زمین شناسی محیط زیست و مهندسی
شهرزاد فریادی؛ علی علوی نائینی
چکیده
پدیده تغییر اقلیم بهعنوان یکی از بحرانهای محیط زیستی شناخته میشود که باعث افزایش نگرانیهای بسیار زیادی در جوامع بشری شدهاست. با توجه به نقش پررنگ انسانها در تولید گازهای گلخانهای، در این مقاله با انجام مدلسازی برای پیشبینی اقلیم آتی شهر تهران بر اساس سه سناریوی خوشبینانه، بدبینانه و یک سناریوی نه بدبینانه و نه خوش ...
بیشتر
پدیده تغییر اقلیم بهعنوان یکی از بحرانهای محیط زیستی شناخته میشود که باعث افزایش نگرانیهای بسیار زیادی در جوامع بشری شدهاست. با توجه به نقش پررنگ انسانها در تولید گازهای گلخانهای، در این مقاله با انجام مدلسازی برای پیشبینی اقلیم آتی شهر تهران بر اساس سه سناریوی خوشبینانه، بدبینانه و یک سناریوی نه بدبینانه و نه خوش بینانه، تغییرات پارامترهای جوی در بازه زمانی بین سال های 2046 تا 2065 بررسی شده است که مطابق با هر سه سناریوی محتمل، میزان بارندگیها کاهش و دمای هوا افزایش خواهد یافت. همچنین در این مقاله برای مدلسازی تغییراقلیم از نرم افزار LARS-WG استفاده گردیده است. LARS-WG ﻧﻤﻮﻧـﻪ اى از ﻣـﺪل ﻫـﺎى ﻣﻮﻟـﺪ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫـﺎى ﻫﻮاﺷﻨﺎﺳﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاى ﺷﺒﻴﻪ ﺳﺎزى داده های آب و ﻫﻮاﻳﻰ ﺑـﺮاى زﻣـﺎن ﺣـﺎل و آﻳﻨﺪه در ﻳﻚ منطقه به کار میرود. سپس با توجه به نقش سوختهای فسیلی در تشدید این پدیده و همچنین مشخص نمودن سهم هر یک از انواع حملونقل در تولید کربن، به سیاستهای موجود پیرامون کاهش مصرف سوختهای فسیلی اشاره شده است. در انتها با توجه به لزوم مشارکت مردم در جنبههای مختلف سیاستگذاریها اعم از رفتاری- اجتماعی و تکنولوژیکی – فنی، راهکارهای مناسب جهت کاهش تولید کربن در حوزه حملونقل ارائه شده است.
دورسنجی
نازنین نمازی؛ محمدرضا جعفری؛ علیرضا جعفریراد؛ احمد خاکزاد
دوره 29، شماره 113 ، آذر 1398، ، صفحه 221-228
چکیده
منطقه مورد مطالعه در شمال شهر تهران قرار دارد و بخشی از رشتهکوه البرز مرکزی محسوب میشود. کانسار پسقلعه در بین مختصات ˝15 ΄25 º51 تا ˝54 ΄25 º51 طول جغرافیایی خاوری و˝42 ΄49 º35 تا ˝15 ΄50 º35 عرض جغرافیایی شمالی در شمال تهران، در برگه زمینشناسی با مقیاس یکصد هزار تهران و در خاور روستای پسقلعه قرار گرفته است. تودههای نفوذی ...
