طالع‌فاضل
چکیده
کمان آتشفشانی- نفوذی ترود- چاهشیرین در جنوب فروافتادگی کویر چاه‌جم (جنوب‌خاور دامغان)، میزبان رخدادها و ذخایر معدنی بی‌شماری همچون سرب و روی، مس، نقره و طلا است که کانسارهای چندفلزی نوع رگه‌ای چشمه‌حافظ (سرب- روی± مس± نقره± طلا) و چالو (مس- طلا± نقره) در مرکز آن قرار دارد. در این پهنه، فعالیت‌های آتشفشانی کالک‌آلکالن ...
بیشتر
کمان آتشفشانی- نفوذی ترود- چاهشیرین در جنوب فروافتادگی کویر چاه‌جم (جنوب‌خاور دامغان)، میزبان رخدادها و ذخایر معدنی بی‌شماری همچون سرب و روی، مس، نقره و طلا است که کانسارهای چندفلزی نوع رگه‌ای چشمه‌حافظ (سرب- روی± مس± نقره± طلا) و چالو (مس- طلا± نقره) در مرکز آن قرار دارد. در این پهنه، فعالیت‌های آتشفشانی کالک‌آلکالن ترشیری و کانی‌سازی مرتبط با آن بیشتر در ارتباط با گسل‌های چپ‌گرد انجیلو در شمال و ترود در جنوب با راستای شمال خاوری- جنوب باختری رخ داده است. سنگ‌های رخنمون‌یافته در پهنه ترود- چاه شیرین شامل توالی‌هایی از سنگ‌های رسوبی، آتشفشانی و آتشفشانی- تخریبی است. این سنگ‌ها شامل سیلت‌سنگ و ماسه‌‌سنگ نازک‌لایه، سنگ‌های آذرین بیرونی حدواسط، لاپیلی‌توف و برش‌های آتشفشانی است. گدازه‌های آندزیت و آندزیت‌بازالت در منطقه چشمه حافظ و واحدهای تراکی‌آندزیت و تراکی‌آندزیت بازالت در منطقه چالو میزبان کانی‌سازی گرمابی در این مناطق هستند. کانی‌سازی در منطقه چشمه حافظ طی سه مرحله شامل، 1) کانی‌سازی رگه‌ای و انتشاری پیریت- کالکوپیریت با دمای همگن‌شدگی 188 تا 238 درجه سانتی‌گراد و شوری 6 تا 14 درصد وزنی معادل نمک طعام؛ 2) کانی‌سازی سولفیدی اصلی با ماهیت رگه‌ای، انتشاری و برشی با دمای همگن‌شدگی 243 تا 276 درجه سانتی‌گراد و شوری 11 تا 18 درصد وزنی معادل نمک طعام؛ 3) کانی‌سازی جانشینی و رگه‌ای (کوارتز و کلسیت بی‌بر) با دمای همگن شدگی 148 تا 185 درجه سانتی‌گراد و شوری 4 تا 11 درصد وزنی معادل نمک طعام است. کانی‌سازی در منطقه چالو نیز با گسترش کم و کانی‌شناسی ساده طی دو مرحله رخ داده است، 1) کانی‌سازی رگه- رگچه‌ای پیشین متشکل از هماتیت تیغه‌ای، مگنتیت، کالکوپیریت و پیریت نسل اول (I) با دمای همگن‌شدگی 332 تا 356 درجه سانتی‌گراد و شوری 7 تا 11 درصد معادل نمک طعام و 2) کانی‌سازی پسین با ماهیت برشی و استوک‌ورک متشکل از پیریت نسل دوم (II)، بورنیت، تتراهدریت، کلسیت رگه‌ای و کلریت با دمای همگن‌شدگی 290 تا 322 درجه سانتی‌گراد و شوری 3 تا 7 درصد وزنی معادل نمک طعام، رخ داده است. می‌توان گفت با افزایش فاصله از منطقه چالو و نزدیک شدن به منطقه چشمه حافظ، دمای همگن‌شدگی، شوری سیال کانه‌ساز و ژرفای کانی‌سازی کاهش یافته و کانی‌زایی در محدوده چشمه حافظ و چالو در اثر اختلاط سیالات گرمابی و جوی رخ داده است.
