اصغر اصغری‌مقدم؛ رحیم برزگر
چکیده
دشت تبریز با وسعتی بیش از 700 کیلومترمربع از محدوده خاوری شهر تبریز تا شوره‌زارهای دریاچه ارومیه گسترده شده است. این دشت دارای دونوع آبخوان با کیفیت آب زیرزمینی متفاوت است. آبخوان آزاد که در کل دشت گسترده شده، در مناطق تغذیه دشت از بالادست دارای کیفیت آب خوب و در طول مسیر جریان رودخانه آجی‌چای و قسمت‌های باختری دشت کاملاً شور می‌باشد. ...
بیشتر
دشت تبریز با وسعتی بیش از 700 کیلومترمربع از محدوده خاوری شهر تبریز تا شوره‌زارهای دریاچه ارومیه گسترده شده است. این دشت دارای دونوع آبخوان با کیفیت آب زیرزمینی متفاوت است. آبخوان آزاد که در کل دشت گسترده شده، در مناطق تغذیه دشت از بالادست دارای کیفیت آب خوب و در طول مسیر جریان رودخانه آجی‌چای و قسمت‌های باختری دشت کاملاً شور می‌باشد. آبخوان‌های تحت‌فشار چند لایه‌ای که در مرکز و قسمت‌های باختری دشت قرار گرفته‌اند، از کیفیت آب نسبتاً خوبی برخوردارند. غلظت مقادیر آرسنیک نیز در این آبخوان‌ها مختلف بوده و نمونه‌های تجزیه شده از نظر شیمیایی و به‌ویژه غلظت آرسنیک دو گروه آب کاملاً متفاوتی را تشکیل می‌دهند. هدف این پژوهش، بررسی توزیع مکانی و عوامل کنترل‌کننده غلظت بالای آرسنیک در این آبخوان‌ها است. برای این منظور 16 نمونه آب با توزیع مناسب در دشت از آبخوان‌های یاد شده، برای آنالیز یون‌های اصلی و عناصر جزئی جمع‌آوری و در آزمایشگاه مورد تجزیه شیمیایی قرار گرفتند. مقدار غلظت آرسنیک در آبخوان آزاد و در محل تغذیه از مرزهای دشت، کم و در آبخوان‌های تحت‌فشار و ژرف، زیاد است. ارتباط غلظت آرسنیک با شرایط هیدروژئولوژیکی، غلظت‌های نیترات، سولفات و pH مقایسه و نتایج با روش‌های تجزیه به عوامل و روش‌های هیدروژئوشیمیایی تعبیر وتفسیر شد. حضور نیترات و سولفات با بار عاملی مثبت و آرسنیک با بار عاملی منفی می‌تواند شرایط احیایی را برای سیستم آب زیرزمینی بیان کند که باعث تحرک آرسنیک می‌شود. اشباع‌شدگی(SI) کانی‌های حاوی آرسنیک، با وجود بالا بودن میزان آرسنیک در نمونه‌ها، بسیار پایین و تحت‌اشباع است. آرسنیک موجود در منابع آب زیرزمینی منطقه دارای منشأ زمین‌شناسی است و مقادیر غلظت آن به شرایط هیدروژئولوژیکی و احیایی محیط، مدت زمان ماندگاری آب در لایه‌های زیرین زمین و ژرفای چاه بستگی دارد.
معصومه آمیغ‌پی؛ سیاوش عربی؛ علی طالبی
چکیده
به‌طور معمول خسارت‌های ناشی از فرونشست‌ها و شکاف‌های زمین، همچون تخریب سیستم‌های آبیاری و خاک‌های حاصلخیز کشاورزى، رشد چاه‌ها، آسیب به سازه‌ها و ایجاد اختلال در خطوط آبرسانی، گاز و فاضلاب، ترمیم‌ناپذیر، پر هزینه و مخرب هستند. یکی از مناطقی که در ایران با سرعت فرونشست قابل توجهی روبروست، محدوده دشت یزد- اردکان است ...
بیشتر
به‌طور معمول خسارت‌های ناشی از فرونشست‌ها و شکاف‌های زمین، همچون تخریب سیستم‌های آبیاری و خاک‌های حاصلخیز کشاورزى، رشد چاه‌ها، آسیب به سازه‌ها و ایجاد اختلال در خطوط آبرسانی، گاز و فاضلاب، ترمیم‌ناپذیر، پر هزینه و مخرب هستند. یکی از مناطقی که در ایران با سرعت فرونشست قابل توجهی روبروست، محدوده دشت یزد- اردکان است که بر اساس مشاهدات تصاویر راداری، نرخ بیشینه فرونشست در این منطقه حدود 12 سانتیمتر در سال است. بررسیهای صورت گرفته حاکی از آن است که این فرونشست در اثر استخراج آبهای زیرزمینی است که این بهرهبرداری از منابع زیرزمینی، بیش از مقداری است که با بارندگیهای منطقه جبران شود. با توجه به نرخ قابل توجه فرونشست و آسیبهایی که این فرونشست در سازههای محل ایجاد میکند، مدیریت صحیح استخراج آب زیرزمینی امری ضروری به نظر میرسد.
