زمین شناسی اقتصادی
محمد علی رجب زاده؛ محمد امینی
چکیده
در پژوهش حاضر، برای نخستین بار حضور اندیس های کرومیتیت انبانه ای در بخش های افیولیتی شهرستان مریوان گزارش می شود. اندیس های کرومیتیت همراه با سنگ های افیولیتی نوع دونیت و هارزبورژیت بوده و اغلب با فابریک توده ای گرانولار در جنوب باختر شهر مریوان رخنمون دارند. شیمی کانی کروم-اسپینل در سه اندیس کرومیتیتی مورد مطالعه در این منطقه ...
بیشتر
در پژوهش حاضر، برای نخستین بار حضور اندیس های کرومیتیت انبانه ای در بخش های افیولیتی شهرستان مریوان گزارش می شود. اندیس های کرومیتیت همراه با سنگ های افیولیتی نوع دونیت و هارزبورژیت بوده و اغلب با فابریک توده ای گرانولار در جنوب باختر شهر مریوان رخنمون دارند. شیمی کانی کروم-اسپینل در سه اندیس کرومیتیتی مورد مطالعه در این منطقه نشان می دهد که میزان عدد کروم برای دو ذخیره، عددی بالا (میانگین 0.85) با میزان TiO2 بسیار پایین (0.01) و برای ذخیره دیگر میزان عدد کروم پایین (0.76) و با میزان میانگین TiO2 بیشتر (0.05) است. این موضوع نشان می دهد که اندیس های کرومیتیت و به تبع آن مجموعه افیولیتی در دو خاستگاه متفاوت ژئوتکتونیکی شامل یک محیط پشته میاناقیانوسی از یک ماگمای تولئیتی و یک محیط بالای فروفرارانش از یک ماگمای بونینیتی تکوین یافته اند. Cr2O3 کرومیت های مورد مطالعه در دامنه 28.4 الی 50.78 درصد وزنی متغیر است. تشکیل این اندیس ها و سنگ های میزبان در پاسخ به واگرایی سریع پوسته اقیانوسی و سپس حرکت همگرایی صفحات زمینساختی و بسته شدن اقیانوس تتیس جوان صورت گرفته است. همچنین طیف گستردهای از گابروها شامل گابرو درشت بلور، ملاگابرو و میکروگابرو در سه منطقه شمال باختر کامیاران (روستای یخته خان)، خاور سروآباد (روستای میانه) و جنوب باختر مریوان (روستاهای درگاشیخان-ویسه)، میزبان کانی های ایلمنیت، مگنتیت و تیتانیت هستند. ایلمنیت در هر سه منطقه و کانی های مگنتیت و تیتانیت تنها در خاور سروآباد مشاهده شده اند. ترکیب شیمیایی کانی ایلمنیت نشان می دهد که متوسط میزان درصد وزنی TiO2 از کامیاران (43.19) به سمت سروآباد (46.09) و سپس مریوان (47.42) افزایش می یابد. این کانی ها به صورت ریزدانه تا متوسط دانه (تا 1.5 میلیمتر) و اغلب آمیبی شکل، بی شکل و به میزان کمتر نیمه خودشکل بهصورت بین بلوری ایجاد شده اند. با توجه به شواهد بافتی و شیمی کانی، کانه زایی تیتانیم در نتیجه اکسایش ماگما و تشکیل قطرات سیال غیرقابل آمیزش غنی از آهن و تیتانیم، پس از تبلور پلاژیوکلاز صورت گرفته است.
مجتبی سلطانینژاد؛ حمید احمدیپور؛ عباس مرادیان؛ بهنام زابلی سروتمین
چکیده
مجموعه اولترامافیک حاجیآباد در شمال استان هرمزگان، جزیی از نوار آمیزه رنگین ارزوییه- دولتآباد است و در لبه شمالی راندگی زاگرس جای دارد. این مجموعه شامل هارزبورژیت، لرزولیت، دونیت و کرومیتیت است و هارزبورژیتها، بیشترین حجم سنگها را به خود اختصاص دادهاند. شواهدی همچون مرزهای منحنی، کشیدگی کروماسپینلها و پیروکسنها، ...