بیشتر
منطقه مورد مطالعه در شمال شهر تهران قرار دارد و بخشی از رشتهکوه البرز مرکزی محسوب میشود. کانسار پسقلعه در بین مختصات ˝15 ΄25 º51 تا ˝54 ΄25 º51 طول جغرافیایی خاوری و˝42 ΄49 º35 تا ˝15 ΄50 º35 عرض جغرافیایی شمالی در شمال تهران، در برگه زمینشناسی با مقیاس یکصد هزار تهران و در خاور روستای پسقلعه قرار گرفته است. تودههای نفوذی موجود در این منطقه با سن بعد از ائوسن در واحدهای ولکانیکی و پیروکلاستیکی ائوسن نفوذ کرده و سبب دگرسانی این واحدها شدهاند. برای نقشهبرداری کانیها و اکتشاف الگوهای دگرسانی همراه با کانیسازی پلیمتال در منطقه فلززایی پسقلعه، چهار سین ماهواره ASTER و ETM مورد پردازش طیفی و تفسیر قرار گرفتند. دادههای دورسنجی، منجر به بارزسازی کانیهای کائولینیت و مونتموریلونیت (شاخص دگرسانی آرژیلیک)، کلریت، اپیدوت و کلسیت (شاخص دگرسانی پروپیلیتیک)، مسکوویت (شاخص دگرسانی سریسیت) و گوسان در محدوده مورد مطالعه شد. کانیسازی عمده در منطقه در توفهای اسیدی دگرسان شده و بهصورت پراکنده است. سنگشناسی غالب این منطقه شامل سنگهای آذرآواری سازند کرج با سن ائوسن است. کانیهای سولفوری مشاهده شده پیریت، کالکوپیریت، اسفالریت و گالن هستند. در کل منطقه، پیریت گسترش فراوانی دارد ولی کانهزایی سرب، روی، مس، طلا و نقره که روند آنها به موازات لایهبندی عمومی طبقات توف سیلیسی دگرسان شده- فلدسپاری- پیریتی است بهصورت ناچیز مشاهده میشود. پیریت بهصورت همزاد در میان توفها تشکیل شده است. توفها چه در مرحله تشکیل و چه در مرحله دیاژنز (درونزایش)، فرایند دگرسانی سریسیتی، کائولینیتی و یا کلریتی را تحمل کردهاند. از نظر ساختمانی، زون دگرسان شده کانیساز پسقلعه بهصورت عدسی و لایههای صفحهای شکل بین واحدهای سنگی داسیت- ریوداسیت شکل گرفتهاند. بر اساس مطالعه دادههای دورسنجی، حضور دگرسانیهای سریسیتی، آرژیلیک و پروپیلیتیک (حضور کلریت و اپیدوت) در منطقه به اثبات رسیده است؛ در نتیجه در کنار هم قرار دادن نحوه قرارگیری این دگرسانیها نسبت به هم، میتواند تداعیکننده الگوی دگرسانی کانسارهای ماسیوسولفاید نوع کروکو باشد.
معصومه نوروزی؛ محمد لطفی؛ محمدهاشم امامی؛ حمایت جمالی؛ علی عابدینی
چکیده
منطـقه مسـگرآباد در 10 کیلومتری جنـوب خاور تهران، زون ساخـتاری البرز مرکـزی قرار دارد. سنگهای برونزد یافته در این منطقه شامل واحدهای آتشفشانی، آتشفشانی- رسوبی و رسوبی به سن ائوسن هستند که توسط تودههای نفوذی نیمهژرف با ترکیب گرانودیوریت پورفیری تا کوارتز مونزودیوریت پورفیری پس از ائوسن پسین مورد هجوم قرار گرفتهاند. این تودههای ...
بیشتر
منطـقه مسـگرآباد در 10 کیلومتری جنـوب خاور تهران، زون ساخـتاری البرز مرکـزی قرار دارد. سنگهای برونزد یافته در این منطقه شامل واحدهای آتشفشانی، آتشفشانی- رسوبی و رسوبی به سن ائوسن هستند که توسط تودههای نفوذی نیمهژرف با ترکیب گرانودیوریت پورفیری تا کوارتز مونزودیوریت پورفیری پس از ائوسن پسین مورد هجوم قرار گرفتهاند. این تودههای آذرین حاوی بافتهای پورفیرویید تا میکروگرانولار بوده و دارای ماهیت کلسیمی- قلیایی میباشند. این تودهها ایجادکننده سیالات گرمابی هستند که بواسطه آنها سامانه دگرسانی وسیعی با روند شمال باختر- جنوب خاور در امتداد گسل امتداد لغز سه دره بزرگ توسعه یافته است. اثرات دگرسانی گرمابی بر روی کلیه واحدهای ائوسن و تودههای نفوذی نیمهژرف در منطقه دیده میشود. دگرسانیها شامل سیلیسی شدن، سریسیتی شدن، کلریتی شدن، اپیدوتیشدن، اکتینولیتیشدن، آرژیلیکی شدن، کربناتی شدن و آلونیتی- ژاروسیتی شدن هستند که شرایط فیزیکی - شیمیایی مناسبی را برای نهشت کانهها فراهم نمودهاند. جایگیری تودههای نفوذی نیمهژرف در سنگهای آتشفشانی، آتشفشانی- رسوبی و رسوبی ائوسن با تشکیل و توسعه ذخایر اسکارن، اپیترمال و رگه های باریت همراه شده است. مطالعات کانه نگاری و تجزیه ای پیشرفته نشان میدهند که کانه زایی اپیترمال شامل مگنتیت، پیریت، کالکوپیریت، بورنیت، کالکوسیت، باریت، آلیاژ مس - قلع- آهن، هماتیت، پسیلوملان، جاکوپسیت، مارتیت، گوتیت و لپیدوکروزیت است. اسکارنزایی در این منطقه در مرحله پیشرونده و پسرونده صورت گرفته است. کانیهای پیرومتاسوماتیک آندرادیت- گروسولاریت در مرحله پیشرفته ایجاد شدهاند و کانیهایی نظیر اپیدوت، کلریت، ترمولیت- اکتینولیت، کلسیت، کوارتز، پیریت، کالکوپیریت و کالکوسیت در مرحله پسرونده تشکیل شده اند. مطالعات ترمومتری بر روی رگههای باریت به عنوان تنها کانی حاوی میانبار سیال آشکار میکند که اختلاط سیالات با شرایط فیزیکوشیمیایی متفاوت عامل اصلی کانه زایی اپیترمال در منطقه بوده است.
