سنگ شناسی
جلیل قلمقاش؛ میثم اکبری؛ رضا جمال
چکیده
آتشفشان تفتان طی میوسن تا کواترنری فعالیت ماگمایی گسترده ای در بالای منطقه فرورانش مکران داشته است. ترکیب گدازه ها و سنگ های آذرآواری تفتان آندزیتبازالتی، آندزیت، تراکیآندزیت و داسیت هستند. قطعات سنگی بازیک - حدواسط در خمیره فلسیک و فنوکریست پلاژیوکلاز با بافت غربالی، منطقه بندی و حاشیه انحلالی از شواهد اختلاط ماگمایی در ...
بیشتر
آتشفشان تفتان طی میوسن تا کواترنری فعالیت ماگمایی گسترده ای در بالای منطقه فرورانش مکران داشته است. ترکیب گدازه ها و سنگ های آذرآواری تفتان آندزیتبازالتی، آندزیت، تراکیآندزیت و داسیت هستند. قطعات سنگی بازیک - حدواسط در خمیره فلسیک و فنوکریست پلاژیوکلاز با بافت غربالی، منطقه بندی و حاشیه انحلالی از شواهد اختلاط ماگمایی در سنگ های تفتان هستند. سنگهای آتشفشانی تفتان با ماهیت کالک آلکالن پتاسیم بالا تا کالک آلکالن، دارای غنیشدگی از LREE و LILE به ترتیب در برابر HREE و HFSE هستند. افزون بر این وجود تهی شدگی آشکار از عناصر HFSE (مانند Nb ،Ta و Ti) تشکیل آنها در کمان آتشفشانی مرتبط با فرورانش را تأیید میکند. سنگ های بازالتی تفتان از ذوببخشی حدود 15 درصدی گوشته اسپینل لرزولیتی پدید آمده اند. انطباق الگوهای توزیع عناصر کمیاب سنگ های آتشفشانی تفتان با ترکیب پوسته قاره ای بالایی و غنی شدگی از Pb ،Th ،U و Rb، هضم مواد پوسته ای و فرایندهای AFC در ماگمای اولیه تفتان را نشان می دهند. بر اساس نتایج سن سنجی ایزوتوپی موجود، بهنظر می رسد که بزمان و کوهسلطان، جوان ترین آتشفشان های کمان ماگمایی مکران- چگای هستند. مقایسه ویژگی های سنگی و ژئوشیمیایی سه آتشفشان بزمان، تفتان و کوه سلطان، نشانگر افزایش ستبرای پوسته در زیر آتشفشان تفتان و آلایش پوسته ای بیشتر طی مسیر به سطح در سنگ های تفتان است.
سنگ شناسی
اشرف ترکیان؛ جمال عبداله پور؛ نفیسه صالحی
چکیده
سنگهای پیروکلاستی منطقه بادام (شرق مهاباد، استان آذربایجان غربی)، در منتهیالیه بخش شمالی پهنه سنندج- سیرجان قرار دارند. مطالعات پتروگرافی حاکی از آنست که آنها دارای ترکیب بازانیتی و بافت پورفیری و میکرولیتی پورفیری هستند. در این سنگها، الیوین و کلینوپیروکسن به صورت فنوکریست و و نفلین و کلینوپیروکسن ریزبلور یافت میشوند. ...