بیشتر
مجموعه اولترامافیک حاجیآباد در شمال استان هرمزگان، جزیی از نوار آمیزه رنگین ارزوییه- دولتآباد است و در لبه شمالی راندگی زاگرس جای دارد. این مجموعه شامل هارزبورژیت، لرزولیت، دونیت و کرومیتیت است و هارزبورژیتها، بیشترین حجم سنگها را به خود اختصاص دادهاند. شواهدی همچون مرزهای منحنی، کشیدگی کروماسپینلها و پیروکسنها، شواهد ذوب نامتجانس ارتوپیروکسن و وجود تیغههای جدایشی کلینوپیروکسن، نشان میدهد که سنگهای این مجموعه، ابتدا دگرشکلیهای دمای بالای گوشته بالایی را تحمل کرده و سپس در پوسته جایگزین شدهاند. در همه واحدهای سنگی مجموعه میتوان کانی کرومیت را به مقادیر و اشکال مختلف دید. در هارزبورژیتها و لرزولیتها، بلورهای قهوهای و پراکنده کرومیت، یا به شکل منفرد و شکلدار دیده میشوند و یا بهصورت بیشکل و میاندانهای در میان کانیهای دیگر هستند. در دونیتها نیز این کانی بهصورت بلورهای شکلدار تا نیمهشکلدار سیاه رنگ و بهطور پراکنده درون الیوینها یا در مرز آنها متبلور شدهاند. در کرومیتیتهای پرعیار منطقه، بلورهای درشت، شکلدار و سیاه رنگ کرومیت، بافتهای انباشتی دارند؛ مرز آنها بیشتر صاف است و مرز اتصال سه گانه دارند؛ اما در کرومیتیتهای کمعیار، کرومیتها، پراکنده و شکلدار هستند و در یک زمینه سیلیکاتی قرار گرفتهاند. بررسی شیمی بلورهای کرومیت در سنگهای منطقه نشان میدهد که در این بلورها، بیشترین مقدار Cr# به کرومیتهای موجود در کرومیتیتهای پر عیار (80-84) و کمترین مقدار آن نیز به انواع موجود در لرزولیتها (45-52) تعلق دارد. استفاده از نمودارهای تشخیص محیط زمینساختی، نشان میدهد که ترکیب شیمیایی کرومیتهای پراکنده موجود در هارزبورژیتها و لرزولیتهای مجموعه حاجیآباد، به انواع موجود در پریدوتیتهای گوشتهای منطقه بالای فرورانش شباهت دارد و سنگهای میزبان، به عنوان بخشی از افیولیتهای وابسته به این محیط، دچار 15 تا 20 درصد ذوب بخشی شدهاند. کرومیتهای پراکنده موجود در دونیتها و کرومیتیتهای منطقه نیز در همین محیط زمینساختی و در اثر تبلور مذابهای بونینیتی به وجود آمدهاند. این شواهد بیانگر آن است که احتمالاً پریدوتیتهای حاجیآباد و آمیزه افیولیتی میزبان، به بخشهایی از گوشته بالایی در بالای یک منطقه فرورانش، تعلق دارند و تحولات مربوط به این منطقه، همچون واکنش مذاب- پریدوتیت و ذوب بخشی، در ترکیب کانیها و بافت آنها ثبت شده است.
سید حسین قطمیری؛ سیدمحمدامین آل یاسین
چکیده
در اکتشاف معادن، بررسی جذب عناصر فلزی توسط گیاهان اهمیت دارد اما اکتشاف بیوژئوشیمیایی در ایران چندان مورد توجه نبوده است.هدف از این پژوهش بررسی گیاهان بومی در محدوده معادن خواجهجمالی برای امکانسنجی اکتشاف کرومیت و سنجش غلظت عناصر آهن، مس، سرب و نیکل توسط ضریب جذب زیستشناختی (BAC) و نیز بررسی و اعتبارسنجی استفاده از نمونه های ...