حمید نظری
چکیده
تاکنون پژوهشهای بسیاری با هدف به نقشه کشیدن سامانههای گسلی فعال پیرامون تهران با رویکرد برآورد خطر زمینلرزه احتمالی در آینده این کلان شهر به انجام رسیده است. اگرچه باتوجه به نبود شناخت کافی از ژرفا و ماهیت لایه لرزهزا و همین طور فراهم نبودن دادههای عددی از نرخ دگرشکلی پوسته، پیشینه و ویژگیهای لرزهای سرچشمههای ...
بیشتر
تاکنون پژوهشهای بسیاری با هدف به نقشه کشیدن سامانههای گسلی فعال پیرامون تهران با رویکرد برآورد خطر زمینلرزه احتمالی در آینده این کلان شهر به انجام رسیده است. اگرچه باتوجه به نبود شناخت کافی از ژرفا و ماهیت لایه لرزهزا و همین طور فراهم نبودن دادههای عددی از نرخ دگرشکلی پوسته، پیشینه و ویژگیهای لرزهای سرچشمههای لرزهزا همچون مکان احتمالی گسلش زمینلرزهای، بزرگا و زمان رخداد در این پهنه لرزهزمینساختی، انجام این مهم تاکنون به شایستگی مهیا نبوده است. با توجه به پژوهشهای به سامان رسیده دهه گذشته در زمینه لرزهشناسی، ژئودینامیک و پارینهلرزهشناسی، در این پژوهش تلاش بر ارائه تحلیل و همسنجی آماری برآمده از نتایج حاصل از پژوهشهای پارینهلرزهشناسی در گستره البرز مرکزی است که روی گسلهای بنیادین و پویای پیرامون تهران - گسلهای آستانه، فیروزکوه، مشا، طالقان، شمال تهران، پیشوا و افرازهای شمال ری و کهریزک- به سرانجام رسیده است. گسلهایی که جنبش احتمالی هر یک از آنها را با توجه به هندسه، سازوکار و گستره مهلرزهای اثر و تخریب احتمالی میتوان زمینلرزه تهران نامید. از تلفیق و همسنجی نتایج بهدست آمده از پژوهشهای پارینهلرزهشناسی در گستره البرز مرکزی بیراه نخواهد بود اگر رخداد احتمالی زمینلرزه تهران را در وضعیت هشدار رخدادی با بزرگای احتمالی 5/6-2/7 در بازه زمانی 50 سال برآورد کرد.
فرج ا... عسکری؛ هادی گریوانی
چکیده
شهر تهران مرکز و پرجمعیتترین شهر ایران است که در سالهای گذشته، از دیدگاه مدیریت بحران و خسارات مالی و جانی احتمالی در زلزلهای مخرب مورد توجه قرار گرفته است. وقوع پدیده روانگرایی در زمان رخداد زلزله، یکی از مخاطراتی است که میتواند منشأ خسارات یاد شده باشد. در دو دهه گذشته، مطالعات متعددی درباره روانگرایی تهران بویژه بخش جنوبی ...
