زمین ساخت
محمدرضا شیخ الاسلامی
چکیده
بر پایه شواهد زمین‌ساخت -رسوبی، ده حوضه رسوبی کنترل شده توسط فرایندهای زمین‌ساختی در اطراف ناحیه خط درز تتیس‌کهن (پالئوتتیس) در شمال خاوری ایران شناسایی شده‌اند. این حوضه‌ها از پالئوزوییک زیرین تا به امروز در پاسخ به حرکات نسبی ابر قاره‌های اوراسیا و گندوانا شکل گرفته‌اند. حوضه‌های شناخته شده از قدیم به جدید ...
بیشتر
بر پایه شواهد زمین‌ساخت -رسوبی، ده حوضه رسوبی کنترل شده توسط فرایندهای زمین‌ساختی در اطراف ناحیه خط درز تتیس‌کهن (پالئوتتیس) در شمال خاوری ایران شناسایی شده‌اند. این حوضه‌ها از پالئوزوییک زیرین تا به امروز در پاسخ به حرکات نسبی ابر قاره‌های اوراسیا و گندوانا شکل گرفته‌اند. حوضه‌های شناخته شده از قدیم به جدید عبارتند از: 1) حوضه حاشیه غیرفعال پالئوزوییک ایران مرکزی، 2) حوضه سکوی دونین-کربنیفر صفحه توران، 3) حوضه حاشیه قارهای فعال (گودال اقیانوسی– پیشکمان)، 4) کمان و حوضه‌های مرتبط با کمان به سن پرمو تریاس، 5) حوضه‌های پیشبوم پیرامونی به سن تریاس بالایی- ژوراسیک زیرین، 6) حوضه درونکوهی ژوراسیک زیرین تا میانی، ۷) حوضه کافتی ژوراسیک میانی، ۸) حوضه پیشبوم الیگوسن-پلیوسن و ۱۰) حوضه مولاسی پساکوهزادی. هر حوضه، تاریخچه تکاملی منحصر به فرد خود را داراست و در محیط زمین‌ساختی ویژهای، در جریان تکامل اقیانوس تتیس کهن در شمال ایران، شکل گرفته است.
زمین ساخت
مجتبی ارشادی نیا؛ فرزین قائمی؛ مسعود همام
چکیده
هم‌تافت فریمان که در شمال خاور ایران و جنوب خاور مشهد جای گرفته است، در بردارنده سنگ‌های گوناگونی از پرمین تا عهد حاضر است که دچار چندین مرحله دگرریختی شده‌اند. در این نوشتار هندسه ساختاری گسل‌ها و چین‌های منطقه، تحلیل و بر مبنای آن مراحل دگرریختی هم‌تافت فریمان شناسایی شده که نشانگر تکامل آن در طی 3 مرحله دگرریختی است. در اولین ...
بیشتر
هم‌تافت فریمان که در شمال خاور ایران و جنوب خاور مشهد جای گرفته است، در بردارنده سنگ‌های گوناگونی از پرمین تا عهد حاضر است که دچار چندین مرحله دگرریختی شده‌اند. در این نوشتار هندسه ساختاری گسل‌ها و چین‌های منطقه، تحلیل و بر مبنای آن مراحل دگرریختی هم‌تافت فریمان شناسایی شده که نشانگر تکامل آن در طی 3 مرحله دگرریختی است. در اولین مرحله دگرریختی نیروهای زمین‌ساختی همراه با مرحله حرارتی سبب دگرگون شدن رسوبات و تشکیل برگوارگی و چین‌های نسل اول در منطقه شده‌اند. همچنین راندگیهای نسل اول در طی این مرحله تشکیل و باعث رانده شدن بقایای پالئوتتیس شده‌اند. مرحله دوم دگرریختی سبب تشکیل نسل دوم راندگیها و چینخوردگیها در منطقه شده است. تحلیل جنبشی راندگیهای نسل دوم بیانگر دو فاز حرکتی معکوس با مؤلفه راستالغز چپگرد و امتدادلغز راستگرد با مؤلفه شیبی معکوس است. حرکات معکوس چپگرد آن که موجب تشکیل تودههای نابرجا آهکی به سن پرمین شده مرتبط با مرحله دوم دگرریختی و حرکات امتدادلغز راستگرد آن که سبب قطع و جابهجایی ساختارهای پیشین شده و تمامی واحدهای سنگی منطقه را تحتتأثیر قرار داده، جوان‌تر از تریاس پسین بوده و مرتبط با مرحله سوم دگرریختی تحلیل شده است.
امیر نعیمی؛ قاسم حیدرزاده؛ محمد رضا شیخ‌الاسلامی
چکیده
پهنه گسلی چشمه‌نی با طول حدود 100 کیلومتر و روند عمومی شمال خاوری- جنوب باختری در رشته کوه‌های البرز- الله‌داغ قرار گرفته است. این پهنه متشکل از گسل‌های بسیاری است که به‌طور عمده دارای شیب زیاد °85-40 به سمت شمال باختر یا جنوب خاور هستند. این پهنه متعلق به سامانه گسلی شاهرود و دارای جنبش چپ‌بر است. شواهد ریخت‌زمین‌شناسی از جمله آبراهه‌های ...
بیشتر
پهنه گسلی چشمه‌نی با طول حدود 100 کیلومتر و روند عمومی شمال خاوری- جنوب باختری در رشته کوه‌های البرز- الله‌داغ قرار گرفته است. این پهنه متشکل از گسل‌های بسیاری است که به‌طور عمده دارای شیب زیاد °85-40 به سمت شمال باختر یا جنوب خاور هستند. این پهنه متعلق به سامانه گسلی شاهرود و دارای جنبش چپ‌بر است. شواهد ریخت‌زمین‌شناسی از جمله آبراهه‌های منحرف شده، مخروط‌افکنه‌های جابه‌جا شده و نهشته‌های کواترنری بریده شده نشان‌دهنده پویا بودن پهنه گسلی چشمه‌نی در کواترنری هستند. برونزد واحدهای پالئوزوییک و مزوزوییک در مجاورت یا بر روی واحدهای جوان‌تر به همراه وجود صفحات گسلی با سازوکار راندگی نشان می‌دهند که دست‌کم یک سازوکار راندگی در بخشی از دوره تکوین ساختار این گسل وجود داشته است. از سوی دیگر پهنه گسلی چشمه‌نی بر روی خط‌واره مغناطیسیF-431 منطبق شده است و به نظر می‌رسد در نتیجه فعالیت این گسل پی‌سنگی تشکیل شده است. این پهنه گسلی مرز بین دو حوضه البرز و کپه‌داغ را شکل داده و یک پهنه گسلی عادی محدودکننده حوضه است که تغییر سازوکار داده و به یک پهنه گسلی راندگی مبدل شده است. این تغییر سازوکار به احتمال در اثر حرکت بلوک ایران به طرف توران و کپه‌داغ در تریاس و یا پدیده وارون شدگی در کرتاسه پسین روی داده است. به دنبال تجدید سازمان در دگرشکلی ناحیه‌ای در پهنه برخورد عربی- اوراسیا در بازه 3 تا 7 میلیون سال پیش و یا در کواترنری، پهنه گسلی چشمه‌نی به یک پهنه گسلی با مؤلفه چیره چپ‌بر مبدل شده است.