احسان حقیقی؛ سعید علیرضایی؛ اسماعیل اشرف‌پور
چکیده
کانسار چشمه‌حافظ در بخش مرکزی رشته‌کوه ترود- چاهشیرین در جنوب محور شاهرود- دامغان قرار دارد. این کانسار شامل کانی‌سازی رگه‌ای چندفلزی (Pb-Cu-Zn-Au-Ag) در سنگ‌های میزبان آتشفشانی سنوزوییک با ترکیب چیره‌آندزیت بازالتی و داسیت است. رگه کانه‌دار اصلی، به طول نزدیک به 1800 متر و ستبرای کمتر از یک متر تا 5 متر، به صورت ناپیوسته در راستای ...
بیشتر
کانسار چشمه‌حافظ در بخش مرکزی رشته‌کوه ترود- چاهشیرین در جنوب محور شاهرود- دامغان قرار دارد. این کانسار شامل کانی‌سازی رگه‌ای چندفلزی (Pb-Cu-Zn-Au-Ag) در سنگ‌های میزبان آتشفشانی سنوزوییک با ترکیب چیره‌آندزیت بازالتی و داسیت است. رگه کانه‌دار اصلی، به طول نزدیک به 1800 متر و ستبرای کمتر از یک متر تا 5 متر، به صورت ناپیوسته در راستای عمومی شمالی- جنوبی رخ داده و شامل کالسدونی، کوارتز دانه‌ریز تا دانه‌درشت و ژاسپرویید، همراه با کانه‌های گالن (فاز فلزی چیره)، کالکوپیریت، بورنیت، اسفالریت، پیریت، تتراهدریت، هماتیت (اسپکولاریت) و سیدریت است. فرایندهای برون‌زاد (سوپرژن) سبب تبدیل گالن به سروزیت و تغییر کانی‌های درون‌زاد (هیپوژن) مس (کالکوپیریت و بورنیت) به کوولیت و مالاکیت شده است. در بخش‌های مختلف رگه اصلی، نوارهای قشرگون با پهنای کمتر از یک میلی‌متر تا 10 میلی‌متر دیده می‌شود که از کالسدونی به رنگ‌خاکستری، ژاسپرویید، کوارتز شیری و کانی‌های فلزی تشکیل شده است. آثار برشی‌شدن و بافت شانه‌ای نیز به طور محلی در این رگه دیده می‌شود. افزون بر رگه اصلی، چند رگه فرعی کوارتز و کلسیت به ترتیب با راستای شما‌ل‌خاوری- جنوب‌باختری و خاوری- باختری وجود دارد که رگه‌های کلسیت کانه‌زایی ندارند. در رگه اصلی، دگرسانی مرتبط با کانی‌سازی محدود به هاله‌های باریکی در دو سوی رگه، و شامل کوارتز، کلریت، کلسیت، کائولینیت و سریسیت (ایلیت) است. میانبارهای سیال در نمونه‌های کوارتز همراه با کانی‌های فلزی مطالعه شده است. بیشتر میانبارهای سیال، در دمای اتاق، دوفازی غنی از مایع و تعداد کمی از آنها غنی از فاز بخار هستند و برخی نیز تنها از مایع تشکیل شده‌اند. بر پایه مطالعه میانبارهای سیال اولیه، سیال کانه‌ساز در کانسار چشمه‌حافظ، دمای همگن‌شدن پایین تا متوسط (135 تا 285 درجه سانتی‌گراد) و شوری پایین تا متوسط (1 تا 13 درصد وزنی معادل NaCl) دارد. نسبت ایزوتوپی گوگرد در سیال گرمابی در تعادل با کانی‌های سولفیدی، میان ‰1/4+ تا 6/1- است و میتواند نشانگر منبع ماگمایی برای گوگرد باشد. با توجه به کانی‌شناسی کانسنگ (کانه و باطله) و دگرسانی، سیال کانه‌ساز pH نزدیک به خنثی و ماهیت احیایی داشته است. کانی‌شناسی کانسنگ، محتوای فلز، نسبت Ag/Au میان 16 تا 25، حضور اسفالریت‌فقیر از آهن، کانی‌شناسی دگرسانی، وجود بافت‌های نواربندی قشرگون متقارن و نامتقارن، بافت کلوفورمی و دامنه دما و شوری میانبارهای سیال، نشانگر کانه‌زایی از نوع اپی‌ترمال نوع سولفیدی‌شدن متوسط است. کانی‌شناسی دگرسانی در کانسار چشمه‌حافظ، معرف گروهی از ذخایر سولفیدی‌شدن متوسط است که به سمت ذخایر سولفیدی‌شدن پایین گرایش دارند