بیشتر
در اکتشاف معادن، بررسی جذب عناصر فلزی توسط گیاهان اهمیت دارد اما اکتشاف بیوژئوشیمیایی در ایران چندان مورد توجه نبوده است.هدف از این پژوهش بررسی گیاهان بومی در محدوده معادن خواجهجمالی برای امکانسنجی اکتشاف کرومیت و سنجش غلظت عناصر آهن، مس، سرب و نیکل توسط ضریب جذب زیستشناختی (BAC) و نیز بررسی و اعتبارسنجی استفاده از نمونه های گیاهی شاهد در کنار مطالعه نمونه خاک و با انجام آزمون های آماری استاندارد است. ناحیه خواجهجمالی جزو نوار افیولیتی آلپی است و در محدوده پهنه راندگی زاگرس قرار گرفته است. واحدهای سـنگی در این منطقه بیشتر شامل سنگهایی از توده افیولیتی نیریز است که بیشتر از نوع هارزبورژیت و دونیت هستند و کانه اصلی در آنها کرومیت است. در مطالعات پیشین غلظت عناصر فلزی مورد نظر در خاک منطقه محاسبه وبه منظور بررسی میزان جذب پنج عنصر کروم، نیکل، آهن، مس و سرب در گونههای گیاهی بادام کوهی، پسته کوهی، باردلنگ، گون کوهی و ریواس، 25 نمونه (از هر گونه گیاهی 5 نمونه) در منطقه و 5 نمونه خارج از منطقه بهعنوان نمونه شاهد (از هر گونه گیاهی یک نمونه) برداشت شده و توسط دستگاهICP-OES تجزیه شد. ضریب BAC در همه گونههای گیاهی مورد مطالعه برای هر پنج عنصر یادشده ضعیف یا بسیار ضعیف محاسبه شد.تحلیل آماری دادهها با آزمونهای OnewayAnova و T-test نشان داد که گون کوهی و باردلنگ برایعنصر سرب و گیاه ریواس برای عنصر نیکل میتوانند برای پیجویی قابل استفاده باشند. این پژوهش پیشنهاد میدهد که در مطالعات آینده برای مناطقی که پوشش گیاهی آنها ضریب BAC ضعیفی داشته و یا ضریب BAC در آنجا تعیین نشده است، مقایسه غلظت عناصر در گیاهان منطقه با گیاهان یک ناحیه شاهد بهعنوان یک ابزار کمکی مدنظر قرار گیرد.
محمدرضا شایستهفر؛ محمد محمدی؛ علی رضایی؛ حجتالله رنجبر
چکیده
با ردیابی کانیهای مغناطیسی همراه با کرومیت میتوان ذخائر کرومیت را پیجویی کرد. کرومیت خود فاقد خاصیت مغناطیسی است ولی از نظر ژنتیکی رابطه نزدیکی بین کرومیت و منیتیت وجود دارد. با توجه به این امر و اختلاف مغناطیسی کرومیت با سنگهای در برگیرنده، سعی بر این بود تا با استفاده از دادههای ژئوفیزیک هوایی، ذخائر کرومیت برگه 1:50000 آبدشت ...