بیشتر
سنگهای پیروکلاستی منطقه بادام (شرق مهاباد، استان آذربایجان غربی)، در منتهیالیه بخش شمالی پهنه سنندج- سیرجان قرار دارند. مطالعات پتروگرافی حاکی از آنست که آنها دارای ترکیب بازانیتی و بافت پورفیری و میکرولیتی پورفیری هستند. در این سنگها، الیوین و کلینوپیروکسن به صورت فنوکریست و و نفلین و کلینوپیروکسن ریزبلور یافت میشوند. فضای بین بلورهای مختلف را کانیهای اوپک و شیشه پر کرده است. ویژگیهای ژئوشیمیایی نظیر غنیشدگی از LILE، محتوی بالای LREE، آنومالی منفی عناصر Nb، Ta، Y، آنومالی مثبت Ba، Pb و Th و نیز غنی شدگی از Th/Yb، همگی گویای انست که این سنگها منشاء گوشتهای داشته و از مذابها یا سیالات/مذاب ناشی از پوسته اقیانوسی فرورانده و متاسوماتیزه متأثر شدهاند. همانطورکه اشاره شد، این ویژگیها ناشی از خصوصیات به ارث رسیده از ناحیه منشاء هستند و نه درجات بالای آلایش پوستهای. بازانیتهای منطقه مورد بررسی با توجه به نسبتهای MREE و HREE ها حاصل ذوب بخشی 1 درصدی یک منبع گارنت لرزولیتی در اعماق بیش از 85 کیلومتر (محدوده پایداری گارنت) میباشند. علت رخداد ماگماتیسم در منطقه مشخص نیست اما فرضیات پیشین چون لایه لایه شدن لیتوسفر و یا شکست ورقه فرورنده با توجه به ضخامت پوسته در منطقه مورد مطالعه کاربرد ندارد. سه فرض کلی درارتباط با عامل وقوع ذوب بخشی در منطقه مطرح شده است: 1) شکسته شدن فازهای آبدار در اثر افزایش عمق، 2) تغییر و آشفتگی محلی در جریانهای همرفتی، 3) فرورانش و آبزدایی حاشیه غیر فعال صفحه عربی
رحیم دبیری؛ محمد هاشم امامی؛ حبیب ملایی؛ میترا غفاری؛ منصور وثوقی عابدینی؛ نعمتاله رشید نژاد عمران
چکیده
حجم قابل توجهی از سنگهای آتشفشانی کواترنر، در شمال باختر اهر( شمال باختر ایران) گسترش یافتهاند. این سنگها مورد تجزیه عناصر اصلی، فرعی، خاکی کمیاب و ایزوتوپی Sr- Nd قرار گرفتهاند. بر پایه دادههای ژئوشیمیایی، این سنگها شامل آلکالیبازالت، تراکیبازالت، تراکیآندزیتبازالتی و تراکیآندزیت با ویژگی چیره آلکالن هستند. سنگهای ...
بیشتر
حجم قابل توجهی از سنگهای آتشفشانی کواترنر، در شمال باختر اهر( شمال باختر ایران) گسترش یافتهاند. این سنگها مورد تجزیه عناصر اصلی، فرعی، خاکی کمیاب و ایزوتوپی Sr- Nd قرار گرفتهاند. بر پایه دادههای ژئوشیمیایی، این سنگها شامل آلکالیبازالت، تراکیبازالت، تراکیآندزیتبازالتی و تراکیآندزیت با ویژگی چیره آلکالن هستند. سنگهای یادشده، از مجموعه کانیهای الیوین، کلینوپیروکسن، پلاژیوکلاز ± آمفیبول ± بیوتیت تشکیل شدهاند و بیشتر بافت میکرولیتی پورفیری دارند. بر پایه بررسیهای انجام شده روی عناصر اصلی و فرعی، با کاهش مقادیر MgO، مقادیر Rb، Ba، Na2O، K2O، Al2O3 و SiO2 افزایش و مقادیر Cr، Fe2O3*و CaO کاهش مییابد. بهطور کلی، سنگهای منطقه از عناصر LIL و LREE غنی و از عناصر HFS تهی هستند. بررسی