سنگ شناسی
حبیب بیابانگرد؛ فرزاد ملازاده برواتی
چکیده
مخروطهای آتشفشانی کوه سُم، کوه زا بزرگ و کوه زا کوچک در جنوب خاوری شهرستان بم و شمال باختری آتشفشان بزمان قرار دارند. این مخروطها از نظر زمینشناسی متعلق به زون ایران مرکزی و حاشیه جنوب خاوری بلوک لوت هستند. گدازههای آنها ترکیب بازالت، اُلیوینبازالت، آندزیت و آندزیبازالت با بافت غالب تراکیتی دارند.کانیهای اصلی این گدازهها ...
بیشتر
مخروطهای آتشفشانی کوه سُم، کوه زا بزرگ و کوه زا کوچک در جنوب خاوری شهرستان بم و شمال باختری آتشفشان بزمان قرار دارند. این مخروطها از نظر زمینشناسی متعلق به زون ایران مرکزی و حاشیه جنوب خاوری بلوک لوت هستند. گدازههای آنها ترکیب بازالت، اُلیوینبازالت، آندزیت و آندزیبازالت با بافت غالب تراکیتی دارند.کانیهای اصلی این گدازهها پلاژیوکلاز، پیروکسن و اُلیوین است. نهشتههای آذرآواری، لاپیلی، توف، خاکستر و بمبهای آتشفشانی به همراه جریانهای گدازهای سازندگان اصلی این مخروطهای آتشفشانی هستند. آنها مخروط تکمنشأیی و دورههای فورانی محدود دارند. با توجه به نوع مواد سازنده مخروط، این آتشفشانها در زمره آتشفشانهای نوع هاوایی تا استرامبولی قرار میگیرند. ویژگیهای ژئوشیمیایی آنها همچون بالا بودن نسبتهای (33-45 =Ce/Yb) و (33/4=Zr/Y)، غنیشدگی از LILE و آنومالی منفیCr، Ni و تا حدودی Eu درآنها بیانگر ماگماتیسم کالکآلکالن وابسته به فرورانش است. از طرفی الگوی نمودارهای عنکبوتی بهنجار شده نسبت به کندریت و گوشته اولیه در آنها نشان میدهد که از عناصر خاکی سبک غنیشدگی بیشتری نسبت به عناصر خاکی نادر سنگین دارند و مشابه الگوی سنگهای وابسته به مناطق فرورانش و سری ماگمایی کالک آلکالن هستند. همچنین ویژگیهای ژئوشیمیایی چون نسبت بالای La/Yb بین 8/6 تا 07/13، محتوای پایین Rb و برخی از نمودارهای تکتنوماگمایی نشان از تمایل این سنگها به محیطهای فرورانش اندکی متمایل به درون صفحهای دارند. ماگمای سازنده سنگهای مورد بررسی، نتیجه ذوب بخشی یک منبع گارنت لرزولیتی غنی شده درعمق 100 تا 110 کیلومتری است. چنین به نظر میرسد که شکلگیری این مخروطهای آتشفشانی مرتبط با فرورانش صفحه عمان به زیر مکران و وابسته به کمان ماگمایی مکران- چغایی باشد.
زینب جدی؛ محمد تاتار؛ بهزاد سعیدی رضوی
چکیده
در تاریخ 5 دی ماه 1382 (26دسامبر 2003) زمین لرزه ای با بزرگی 6/6 MW = بخش گستردهای از جنوب استان کرمان را به لرزه در آورد. با توجه به تلفات زیاد این رویداد، توجه زیادی روی این زمینلرزه معطوف شد. بهرغم مطالعات گسترده، ابهامات زیادی در مورد هندسه و محل گسل مسبب زمین لرزۀ بم باقی مانده است. در تحقیق حاضر، برای به نقشه در آوردن تصویر سه بعدی ...