بیشتر
با ردیابی کانیهای مغناطیسی همراه با کرومیت میتوان ذخائر کرومیت را پیجویی کرد. کرومیت خود فاقد خاصیت مغناطیسی است ولی از نظر ژنتیکی رابطه نزدیکی بین کرومیت و منیتیت وجود دارد. با توجه به این امر و اختلاف مغناطیسی کرومیت با سنگهای در برگیرنده، سعی بر این بود تا با استفاده از دادههای ژئوفیزیک هوایی، ذخائر کرومیت برگه 1:50000 آبدشت مورد پیجویی قرار گیرد. در بررسی دادههای ژئوفیزیک هوایی منطقه با اعمال فیلترهای دیجیتال برگردان به قطب، مشتق اول و دوم، سیگنال تحلیلی و ادامه فراسو بر روی نقشه شدت کل میدان مغناطیسی، تودههای مغناطیسی دیده شده در منطقه مورد بررسی قرار گرفتند. با بررسی این نقشهها و مقایسه آنها با کانسارهای کرومیت منطقه یک الگوی مغناطیسی حاصل شد. زمینشناسی منطقه، بهویژه مجموعههای افیولیتی و اولترامافیک و مناطق دارای کرومیت، مورد مطالعه قرار گرفت و نتایج حاصل با الگوی مغناطیسی مقایسه شد و با توجه به نقشه مشتق قائم و ادامه فراسو، در کل برگه آبدشت 25 منطقه برای اکتشافات تفصیلی و برداشتهای زمینی پیشنهاد شد.
حمیدرضا وطنپور؛ احمد خاکزاد؛ مجید قادری
چکیده
کمربند افیولیتی سبزوار در شمالخاوری ایران و در شمال سبزوار واقع است. این تحقیق برای نخستین بار در ایران با هدف اکتشافی در بخش باختری این کمربند انجام شده است. مطالعه عناصر گروه پلاتین (PGE) در پیبردن به شرایط اولیه تشکیل و ارزیابی اقتصادی کانسارهای کرومیت بویژه در مجموعههای افیولیتی اهمیت زیادی دارد. الگوی پراکندگیPGE در برابر ...
بیشتر
کمربند افیولیتی سبزوار در شمالخاوری ایران و در شمال سبزوار واقع است. این تحقیق برای نخستین بار در ایران با هدف اکتشافی در بخش باختری این کمربند انجام شده است. مطالعه عناصر گروه پلاتین (PGE) در پیبردن به شرایط اولیه تشکیل و ارزیابی اقتصادی کانسارهای کرومیت بویژه در مجموعههای افیولیتی اهمیت زیادی دارد. الگوی پراکندگیPGE در برابر کندریتها در کرومیتیتهای مرتبط با افیولیتها دارای شیب منفی است و این امر نشان میدهد که کرومیت در نخستین مراحل تبلور ماگما، عناصر سازگار گروه پلاتین را از ماگما جدا میسازد. این الگوها در کرومیتیتهای منطقه سبزوار، نشاندهنده ارتباط کامل این سنگها با مجموعههای افیولیتی است. کانسارهایی که در آنها، نسبت عناصر ناسازگار به سازگار مانند Pd/Ir و Cu/Ni بالا باشد، از ماگمایی تفریقیافتهتر حاصل ذوب بخشی با درصد کمتر، نتیجه شدهاند. بنابراین، احتمال اقتصادی بودن آنها کمتر است. در کانسارهای کرومیتی غنی از Al، این نسبتها بالاتر از نوع غنی از Cr است. نسبتPd/Ir در کانسارهای کرومیت مورد مطالعه به طور میانگین، پایین (کمتر از 1) و مشابه بسیاری از کانسارهای مهم افیولیتی جهان است. پایین بودن این نسبت همراه با بالا بودن عدد کروم (6/0<Cr/Cr+Al) نوید حضور کانسارهای کرومیت با پتانسیل بالا و از درجه متالورژی را میدهد. کرومیتهای منطقه مورد مطالعه از نظر عناصر کالکوفیل ترکیب یکسان ندارند. با استفاده از الگوی PGE مشخص شده است که پریدوتیتهای منطقه گفت در بخشهای بالایی بیشتر مشابه سنگهای فرابازی انباشتی پوسته اقیانوسی و در بخشهای زیرین منطقه فرومد مشابه گوشته است.