های ایزوتوپی Sr-Nd نشان میدهد که طیف ترکیبی نسبتهای 87Sr/86Sr نمونههای مورد مطالعه از 704463/0 تا 704921/0 و نسبتهای 143Nd/144Nd نمونهها از 512649/0 تا 512774/0 متغیر است. نسبتهای CaO/Al2O3 در برابر MgO، La/Sm در برابر Rb و نیز مقادیر Zr و Ba در برابر Th نشان میدهد که تفریق ماگمایی از راه تبلور بخشی، مهمترین فرایند در تکوین سنگهای منطقه بوده است. همچنین مدلسازی AFC و مطالعات ایزوتوپی و میکروسکوپی بیانگر آن است که آلایش پوستهای، بههمراه تبلور بخشی، نقش مهمی در تحول سنگهای تراکیآندزیتی منطقه داشته است. دادههای ژئوشیمیایی و ایزوتوپی نشان میدهد که آمیختگی ماگمایی فرایند تأثیرگذاری در تکوین سنگهای منطقه نبوده است. نسبتهای ایزوتوپی نئودیمیم بالا و استرانسیم پایین و نیز مقادیر بالای Ni، Cr و MgO در آلکالیبازالتهای منطقه گویای آن است که این سنگها از یک ماگمای به نسبت اولیه بهوجود آمدهاند. مدلسازی REE و بررسی نسبتهای عناصر فرعی و خاکی کمیاب نشان میدهد که آلکالیبازالتهای منطقه مورد مطالعه میتوانند از ذوب بخشی ناچیز (1 تا 3 درصدی) یک اسپینل لرزولیت بهوجود آمده باشند.
زهره عظیم زاده؛ محمد هاشم امامی؛ رباب حاجی علی اوغلی
چکیده
منطقه زند آباد در شمالباختر شهرستان اهر در شمال آذربایجان واقع شده است. سنگهای آذرین این منطقه شامل انواع مختلف سنگهای گرانیتویید با ترکیب مونزوگرانیت، گرانودیوریت، مونزونیت و سینوگرانیت، سنگهایی با ترکیب دیوریت و سنگهای آذرین بیرونی با ترکیب آندزیت، تراکی آندزیت، داسیت، تراکی داسیت و ریولیت است. دیوریت پورفیری و مونزودیوریت ...
بیشتر
منطقه زند آباد در شمالباختر شهرستان اهر در شمال آذربایجان واقع شده است. سنگهای آذرین این منطقه شامل انواع مختلف سنگهای گرانیتویید با ترکیب مونزوگرانیت، گرانودیوریت، مونزونیت و سینوگرانیت، سنگهایی با ترکیب دیوریت و سنگهای آذرین بیرونی با ترکیب آندزیت، تراکی آندزیت، داسیت، تراکی داسیت و ریولیت است. دیوریت پورفیری و مونزودیوریت پورفیری از انواع سنگهای آذرین نیمه ژرف هستند. بر اساس بررسیهای مختلف ژئوشیمیایی محیط زمینساختی سنگهای آتشفشانی و پلوتونیکی زندآباد، حاشیه قارهای مربوط به فروخزشهای تأخیری فرورانش تعیین میشود که در ارتباط با ماگماتیسم پس از برخورد نئوتتیس تفسیر میشود. با در نظر گرفتن شواهد کانیشناسی و ژئوشیمیایی به نظر میرسد منشأ انواع سنگهای آذرین پلوتونیک و آتشفشانی همسان بوده و از ماگمای مولد واحدی مشتق شدهاند. این ماگما به احتمال در حین صعود متحمل تبلور بخشی، آمیختگی ماگمایی و آلایش پوستهای شده و منشأ هیبرید نشان میدهد. ترکیب ماگمای تشکیل دهنده انواع سنگهای آذرین زندآباد قلیایی بوده و ویژگی کلسیمی- قلیایی و شوشونیتی برخی از سنگها را به احتمال بتوان در ارتباط با فرایندهای آمیختگی ماگمایی و آلایش با سنگهای پوستهای در نظر گرفت.