بیشتر
در تاریخ 5 دی ماه 1382 (26دسامبر 2003) زمین لرزه ای با بزرگی 6/6 MW = بخش گستردهای از جنوب استان کرمان را به لرزه در آورد. با توجه به تلفات زیاد این رویداد، توجه زیادی روی این زمینلرزه معطوف شد. بهرغم مطالعات گسترده، ابهامات زیادی در مورد هندسه و محل گسل مسبب زمین لرزۀ بم باقی مانده است. در تحقیق حاضر، برای به نقشه در آوردن تصویر سه بعدی ساختار سرعتی منطقه، تعیین هندسه گسل بم در ژرفا، و در صورت امکان نقش آن در ایجاد زمین لرزۀ دی ماه 1382، دادههای زمان سیر پسلرزههای زمینلرزۀ بم که توسط یک شبکه لرزهنگاری محلی و متراکم ثبت شدهاند، بهطور همزمان برای تعیین ساختار سرعتی و کانون زمینلرزهها وارونسازی شدند. در این مطالعه 6201 زمان رسید موج P حاصل از 544 پسلرزه ثبت شده در 23 ایستگاه موقت نصب شده پس از زمینلرزۀ بم، مورد استفاده قرار گرفتند. این دادهها توسط برنامه SIMULPS14 مورد برگردان سهبعدی قرار گرفتند. تغییرات سهبعدی سرعت موج P بهدست آمده برای ژرفای کمتر از 20 کیلومتر در مطالعه حاضر نشان میدهد که در زیر ژرفای10 کیلومتر سرعت کمی در منطقه حاکم است و در ژرفاهای بالای 14 کیلومتر، یک بیهنجاری با سرعت بالا در قسمت باختری منطقه دیده میشود. تفاوت در سرعت مشاهدهای که در دو طرف گسل بم قرار میگیرند، میتواند به عملکرد گسل وارون بم- بروات نسبت داده شود. به نظر میرسد که گسل بم- بروات ساختار فعال اصلی منطقه، در طی زمین لرزۀ مخرب 5 دی ماه 1382 بوده باشد.
کیومرث حبیبی؛ مصطفی بهزاد فر؛ ابوالفضل مشکینی؛ سعید نظری
چکیده
ایرانزمین به دلیل موقعیت جغرافیایی و قرار گرفتن روی کمربند جهانی زلزله، در طول تاریخ همواره زمینلرزههای مخربی را تجربه کرده است و هر ساله چندین لرزه در سطح کشور ثبت میشود. آخرین مورد آن زلزله 8/6 ریشتری بم در پنجم دیماه 1382 بوده است که سبب تلفات شدید انسانی و زیرساختها در سطح کشور شد. زلزلهای که با 30 هزار کشته و 10 هزار زخمی از ...
بیشتر
ایرانزمین به دلیل موقعیت جغرافیایی و قرار گرفتن روی کمربند جهانی زلزله، در طول تاریخ همواره زمینلرزههای مخربی را تجربه کرده است و هر ساله چندین لرزه در سطح کشور ثبت میشود. آخرین مورد آن زلزله 8/6 ریشتری بم در پنجم دیماه 1382 بوده است که سبب تلفات شدید انسانی و زیرساختها در سطح کشور شد. زلزلهای که با 30 هزار کشته و 10 هزار زخمی از بزرگترین زلزلههای سده اخیر به شمار میآید. هدف این مقاله شناسایی دلایل اصلی این مقدار تلفات است. برای رسیدن به این هدف 13 شاخص کالبدی- فضایی مؤثر بر آسیبپذیری شهرها در سطح جهانی شناسایی و سپس در قالب مدلهای برنامهریزی و تلفیقی چون فازی و تحلیل سلسله مراتبی وارون وزندهی شدند. لایههای انتخابی در محیط سامانه اطلاعات جغرافیایی ترکیب و درپایان نقشه میزان آسیبپذیری شهر پیش از زلزله اخیر مدلسازی شد. در مرحله دوم میزان آسیبپذیری شهر بر پایه برداشتهای دقیق طرح تفصیلی شهر مشابهسازی و میزان ضریب همبستگی آن با مدل فرضی ارائهشده این پژوهش محاسبه شد که ضریبی معادل با 59/0 را نشان داد. نتایج این پژوهش نشان میدهد که نه تنها مدل فازی برای تعیین آسیبپذیری و ناپایداری شهرهایی چون بم کاربرد دارد بلکه با استفاده از این مدل ارائهشده میتوان میزان تابآوری شهر را در برابر زلزله و دیگر بحرانهای طبیعی محاسبه کرد و سرانجام به رابطه میان تئوری و عمل دست یافت.
