سنگ شناسی
مرتضی دلاوری؛ خدیجه قربانی؛ امیرعلی طباخ شعبانی
چکیده
کمربند ماگمایی ارومیه - دختر به موازات زمین‌درز زاگرس و در نتیجه فرورانش لیتوسفر اقیانوسی نئوتتیس به زیر حاشیه جنوبی اورازیا تشکیل شده است. سنگ‌های آتشفشانی مورد تحقیق در محدوده رزن- آوج بخشی از ماگماتیسم نوار ارومیه – دختر هستند. این سنگ‌ها شامل الیوین‌بازالت، بازالت تا معدودی تراکی‌آندزیت با ماهیت آلکالن هستند. روابط چینه‌شناختی ...
بیشتر
کمربند ماگمایی ارومیه - دختر به موازات زمین‌درز زاگرس و در نتیجه فرورانش لیتوسفر اقیانوسی نئوتتیس به زیر حاشیه جنوبی اورازیا تشکیل شده است. سنگ‌های آتشفشانی مورد تحقیق در محدوده رزن- آوج بخشی از ماگماتیسم نوار ارومیه – دختر هستند. این سنگ‌ها شامل الیوین‌بازالت، بازالت تا معدودی تراکی‌آندزیت با ماهیت آلکالن هستند. روابط چینه‌شناختی میان‌لایه‌ای افق‌های آتشفشانی با رسوبات سازند قم موید سن الیگومیوسن آنهاست. تمرکز عناصر اصلی و کمیاب سنگ‌های آتشفشانی و مدلسازی شیمیایی نشان‌دهنده نقش بارز فرایند تبلور تفریقی (35 تا 45 درصد) با مشارکت کانی‌های الیوین، کلینوپیروکسن و پلاژیوکلاز در تحول ترکیب مذاب است. شیمی سنگ کل این سنگ‌ها نشان‌دهنده غنی‌شدگی زیاد LREE/HREE و نبود تهی‌شدگی HFSE همانند مذاب‌های OIB است. به نظر می‌رسد پس از فعالیت ماگمایی گسترده ائوسن در نوار- ارومیه دختر که مشخصات بارز ماگماتیسم قوسی دارد، در الیگومیوسن منشأ مذاب‌ها به گوشته عمیق‌تر آستنوسفری تغییر پیدا کرده است. احتمالاً پس از آغازین مراحل برخورد پلیتی عربی- اوراسیایی در ائوسن پایانی- الیگوسن آغازی و عقبگرد لیتوسفر فرورونده، جریانی از گوشته آستنوسفری به درون گوه گوشته‌ای تزریق شده و به طور ضعیفی تحت تأثیر مواد فرورانشی قرار گرفته است که باعث شکل‌گیری مذاب‌های الیگومیوسن شده است.
فرزانه رستمی؛ مرتضی دلاوری؛ صدر الدین امینی؛ اصغر دولتی
چکیده
سنگ‌های آتشفشانی پرمین البرز مرکزی (شمال خاور بلده- سیاه‌بیشه) در میان سازندهای روته و نسن رخنمون دارند. ترکیب این سنگ‌ها بیشتر در محدوده بازالت هستند و از دید بافتی بیشتر پلاژیوکلاز- فیریک هستند. کانی‌های فرومنیزین همچون کلینوپیروکسن و الیوین فراوانی مودال زیادی ندارند و در مواردی کاملاً دگرسان شده‌اند. بر پایه تجزیه نقطه‌ای ...
بیشتر
سنگ‌های آتشفشانی پرمین البرز مرکزی (شمال خاور بلده- سیاه‌بیشه) در میان سازندهای روته و نسن رخنمون دارند. ترکیب این سنگ‌ها بیشتر در محدوده بازالت هستند و از دید بافتی بیشتر پلاژیوکلاز- فیریک هستند. کانی‌های فرومنیزین همچون کلینوپیروکسن و الیوین فراوانی مودال زیادی ندارند و در مواردی کاملاً دگرسان شده‌اند. بر پایه تجزیه نقطه‌ای کانیها، شیمی کلینوپیروکسن در محدوده دیوپسید جای دارد و ترکیب پلاژیوکلاز لابرادوریتی (50<An%<55) است. نتایج زمیندمافشارسنجی کلینوپیروکسن و پلاژیوکلاز نشانگر فشار کمتر از 5/2 کیلوبار و دمای 1050 تا 1200 درجه سانتیگراد است. همچنین شیمی کلینوپیروکسنها با میزان بالای TiO2 (94/4 تا 24/7 درصد وزنی) مشخص میشود. دادههای شیمیایی کلینوپیروکسن نشانگر مذابی با ترکیب بازالتی آلکالن است که در یک جایگاه زمینساخت- ماگمایی درون صفحهای تشکیل شده است. بر پایه دادههای این پژوهش میتوان گفت که در زمان پرمین، البرز مرکزی بهصورت یک حاشیه غیرفعال در جنوب پالئوتتیس جای دارد و فعالیت ماگمایی آن با زمینساخت کششی اواخر پالئوزوئیک در حاشیه شمالی گندوانا و مقارن با مراحل آغازین گسترش نوتتیس قابل تفسیر است.