بیشتر
شهر تهران مرکز و پرجمعیتترین شهر ایران است که در سالهای گذشته، از دیدگاه مدیریت بحران و خسارات مالی و جانی احتمالی در زلزلهای مخرب مورد توجه قرار گرفته است. وقوع پدیده روانگرایی در زمان رخداد زلزله، یکی از مخاطراتی است که میتواند منشأ خسارات یاد شده باشد. در دو دهه گذشته، مطالعات متعددی درباره روانگرایی تهران بویژه بخش جنوبی آن که میتواند مستعد این پدیده باشد، در مقیاسهای مختلف و با روشهای متفاوت انجام شده است. در این مقاله نخست، مهمترین مطالعات انجام یافته در این زمینه بررسی و سپس با ارائه یک شبکهبندی برای جنوب شهر تهران، پتانسیل خطر روانگرایی در هر شبکه براساس این مطالعات جمعبندی و در نهایت، نقشهای برای ارزیابی پتانسیل خطر روانگرایی ارائه شده است.
حمید نظری؛ جان فرانسوا ریتز؛ رضا سلامتی؛ منوچهر قرشی؛ عباس قاسمی؛ حسن حبیبی؛ فرشاد جمالی؛ شهریار جوادی پور
چکیده
تهران و مجموعه شهرهای پیرامون آن در گستره اثر گسلهای جنبا و لرزهزایی چون گسلهای شمال تهران و مشا در سوی شمال- شمال خاوری و گسلهای پارچین و پیشوا در بخش جنوبی خود قرار میگیرند. گستره تهران در میان خود نیز دربردارنده مجموعهای از پاره گسلها و پدیدههای کم و بیش خطی است که از برخی از آنها با نامهای نیاوران، محمودیه، داوودیه، ...
بیشتر
تهران و مجموعه شهرهای پیرامون آن در گستره اثر گسلهای جنبا و لرزهزایی چون گسلهای شمال تهران و مشا در سوی شمال- شمال خاوری و گسلهای پارچین و پیشوا در بخش جنوبی خود قرار میگیرند. گستره تهران در میان خود نیز دربردارنده مجموعهای از پاره گسلها و پدیدههای کم و بیش خطی است که از برخی از آنها با نامهای نیاوران، محمودیه، داوودیه، در بخشهای شمالی شهر و ری و کهریزک در بخش جنوبی شهر یاد میشود. در گذشته با استناد بر زمینلرزههای تاریخی منسوب به ری و نواحی پیرامون آن و شواهد و پدیدههای زمینریختی،بیشتر این ساختارهای خطی که گاه با پرتگاه آشکار نیز همراه هستند در میان پهنه آبرفتی جنوب تهران در شمار افرازهای گسله دستهبندی شدهاند. از آن میان میتوان به مجموعه شمال ری و کهریزک به عنوان شاخصترین آنها در بخش جنوبی تهران و ری اشاره داشت. بود یا نبود گسلهای ری و کهریزک از دیدگاه لرزهزمینساختی و زمینشناسی شهری بسیار با اهمیت است. از آنجاکه تاکنون، پژوهشهای نوین نوزمینساختی با بهرهگیری از طیف گستردهای از دانش روز چون پارینهلرزهشناسی و ژئوفیزیک در گستره مورد مطالعه طی چند سال گذشته هرگز موفق به تأیید وجود چنین ساختارهای گسل و لرزه زا در گستره جنوبی تهران نشدند. در این نوشتار بر اساس دادههای حاصل از پژوهشهای پارینهلرزهشناسی، ژئوفیزیکی و ویژگیهای لرزهزمینساختی گستره مورد مطالعه و همچنین زمینشناسی کواترنری حوضه رسوبی پیش بوم البرز (نمونه: نهشتههای ساحلی"Shoreline" در ناحیه پارچین) و مناطقی دیگر با ویژگیهای ریختاری مشابه چون تراسهای برآمده در پنجه مخروط افکنه رودخانه کردان (باختر کرج)، این پرتگاهها را در شمار افرازهای کرانهای (Shoreline) در پنجه مخروط افکنه بزرگ تهران میانگارد. روش بهکار گرفته شده در این پژوهش، دربرگیرنده بررسی و تحلیل تصاویر ماهوارهای گوناگون چون (Landsat,Spot,Quick bird)، عکسهای هوایی در مقیاس 55000 :1، همراه با بهکارگیری GPS kinematics در نقشه برداری و تهیه مدلهای رقومی سه بعدی (DEM) از پهنه پرتگاه کهریزک، حفر ترانشههای پارینهلرزهشناسی و اجرای برشهای ژئوفیزیکی (ژئوالکتریک و ژئورادار) در بخشهای گوناگون از پرتگاههای مجموعه ری و کهریزک بوده است.