مرتضی طالبیان؛ سعید هاشمی طباطبایی؛ مرتضی فتاحی؛ منوچهر قرشی؛ علی بیت الهی؛ عباس قلندر زاده؛ محمد علی ریاحی
چکیده
فلات ایران با قرارگیری بین دو صفحه عربی و اروپا-آسیا، سالانه حدود 22 میلیمتر کوتاهشدگی در راستای شمال- جنوب دارد. حدود 9 میلیمتر از این کوتاهشدگی سبب چینخوردگی و گسلخوردگی در زاگرس میشود و باقیمانده آن بهطور عمده در البرز و کپه داغ جای میگیرد. بلوک مرکزی ایران تغییر شکل اندکی دارد بنابراین، متناسب با میزان کوتاهشدگی ...
بیشتر
فلات ایران با قرارگیری بین دو صفحه عربی و اروپا-آسیا، سالانه حدود 22 میلیمتر کوتاهشدگی در راستای شمال- جنوب دارد. حدود 9 میلیمتر از این کوتاهشدگی سبب چینخوردگی و گسلخوردگی در زاگرس میشود و باقیمانده آن بهطور عمده در البرز و کپه داغ جای میگیرد. بلوک مرکزی ایران تغییر شکل اندکی دارد بنابراین، متناسب با میزان کوتاهشدگی در البرز و کپه داغ، با سرعت حدود 13 میلیمتر در سال به سوی شمال حرکت مینماید. در خاور ایران، بلوک صلب و پایدار افغانستان قرار دارد که حرکت چندانی نسبت به اوراسیا ندارد بنابراین حرکت به سوی شمال ایران مرکزی نسبت به بلوک افغانستان تنش برشی راستگردی را در خاور ایران ایجاد مینماید که به ترتیب حدود 8 و 5 میلیمتر در سال آن در راستای گسلهای خاور و باختر دشت لوت جای میگیرند. یکی از مشکلات برآورد خطر زمینلرزه در خاور ایران کمبود دادههای زمینلرزهای، ژئودتیک و ناشناخته بودن نرخ لغزش گسلها است. از این رو در این پژوهش سعی شده است تا به کمک دادههای موجود زمینشناسی و سنیابی مطلق شیوه توزیع حرکت راستالغز بر روی گسلهای این ناحیه تا حدودی برآورد شود. در ادامه با توجه به اهمیت گسل بم- براوات و گسل زمینلرزهای جنوب بم در برآورد خطر زمینلرزه در شهر بم این گسل به طور خاص مورد مطالعه قرار گرفته است. نمونهگیری از آبرفتهای برخاسته در اثر جنبش گسل بم- براوات در انتهای جنوبی این گسل، و تعیین سن مطلق آنها به روش لومینسانس نوری، نرخ برخاستگی حدود 5/0 میلیمتر در سال را برای این گسل مشخص مینماید. از آن جا که جنبش این گسل از نظر هندسی با گسل جنوب بم در ارتباط است، بنابراین به کمک این سنیابی نرخ لغزش راستالغز راستگرد گسل جنوب بم نیز حدود 2 میلیمتر در سال بر آورد میشود .
هادی قاسمی؛ احسان ذبیحی؛ امین روشندل کاهو؛ مهدی زارع
چکیده
رکوردهای جنبش نیرومند زمینلرزه بم به منظور بررسی شکل تابع کاهیدگی در بسامدهای مختلف در محدودة 8/0 تا 18 هرتز، مورد استفاده قرار گرفتهاند. طیف دامنة رکوردهای مورد استفاده برای تخمین پارامتر چشمه و پارامترهای کاهیدگی با استفاده از روش تجزیة مقادیر تکین وارون شدهاند. بعد از تصحیح اثر گسترش هندسی توابع کاهیدگی، مقادیر ضریب کیفیت ...
بیشتر
رکوردهای جنبش نیرومند زمینلرزه بم به منظور بررسی شکل تابع کاهیدگی در بسامدهای مختلف در محدودة 8/0 تا 18 هرتز، مورد استفاده قرار گرفتهاند. طیف دامنة رکوردهای مورد استفاده برای تخمین پارامتر چشمه و پارامترهای کاهیدگی با استفاده از روش تجزیة مقادیر تکین وارون شدهاند. بعد از تصحیح اثر گسترش هندسی توابع کاهیدگی، مقادیر ضریب کیفیت از تابع بسامد پیروی میکنندکه همبستگی خوبی با نتایج مشابه دیگر نواحی فعال زمینساختی جهان داشته و میتواند بهعنوان پارامتر ورودی پایه برای مطالعات آتی تحلیل خطر در منطقة بم لحاظ گردد