منیره خیرخواه؛ محمدهاشم امامی
چکیده
در منتهیالیه شمال باختری ایران، در منطقه آذربایجان غربی سنگهای آتشفشانی بازیک در طی کواترنری گسترش وسیعی یافتهاند. این منطقه در بخش میانی کوهزاد آلپ- هیمالیا و در فلات مرتفع ایران -ترکیه در آناتولی خاوری واقع شده است. گدازههای بازیک کواترنری با طیف ترکیبی متنوعی از بازالت قلیایی، بازالت آندزیتی، تراکی بازالت آندزیتی تا ...
بیشتر
در منتهیالیه شمال باختری ایران، در منطقه آذربایجان غربی سنگهای آتشفشانی بازیک در طی کواترنری گسترش وسیعی یافتهاند. این منطقه در بخش میانی کوهزاد آلپ- هیمالیا و در فلات مرتفع ایران -ترکیه در آناتولی خاوری واقع شده است. گدازههای بازیک کواترنری با طیف ترکیبی متنوعی از بازالت قلیایی، بازالت آندزیتی، تراکی بازالت آندزیتی تا تراکیت و با گستره وسیع بر روی نهشتههای رسوبی قرار گرفتهاند. این سنگها که از مراکز آتشفشانی، شکستگیهای ژرف، گسلهای امتدادلغز در حوضههای فراکششی برون ریزی داشتهاند، از ویژگی های ساختاری، سنگشناختی متفاوتی برخوردارند. در راستای پژوهش بر روند تکامل و منشأ ماگماهای بازالتی منطقه و بر اساس بررسیهای صحرایی، سنگنگاری و سنگشناسی، ده نمونه از منطقه برای بررسیهای ایزوتوپی نسبتهای 143Nd/144Nd , 87Sr/86Sr انتخاب شد که حاصل آن مقایسه با دادههای ایزوتوپی سنگهای بازالتی مشابه در ترکیه است. تفسیر بررسیهای ایزوتوپی بر روی نمونههای بازیک آذربایجان گویای آن است که منشأ ماگماهای بازالتی در شمال باختری آذربایجان، گوشتهای و در محدوده ترکیب کلی زمین (Bulk Earth) واقع شدهاند. ترکیب سنگهای بازالتی شمال منطقه گوشته تا حدودی تهی شده (depleted mantle) که در مناطق جنوبی همراه با آلایش پوستهای میباشند.
سارا ملکوتیان؛ شهروز حقنظر؛ منصور قربانی؛ محمد هاشم امامی
چکیده
دراین مقاله شواهد سنگنگاری، ژئوشیمیایی و ایزوتوپی آلایش پوستهای در سنگهای آتشفشانی بازی کواترنری محور قروه - تکاب ارائه میشود. این سنگها ترکیبی بین الیوین بازالت تا بازالت داشته و در نمودارهای ژئوشیمیایی در محدودة سری قلیایی قرار میگیرند. شواهدی چون حضور بیگانه سنگهای گنیسی، بیگانه بلورهای کوارتز با حاشیة واکنشی و وجود فنوبلاستهای ...
بیشتر
دراین مقاله شواهد سنگنگاری، ژئوشیمیایی و ایزوتوپی آلایش پوستهای در سنگهای آتشفشانی بازی کواترنری محور قروه - تکاب ارائه میشود. این سنگها ترکیبی بین الیوین بازالت تا بازالت داشته و در نمودارهای ژئوشیمیایی در محدودة سری قلیایی قرار میگیرند. شواهدی چون حضور بیگانه سنگهای گنیسی، بیگانه بلورهای کوارتز با حاشیة واکنشی و وجود فنوبلاستهای بیوتیت در سنگهای بازی در منطقه مورد مطالعه، همچنین بالا بودن میزان پتاسیم و نسبت بالای ، غنی شدگی نسبی LREE به HREE، نسبت بالای و نسبت پایین در این سنگها، همگی حکایت از آلایش یافتن ماگمای بازالتی با سنگهای پوستة قارهای دارد.